장음표시 사용
271쪽
bitabis paucis verbis continuatione, una cum intentione prsntis
d stinctionis, Nil diuidi viperbreuius, σfacilis in siecta quatuor habet. In conclusionem primo ; In quotiones quinq; fecundo In
troposition e cum Jbatione tertio; In notandum cu dubio quarto. Ad primi omenti dilucidat ionem venio, π hanc conclusionem propono. Dcus hominem, quem presciuit decipiendum, ad laud bilius bonum tentari ipsipermisit. Ad quam probandam manis sandamq; co lusione in altero siecto in ordine fecundo, in dabium quisq; 3 euocantur, oe primo ab inc tis viris, una cum Magistro solet qνς ri: Cur Deus hominem tentaripermiserit, quem decipiendum pi sciuit ' huic di cultati arbitror diimile minime esse atisfacere ; id enim totum permist Deus, ad humanae natura a P tatem ostendendum, nam nonne dignior conditio illa isse videtur, posse tentari, tamen non consentire, qua nec posse tentari, neoposse sentire es certesio. Hςc ergo ratio fit, cur Deus primum hominem tentaripermisserit. Pi perea et quςrisecundo solet. Cur Deus illos homines creauit, quos malos futuros prmiat es Nobilissimi Auditores vobis quσο illud bonum inde venturum, quod n uerat Deus ,succurrat, tunc ipsa νς'io cessabit; napermisit illos tentari ad bonum inde elicien iam, quod nouerat venturum. At tertio,. magis curiosi, dicetis: cur Deus hominem impeccabilem
non fecit ' Ad hoc dici potest, pro tanto id est adium,quia melius
esset Utranq; nasuram esse cilicet eam, quae peccare Moposset,sicut insanectis Angelis euenit per gratiam in gloria confirmatis,'ea, qu peccare, m non peccare posset,si vellet, qualis in hominibus fuit, cum itaq; melius esset naturaePluresponere modos,qua unum
272쪽
solum: hinc Deus hominem impeccabilem facere noluit. Ulterius dicetis vos: Deus, vel potuit sola tua voluntate eos a conse/μ satitiare, vel non Visic: cur eos non saluauit ' Ad hoc re pu=i ditur emaximo artificio id factu aisse a Deo; ne igitur infructuose bonim: serentur, nec impune malle eos natur desere rebnquo e voluit.
At adhuc video subtilius, intimiusq; reposcrutantes,vos ibitire dicentes. Cum Deussit omnipotens, cur eorum ad bonum voluntates non conuertit ' Reston detur ad hoc, quia sipi non placuit, nec voluit, ct in nobilonos ulterior cause non es qu enda, quia prima est,m ultima. His duobusfictis, tertium ut addatur, talis propositio ponetur. Deus mox hominem creatum, omni scientia ausuumpertinent e, statum repleuit; non per temporis interualla,nec per siuccessionem, ut accidit nobis. Vnde triplici, ut esuidere intextu ZMagistri, primusparens cognit ione prςditusfuit. Primo rerum cognitione propter se creatarum,quarum ipse curam habiturus erat Mideo eis nomina imposuiste legitur: qua tamen cogniationem rerum,per Jeciem non perὰidit ,sedpeccato perpetrato hanc retinuit; insiper,sicundo; Primus homo cognitione sui creatoris doratus fuit, non quidem enigmatica: at 8 quandam interiorem diatnitus iri iratione, licet non ita clare asicut in patria; hane
non sirempost peccatum retinuise dicitur. Demum sim ipsius cognitione est illustratus; nam ipse ciuit, g veriori debuit,quid alijs,
quid sibi; quam etiampostpeccatum retinuit cognitionem. Expositis iam tribus punfiis de quatuor a me propositis, accedam tunc ad ultimum, ubi notandum tum dubio declarandum. Quantum
ad notandum dico, quod Homo ante peccatum, futurumsui flatus
273쪽
euentum, non prsciuite pro intelleelu cuius, quςri solet. Num primus bomorientiam habuerit eoru quae circa ipsum futura erat,
id st. An pro ciuerit quatia bona habuisset,si perstitisset: sesiper.
I tum ante ruinampros tueri si lapsurus esset. Ad hoc una cum Magistra dici potest,quod primus homo eorum scientiam acceperat, qua agenda, oe dimittendouerant: alias sibi peccatum iniuste imputatum, siue ascriptum fuisset: non tamen diripotest, quod sui casiuspr cius, cuius simile supra diximus de Angelis corruentibus a quod testimonio beati Aug. super Genesim confirmarur, ut in textu Magistri est videre. Ethπde tota perbreuifacili, mmili Oiis dictasut d inctione, quam insequeti examinabimus.
DE SCIENTIAE VARIIS ACCEPTIONIBUS.
Lectio LXXXX. Usi iam primo parenti inditam esse quanda esentiam
ad cognoscendum, qua agenda, oe dimittenda erant, - in calce prςcedentis nostri sermonis aiximus: iccirco ne quid vitio nobis dari possis, varias scientia acceptionessecundudiuersos in medium hodierna die adducemus. Solet igitur multipliciter accipi scientia ut notat Gerson, vel pro habitu, vel l animissu,'ex tali habitu procedente, quandoq; et pro obieeti illira habitus, vel actus; γ hoc dupliciter ,sicut OAedium quodsiimas duplex est. Unum est coclusio demonstrara mentalis, vocalis, vel scripta. Aliud uero ist res significata per coclusionem: unum materiaci obiectum uocacum; alivdformale. Quorum prς liciorum
274쪽
odora adhuc solentia dupliciter sitimi let. I no modo P unico, vel simplici tali habitu,vel actu,-lcbiesito; alio modo, pro colle-ectione muliora huiusin, , di habituum, vel actuum, vel obiectorum; quemadmodum dicimus P sicam unam esse scientiam ,sic Age- taphsica sic Medicinam , O fio de alijs. Secundum vero Gaiabrielem sicientia solet capi quandoq;generaliter pro qualibet nori-ttasae'implici, siue complexa ,siue astuta ,siue habituali. Et se
cundum eundem dupliciter sicientia accipitur. Uno modo, pro notitia ansua ueri complexi,nata causari ex aliquibusprςmissis per demonstrationem. Alio modo generaliter P omni notitia. Accipiendoscientiam primo modo, in nobis scper Deum: coceditur: at
in Deo non. Alio vero modo in Deo sic ς quia est Deus vere intelligens, m cognscens. Secundil vero Aristotcle cientia dicitur habitus demonstrativus, ut exprimo Posteriorum libro colligi potest, π hςc exprimis ueris, oe necessarijs acquiritur, quatuorq; secundum Scotum includit primo,quod sit cognitio certa, hoc est, absq; deceptione, σ dubitatione; de cognito necessario causiata; a causa euidenti, intellent li; applicata ad cognitum per disicusum yllogisticum. Insiperfitcntia adhuc duplex est, 'eculativa, σprasreca. Speculativa est de 'eculabilibus epractica vero de ope rabilibus. Et hςe adhuc duobus dicitur modis: uno modo cientia dicitur adtica, quae est de operibus, ut Philosiophia moralis, qua est de operibus δ cedentibus a libera uoluntate. Alio modo pracili ea dicitur, quia est de opere, min opere: sicut faber quando fabricat , dicitur habere cognitionem practica abricandi. Scientiae
deinde sectus confiderarit se videtur, quo adsicibilia,vel quo
275쪽
ad cognoscendi modum, uel quo ad habilitarem maior m in cognoscendo; quibus omnibus modis,primus homo ,si fleti set, in rerum cognitione profici set, quamuis ad sigilia non profecisset, quantuaa noui habitus acquisitionem. Accepit enim ab exordio omnium rerum plenam notitiam, scilicet habitualem,quam Deus ei in principi uae creationis infudit: omnibus enim rebus nomina imposivit naturalium rerum expressiua ; tamen in earum rerum cognitione, quae fiunt cursu mirabili, aut cursu uoluntario proficere potuiset, rerum nouas acquirendo cognitiones, prius non cognitamsi, ut Acis Hugo. Immo etiam quantum admodum cognoscendi a quia quod cognouit in habitu, poterat in adlu cognoscere,. quod cognouerat notitia abstra Tisa, poterat etiam cognoscere cognitione inmitiua;
quod intellectu cognoueras,no secus de nouopoterat cognoscere se u. Insuper, quantsi ad babilitatem cognoscend rofeci se quia paratior ad iudicandum de his, quorum habebat cognitionem ronior q ui Fet. H π mihi pauca pro maiori notitia eorum, quas rant in textu a Magistro sint. tacta proponenda, ac declaranda erant. Insequenti ais alia properabimus. ,
VTRVM ALICUI CREATURAE POTUERIT
CONFERRI, Q V O D IMPECCABILIS.
Lectio LXXX XLV T recte intuentipatet, circa iam explanata distincti
nem,quopa tria excitamipo unt. Primum quorum est: Notuerit alicui crearura conferri, quod impeccm
276쪽
bilis cset; Insuper, numprimus homo Deum per essentiam vid rit ; tertio, num in flatu naturae instituta idem decipi potuerit. Quantum ad primum,)ic arguitur: beati siunt impeccabiles; pus bile ei I ut, creaturam inueniri impeccabilem. Deinde, ut Anagelus Deum per gloriae lumen videbit per essentiam,cur etiam im- peccabilis primus ito potuit fieri homo ' tandem Deus est omnipotens e ergo creaturam imprecabilem acere potuit: qVare, me. Ex alio latere videstir hoc impossibile esse resspecta creatura, cui secundum natura inest posse tali ere, non adl grere ae regulae: non ergo, eis . Pro determinatis ne huius prima qnsionis scire debetis: questrum hoc di pliciter intelligi pssse; uno modo absim te de creatura: an scilicet potuerit fieri impectabilis: alio modosriele pro creatura intellcctuali rationali, quae ent liberi arbitrj:s primo modo, perfilicuom est; Diu multas creaturas imprecabiles per naturam scisse, 'g. vi de irrationalibus exemplum habetis creaturis: Decundo modo, rijs hic dimissis opinionibus, hanc c
clusiioncm pono, σ d:co: nullam per naturam creaturam rationalem intellectualem impeccabilem esse posse , adem quoad eligibriba, quae deducuntur ex principi' legissuper naturalissidet,vel disciplinae; licet videatui posse esse impeccabilis, siolum quo ad dictimen rationis naturalis, ex altiore tamen prisclio. Nunc ad arem
menta , primo ad primum, dico: beatos quidem imprecabiles, fit per gratiam, non per naioram cse: sic argumentsim ruit. Ad secundum, de visione Angelorum per comparationem ad homine, de fanti habet cocedi, hoc in primo homine potospefieri pgratiam sic, non per nataram , nec hoc ex Dei descis, at ex repugnantia
277쪽
rationalis creaturae; m ita bis ultimis verbis ad instantiam quid docendum, clarum, o manis sum es ; nam omnipotens quidem Deus est ,sed creatuma non capo per naturam. Enodato primo quopo accedit in ordine secundum ; ubi quςritur. Num primus homo Deum per essentiam viderit. D.Aug. xiiii. de riuitate Dei dicit, quodsic: ergo. In uper Damascenus ait, quod in paradisio primus homo beatam, oe omnem diuitem vitam habuite igitur,
c. Sed in oppositum se haberillud Ioannis. i. dicentis: Deum
nemo vidi unqYamr ergo. Pr erea, Deumper essentiam videre. comprehensioris est, non Utatoris: non ergo, me. Pro dilucidatione, ac decisone huius difficultatis,velim sciatis: diιm loquimur de cognitione Dei, quam haseit Adam, vel habui fini alij in statu innocentiae: hoc duobus concipiposse modis. Uno modosecundum comunem statum; vel expriuilegio Jeriali secundo modo,nulli Lbium videri hoc di bet: Deus enim si ipsi Adae manifestarepotuit, vel a ijs, cui ipse voluisset: ais primo modo loquamur de cognitione, quidam opinantur, Adam medio modo Dei cognitionem
habuisse. Hisprςmisis, ad rationes accedo, m ad prima D. Aug. dico, quod ibi Aug. loco citato, ita dicit, quod primo homini non deerat quicquam, quod bona uoluntas non adipi sieretur: at nihil melius bona voluntas adlisii potes visone diuina essentiae: ergo hoc in flatu innocentia hon deerat. Isodo res=ondeo, quod bona moluntas est ordinata voluntas: at nonfuisset ordinata uoluntas i in statu meriti voluisset visionem Dei per issentiam habere, qua onus pro prςmio promittitur. Ad illud Damasieni dicitur, quod primat homo in paradiso beata quidem tabcbat vitam, non tamen 'secundum
278쪽
Ibeundum illam beatitudinem, ad quam crat transferendus, quae in Dii visione consistit. Beatus ergo secundum qu 'ndam modtim, 'γatenus integritatem, o naturae pnfictionem haι. bat absq; miseria, oe repugnantia corporis ad animam, . inferiorum Utrium adsuperiores. Hςc illa ergo es beatitudo, de qua Damastenus intendibat. Duobus de tribus propositis quoitis, accedit in ordine tertium, et bi inquiritur. Num inflatu innocentiae primus potuerit decipi homo. Mihi, quodsi , apparet; multa enim ignorasset in illo statu, puta aliorum cogitationes, usura coni in cntia, quaresaltem circa huiusmodi hcipi potuit. In uper, nonne mulier dixit: Serpens me decepit ' igitur, σ alij potuerunt decipi. Pro intellia gentia huius propositi negotij, duo confideranda mihi occurrunt; quorum primum est, quod primi parentes mox procreati, siue perscrib formatis infecundum corpus, quantum ad quantitatem, σcorporalem virtutem; m secundum animam quantu adscientiam peculatiuam, oe moralem, ut si fiebat ad regimen vita siuae filiorum uorum. Pr erea, quantum ad secuniam, restas videre, Num decipi potuerint; certum enim est, quod, quamuis aliqua potuerint nescire; errare tamen, ac decipi minime potuerunt re '
diu tamen eorum, quorum cognitionem per scientiam habuit sint;
hoc rationeprincipij intrinseci, a quo prseruabantur, π re-Lpecitu eorum, quora sitientiam non habuissent ex diuina sibi prouidentia assistente, ne fulsis a sensium prςberent ,prseruatifuissent; ex quibus primi flutio argumenti pendet. Ad sicundum dicitur,
quod mulieris duLtiosequuta est peccatum internae elationis, qua peccauit, non privssidacita ,sed ex inconsideratione alicuius cim
279쪽
cunstantiae, quouerat cosideranda. Vnde Aug.M.super Genesim dicit; quod multor verb.s serpentis non credidit, msi iam inesset eius menti amor propriae potestatis, qhς iam deste superbapi sumptio: hinc dixit, Serpens me decepti. Et hςc satis; quibus libenter supersideo, ut insequenti ad vigesimam quartam Deo duce T leam disdictionem accedere.
DE GRATIA.HOMINIS, ETC. Distinctio XXIIII. Lectio LXXXXII. ΑΦ esseri hodierna die vj simam quarta distin Ponem
in ordine, nexum primo ponemus; deinde ad diu soncm accedemus. Quo ad primum. Ex quo Magister magno verboi u apparatu loquutus e T, deprimi hominis tentatione, per quam cecidit: coequenter agendum ei erat de potentia,per quam pare potuit, cuiusmo A est liberum arbitrium. CPaucis his posito nexu verbis iter ficiamus ad aeuissionem; diuidi enim potin prγsns distinctio in puncta nouem. In conci ione primo; inflamitas duas secundo ; In alteram conclusionem tertio; In dubium quarto s In corrotarium quinio; In unum notandum sexto ; Inrationis diuisonem septimo; In propositionem inam octavo; D niq; in notandum nono. Quo ad primum, hςcfit conclusio. Primus homo adminiculo gratiς a creatione sibi indita potuisset ab ,, m rito cuilibet tentationi r Here ; habuit enim sibi inditum re Levoluntatis aurulium,quo Poterat remere malo, licet non ad gloria
280쪽
meritum: cuius ratio deficiu assignari potest; nam si tale auxilium
habuisset, peccatum is ste sibi non fuisset imputatum; Et hςc de
primo puncto. In alterosecundo in ordine, dure ponantur contrapi Micta instantiae; nam quςritur primo, quo modo talis uoluntas, recta dici queat, cum primus homo nec meruit, nec stetit ' insupercu malo refistere dicatur mer itorium esse, π primus homo potuit rellere , cur ergo non potuit mereri es ad has duas propositas dice dum uenit in stantias, eser primo ad primam; quod primi hominis uoluntas rectasit per mali carentiam: insuper, quia per eam ad tempus stare uoluit. Adsecundam instantiam dici potest, quod sistere malo sit quidem meritorium in natura corrupta, in qua 1 desse videtur impellens ad malum; vi non sic euenit in natura integra, in quouit auxilium includens otam animae potentiarum rectitudinem absq; quocunq; impellente ad malum: Et hπ depunctis duobus. In teri io altera ponitur conclusio, qua talis. Auxilium, quo homo in illo uo primo flatu poterat peccatum euitare, liberum fiat arbitrium pertinens ad superioris rationis portionem: ad qua probandam, Magistersent. conclusonem, quarto quςrit loco, per illud auxilium, quo poterat homo peccatum effugere, quidsit intelligendum: ad quod dici potest a se liberum arbitrium, quod nil
aliud est, quam rationis,m uoluntatis facultas,qua bonum eligitur cum gratia,'malum sine gratia. Et vocatur liberum, quantum ad uoluntatem, oe dicitur at Atrium, quo ad rationem, ad quam potentia discemendi Lyectat. Hic ergo libenter rationis oscium vobis aperirem,si me audiretis; nam primum est comprehendere;
Cr secundum hoc, dicitur intellectus: secandum ratiocinas i e