장음표시 사용
311쪽
istud habito fine manet cum fine, ut in proposito: primo modoratio currit a at secundo modo minime. Sed dicetis: Angeli beati malum nequeunt eligere, nec damnali boum s non ergo in illis δε-beram uidetur pseponi aerbitrium. Ad hoc dicitur, quod literi arbitri, finitio P hocstaru poterat Angelu conuenire in primo illo satu, at modo non, nis quanta ad electione boni. In Angelis ergo liber T quide bonis ponitur arbitrium, at confirmarum, in milis si bier: quare sd dictau circa Pposita, clar fc s.
AN HOMO LIBERUM HABEAT ARBITRIV r
Tritu, ordine ut procedamus, Num homo liberum halear
arbitriumsic, π non, docebimus. Quantum rigo artiset ad p. artem Uirmauita. rationes extant octo, quarsi prima Eccl. vx.Ut dicitur, Deus ab initio constituit hominem reliquit eum in manu consili sui , o s. i. In potestare liberi a G. ergo. Secundo Labet homo intellectum: er o, liberum arbitrium. Tertio exdistinctionesve triplici d fierentia agentis, idem probari potes ; nam agentium quoddam ea nihilo agit, non eA n cessitate, sed Itbera voluntare , ve Deus. A iud agit ex aliquo, ut agens naturale. Tertu debet dari Mens mediumqt nec ex n/hilo, nec ex necessitate agas; ut agentia sunt naturali qua ex necessate agunt, me. Tale aut agens nou ex nihilo, nec ex nee sitare; sed ex arbitrij libertate , est homo; liberum ergo dicitur halere arbitrium. Quarto fice in homine ea ratio, m voluntas, qua dao G
312쪽
eurrunt adfinitionem liberi arbitrij, ut ait D. g. ergo homo hibet , circ. Zinto authoritate Philosophi in iii. Et hic. idem probo, nam inquit ipse, quod consilium non es, nisi eorum, quae sunt in nobis, idest aEluum, qui sunt in nostrapotesate, at homines in suis acitibus consiliantur, hoc per liberum arbitrium: ergo. Sexto ex legum constitutione idem confirmo; nam prςcepta, mprobibitiones non debent fieri, nisi ei, quipote acere, σ non facere, in homine ergo ea liberum arbitrium, quia ei talia danturprςcepta, σc. Septimo hoc idem probo expunitione, vellrmiatione se: nullus debet puniri, et prς ari , e eo, v pro eo, quod in sua nonsiit potestate; at homo iuste a Deo punitur, πια ἶis bonis operibusprςmiatur: er o homo videturpo e operari, σ non os Grari: quare liberi est arbitrisDemum exsuscienti diuisone idem suadeo sic: humanorum aciluum est aliquam assignare, σ causam dare, at talis causa non potes dici Deus, ut prima immediata, quiasimper actus humani essent boni: nec est ponenda necessitias horum arituum; quia semper eodem modo fierent; quod in humanis a tibus euenire minime videmus; nec possumus assignare camsa alum,ue ellarum d Aksitionem; quia tunc humanos actus ex necessitate euenire oporteret ; nec casis, nec fortuna humanorua tuum causa dici debent ; quia huiusmodi raro, oepi ςter intentione euenirent: homo ergo bber debet poni ad ennarrata incommoda evitanda ; Et hπ pro primo puncto. In altero rationes in oppositam partem extant octo,quarum prima sic: quod non mouet,n it motu, quo modo liberi arbitrij erit ' at mens humana, nisi sit mota a Deo, non offeratur: ergo. Re pondetur ad hoc duobis
313쪽
modis, o primo fio ; quod licet Deus mentem humanam mouera,
non ob d eius libertatem tollit. Λ ecundosio, quod Deus ut cis prima mouet,non ut secunda. Instatvrsecundo. Homo non est suorum asst..um dominus, υel operum: ergo non est liberi arbis ij: asisumptum patet authoritate Hierenna X.Non ε' bcminis uia eiu et
necum est ut ambulet, O dirigat g esus suos: igitor homo non est ,σc. R Jondetur ad hoc od in ho Mis opere duo inueni-
unim , unum respicit electonem; alterum executionem: primo
modo homo huer dicitur, fecundo moab Hieremiae aut rita imtelligi debet, non primo ; ita ruit ratio; eligere ergo est sushom nis, at executio electionis non est semper in hominis potestate,
sed in diuina prouidentia gubernante propositum hominis; quia ere' homo quandoq; impediri potin ab executione suoru actuum, cir a fine; hinc quam v ad hoc liber dici a bet minime, atrassecta elicitionis, qua ψὶ iudicium de agendis, tuncsite. Arguitum tertio,cua in nostra potestate non siunt, per huiusimodi liberi non sumus appellandi ; at merita sic se habent, non enim in nostra pol state sunt: εrgo. Ad boc duobus re*ondetur modis :primo quod libera
voluntas nostra ,siue liberum at burium non si extendit ad sive naturalia ,sed ad naturalia: illa emm natura facultate excedunt,hςc nequaquam. Secundo sic, licci homo ad opera meritoria non se extendat .sine gratia, . charitate, non ob id derogat hoc libem rati arbitri, Q. ario instaris ab aduersa ijs dicentibus edat i mutitos gratiam non habentes: quare tales libo e bonum minime poterunt axere: er o, .c.R θondetor ad hoc,quod qui non habi mprariam, adhuc bonam eligere possent a non meritorium ; nec id
314쪽
propterea libertati derogat; aliter restondetur, quod homo valet se ad gratiampr parare s ic extra libertatem arbitrij omnino
non esse dicetur . Quinto sic arguitur: quicquid Dcus pi sciuit euenire illud necesse est,quia Dei prscicnti alli non potes; si is, ergo homo ad prςdirita bona, vel maia liberum arbitrium non hibet. Ad hoc dici potest, quod ex Dei prescientia non potest cocim di, quod actus nostrisint nec serj necessitate absoluta, qua dicitur
necessitas consequentis sed necessitate conditionata, qua dicitur necessitas conuenientiae , ut patet per Boethium infine de consol. Sexto arguitur: homo habet necessitatem re pectu peccatorum: ergo non libertatem: antecedens est Aug. dicentis: necesse esse hominem peccare post peccatur ergo. Respondetur ad hoc dupliciter; 'primo sic; quo post peccatum homo dicitur habere necesse peccare, iis si balere peccatum, no quia necessitetur damnabiliter post peccatum iterum peccare. Vel aeratisfecundo, quod post pe catum homo dicatur habere necessitatem ad peccandum ante reparationem a 'aatenus existens in mortali, diu nequeat vitare, quin peccet, b c fuit quorundam opinio. Alij aliter dicunt, qδ existens in mortali, omne possit peccatum moriale homo vitare; licet non possit se ipso vitare, qui usubpeccato, m ita aluatur libemtas arbitrij. Septimo arguunt quid fic, dicentes fruitus libemtati opponitur, at quifacit peccatum seruus est peccati e non ergo, oec. R 'ondetur, quodstruitus ista duobus consideratur modis:
uno modo, quantum ad coa tionem; alio modo, quantum ad inclia nationem: primo modo negatur, sicundo modo conceditur ;να
315쪽
dis dicit aesectil naturalis virtutis,quae si ubjcit peccato Oclauo, ultimo sic arguitore Decoit diuinam bonitatem, ut creathrasi bumissimam optime collocaret , at optime collocatum est, quod immobiliter optimo mh et: 'stir decuit, ut rationalis creatura sine libero a, b trao fieret. Ad hoc bifariam re pondeo; m primo sic; quod quamuis rarionalis creatura sit melior Deo adhςreret immobiliter . tamcn illa bona es quae Deo adhςrere potest, mroadhςrere ; ita melius est uniuersam, et L Utraq , creatura inaenitur, quamsi altera tantum inueniretur; Et hςc est D. Aug. r si nsio in lib. de lib. arb.Secundo ad mentem D.Greg. Niceni, Damas em dicitar impossibile isse, aliquam creaturam volunta emoti bili adi crentem per naturam Deo inueniri ; π ratio assignatur, quia cude nihil it prod Ela, flexi bilis Vt, si tamen aeir tur aliqua immobiliter adi, ens creatura Deo, ncn propicr hoc, libero priuaretur arbitrio; quia Deo adhςrendo mult acere pol,
e non facere: Ei hμ de pollicitis duobus pauca si fiant.
Lectio CIIII. AD maiorem euidentiam presistorum supposito, quod in
Deo, in Avelis, m hominibus sit liberum arbitrium, ut superius est probatum; quis ga P creposset; utrum liberum ambitrium fit ςqualiter in eis: ic irco in Deo nobilias, σpcrpotius, quam in Angelis, s hominibus hodierna die intiem ridocebimus:
316쪽
docebimus: supponentes illa tria, quae liberum arbitrium 1 ponit: naturam primo ; vis cogziitissam secundo Tolitivam tertio, quae tria in Deo siunt perfectius, quam in Angelis, bominibus: ergo. Patre; quia natara diuina increata est, sinum esse, sua bonitas. Vnde in eo non potest esse di sedius aliquis, nec comruptibilitatis , quia non est ex nihilo, ideo nec in nihil vertibilis rquare, mo. Insuper, nar a intellectualis in Deo perfe lior: igitur, σα Tertio, liberum arbitrium sit ponti virtutem volitivam, quae perfectior in Deo est, quia ad bonumst habet tantum, non ad culpae malum; quoniam impercabilis est: igitur nobilius, a pers BZius in Deo liberum d det poni arbitrium, quam in Angelis, cirhominibus. Num vero ficta comparatione inter Angelum, oe hominem per e liusfit in Angelo, quam in homine, dicam hac in αcunda parte: certum enim si, liberum arbitrium facultatem csse intelle ius, σ voluntatis, at duo b c in AngelosiuniperfeEbus, quam in homine: ergo. Quantum ad primim patet; nam homo umbraticam cognitionem habet veritatis cum di ursu: ideo ei a cidit dubitalis; at in Angelo pereditori modo est veritatissimplex notitia absiq; dscursu, inquisitione: ergo, r. Nec miru, salueis Δί tatio, aut dis ultas in discernenri, vel iudica L no inuenitur: ideo Angeb prompta habent ele Iione liberi arb.homo vero in eligendo dissicultate patitur,m hoc p p incertitudine, o dubiatatione: medium itaq; locar Angeli libera arbitri tenet inter Dea oe homine; quoniam ergo natura intelle ius in Angelo γ uolum
317쪽
a IO. PAVLI PALANTERII 'AD QUOS ACTUS LIBERUM SE EG
Lectio CV. Irca liberum arbitrium adtac aratum es copi ierandum quorum fusi Leestiue , mel essetitive. Deinde, num cogipo sit. Quanthm ad primum, quia liberum arbitrium est
jacultas rationis,muoluntatis, idco audeo dicere, quod se ad cesaeius humanos liberum arbitrium extendat: Damasicenus enim lib.ii. dixit, quod liberum arbitrium appetit, vult, inquirit, atque
scrutatur, iudicat, di onit, eligit, impetumfacit, agit, oper tur in his, quae siunt fecundum naturam, ces ergo altus humani ad liberum I pediant arbitrium. Confirmari hoc posse videtur ; quia aflus aliquis Llet attribui potentiae, velut elicit, id ut imperat actum ipsium. At om aElus humani hoc modo considerati ascribi possunt voluntati: ergo. Ucrum quia actus quida sitim interiores, exteriores quidam ,penes quos liberu di. edum est arbitrium sR pondetur, quod principaliter,m primo, rille tu actisum imieriorum ; m sicundari. , re pessia adiuum ex eriorum, ut ab imierroribus isti exteriores ueniunt. Vnde illi impediri nequeunt se natura, at exteriores sic; quia a virtute motiua af Ius tales exteriores Pueniunt corporali: quo modo no videtur esse libertas
re 'ectu horum adluum tib illo tamen sensu , ob quo alias loquuti siumus. At forte quis P et dicendo: bbcntersire se an libera voluntas cogi queat:pro chius intellediu, siciendum est: duri vim tutem quandam animae, qua cogitur ex subiccito: quςdam uero ex obiectos
318쪽
obiecito; tu a nec a siubie io, nec ab obtesto, T. g. Oes animae vires, qua coguntur a subierio, dicuntur esse potentiae sensim qua, quia organis assi , a ubi is compelluntur, σ boc quiasine organis operationes habere nequeunt. Vnde organis compulsis, virtutes ipsae compelluntur, ac prohibentur ab earum actibus violenter extortis. altera potentia, quae biecto non copellitur, quia organo non a fixa ab obis Io tamen sicut intelle ius compelli posse dicitur, dum vi demonstrationis cogitur. Viras verὸ, Da nec a subicio, nec ab die L cogitur, ipsa est voluntas, nec id mirum, quia grantumcunq; ostendatur ei aliquid esse bonum; illud eligere tamen, vel non eligere, remanet ins potestate. At dicetis: curas obis is cogitur non voluntas; at hoc dicitur,sa intelle tus obtestam, verum est, oe voluntatis di tum, bonum inverum aliquod dari pol, in quo nulla falpitatis apparentia admisceri pol, mi in dignitatibus patet, bin i, quod uterfugere nequeat, quin illi veritati assentiat, σ quiescat. Oppositum dicito de falso intellediui proposito, eadem enim viae a Thebis ad Athenas, στice versa. At dicetis: nonne similiter hoc euenire posset in v luntate, cui totaliter bonum repromtetur ' dico, quod non; nam quatumcunq; id, quod ad finem ordinatur vltimum, ostem datur bonum, vel malum, semper uoluntas potest adserere, velfugere in contrarium ratione ait
rius, quoa in ipsa est. Cogi itaq; minia mepotest, ut ex dicitis paret.
319쪽
α 6 IO. PAVLI PALANTERII 'QVOD LIBERUM ARBITRlVM rOTEST
PRo maiori notitia prccedentium hodi rna die duo maxima consideratione digna percurram, cdocindo primo: liberum arbotrium inclinari, immutari, determinariq; ad
ab quid volensim 'se. Prςter eae per peccatum di bilitatum ille . t ad primmu, quod cilicet liberum arbitriam inclinari pusit, nulli dubium apparet; nam propter siquas di Psitiones, vel hambitus, ex quibub pronius usi itur ad eligendum alteram partem, i berum arb inclinari ad aliquid volendom, τὰ agendum dicitur. potest insuper voluntas immatari, vel a se ipsa vel ab ob recto, vel a Deo. Primὸ,a si ipsa mutatur,cum m do vult unu, modo aliud. Vnde D. Aog. lib. iiii de lib. arb. iuxtaprincipium se ait: Nihil tam in nostra potestate, quam ipsa uoluntas: sobdit: uoluntas Visur nostra nec uoluntas eset, nisi in nostra potestate esset. Dei
de ab obiecto uoluntas mutari dicitur, sicudum obie torum Auerasitarem quas biper cognitionem reprsentantur; talis malatios in ea occasionaliter ab aliqua creatura repr finiate ob eclum. Tertio mutatur uoluntas a Dio primo, eam mouendo , d no imirimendo inquantum fiucet Aolantatem mouet adaiquid uol nauum: Aliquando etiam imprimendo, quando gratiam viatoribus
320쪽
bcur i a uoluntas, licet non de necessitate, cum aliter uelle pissit. Explanato tam primo pun io, ab erum sitis quitur, et bi lib. 1 Amai bi trium posse peccatum d bilitatum declaratur; nam quod ante peccaron sibi facile erat; post peccatum fine dissi ultate pugna non potest; d bilitastim cryo in modo est, at no Matum. His itaq; Iaucis, quid adprςm σι dicita tonendum sit, patet vel bos. In cruenti de libertate arbiti j qu dam alia addemus, m flatim ad quoiones de more nostro, ex dirilis Mogstri senι. emanantes,
Lectio CVII. SPeculabimur in prsenti nostro ermone, primo. Num utile,
rationabile fuerit, quod Deus homini liberum daret am bt trium. I bisaxe videtur coe dicedum, quo hoe propter causas quat cr. Prima est, propter et niuersi tecorem; olienim natura creata a Deo bona, at natura uoluntatis libera, est huis nodi: igitur, me. Insuper ob liberi arbitri, commendatione; nam cis rationalis creatura, cum libero uoluntatis suae arbitrio si maneat i uendos ommo bono, incommutabili, hrocul tabis Ladanda est: quare, c. Tertio propter Dei laudem ; nam si rationalis creatura laudatur,quia factae multo masu Ladandus erit Deus, qui talem in esse produxit Quarto rationabile fit, liberum dari homini arbitri mut ad contra ium, oe oppositum euitandi