장음표시 사용
331쪽
2 6 IO. PAVLI PALANTER lIQVOD LIBERUM ARBITRIUM POTEST
Ro maiori notitia prccedentium hodierna die duo maxima consideratione digna percurram, cdocindo primo: liberum arbitrium inclinari, immutari, determinariq; ad
aliouid volenssum pisse. Pi per eae per peccatum d bilitatum csse ad Primum, quod cilicet liberum ambitrium inclinaripis nulli dubium apparet; nam propter aliquas di L csitiones, vel habitus, ex quibu) pronius es itur ad eligendum alteram partem, liberum urb inclinari ad aliquid volo vim, et agendum dicitur. potest insuper voluntas immolari, vel a se se vel ab ob recto, vel a Deo. Primo a si ipsa mutatur,cum m do volt et nu, modo aliud. Vnde D. AN. lib. iiii, de lib. arb. iuxtaprincipi sic ait: Nihil tam in nostra potestate, quam ipsa uoluntas; bdit; uoluntasi itur nostra nec uoluntas esset, η in nostrapoli state esset. Deim
de ab obiecto uoluntas mutari iucitur, sicudum obii ZZorum Auerasitarem qua iper cognitionem reproentantur ;m talis mutatiossi in ea occasionaliter ab aliqua creatura reprσntate ob e lum. Tertio mutatur uoluntas a Deo primo, eam mouendo no inrus rimendo ιη quantum so lucet Aolonialem mouet ad a luid uel nauum: Aliquando etiam imprimendo, quando gratiam viatoribus
332쪽
bi uri a uoluntas, licet non de neces Fare, cum aliter Wllepssit. Explanato iam primo puncto, alterum μι siquitur, ibi lib. rum in bitrium post peccatum d bilitatum declaratur a naM quod ante Ieccatom sibi ac ile erat ;po st peccatum fine dissi ultate pugna non potest; dibilitastim ergo in modo est, at no oblatum. His itaq; paucis, quid ad p ςm σι diciti tenendum sit, patet vel bos. In , quenti de libertate arbiti ij qu dam alia addemus flatim ad Doliones de more nostro, ex diribi Mog stri sinι. emanans es,
Lectio CVII. SPeculabimur in prsenti nostro ermone, primo. Num uti ,
rationabile fuerit, quod Deus homini liberum dar et am bitrium. Mibi Me videtur coe dicedum, quodsi hoe propter causas quattacri Prima est, propter et nivos decorcm; cis enim natura creata a Deo bona, at natura uoluntatis libera, est huis odi igitur, me. Insuper ob liberi arbitrij commendatione; nam rationalis creatura, cum libero uoluntatis siuae arbitrio si maneat in fruendo summo bono, m incommutabili, procul dubio laudanda est: quare, ctrc. Tertio propter Dei laudem ; nam si rationalis creatura laudatur,qui adla: multo magis laudandus tris Deus, qui talem in esse produxit. Quarto rationabile fuit, liberum ἀοι homini arbit mut ad contra ilium, oe oppositum euitanda,
333쪽
scilicet vitium,si haberet; indeq; in honorem Dei laudaretur.At dicetis: libenter firemus, propter quid Deus hominem liberum facere voluerit: cui discultati de facili erit re*ondere sdixerimus inter quinq; rationes. Prima est manifestatio diuinaepotemtiae ; υoluit enim Deus homini ostendere, quo calfine eos iis non fuerat, ita nec sine eopersistere poterat: ut igitur homo intus
retur D um .as potentia causativum,inconseruatiuum Ibi liberum dare voluit arbitrium. Altera ratio est diuinaesapientia mini festatio, quae ex tribus ostenditur ,primo, ex ordine maloru cum bonis; secundo, ex ordine virtutis ad acitum ; tertio, ex compar tione meriti adprmium: nemo enim coronari dignus est, ni qui legitime certauerit. Tertia ratio principalis fuit manifestatio diauinae misericordiae,quae potissme manifestata e IT, cum unigenitum
suum tradidit pro strui liberatione. QM, ta ratio diuina iustitiae manifestatio; quae prςcipue dicitur manifestari in hoc, quia tribuit unicuiq; secundum opera sua; scilicet bonis bona tribuendo, σmalis Nerea pςna eos puniendo. Quinta ratio dicitur augumentatio gloria beatorum ; nam homini oriosius est invertibilitate ad malum condito quodammodo ex meritis gloriam obtinere, quam in invertibJtate conditum fuisse. His ergo quinq; rationibus, b mini dedit liberum arbitrium Deus. Et hπ pro primosicto. In altero ad maiorem notitiam prςdicitorum erit notandum, quadruplicem dari libertatem . scilicet peruersam, vanam, veram, σplenam. Libertas peruersa dicitur illa, quando quis ad peccandum libertate abutitur; vana libertas temporalis ,siue carnalis dicitur; unde qui peccat in mundoseruus speccati.Tertia libertas uera,
334쪽
G 'irili bs,' agrariae libertas ,scilicet eriminins carere. Guaria libertas plena, atq; perfecta gloria η 'copa ur qua ι ritin patris,de qua Ap solus ad Rom. zia. ast. Ipsa crias δεν alibi r bitur a si 'ruitute corruptionis in libertatem fidiorum Dei; hoe erit, quia nihil ibi erit ad malum inclinans, nihil opprimens. Nam ibi m a culpa, apena erit libertas e ad quamΡαιι nos deueniare bene Actus Deus, Amen.
NUM LlBERUM ARBITRIUM SIT TANTUM
REsPECTU EORUM QIAE tendunt ad finem, &c.
Lectio CVIII. OUuruerint, Incipii viri, circapreseclarata distincti
ncm qu sita q*atuor excitare ; quorum duo in prsenti m. ne nostro enodaturi n liseram ambitrium tam tum dici debeat re st Ela eorum, qua siunt ad finem, primo qμ e-mus. Insuper: Num habeat in prςditis intellerita concedi tantum uotum adprimum, pro parte negativa sunt quidam sic argumentari. Finis eleritio dici potest: ergo libertim arbitrium non ta- tum eorum videbitur esse,quaesint ad finem; quod eblili mi esse possit, audite: nam de reo importat prDcceptionem unius, ri' ritu alterius; assicut eomm, quae sunt adfinem, unum alteri potespr acceptarie ita etiam diuersiora niam: igitur electio is esse potest Aicut eortet, quae siunt ad finem. In contrarium tamen se habet illad Philosophi iii. Et hic. dicentis: voluntatem illi fin ,
335쪽
eorsim. quaesunt ad finem, Ecelionem: quare pro determinatione huius ι' yiknis, tria pi ςmittenda, ex quibus veritas patebit. Primum libet sim risi icit arbitrium,fue clectione, quae liberi arbiti jactus est, γ eorum tantum dicitur esse,quaesiunt adfinem, nec
quam videtur egi finis ipsius ,sub ratione finis: alterum con randum est quod non s orum eorum, quaesunt adfinem, sed e riis tum, qua vel siunt, vel eligenti possebilia estimantur. Tertium
est, q'od est tantum nostrorum actuum, vel aliorum, υτ tame ubactas rostros cadunt. His ita pr missis, nunc de facili ad aram mentum poterit re ponderi,s dixerimus, et Tione quide merito prς rcccptationis unius, re pectu alterius, nuncupanda esse ne non sub ratione finis iat sib ordinatione ad ulterior finem. Insper, Ad argumentum in oppositi7potest dicio voluntate quidem Alcm appellari posse, no absolute, sed re pective, cras is, ut nisnon pr cccptaur alteri sint, sed quilibet absolute accipiatur. Si vero Unus alteripi Dcceptetur,tunc ub rationes is non siimitur; a sab ordine ad ulteriorem finem ;eti patet de sanitate corporis, oe ins itate; m sic posunt cadere sub ele bone, ut iidere ea in hac prima questione. Post quam, altera in ordine tequitur, et biquςritur. Num hberum arbitri is in lum intellὸ iti habentibus,
seponendum. Mihi primo quidem aspecitu quod non, utietur ese
dicendum: nam bruta volontarie agunt: ergo, in his, licet imiellectu careant, videtur esse liber m arbitrium: antecedens clarum est per Philosophum,t rito Ei hic. deinde r acceptare et num
in Isis erit liberum arbitrium, quod asit unum aco plent, oe dea Isticiant
336쪽
oiciant alteram, experientia id docet; non ergo ibo u .n burium s.lum et id tur is ponendum in habentibus intelicatim. sita etiam in brutis ipso carentibu, . Ex alio latere. ut diximus spei itis, liberum arbitrium esZ, quo rccte υtuitur, o peccator; flua duo brutis couenire nequeunt: propi erra nro libera bal re arbitriam et solum ergo in habentis o tellectum, ut pota in Deo, in Angelis, in hominibus, ut abunde diximus uperius. Nunc ad argumenta accedo, m adprimum dico: uoluntatem tam accipi pcsse: uno modo stri se, alio modo large . Argumentum hoc secundo modo conceditur, at primo modo negatur, nam Philosophus loco citato dum dicit, bruta agere voluntarie, sumit voluntatem pro c7 eo, quodsit sponte, non per coactionem ab habonte cognitionem
cum det beratione. Ad alterum, quod flet adduci de prςaccepi rione unius post alteram, facile erit resspondere; contingit enim hoc duobus fieri posse modis, vel exsimplici apprehensone conu nientis,sue distonuenientis; vel ex collatione eorum adfinem. Si primo modo,concedo argumentum, nego tamen, hoc liberiarbitrij esse munus , siue ad liberum pertinere arbitriam, ut hoc secundo nos loquimur in prsnti modo. Solum ergo liberum arbia tritim in habentibus intellectum est ponendum. Eth de quou is duobus a mepropositis. Alia duo in sequenti audietis; interim v
lete, quia hςc sunt satis pro Irsenti lectione.
337쪽
3ox IO. PAVLI PALANTERII NUM AEQUALITER IN QUIBUS EST
mea lectione sunt declarata supersunt alia duae in pr senti manifestandae, quarum primastine habebit. Num liber T arbitrium ςqualiter inueniatur in ossus, in quibus ponitur. Altera erit. Num cogi possit.Circa primam, partem defendentes affirmativam dicimus, quod β: nec id mirum, quia libertas immunis a coacitione est, oe ς qualiter in ossus est: igitur, me. D inde Bernar. de hb.ar dicit, Quod arbitrij libertas conssitispari
ter ratione mentibus competit, nec magis, nec minus admittit,nec
magis in bonis est,quam in malis G ς qualiter ergo, in quibus inuent-tur. Unum quia superius declarara his aduersari videntur, quia liberum arbitr. Hi facultas rationis, m voluntatis, qua facultas maior,s potior in Deo est,qua in Angelis, S hominibus: quare, c. non squaliter in onus. Pro re presione, ac iussiti dete minatione notandum est; quod de liberum dicitur libertim ab alia quo, m ad aliquid, oe penes hoc libertas arbitrij dupliciter habet cossiderari,uelper comparationem ad alis a quo Acitur libera
vel per coparationem ad illud, in quo est,uel ad quod vi lib.arb. illud aut a quo dici solei voluntas libera, coastio est, quae duplex est: simplex una, oe absoluta altera, qua impulsio, vel impedim tum vocatur. Alia secundum quid, quae G ipsi imposio dicitur; illud aut, in quo, vel ad quod aliquid libera dicitur, cs eius aetus;
338쪽
qui duplex est,silicet elicitus, m imperatus. Hissuppositis apem
re, cir libere tenendam e lib. arb. riualiter non inueniri in cιbus, sed in 'Deo p rfectius, quam in Angelis, o homi bos. Insuper in AAgelis, quam in n. bis: nec mirum, quia Dei voluntvi a nullo impediri potest; nec Angelorum a causa creata; at nostra quiasio, ideo, oec. Nunc ad argamenta venio, re ad primum dico: intelligentam isse de immunitate a coactione in mitio is ; at in ςquia ocis nego. Ad illAd Brenar. de lib. arb. restondetur, se loqucb tur de libero ai b.solum ex lente in hominibus, ut ex illius iuctis colligitur ,σ ita nil contra nos. Enodata paucis prima usione verbis; altera Uequitur, ubiquςritur. Num voluntas cogibilis, sae cogi possit. Primo a pectu, quodsic, mihi videtur pol enim creatura Corporaliter homine cogere, ut patet de volente lapidem projcere: ergo multos magis Deus voluntatem humanam cogere poterit, qui plus pol, quam crearura, quae valet, quantum ad actus corporales, impedire. PrGerea videtur in infirmitatibus in somno liber posse impediri arb. ergo cogibilis ipsa uoluntas. At dicetis , omne coaritum est violentum ,sed nullum uoluntarium vi lentum esse pol est, quia hςc duo opponuntur: ergo. Pro intellectu huius discultatis duo consideranda occurrunt, primum ea circa coactionem, oe coactionis mcdam: alterum ris icit actus uoluntari,siue ιb r. reb. Quantum ad primum es ciendum, quod comctio, m violentia disserunt; nam coactio solum est in rebus animatis δprae loquendo de coactione: uiolentia uero uniuersaliter tam in rebus animatis,quam in animatis, I .g. cum sursum lapispro iseritur, molentari dicitur,at Eprie non cogi.Vtrunq; insiperscita
339쪽
eri tam Molentia, quam coasilio dupliciter acclipol, uno modo, ut dicit solum impediminium si actu conuenienti, ad quem incinnatur ; puta cum lapidi siupponitur columna, dicitur violentari, qui ne desiendat, impeditur. Alio modo,ut dicit impulsionem auactum inclinationi repugnant e, ut in lapidesursum proiecto patet. Exparte uoluntatissimibter considerandum ueniti, quod quidam datur actus elicitus, ut uelle, uel eligere; quidam uerosolum imperatus , ut sens actus potentiarum, quae subjciuntur uoluntatis imperio, ut sunt apprehensure, σ motiuae. His siuppositis, concluso modo ponitur talis: uoluntas, quo ad actus siusiqnetes,siue imperatos, impediri pol sed non cogi,quantum ad actus elicitos, neq; quo ad cius intrinseca inclinatione. Nunc ad argumentu primum dicitur,ql creatura actus 1 de corporales impedire,visubsequetes Iot , no tamen inclinatione: sic inproposito uoluntas,quo ad actus imperatos, impediri pol, at non, quo ad elicitos; loquendo tamen in his de virtutes nita. Ad secunda de somno, infirmitate dicitur, qJ facile liber. arb. impeditur ab actu secundo; non ob id cogitur. quantum ad illam inclinationem primum actum reniciente a vel dicatis: hoc nonpere se Oe re accidens euenire. Et hςcsatis.
HAE: ' δstinctis τ' fima sexta in ordine huius II. se
cundi, circa j versaturi, cotinuationes imo ponemus: deinde ad diuisione accedemus. Quantum ad primum
340쪽
videtur posse cum superioribus in hunc modum cotinuari. Ex quo enim Magister verbaserit detentatione, per quam homo cecidit; nec non de libero arbitrio, per quo lare potuit; cosequenter nunc agendum venit de gratia ,per quam stare debuit. Habita continuatione una cum intentione his paucis verbis, de diuisione quid
dicturus, audite. Diuidi hςc distinctiopotest infecta novem. In
coclusionem primo; In probationem secundo ; In quorundam eris rorem tertio; In illatum quarto ; In propositione quinto; Inprobationem sexto; In noua conclusiones timo ; In dubium octauo; In solutionem nono. Venio ad primum, ubi bςc ponitur coclusio. Voluntas humana ad bonum perficiendum operante, m cooperate gratia iuuatur. Pro cuius intellectu, dilucidationeue , duplice dari
gratiam insinuat Magister secundo; quarum prima hominis liberum arbitrium ad bonum operandum iuvat operans dicitur,prmeniens voluntatem bonam: ea enim liberatur, π pr aratur hominis voluntas, ut bona sit, nec non, ut bonum es citer velit. Altera dicitur cooperans gratia, quae ad voluntatem bonam, mpr*aratam iam sequitur adiuuando, ne bonum stustra velit ,sed τι bonum cum espectu velit; quod authoritate beati Aug. ut patet in textu, Magister probat m bςc de figmentis duobus. In tertio error quorundam adducitur dicentium: hominemposse uelle bonuoperari ex libero arbsne Dei gratia; qua opinio qua ais, futilis , 'r' uana ex Apostolisententia ad Rom. de facili colligi pot;
inquit enim δι Apostolus. Non est volentis, neque currentis sed Dei miserentis ὀ bςretice. Super quod D. Aug. ita ait, non enim ideo Deus miseretur, quia voluit, oe currit; at ideo quis vult, cyi V currit.