장음표시 사용
451쪽
'ponemus. Quorum primum erit, Num bonitas actus uoluntatis ex fine flumenda. Deinde, Nam intentio actus dicenda sit uoluntatis. Circa primam, pro parte assematiuasio arguitur : motus a remiano , denominatione nitur, at terminus actus ipsus voluntatis,
finis est: igitur, c. Ulterius in topicis, perpulchra extat illa sentensia e cuius finis bonus es, ipsum quoq; bonum es: igitur finis,
bonitas videtur operis, bonitarem causere. At dicetis hos, in contrarium arguentes: Eua eletare bonus, at hoc facere propter manducare, bonum non est, operis itaq; bonitas, a bonitate finis non siumenda. Pro re 'onsone velim fiatis: qusionem presem tem intelligenda fore, de bonitate morali, actus voluntatis. Acthsetero moralis, en ille actus in uolunta e ,sue uoluntatis potestate,s estpositus,sue ab ea elicitus, flue imperatus 'i' dicitur moralis amore,sue a consuetudine quatenus ,scilicet per cometudinem possumus nos diuersimode habere circa tales actus. Hinc lauda mur , oesi illamur, quia tales actus in nostri liberi amburij pol salesiunt. G Rit asit bonitas moralis in conuenientia actus umluntaris ad rectam rationem, eti natura bonum,sive ratio boni nitura dicitur consistere in esse conueniens silicet naturae; quando ergo actus uolantatis tendit in obiectum elicicndo, qδ resta ratio prius dictauit eliciendum, tunc bonus actus oe moralis secundamdcbitam convcnientiam nuncupatur. Ex bis patere potest, a quo
voluntatis actus,moralem habeat bonitatem, nam ex obiccto acceptosecundum totalem ambitam obiecti. Nunc ad argumenta quid dicendum, audite: minor etenim argumenti primi, dupliciter habet confiderarie uno modo,quod tendat in finem: alio modo,qs in
452쪽
i sum , ut in obiectum. Hoc sicundo modo conceditur ratio, at primo modo negatur. Dicitur ergo alius uoluntatis, ipsius terminus , se ita ratione obiecti. Adsecundum argumentum maior eoncedetur sta ratione obiecti, m ita, quid circa hoc tenendum, patet in prsentiprimo nostro quesito. Cui nectitur alterum de intentione. Na Dςritur. Num intentio fit voluntatis actus. Mihi equidem videtur, quod non, Ars enim uoluntatis actus, vel dicitur finis, Sel eorum, quae sunt adfinem, at intentio nullum horum, ut patuitsuperius, dicitur esse: quare,oec.Minor, vsvecta, c d claratur , quia actus uoluntatis respectu finis, dicitur velle,
r lectu eorum, quaesunt ad finem, est eligere, quorum nullum est
intentior ergo. Pr erea, secundumphilusiopiam nonne naturalia finem intendunt ' sisic, cum in his nonsit uoluntas,dicendum erit, quod intentio non si actus uoluntatis. Ex alio latere,quia meritu, demeritum videntur pertinere ad uoluntatem,m utrunq; arutenditur sicundum intentionem, ut D. Ambr. fatetur: ergo. Ad
hanc νς tionem terminandum, uolentesprimo sequi interprΠationem nominis dicemus, quod intendere, nil aliud sit, quam demno in aliud ire,fue tendere, qui actus voluntatis est,σ restem
finis non absolute , ut per aliquid adiud peruenitur ad Anem.
Vnde intentio dicitur actus uoluntatis ex quodam volito, tendens in aliud per motum. Nam intentiosimplicem non importat actum voluntatis,sed et motum, oh enim motus est ex quodam in quoddam , m talis motus per se re picis termina, non medium, nisi ratione termini sedfinis habet rationem termini, ea aut, qua sunt ad finem, rationem medij: ergo, σα Nunc ad argumentum fomC 3 maza,
453쪽
mat ut respondeamus, ad primiι dicemus, sanies primo mam rem propositionem, deinde exponemus minorem; dum ergo Ac
batur , quod OB actus uoluntatis, vel est finis. vel eorum, qua sunt adfinem, debet intelligi non ab lute . sed restemue . U.g. non dis nis absolute,sed in ordine ad aliud ocilicet ad bonitarem. Nune ad minorem dicitur, quod intentio proprie es actus uoluntatis, res erit nis, at em ref=icerestat duobus modis, uno modo.Vt in eo quiescitur,fle actus uoluntatis dicitur mitis. Alio modo, ut es terminus alicuius, quod in ipsum ordinatur, σμ intentio re-
stici nem, quae dioert ab electione, electio enim dirostέ est de his, qua uni ad finem, licet in habitudine ad finem. At intentio directe est de fine, licet in habitudine ad ea, qua sunt ad finem.
Ad rationem vero secundam dicitur: naturalia finem intendere, metaphorice, non proprie, ut hic loquimur, si ecundum quid, at Iimpliciter in habentibus intellectu,quapotius agunt,qua agantur, O illa naturalia dicuntur potius agi, quam agere, quoniam eorum oppetitus infinem non dirigitur a se, vel ab aliquo sibi coniuncto. sed ab intellectu separato, naturam instigante. At voluntas mouet si, saltem indirecte, quatenus rationem mouet ad ea deliberandum, quaesini congruunt, vel
non: quapropter eis magis competit imiendere , quam natura, cui msi secundum quid, or im- proprie conuenit,
454쪽
LECTIONES LIB. SECUNDI. or NUM VOLUNTATIS ACTUS, IDEM SIT,
quae sunt ad finem. Lectio CXLVII. IN siv riori sermone nostro qusionibus prςdeclaratis durubus hodierna die, alia duae addendae. Cusrum prima si e b
bebit. Num idem voluntatis actus, reb=ectu finis, m eorum, quasiunt ad finem, dicendus sit. Pt perea. Num bonarum voluntatum esum sit unus finis. Quantum attinet ad primam, ut uideo, pro negatiuaparte tres rationes formandae,quai siprima sic. Isidem actus intensius, atq; remisus non videtur posse esse, at intensius in finem, qua in illud, ql est adfinem voluntas fertur: ergo. Deinde, fui, actus est ipsus voluntatis refcteolonis, uti uero, re 'ectu eorum, quasunt ad finem , atqui idem actus ruitionis Uus esse non potest: ergo. Denique, ut ini ellectus se habet ad principia,σad conclusiones,sc voluntas ad sine, m ad ea, quae siunt ad finem.
At intellectus non eodem modo, nec eodem actu fertur in principia, o conclusiones: sic nec uoluntas, no ergo idem ac ius uoluntatis, o c. In contrainium dicetis vos: nonne uoluntas vult finem,
illud, quod es ad finem, propter finem ' cum itaq; unum uelit
propter alterum: igitur idem erit uelle utrobique.IUuper, dicitarvoluntas simul uellem , m illud, quod est adfinem pῖ finem:
igitum nonsiunt plures actus uolendi ,sed unus: quare, o c. Prodeterminatione huius questi,ne credatis esse parui momenti, uide
dum est, qualiter is uoluntas se habeat ad finem , m ad ea, qua C 4 sequuntur
455쪽
sequuntur ad finem; voluntas 'o dicitur aliquari ferri in alio, absolut e , tanquam bonum prest,m hic colantatis motussimplex dicitur, ut uelle. Aliquando et jertur in aliud, non tanqua in lonii secundum se, at sicut in bonam propter aliud, qai aElus dicitur eligere, vel in eder rationibas tamen diuess, ut alias diximus. His pre missis,modosiciendum est, quoionem hanc dupliciterposse intelligi, o modo sic, Utrum scilicet uoluntas, siue aetus uoluntatis, quo ipsi vult finem absolute, putasanitate, qui actus dicitur uelle, quo vult aliquid propter finem, vel Anem,ut per aliud acquiritur.
qui adlus dicitur eligere,vel intendere t unus arilus. Alio modo. Utrum electio, vel intentio, quae respiciunt tam finem, quam ea, quae sunt ad sine, mi unus ac las, anplures. Primo modo Psio dubia non est, constat enim, quod sunt plures actus, qui eparari possunt: non no vnum siunt per esentiam. Assecundo modo intelligatur utrum eleritio, vel intentio fini unus actus, dicenda est, quod non. Primo ex natura boru adluumsecundum se. Nam electio, nil aliud est, quam inclinatio uoluntatis in aliquid propter finem, intentio uero est uoluntatis inclinatio in fine his mediantibus , quae sunt ad finem. Insuper hoc idem ex acituum compar tione uoluntatis interse apparet, ga si electio, vel intentio ad duos voluntatis actus diuideretur, tunc in aritum plice, qui est uelle, in elictionem, vel intentionem. At dedito non et idetur diuidi posse in eligere, π utile: No. Minor patet, quia electio contra voluntatem diuiditur, uel contra uellesimplex. At nilol diuiditur in illud, quod contra ipsium diuiditur ,scut animal non diuiditur
in anima Vplantam, cum unum contineat tota diuisim: ergo. Hoc
456쪽
Hoc identa magis apparet ex obiecti formalis ratione.Nam inproposito unum est ratio alteri, quod cadatsub actu alicuius potentiae. Unde quando dulce, uel amarum appetitur Ppter finem, ut puta
proptersanitatem, tunc aperte patet, quod sanitas est tota ratio ea appetendi: ergo, σα Nunc ad argumenta accedo, mad primum dico, ql minor eget expositione, naactus uoluntatis, quo voluntas
vult finem ,σea, qua sunt adfinem propter finem, duobus habet confiderari modis. Vno modo absolute, oesecudum fer alio modo per comparationem ad obiecita. Si primo modo ,falsa est minor propositio. Sisecundo modo, concedi potest, quia cum sit a duobus, ab uno est persectius, quam ab altero. Ad minorem secundi argumenti dicitur: inconueniens quidem esse, quod usus, oesiuitionis, sit idem actus ratione obiecti,quia idem ratione ultimis is habere non potest, cuius enui, m relati adfinem, cuius est usus. Nulli
tamen sequitur incommodum, eundem actum esse um, oe Diationem, ut in patria hoc apparet. Nam eodem actu beatifico quis Deum uidet, oe res creatas in ipso, ita eodem aditu dilthis quia libet beatus Deum, oe Ditur eo, σ creaturas diligit , referendo in Deu,s sic utitur eis. Eodem quoq; euenit in uiatoribus modo. Vel aliter dicatis ad maiorem propositionem eiusdem argumenti,
non o actum uoluntatis esse stultionem, restectu finis,sed benerse tu finis in sie, non aut ut virtualiter est in eo, quod ad finem est, ut in proposito. Ad tertium argumentum minor propositio negatur, o ratio assignatur, quia intellectus eode adis in principia, o conclusiones fertur,quod ex principijs coclusones deducit,bcet
ηonfici quado a Volute fertur inprincipia, sicutproportionabiliter dictum
457쪽
dictum est de uoluntate respectu finis, m eorum, quae t ad Gnem. Et sic finitur questio prima. Altera siubsequitur, dam ρος-
ritur, An baam bonarum uoluntatum sit unusfinis. Ad partem negativum declinando, sic arguo. Si unus olam bonarum foret u lantasu is, eset talis finis Deus, at non est: ergo. Minor patet, quiano est cognitus: ergo nec intentus. Prςterea, malarum uolumlatum non est mus finis, quia contrar ia sunt: ergo nec bonarum.
Consequentia per similepatet: ergo. Ex alio latere, quia finis,c agens sibi corre 'ondent, stilotam unum est principiam agens: igitur unus ultimus finis. Pro intellectu huius quoionis hac uia procedemus, e ule ηtes primo in quotvlici discrimine se finis:
infiter coclusiones dua ponentur: tertio rationes formatae diluem tur. Quantum ad primum. Finis duplex datur, proximus, oe r motus. Quantum ad secundum, sit hςc prima conclusio. Proximus finis estam bonaru uoluntatum, secundum esse morale, unus est,c idem, secundum Jeciem, circa eandem materiam. Altera concitoso. Simpliciter aut non est idem. De fine uerὸ vis imo M loqui uo
uerimus: duobus hoc fieris se modis dicemus. Uno modo secundum rationem generalam ultimi finis e alio modo siccum iam illa in quo specialiter ratio ultimi finis inuenitur. Primo modo, tam bonarum, quam malarum uoluntat si unus dicitur 6se ultimus finis, qui habet rationem boniperfecti quietantis uoluntatem: in ultimo enim quies est. Si fecundo modo umatur finis pro illo, in quo ratiollectulis ultimi finis cosistit, tunc olim bonarum uoluntaeam unus est ultimus finis, kilicet uita ςterna, dummodo uolanias bonas quatur ratim es logi antem eo ili inclijs. His ita prς missis,
458쪽
Uiluendae nunesunt rationes, re primo prima, deinde secunda. Dum itaq; in ratione prima dicebatur, si unus essetfinis, tali nisset Deus, at non est Deus, quia non est cognitus: ergo. Re*ond tur, ql quamuis explicite, m nonsi cognitus, habitu tamen, implicite sic. Et ex consequenti intentus. Ad secundum argumentum negatur similitudo de malis, oe bonis uoluntatibus. Nam mala uoluntates sunt huismodi per auersone a bono, bonae vero
per conuersionem ad bonum. Et pro promti sint satis di jutata.
Distinctio XXXIX. Lectio CLVIII. VB i determinatum fuit is prςcedaei distinctione, undest reclaudo, σ vitium in uoluntate, consequenter nune disserendum, qualiter in uoluntate fit peccatum. Fiabita cohererentia proentis distinctionis eum prςcedenti una cum intentione: diuidi modo habet inpuncta undecim.In conclusonem primo. In quotum secundo. In responsionem tertio. Inoberum quesitum quarto. Insolutionem quinto. In novam conclu-Fonem sexto. In dubium sieptimo.In re 'onsonem octauo. In propositionem nono.In qusionem decimo. In opiniones duas pror stonsione undecimo. Concluso, ut rem ipsam aggrediar, talis est. Quamuis humana uoluntas dese bona, m recta creata, denomiamas iue tamen mala est, inquantum inordinata. Ad quam probandam secundo quςritur loco, virum ipsa uoluntas mala esse possit,
459쪽
eum tamen bonam habeat naturam, siue bonitate naturalem , culoe cςtera naturales potentia, qua quantumcunq, deprauenitar, nihilominus bonae manent, ut ratio, ut ingenium, oe conjsimilia,q licet viiijs maculentur, ac deprauentur, ob id mala dicuntur minime,quo ad esse naturae, sicut mala uoluntas inordinata propter peccatum dici soletpeccatum. Ad hoc tertio loco nos do cet restondere Magister dum inquit: uoluntatem minime dici malam ,fluepe catum, inquantum quςdam naturalis potentia est, at olum inquatum per adium deordinatur suum. Post re 'onsionem alterum quarto venit addendum loco qustu. Qi ritur enim, cur cςtera
vires, Ut pote ratio, memoria, o ingenium peccata non dicantur,
sicut mala uoluntas peccatum appellatur, cum m ipsae quandoq; in actibus si is, sicut coluntas, deordinentur ' ad hoc dicendum, σresstondendum est quinto loco, talem deordinationem non esse in voluntate,sed bene in assilibus eius qualiter non est in actibus ali rum potentiarum. Hinc siexto venit ponenda loco talis conclusio. Nullus aliarum virium actus, nisi aritus uoluntatis, malus iudicari debet, licet homo ipsis quandoq; , ut contingit, alutatur. Ad quam probandam, quia via dubitandi maxime idonea es ad veritatem indagandam, propterea septimo dubitatur loco, cur no ita benefihuiusimodi aciutim deordinatio in actibus aliarum potentiam sicut in actibus uoluntaris ' ad hoc dici debet loco os fauor hoc ideo euenire, quia eiusdemgeneris cum actibus uoluntatis non sunt, nec ordinantur ad aliquid concupiscendum adipiscendum, vel non admittendum, sicut uoluntatis a ius. Nec propter hoc negandum est, quin aliarum potentiarum actibus vitiose aliquando no ab utatur
460쪽
homo. Post bςc, nono poneta est talis nostio loco. Non via turidem esse actas, quo uoluntas bonam eligit, oe malum resticit. Ad quam dilucidandam Aragister ρος, it decimo. Vtrum eademst
voluntas, qua bonum naturaliter volt, malo repugnat. Ubi Prestonsione duae narrantur circa dissi ultatem hanc loco undecimo opiniones: quarum prima, partem tuetur negatiuam, q&od non sit eade uoluntas, m huis ratio assignatur,quia utrobiq; non dicitur ese uoluntatis idem motus. ω unus est naeturalis, quo naturaliter vult bonum,m se competit homini a natura seu a sui cuditione. Alius vero, quo malo replignat, dicitur uoluntarius, non pure naturalis , at homini competens, quatenus per gratiam a peccat semuitute est liberatus. Altera opinio tenet, ql ut bt it idem motus voluntatis,quo naturaliter homo vult bonum, ex uitio vult malam , eo quia dele tetur. Inquantum uero vult bonum naturaliter bonus est. Inquantum vult malum malus es. Et b propresnti,
NUM CULPA IN VOLUNTATE PER PRIVS
Lectio CLIX. UMm; specie, erat strino in prςcedenti distinctione de
culpa, atq; de malo ,propterea, iuxta ista hodierna le- nobis duo examinanda occurrunt quoita,mprimo. Num culpa per prius dicatur habere esse in volunt atriam in ratione. Insuper, Num mala considerare malum sit,sicuti mala eligere