장음표시 사용
471쪽
test: primo in commhni, o absolutescilicet, ut lent m. Sec η- do in 'eciali bonum essentiale , vi Ihia bor m mci cassim, focis Deus cst. Tertio bonam naturale, vel accidentale, quale est bor siereatum. Si sumatur bonum, ut bonum, sicilicet absolute, tunc di-rendum erit , quod tribus cognostipossit modis. Primo sic: bonum est appetitus motivum secundum philos iam. Secundo modo δε-
Tertio, bonum fecundum D. Thomam es virtutis, velpotentia perfectivum. Primo modo bonum sic describitur, cli es appetitus motium. Unde bene enuntiauerunt dicentes: bonum esse, qd ora oppetunt, σ hςc de primo puncto.In altero tres ponuntur risit tiones: quarum prima sic si habet. Multi desiderant, oe malum operantur, ut homicida, fornicast ij, in iam modi: non igitur esia oppetunt bonil, oe agunt gratia boni. Insuper, multisvnscientes,Gr contraria agentes his, qua sciunt, aut ergo scientia eorum ea recta , aut operatio. At constat, qδ eorum scientia recta est: igitur operantur contra illud, quodper scientiam sciunt esse bona, σ ita petunt bonum, nec agunt aliquid boni.Ad primam rarionem re-0Mundetursic, quod oes tales, alijsimiles, appetunt madum, nousab ratione mali , sed siub ratione boni, inquantum opinantur illud esse bonum, mic optant bonum, oesi non existens, saltem est eis apparens. Vnde in Auis opei aiionibus dicuntur ab aliquo moueri, θι habet apparentiam, vel similitudinem boni. Ad sicundam rationem de agentibus contra scientiam paucis dico, p quamuis isti Dantsecudum Mentiam rectam in uniuersali, in ba tu illud, quod agunt, esse malum: nsiunt tamen in particulari,nec in actu
472쪽
eationem. Tertio per effusione, ut exunofηte plures rivuli lentprouenire. At bonum increatum, quale Deus est, ad AL alia entia
se dissundit, sine sui tamen diuisitone ,'esui multiplicatione, atq; Iinsui di Fusione, m ratio a pratur, quia diuina bonitas sicundum siuam issentiam manens una, indistincta infle, in sua similitudinescilicet in f erilibus participantibus diuinam bonitas e. Unde a vina bonitas tripliciter si comunicat, primo P ducendo diuersa, nec ob id diuiditur, quia ipse in sua essentia super Fubstantialiter est ab Onu egregatus. Secundo producendo diuersa, uocessive
infinita, non minuitur , quia cum infinitast, ex communicarone bonorum infinitorum minorari non potest. Tertio diuina bonitas
non multiplicatur, quia cum sit idem, quod essentia siua bonitas dia ina : fc est una, quod multiplicari nequeat. At dicetispost bπ, libenter sic iremus, nu bonumsit virtutis, vel potentia persestiua I Uuper, Num res dici possit. Tertio a ubiectum. Ad primum dico, quo c. Nam tunc dicitur Eiquid esse bonum, quod suam habet perfectionem: bonum ergo primo modo est perseritio rei. V. g. vi acumen visius dicitur bonum oculi. Secundo siumiturpro resiuam perfectionem habente cui oculus acute videns homo virtute presitus. Tertio bonum dicitur ipsem subieritum, sicundum quod est in potentia ad perfectionem, sicut anima ad virtutem, obstantia oculi ad ac
473쪽
is I O. PAVLI PALANTERII DE BONO INCREATO HIC ERIT SERMα
Lectio CLXIIII PO a contemplationem de bono in genere, nunc diserenuerit de bono increato lin Jecie, quale Deus est, . quia tripliciter finiri potest, iccirco in partes tres principales diuidetur siermo noster. Quantum ad primam, Dion us de diu
nis nominibus nobis boni increati naturam exprimere volens ita dicebat. Bonum increatum illud esse, in quo HAprςexistunt, ex quo defacili colligitur, habere rationem oιa continentis. Hinc notandum Uenit, oem rem a Deo productiam, nobilius esse habere
in ipso Deo, quamse ipsa, qt tribus P bari modis potest. Raetione primo, similitudinesecundo , s sicienti diuisione tertio. Ratione
sic. Nobilius dicitur ahquid esse in aliquo, ut in radice causante mustentante, quam in ramo creato, oesiustentato, at omnis resereata habet esse in Deo, ut in radice creante, me. In si autem habet esse, ut in ramoproducto, o sustentator igitur. Hoc idem noua ratione mihi Fuccurrente confirmo. Nam licet res nobilius
esse babeat in se ipsa, quam in ea a instrumentali, V. g. vi homo in se ipse, quam in patre generante, vel in sole, tamen res nobilius semper dicitur habere esse in causa principali, a qua totum esse rei dependet sicut a Deo: ergo. Hic tamen sciendumqt sermo nosterest de esse nobiliori, non de esse veriori, quia licet res in Deo, nobilius babeant esse non tamen verius, qua in se ipsis, extra Fuam causam. Insuper similitudine idem, quodprius, nunc probandum venit: esse Ius cnim nobiliori mo4 inuenitur in cause ςquivoca, Ram
474쪽
ala univoca cui calor euellentiori modo in soli,qua in igne, ebsa bona, qua in creaturis reperiuntur, excellentiori modosunt in Deo, ci'am in se i s. Tertio confirmari habet hoc diuisione , nobilius enim est esse H irituale, ςternale, m diuinum, quam csse m teriale , temporale humanum. At cui get esse rei creatae in Deo pernale est ese θirituale, diuinum, ga creatura in Deo Deus est, in se aut habet esse materiale, m temporale, m humanum e ergo. Et bςc deprimo puncto. Alterumsubsequitur, ubi aliter bonum increatum, quantus, sic describitur. Bonum incremtum est ex quo ola subsistunt, . ex hoc habet rationem Uscientis, σ conseruaritis. An hoc verum, quid dicat primo Greg. audite :esia enim nec ad momentum sub ere possent ,sed in nihilum temderent : nisi operatione diuina virtutis in se conseruarentur. Et Aug.iuisuper Gen. ad litera, sic ait ; virtus Dei ab eis, qua cremta sunt regendis, si aliquando cessaret, fimul γ illorum cessaret
'ecies, omni natura cocideret.Insuper, ut aerflatimprsente luminest lucidus: se bomo, Deo prsente illuminatur. Et hπ de punctis duobus. Relinquitur tertium in ordine, ubi bonum incremium sic describitur, dum dicitur, ql illud est, quod . ia appetunt,
vel concupistunt, σ ex hoc dicitur, σ cognoscitur habere rationem causi malis, vel ultimi finis. Num uero baa demerent Deu suo moilo, nulli hoc dubium. Nam primo demerant Deu ut primcipium, quo creatur: est enim Deus ola in ossusper e salitatem, inquantum est oes perfectiones Deus e fiditer. Licet enim PHLbet res creata sit bona se ipsa formaliter, non tamen est bona camsailiter, exemplariteris se ipseMaliter. Nam licet quclibet res
475쪽
ereata sit bona p bonitalepropriam, etformaliter inhςrentem, σperficiens er multo mastis bona est bonitate Dei efficiente ,σ ideo cessante bonitate Dei esciente exemplari, m finali, tota quoque creatura bonitas cessaret. Unde Aug. viii. de Trin.- ait. Bonuhoe, m bonum illud, tolle hoe,m tolle illud, m vide ipsum bon Moles: ita Deum viribis, no alio bono bonum, sed bas rei bonum. scilicet causaliter; ita quod una es bonitas otam per causalitatem, filicet bonitas dii inae Licet multa in bonitates formaliter: quae-bbet enim resformaliter Aua bonitate est bona. Secundo esia desiderant Deu, ut auxilium, quo inesse conseruatur. Ipsi enim Deus portat, idest construat na verbo virtutissiua,ut dicit Apostolus ad Heba. Insuper esia desiderant Deum, ut terminum, quo baa quierantur. Deinde na desiderat Deum, ut bonum, quo nobilitantur. Nam Deus est bonum primum, totum, perfecitum, σ integrum. In eo ergo, qs ipsi Deus est bona primum: iccirco primo abstasis desideratur a cat oes numeri unitatem participiant,flt omnis creatura dicitur esse participatione bonitatis diuinae e fiderant et aa Deum, eo quia est totum bonum: sied hic notandum, qJ datur
duplex totum: znum ex partibus: alterum ante partes. I .gmoώmus, prout est in materia, totum dicitur ex partibus: Domus uers
ut est in arte, vel in mente sdificatoris, totu dicitur ante partes, quia prςexistit domui flenda. Deus igitur non bonum totu expa tibus est, eo quod tale totum compositum est ql diuina simpbcitati repugnat. Est ergo Deus bonu totum ante partes, quia se deitas
Patris, Filij,m Spiritus sancti,est quo phasens uniuersa bona. Tertio Aa desderant Deu eo quod Deus est bonumperfectum
476쪽
Vbi notandum, quod duplex datur perfectum ue duobus dicitur modis: uno modo, quasi complete factum , sicut perfecte nos ambulasse dicimus , quando ambulatione complevimus sub qua signia Acatione perseritum non conuenit Deo,quia, quod non est factum, ut Deus, nonpotest dici completum, Hesperfectefactum. Alio
modo perfictum dicitur,quando naturam habet, virtutem proprie si eciei, quo modo Deus est bonum perfectum, in quantum maxime est in sua natura, o virtute. Quarto Oia des rant Deum, eo 1 a Deus est bonu intex um, nullius mali admixtione habens, nec alicuius boni diminutionem. Ut ergo bonum integrum est, ideo
ab omnibus est concupitum. Et hςe depropostis.
Lectio CLXV. Post naturam bonisecreati agendum consequenter erit de
bono creato: ubi duo principalia confideranda occurrunt. Quorum primum boni creati retinet descriptionem. Ait rum vero dubia quesam, ut inprogressu sermonis nostriparebit. Quantum adprimum.Bonum tribusposse cognosti modis, nulli hociabium. Primo enim aliquid dicitur esse bonum, quia a bono causatur, ex quo bonum habet modum. Secundo dicitur bonum, quia in bono fundatur, ex quo bonum habet 'eciem. Tertio dicitur bonu, quia ad bonum ordinatur, ex quo bonum ordinem habet, quae esia
insequentibus magis dilucida apparebui. Et hπ de primo puncto. ιn altero dubia D nproponenda veniunt.Nam non sium bonuprocedit
477쪽
procedit a bono, versi et malum a bono. Ut enim maia ador, vel
radix mala ex bona terra creatur: ita mala uoluntas ex aliquo bono, m ita non dicitur bonum, quia a bono, nam malum et a bono.
Ad hoc dubium doceo uos res=ondere in hunc modum . Malum ea iri a bono dupliciter debere accipi,velper se,uelper accidens: perse, sontra bono, iuxta illud di tum. Bona arbor non pol malogstudius facere: per accidens vero, bonila mado pol causari, primo.
quia non ordinatur in finem, ut bonum proueniens ex agente. S cundo, quia Ut bonum ,suae cause malum non assimilatur. Tertio.
quia ab ordine per malum deuiatur. Huic discultati additur altera, qua talis, quod bonum mali causaper accidens nequeat dici. Nam sper accidem raro hoc contingeret,at in pluribus id euenit, non ergo bonumali causa ex accidenti; Pro intellecta huius dubij, velim sciatisqδ di per accidens, plura importat: primo, non camsam eficiente, sed rificiente: secundo, defectum in ordine: tertio. Lutatione a diuina lege: quarto ratione esse ius, cui accedit priauatio, dicitur quid per accidens. His ita prmissis, adformam difficultatis ut re*onriam, triplici consideratione utor. Nam illud, quod per acci lens euenit, vel est, ut in paucioribus, m raro, Telut in pluribus, oestequenter, vel ut siemper. Primo ergo illud, qlesper accidens, concomitatur essedium principaliter intentam. His paucioribus, σ rreo: tunc agens cum intendit effectum perfer non oportet, ql intendat lectumper accidens. U.g.siquis ligna inciares influater quam raro transi homo, projciens lignum is terficis hominem, a peccato excusetur, quia illua accidens scilicet
intersectio hominis, ql sequitur esseolum perse intentum,scilicet incisionem
478쪽
incisionem ligni, sprςter intentionem, cu eius transitus fit raro. Secundo cum illud, quod est per accidens, concomitatur effectam principaliter intentum ut in pluribus, vel ut stequenter: tunc tale accidens non siparatur ab agentis intentione, vipatet de uinipotvitione, cui sequenter ebrietas coniuncta est: ideo qui a vino lediatur, non a peccato excusatur. Tertio cum illud, quod est per accidens emper concomitatur effectumprincipaliter intentum: tunc semper est eu peccato. 'g. delectationi,quae est in adulterio, simpeoniungitur malsi, scilicet priuatio ordinis iustitiae. Unde adulter apeccato minime excusetur. Duo nunc ad instantiam, q4t quamuis ut in pluribus, id quod At per accidens eueniat,quia tamen lectus agentis intention principalem non siquitur: iccirco ex accidenti
illud fieri dicitur; alijs autem duobus nequaquam sic dicendum modis. Et Mosatis.
Lectio CLXVI. IN spiriori parte sumus lapsiin sermonem de bono creator
iccirco nunc 'eculandum venit, quo modo, σ in quo bono malum sit. Ut itaq; ordine de more nostro procedamus, duo perpendemus principalia. Quorum primum tria boni re pirit*gni,cata. Alterum vero mali subietitum. Venio ad punctum priamsi, ubi aperte declaratur, triplex dari bonum ' scilicet essentiale, naturale, re particulare. Esentiale bonum, π primum bonum, Deus est , a quo bas bonitas. Naturale, ut esse rei creatae a Deo ;
479쪽
yarticulare dicitur tribus modis: τηο modo ipsa rei lyctio. V put acumen visus dicitur bonum oculi , virtus bonum hominis. Insuper bonum dicitur res, quae suam habet pes ctione , ut oculusa ut e uidens: tertio modo dicitur bonum ipsium flebitatum , sicundum quod est in potentia ad suam perfecitionem, sicut anzma ad virtutem, oe bςr de primo sigmento. In altero consideranda e F. Num in bono essentialipsis malum inueniri. Ad ibi equidem, quod non, videtur: ut enim Ir gidum in igne esse nopst: sic nec malum in Deo , cum sit essenti ab ter bonus: quodsiis Deoposset inueniri malum, procul dubio a sua bonitate recedere posset, at hoc impossibile: ergo malum in tali bono esse, nec inueniri, nec cogitaripotest. Nec videtur, quod in bono naturali, ut infbierito, malumpossis inueniri, quod de facili probari potest per excmplum in quatuor et
scilicet in dςmontias, in hominibus, in animalibus irrationalibus, oe in rebus naturalibus. Primo in monibus naturalem bonitate
habentibus, quae mali subietilum dici non debet, quia esia, qua sunt
in mundo, a Deo siunt creata: quare in dςmonum natura malum, mi in Abiecto esse non potes. Nec et in bominum natura, satunc hominis natura,vel ex parte anima, vel corporis mala esset dice da: at hocsalsum: ergo. Hoc idem tertio probari potest in nata animalium, quia quis dicere poset, quod natura, passiones animalium irrationalium naturaliter essent mala, at hoc quid absium dius ' non ergo, me. quarto hoc idem declaro, m manifesto, innatara eslam rerum. Nam nulla natura rei, vel res naturalis, mala, ita dicit Dionysius Cap.iiii.de divin. nom.quod malum non est in bono, tanqmium aliquod existens sequitur ergo, qJ malum
480쪽
stin bono, secundum quod ens dicitur in potentia bonum, nec id mirum. Num ma si est priuatio di bita perfectionis e priuatio autenono, nisi in ente inpotentia, quiapriuarι dicimus, quod natum es habere aliquid, m non habet, σ ita ex dictis malum, quo mo modo in bono, m in quo bono, ut in Abiecto, debeat dici esse, δε- claratum brevisit a nobis.
DE TRIPLICI BONO tactio CLXVII.
ΑΓ maiorem euidentiam eorum, quae diximus in prπ denti nostrosermone, qualiter in bono sit malil, hic qum tuor percurremus, m primo quotvleae detur bonum. Secundo quo modo per malum tollatur. Tertio malum culpae id auferat. Quarto qualiter diminutio habilitatis ad receptionem diuinae gratia fiat. Circa primum triplex datur bonum. Quoddam es oppostam malo, ut visius cςcitati, quoddam est, quod est sibi ctum malo, ut animal c citati. Quoddam tandem, quod est ordia natum ad bonum,ut habilita ordo,vel di*ositio natura, ad bonil Modo igitur malum non est in bono ei posito, sid in bono Hi subiecto. Wg. cςcitas non est in vise,ut in Fubiecto, sed est in animali, sicut malum moris dicitur in bono natura ; malum aut natura, quod est priuatio formae, est in materia, quod est bonum, sicutens est in potentia ; σ hςc de primo puncto. In altero videndum,