[2]: Renati Des-Cartes Principia philosophiae

101쪽

tur in spatio De I g. Nempe illa ejus pars quae venit ab , recta νυ turpertitusque ad ii, ubi globulis secundi elementi Occurr DS, s, versiis B propellit eodemque modo alia pars u. venit a B, recta pergit usque ad , ubi occurrit globulis siccundi clementi, quos

repellit versus xi statim tam qua isticasus i , quam quae vcrsus f reflectitur in omnes partes versus clipticam et omnesque globulos secundi elementi circumjacentcs aequaliter pellit; ac denique per meatus , qui sunt inter illos globulos circa clipticam g versus M . clabitur. Praeterea dum ita materia primi clementi, proprio motu sic recta sertur, ab A cr isd&f, sertur citam circulariter motu totius vorticis, circa axem AB adeo ut singularius ramental incas spiratcs, sive m in cum cochleae contortas , describant; quae spiralc postea , cum ad Sc pervenerunt, inde utrimque resectuntur versus eclipticam eta Et quia spatium de I, majus est quam meatus, per quos matem primi elementi in illud ingreditur , vel ex ipso greditur , id circo semper ibi aliqua ejus materiae pars manet, corpusque Uidissimum componit, quod perpetuo circa axem j se plum' ' Notandumque si in primis , hoc corpus sphaericum cssedcbere. LX l

Quamvis enim ob inaequalitatem Vorticum , non x xandum iit, is in is omnino aequalem copiam materiae primi elementi summitti versus S, a voleticibus vicinis unius poli, atque a vicinis alterius nec ctiam istos vortices ita esse sitos, ut materiam illam in partes direct oppositas mittant; nec alios vorticcs, primum coelum cr-sus ejus eclipticam tangentes, certum aliquem ipsius circulum, qui pro ccliptica sumi possit, eodem modo rcspicere, materiamque ex

S per omnes partes istius circuli, aliasque ipsi vicinas egredientcna , pari facilitate in se admitteres: Non tamen inde ullae inaequalitates in figura Solis argui possunt, sed tantii in m qu situ, motu quantitate. Nempe si vis materiae primi clamcnti, venientis polo A versus S major sit quam veniciatis a polo B, illa quidem materia priusquam alterius occoersu repclli possit , longius progr dictu versus B, quam haec altera versus A scd ita longius progrediendo ejus vis minuetur; ac juxta leges naturae, se mutuo tandcinambae repcllent illo in loco, in quo earum irc crimi intc se planeae uales, atque ibi corpus Solis constituent quod proinde remotius crit a polo A, quam a polo B. c. non . nota vi pelluntur

103쪽

P A. splobuli secundi clementi, in ejus circumferentiae parte is, quam in parte , nec ideo circumferentia ista minus erit rotunda. Item imateria primi elementi, facilius e rc diatur ex S versus O , quamvcrsus C, illic scilicet liberius spatium inveniendo hoc ipso corpus S non nihil accedet versi: O, isto accessu spatium micr-jectum minuendo, ibi tandem sistitur, ubi vis erit utrimque aequalis. Atque ita, quamvis ad solos quatuor vortices L respiceremus, modo tantum cos supponamus csc inter se inaequalcs,

de sequitur, Solem , nec in spatio medio inter nec etiam in medio inter L se .lcbere. Majorque adhuc in ius situ inaequalitas potest intelligi ex eo, quod alii plures vorticcs

ipsum circumstcnt. . LXXII Praeterea si materia primi elementi, Veniens ex Vorticibu KN , - - , non secund in lineas tam rectas seratur versus S , quam Versus abas i iis ualiquas partcs cxempli causa, quae vcnit ex K versus , quae autem ex L versus , hinc fictu pol f l, circa quos tota Solis materia vertetur, non sint in incis cotis ductis, scd Australis 1 aliquanto magis versus e accedat, orcalis

versus r. Item si linea rectari , per quam materia primi l

incnti jacillime greditur abri vcrsus C , transeat per punctum circumserentiar e , vicinius puncto , quam punctos ac linea Y perquam ista matcria praecipue tendit ab Sicrsus O, tralalcat pc punctum circumsci cntiae id vicinius puncto 'uam punctod , hinc fiet ut e Solis ccliptica, sive planum in quo movctu illacius materia, quae maximum circulum describit, paulo ag: m-chnctu a parte e versus polum is, quam versus polum , sed tamen non tantiam quam linea recta atque X parte', magis inclinetur versus 'u in versus , scd tiam non tantum quam recta '. Unde sequetur axciri, circa quem tuta Solis materia vertitur cuius extremitates sunt poli Id non eis lincam accurate celam, a nonnihil curvam sive in sexam materiamque istam aliquanto cic-

ac sorte tiam , non omnino aequali ceseritate gyrar inter d,

Quod tamen non potest impedire, ne ipsius corpUS litam pro is xime rotundum quia interim alius cjus motus, a polis crius eclipticam, inaequalitat sistas compin R. ademque ratione qua vid mus ampullam vitream, cxco solo scri rotundam, quod er

105쪽

PARsTER Ti A. t ejus materiam pae liquefactam , per tubum ferreum immittatur quia nempe iste aer , non majori vi ab ampullae oris icio m jus sundum tendit, quam inde in omnes alias partes cilactitur aeque facile illas omnes pellit Ita materia primi clementi, corpus Solisper ejus polos ingrcssa , debet omnes si bulos secundi clementi circumjacentcs, qualiter undequaque repellcre non minus illos in quos obliq .ctantum reflectitur, quam illos in quos dirceti im-

''Notandum deinde materiam istam primi clement , quamdiu XXVI

versatur inter clobulos secundi, hab re quidem mmum rectum ipolis Am ad Solem, Q Sole ad eclipticam ac circularc in rami. circa polos toti coelo A ia communem sic praetcreasti m maximam iraecipuam partem suae agitationis impendcre , in mi j.utiui nutiarum suarum sauris assidue mutandis, ut omncseXiguos angulos per quos transit accurate possit implar : Unde fit, ut sus vis valde divisa, debilior sit ac singulae jus minutiae, motibus globulorum coendi elementi sibi vicinorum obsequantur, semperque paratae sint ad exeundum ex illis angustiis , in quibus ad tam obliquos motus co tantur, atque ad recta pergendum versus quascun-Que partes Eam autem materiam , quae est in corpore Solis coacervata, valde multum virium ibi haberes, propter conlansum suarum omnium partium in eos .lcm clari os motus, omnesque illas suas vires impendere, in globulis secundi lemcntibii cum iacentibus hinc

A qu e hi potest intelligi, quantum matris clementi LXXV .

conserat ad illam aditionem, in qua Uccm Onii iureant mon in V ν bH, - , quomodo illa actio non modo versus cclipticam, scd etiam ver

aliquod spatium tam , soli materia primi cicinenti repletum , clamen satis magnum ad unum aut plures X globtilis secundi reci- p ndos, non dubium cst quin uno codem temporis momento globuli omncs contenti in conod f, cuius balis est concavum h mis haerium des, cisus illud a cod I x . . . , tamque id supra ostensum est, de globulis contentis in triangulo LXXVIII. eu erat s lairculus cclipticae stilatis quamvis non ' iactio primi elementi spectaretur scd nunc hoc ipsum de iisdem, multa etiam de cliquis in toto cono contentis, huius primi lemcntiope latius pateba. Laenim cjus Pars quae corpus Solis comi'

107쪽

PARς TERTIA. 8 nit, tam globulos secundi elementi qui sunt versus eclipticam quam etiam eos qui sunt versus polos , f, ac denique omnes qui sunt in cono dHI, versus H propcllit; neque cnim ipsa majori vi movetur versus , quam versus d f, aliasque attes intermedias illa vero quae jam supponitur esse in H , tendit versus C, unde per K i, verius S, tanquam in circulum regrediatur. Idcoque non impedit ne globuli isti ad H acccdant, S eorum accessu spatium quod prius ibi crat , corpori Solis accrescat, impleaturque materia primi ementi, a centrismi similibus eo confluente.

Quin ipsa potitis ad hoc juvat; tim enim omnis motus tendat in lineam rectam, materia maxime agitata in Id existens, magis propendet ad inde egrediendum quam ad remanendum quo enim spatium in quo versatur est angustius, o magis inflectere cogitur suos motus. Et idcirco minime mirum Te debet, quod stape ad motum

alicujus minutissimi corporis, alia corpora per quantumVis magna spatia diffusa, simul moveantur nec proinde cliam, cur non tantum Solis, scd S stellarum quammaxime remotarum acti ad terram usque in minimo temporis momento perveniat.

Si deinde putemus spatium , soli materia primi clementi plenum esse, facile intelligemus omnes globulos secundi, qui continentur in cono a materia primi, quae in Sole existens, ad versus f simulque versus totum hemisphaerium fg magna vi movetur, o versus pelli debere, quamvis ex se ipsis nullam forte

habeant propensioncm ad istum motum; ecbie enim etiamsi repumant ut neque materia primi clementi, quae sim N ipsa enim

paratissima est ad cundum versus S , ibique spatium implendum, ouod ex eo quod iobuli hemisphaerii concavi fg, verius rentur, corpori Solis accrescet. Nec ulla est dissicultas, quod uno Deodem tempore , globuli secundi clementi ab S versus materia primi ab N versus S , tanquam motibus contrariis cbeant serri chira enim haec materia primi, non transeat nisi per illa an custissima intervalla, quae globuli secundi non replent qu motus ab ipsis non impeditur ut neque videmus in illis horologus, quibus

cici sud rarum loco nunc utimur , arenam ex vase superiori descen

dent c, impedire quo miniis aer ex inscriori, per intcrstitia Mus

uaeri tantum potest, an tanta vi pes tantur globuli contenti

ti ac motum uuius exigui corporis,aua quammaxime ab eo re

LXXX.

su polos. LXXXI.

109쪽

PARs TERTIA 'Icono e g, versus , a sola materia Solis, quanta globus frid 6ωαi, versus H, ab eadem materia Solis, ac simul a proprio motu quod non videtur, sim N abri aequidistent. Sed quemadmodum, ut jam notatum est, minor est distantia vcrsus polos, inter Solem circumferentiam coeli quod illum ambit, quam versus clipticam ita tunc ad summum illa vis elle potest aequalis, cum eadem est proportio inter lineas HS S, quae si inter USS AS.

Unumque tantii in habemus in natura phaenomeniam, ex quo ejus rei experimentum capi possit nempe cum sorte aliquis Cometa tantam coeli partem crerrat, ut primo vittis in Ecliptica, videatur deinde versus unum ex polis, ac postea rursus in ecliptica, tunc enim habita ratione jus distantiae, potest aestimari, an ejus liinacia quod a Sole esse infra ostendam , caeteris paribus majus appareat Versus eclipticam, quam versus polum. Superest adhuc notandum circa alobulos secundi ementi, cos '

qui proximi sunt centro cuiusque Vorticis, mores elle ac celerius timu/υ

movcri,quam illos qui paulo magis ab eo distant idque usque ad cer meret Solitum terminum, ultra quem superiores inserioribus celerius movcn

tur,&quantum ad magnitudinem sunt aequales. Ut hic eXempli cau- ὸυ, ii se,

sa, in primo coelo putandum est, omnium minutissimos globulo se cundi elementi, esse juxta superficiem Solis res paulo remotio . 'res gradatim esse majores, usque ad superficiem sphaeroidis HNQR, ὸ tam L. ultra quam omnes sunt aequalec; atque illos qui sunt in hac super fici H R, omnium tardissime moveri adeo ut sorte globuli , , , H Q, triginta annos vel etiam plures impendant, in absolvendo magnitudi- uno circuitu circa polos Ai, superiores autem versus

itemque inseriores versus celeritis OVeantur tam su riui , ,:en premi quam infimi circuitus suos intra paucas hebdomadas absol-

Et primo quidem , quod superiores versus celerius ferri LXXXlli

debeant, quam inseriores versus facile demonstratur

enim quod supposuerimus, omnes in principio suilla magnitudine is bobahiti aequales ut par fuit, quia nullum habuimus ipsarum inaequalitatis 'κ aral argumentum kquod spatium in quo tanquam in vortice circulari qic aguntur, non sit accurate rotundum tum quia alii vortices circumjacentes non sunt aequales tum etiam quia illud debet esse angustius, e regione centri cujusq; ex istis vorticibus vicinis,quam e rcgio