장음표시 사용
81쪽
PARs TERTIA. 3nire, per quas ea quae in coelo eminus aspicimus explicentur scde iisdem etiam, illa omnia quae in Terra cominus intuemur , cduci debent. Atqui non opus cst, ut illa omnia consideremus ad crum iter . generaliorum causas determinandas sed tum demum ipsas postia, recte a nobis determinatas suille cognoscemus, clim ex iisdem non caduntaxat ad quae respeximus, sed alia etiam omnia, de quibus antea non cogitavimus, expiscari advertemus. L certe ii nullis principiis utamur nisi cuidentissime perstrictis, si nihil nisi per Mathematicas conssequentias X i d duc Π iis bis
interim illa quae sic ex ipsis dc luccmus, cum OmnibUs naturae phT- , εα qui nomenis accurate consentiant, injuriam Deo faccre videremur, si causas rerum hoc pacto a nobis inventa salsas esse suspicaremur, an Ν ..hau quam si nos tam imperi ctos genuissct ut ratione nostra recte uten cuntur sint
Verumtamen ne etiam nimis arrogantes eis videamur, si de an , XLIV iis rebus philosephando genuinam earum V Ux-Iςm in .se, ,,ue Eventam eseaFrmemus, malim hoc in medio relinquere, atque O G nam nania quae deinceps sum scripturus tanquam hyp athesin proponere ube-Quae quamvis salsa esse existimetur, satis a num operae prctium me fecisse arbitrabor , si omnia quae ex ipsa dcducentur cum Xperi τὸ b.
mentis consentiant. Ita enim ex ea tantumdem utilitatis ad vitam atque ex ipsius veritatis cognitione percipic mus.
Quinimo etiam ad res naturalis melius explicandas, earum au Isas altius hic repetam, quam ipsas unquam extitisse cxistimem. Non enim diibium est quin Mundus ab initio fuerit creariis cum omni sua persectione, ita ut in coin Sol Terra Luna. 'xin ζ xixo rint ac tiam in Terra non tantii fuerint semina planiarum, sic j ij insae plantae nec Adam iva nati sint infantes,scd iacti sint homi sis Irines adulti Hoc fides Christiana nos docet hocque etiam ratio naturalis plane persuadet. Attendendo enim ad immensam ci potentiam, non possumus existimare illum unquam 4 issu,
in ad plantarum es hominum natura int ligendas, longe melius est co siderare, quo pacto uiati in siminibu qu in quo pacto a Deo in prima Mundi origine creati sint; ita si quae
rinci possimus cxcogit e, valde simplicias cognitu acilia, ex
ibus tanquam ex semillibus quibus lana, dera . rana, denique omnia quae in hoc mundo aspectabili deprchendimus,
83쪽
oriri potuisse demonstremus, quamvis ipsi nunquam sic orta esse probe sciamus hoc pacto tamen eorum naturam longe melius exponemus, quam si tantum , qualia jam sint, describeremus. Et quia talia principia mihi videor invenisse, ipsa breviter hic exponam. Ex antedictis jam constat, omnium mundi corporum unam XLVI. candem esse materiam, in quasit tiaric divisibilem, acjam cis in multas divisam, quae divcrsimode movcntur, motusque trabent uia,
aliquo modo circulares, semper eandem motuum quantitatem in phaeno-
universo contervant. At quam magnae sint ii patic materiae,
quam celeriter moveantur, Z quales circulos describant, non possumus sola ratione dcterminare; quia potuerunt ista innumeris modis diversis a Deo temperari S mucinnam prae caeteris legerit, sola experientia docere dcbet tamque idcirco nobis liberum est, quidlibet de illis assumere,modo omnia, quae ex ipso consequentur, cum experientia consciatiant. Itaque si placci, supponcmus omnem illam materiam , ex qua hic mundus adspectabilis si compositus suill ei nitio a Deo divisam in particulas quamproxime inter se aequales, magnitudine mediocrcs, sive medias inter illas omnes, ex quibus jam coeli atque astra componuntur , easque omnes tantumdem motus in se habuisse,quantum jam in mundo reperitur; aequaliter fuisse semotas, tum singulas circa propria sua centra,' separatim a se mutuo, ita ut corpus fluidum componerent, quale coelum esse putamus tum etiam plures simul circa alia quaedam puncta aeque a se mutuo remota, Meodem modo disposita , ac jam sunt centra Fixarem nec non etiam circa alia aliquant plura, quae aequent numerum planetarum. Ita scilicet ut illae omnes, quae continebantur in spatio A EI, verterentur circa punctum S, quae continebantur in spatio AEV,circa F, S ita de caeteris: sicque tot varios vortices componerent, quo jam astra sunt in mundo. Quae pauca sufficere mihi videntur, ut ex iis tanquam causis XLVii. omnes qui in hoc mundo apparentis cetus, secundum leges naturae a tim ore supra expositas oriantur. Et non puto alia simpliciora, vel intelle
tu faciliora, vel etiam probabiliora rerum principia pone excogi ' Σμ,ba tari. Et si enim sorte etiam ex Chao per leges Naturae, idem ille ordo re, quo mi
qui jam est in rebus, deduci post ci, idque olim susceperim explican
dum; quia tamen confuso minus videtur convenire cum summa Dci u .hiis .
rerum creatoris persectione, quam proportio vel Ordo S minus c distincte etiam a nobis percipi potest nullaque proportio, nullusve q
84쪽
ordo simplicior est , cognitu facilior, quam ille qui constat omnimoda aequalitate: idcircolla suppono omnes materiae particulas, initio fuisse tam in magnitudine, quam in motu inter se aequales, nullam in univcrso inaequalitatem relinquo, praeter illam quae est insitu Fixarum; δ quae unicuique coelum noctu intuenti,tam clare apparet , ut negari plane non possit. Atque omnino parum reseri, quid laoc pacto supponatur, quia post ea juxta leges naturae es mutandum. Et vix aliquid supponi potest , ex quo non idem effectus quanquam fortasse operosius),percasdem naturae leges deduci possit Cum enim illarum ope materia sormas omnes quarum es capax, successive assumat, si sormas si as ordine consideremus, tandem ad illam quae es hujus mundi poterimus devenire adeo ut hic nihil cr- roris ex salsa suppositione sit timendum. XLVlli. Itaque, ut naturae legum flicacitatem in proposita hypothesi Luomodo ostendere incipiamus, considerandum est illas particulas, in quas , , , totam huius mundi materiam initio divisam suis supponimus, non
uia ' potuisse quidem initio esse sphaericas, quia plures globuli simul jun-s ' si dii , spatium continuum non replent; sed cujuscunque figurae tunci bestiit potuisse successu temporis non fieri rotundas, Handoquidem varios habuerunt motus circularcs. Clim enim in principio satis magna vi motae fuerint, utinae ab aliis sejungerentur,eadem illa vis perseverans, haud dubie satis magna ctiam suit, ad carum omnes angulos, dum sibi mutuo postea occurrerunt, atterendos ad hoc enim non tanta, quam ad illud requirebatur. Et ex hoc
solo, quod alicujus corporis anguli sic atterantur, facile intelligi inus illud tandem fieri rotundum : quia hoc in loco nomen anguli, ad omne id , quod in tali corpore ultra figuram sphaericam prominet,
est cxtendendum. XLlX Chim autem nullibi spatia omni corpore vacua esse possint, cum- ili' ' que rotundae illae materiae particulae simul junctae, percXigua quae-λ dum intervalla circa se relinquant, necesse est ista intervalla quibusia
aliam e dam aliis materiae ramentis minutissimis figuras ad ipsa implendat: - aptas habentibus, casque pro ratione loci occupandi perpetuo mu-idio ὸm tantibus, impleri. Nempe dum earum materia particularum , quae sunt rotundae, anguli paulatim atteruntur, id quod ex ipsis eraditur adeo est minutum, tantam celeritatem acquirit, ut sola vi sui motus in ramcnta innumerabilia dividatur; sicque impleat omnes angulos, quos aliae materiae particulae subingredi nonpossunt.
85쪽
PARs TERTIA. 67 Notandum enim est , quo minora sunt ista particularum aliarum L.
ramenta, cos Nilitis moveri, atque in alia adtria minutiora comminui posse: Quia quo mora, eo plus habent iuperi cici, prora'ione iistis iu
suae molis S occurrunt aliis corporibus secundiim superficiem tis arissimis dividuntur vero secundum molem Notandum etiam est ipsa multo celerius agitari, quam alias a i. steriae particulas , a quibus tamcn suam agitationcm acquirunt: quia ' dein e dum hae per rectas ct patentes vias seruntur , expcllunt ista per obliqua. angustas. Eadem ratione, qua videmus ex soli , quamvis lente clauciatur, aerem tamen valde celeritc egrcdi, propter angustiam viae per quam transit Jamque supra cmonstratum, si , aliquam materiae portionem celerrime moveri , ac in partes reipsa indesinitas dividi debere, ut varii motus circulare S inaequales, sine rarefactione vel vacuo fieri possint, nec ulla alia praeter hanc ad id apta imperitur. Jam itaque duo habemus genera materiae Valde diversa , quar li duo rima clementa hujus mundi adspcctabilis dici possunt. Primum
est illius, quae tantam vim habet agitationis, ut aliis corporibus is ij nipi occurrendo, in minutias indefinitae parvitatis dividatur figuras i. Moria suas ad omnes angulorum ab iis relictorum angustias implendas accommodet. Alterum est ejus, quae divisa, ii in particula sphaericas valde quidem minutas, si cum iis corporibus , quae oculis cernere possumus, comparentur scd tamen certae a dcterminatae quantitatis, S dixi sibiles in alias multo minores. crtiumque paulo post inveniemus, constans partibus vel magis crassis, es guras miniis admotum aptas habentibus. cxliis tribus omnia hujus mundi adspectabilis corpora componi ostendemus: Nempe Solem S Stellas iras ex primo, Coelos ex secundo, crram cum Planctis 5 Cometis ex terito. Cum cnim Sol 5 Fixae lumen ex se mittant: Coeli illud transmittant Terra, Planctae, ac Cometae remittant triplicem hanc differentiam in adspectum incurrcntem, non male ad tria clementa reseremus. Non male etiam omnem materiam, in pati Ai I compre LIII.
ci omnem illam, quae circa centra F, , innumerabiles alios Or disti,, uilices componit, prosccundo Et denique quidquid ultra illos duos b. coelo reperitur , pro tertio Existimamusque hoc tertium , respectu secundi esse immensium,a secundum csscc tu primi perma-
87쪽
PAR s TERTIA. 69gnum. Sed tertii coeli consideratio non est hujus loci quia nullo modo a nobis spectari potest in hac vita de mundo tantum aspectabili tractamus. Vortices autem quorum centra F, , omne simul pro uno tantiim coelo numeramus, quia sub una Meadem ratione a nobis considerantur Sed vorticem , licet illa non appareat ab aliis diversus, pro peculiari tamen coelo, quidem omnium primo sumimus quia Terram habitationem nostram paulo post in illo inveniemus, ideoque multo plura in ipso habebimus spectanda quam in reliquis, Mnomina rebus non propic ipsas, sed antlim ad nostras de iis coetitationcs cxplicandas imponere solemus. Crevit autem initio paulatim materia primi clementi cxco quod particulae secundi, assiduo motus invicem ma is ac magis attererent; cumque major ejus quantitas stri in uniVerso, quam necesse , , .liis crat adimplenda exigua illa spatia, quae inter particulas sphaericasse s t. cundi elementi, sibi mutuo incumbentes reperiuntur , quidquid ex
ea residui suit, postquam spatia ista impleta sunt, ad cntra S, P, , confluxit ibique corpora quaedam sphaerica fluidi istina composuit;
nempe Solem in centro S ac Stellas Pixas in aliis centris. Postquamcnim particulae secundi elementi sucrunt magis attritae, inmus spatii occuparunt quam prius, nec ideo ad centra usque se cxtenderunt, sed ab iis aequaliter omni ex parte recedentes, loca ibi sphaerica reliquerunt, a materia primi clementi, ex omnibus circumjacentibus locis coamuent rcpicnda OEa enim est lex Naturae , ut corpora omnia quae miri, in gui es. tur, quantum in se si a centris sui motus recedant. Atque hic illam vim, qua sic globuli secundi clementi, nec non etiam materia primi circa centra Si congregata, recedere conantur ab istis centris, quam potero accuratissime explicabo: In ca enim sola lucem
consistere infra ostendetur; Mab ipsius cognitione multa alia de- m die stlobulos secundi clementi recedere conari a centris . LVI.
circa quae vertuntur, non putandum est idcirco me illis aliquam comta ionem astingcre, ex qua procedat iste conatus; sed tantum iu psos ita esse sitos Mad motum incitatos, ut cucra mi O Versus ituri, si a nulla alia causa imp di
invia vero frequenter, multae causae diversae agim simul in id ni 'corpus, atque unae aliarum effectus impediunt, prodiadi ill b. respicimus, dicere possumus ipsum Odcm cmporc cnd re m
88쪽
7 PRINCIPIORUM PHILOso PHI Eaeversos mo ire conari, versus divei fas partes Ut exempli causa , lapis A in
,, fundari A circa centrum E rotatus, tendit quidem ab A vessus B, si omnes causae quae concurrunt ad ejus motum determinandum, simul spectentur, quia revera eo versus sertur Sed si respiciamus ad solam vim motus quae in ipso est, dicemus illum tim est in puncto A tendere versus C juxta legem motus supra expositam' ponentes scilicet lineam A C esse rectam, quae tangit cis
culum in punctori. Si enim lapis e landa egrederetur, eo temporis momento, quo veniendo ex L pervenit ad punctum A , revera pergeret ab A versus C, non versus B ac quamvis funda hunc iasectum impediat, non tamen impedit conatum. Si denique non respiciamus ad totam istam vim motus, sed tantum ad illam ejus partem quae a standa impeditur, eam scilicet distinguentes ab alia ejus parte quae sortitur suum effectum, dicemus hunc lapidem, dum est in puncto A, tendere tantum versus D sive recedere conari a centro T, secundum lineam rectam E A D.
Quod ut clard intelligatqr, conseramus motum quo lapis in pun-
89쪽
lineam circularem Ali, recedere conatur a clatro lincas rectas AD, B C I G, cum conatu qui remaneret in ornaca si vinculo vel clutino aliquo detinerctur in puncto A supra ba- tum Eue , dum interim iste baculus cam deferret circa centrum line cireularem ABF, ac ipsa totis varibus conaretur ire versi atque ita recedere ccntroi secundum lineas cctasMA EB Y S similes. Scio uidem motum istius formicae ore initio tardissimum,atque I IX. ideo ejus conatum, si tantum ad priticipium motus cstiatur, non vidcri magnum esse posse atqui proiecto non Planc nulli Sest,c niuiu.
90쪽
I PRINCIPIO Ru 1 PHILOSOPHIAE dum sortitur effectum, augetur, adeo ut motus ex eo proVeniens
satis celeresse possit. Nam ut adhuc alio utamur exemplo, si E sit canalis, in quo globulus aera contineatur, primo quidem temporis momento, quo iste canalis agetur in gyrum , circa centrum Γ, globulus motu tantum tardissimo progredietur versus Y sed secundo momento paulo celeritas incedet priorem enim vim
retinebit, ac praeterea novam acquiret a novo conatu
recedendi a centro E quia quandiu durat motus circularis, tamdiu ille conatus durat, inuasit renovatur singulis momentis. Atque hoc experientia confirmat; si enim canalis valde celeriter agatur circa centrum D, brevi globulus in eo existens, ab A ad Y perveniet. Idemque etiam cxperimur in funda quo celerius enim lapis in ea rotatur, eo magis stinis intenditur atque ista tensio, a sola vi qua lapis recedere conatur a centro sui motus exorta , exhibc nobis istius vis quanti
Quod vero hic de lapide iniunda , vel de globulo in canali circa centrum E rotato, dictum est, facile intelligitur codem modo, de
T omnibus lol lis secundi clementi, quod nempe unusquisque satis
Zablorum magna Vi recedere conetur, a centro Vorticis in quo gyratur retinctu enim hinc inde ab aliis globulis circumpositis, non aliter quam lapis aiunda. Sed praeterea ista vis in illis multum augetur, ex eo quod stiperiores ab inserioribus, inanes simul a materia primi elementi in centro cujusque Vorticis congregata, premantur. Ac primo quidem, ut accurate omnia distinguantur, de solis istis globulis hic agemus nec ad materiam primi ementi a is attendemus, quam si spatia omnia , quae ab illa occupantur , acua essent, hoccst, quam si plena essent materia, quae aliorum corporum motus nullo modo juvaret, nec impediret. Nullam enim aliam cse posse spatii vacui cram deam, ex antedictis est manifestum.