장음표시 사용
111쪽
PAns TrRTI A. Ilerius, quam aliae moveantur, cum nempe ordinem debent mutare, ut ex via latiori transeant in angustiorem. Sic exempli causa,
duo globi qui sunt inter pundia A sit, non possim transire inter duo viciniora in D, nisi unus alium praecedat, manis c-stum est eum qui praecedit, altero celerius OVeri. Deinde quia omnes glObuli primi coeli, tota sua vi
recedere conantur a centro S statim atque aliquis ex ipsis celeritis quam vicini movetur, ille, hoc ipso
majorem habens Vim magis a ccntro illo recedit; ita semper superiorcs illi sunt qui celeritis moventur inianta autem sit ista corum cleritas, sola experientia doccre potest nullamque habemus jus experientiam , nisi in Cometis, quos ex uno coelo in alium migrare infra ostendam : ut neque postumus determinare tarditatem circuli H Q, nisi ex motu Saturni, quem in illo vel infra illum csse demonstrabo.
Quod vero insta terminum H Q, globuli propiores centro S, ce l. XXIV Ieritis circulum suum absolvant qua macmotiores, probatur e circumvolutione materi ae solaris, omnem illam coeli partem sibi Vici seriis, itinis
nam secum rapientis neque enim potest dubitari, ii in ipsa sit ce-lcrrime agitata, semper aliquid sui per angustos Latu qui sunt .mbit inter globulos secundi clementi, versus eclipticam, mittat, versus polos recipiat, quin habeat vim secum rapicndi globulo istos usque ad certam distantiam. Hujusque distantiae terminum designamus cllipsit H QR, non circulo quamvis nim Sol sit sphaericus, ac non minori vi pellat matcriam coeli circumjacentcna versus polos quam versus clipticam, illa actione in qua jus lucem consistcre diximus, non potest tamen idem intelligi de hac alicra actione , qua istam coe li materiam siccum in orbem rapit, quia pendcto solo jusmotu circulari, circa suum axem; qui motus procul dubio potentior
est in ecliptica, quam crsus polos ideo hic H S rana agis distare dcbent ab S, quam Atque hinc infra ratio reddetur, cur Cometarum caudae aliquando restae, aliquando curvae appareant.
113쪽
git, aliquem tanto elie minorem iis qui supra plum lunt, ut magis ab iis magnitudine superetur quam illos celeritate supcret, semper postea illis inserior manere dcbet. Et si cro globulos illos, in principio quam accuratissime aequalc a Deo factos suille supponamus, feri tamen non potuit lapsu temporis, ob inaequalitatem spatiorum quae percurrunt, cinaequalitatem corum motus inde ortam , ut paulo ante demonstratum cst , quin aliqui aliis minores evaderent, iique essent satis multi, ad spatium H implendum. Neque enim consideramus hoc spatium, cum magnitudine totius vorticis Aa B M comparatum , nisi tanquam admodum parvum ut etiam magnitudo Solis ad ipsi in comparata, perexiguacst intelligenda quamvis hilaeorum proportio, non potuerit hic in figura exhiberi, quia nimis vasta else dcbuisset. Notandum etiam est varias esse alias inaequalitates, in motibus partium coeli, praescrtim carum quae sunt inter S M vel in de quibus paulo post commodius agetur.
Denique non est omittendum, materiam primi ementi Q nientem ex vorticibus KL is milibus, praecipue quid in serri
versiis Solem , sed phirimas tamen etiam ejus partes, per totum norti arros
voleticem A B M dispergi, atque inde ad alios C O S simi
las, transire , ac suendo circa globulos siccundi elementi si 'iati, cere ut ipsi tum circa propria centra , tum brte tiam aliis modis moveantur. Cumque sic isti globuli non una tant in ratione, sed multis diversis codem tempore agitentur, hinc clare percipitur ipsos, cujuscunque figurae fuerint in principio, nunc debere esse plane sphaericos, non instar cylindri aut cujusvis sphaeroidis, una tantiim
Postquam autem naturam primi secundi elementi sic utcunque explicuimus, ut tandem de tertio agere possimus, considerandum cst, materiam primi non esse aequaliter agitatam secund in omnes iram msuas minutias, sed saepe in perexigua ejus quantitate, innumero re periri diversos gradus escritatis. Quod perfacile cmonstratur, tum cx modo quo ejus generationem supra dc scripsimus, tum etiam ex continuo ejus usu finximus enim cam genitam esse ex co, quod partiis
114쪽
particula secundi clementi nondum sphaericae, sed angulosae, ac totum spatium in quo crant implentes, OVeri non potuerint , quin earum anguli attererentur, ac minutiae, ab iis attritu isto separatae, figuras suas diversimode mutarent, pro ratione di . versi loci occupandi, sicque primi elementi sormam assumerent; nuncque adhuc codem modo putamus, illud primum elementum inservire implendis omnibus spatiorum angustiis, quae circa alia cospora reperiuntur. Unde manifestum est unasquasque ex ejus minutiis, majores initio non fuisse quam anguli particularum ex quibus exscindebantur; sive quam spatium, quod tres globuli se mutuo contingentes, in medio sui relinquunt atque ideo quasdam ex ipsis plane indivisas manere potuisse, dum aliae interim egredientes ex angustis spatiis, quorum figura mutabatur magis Magis, indesinite dividi debuerunt. Sint exempli causa, tres globuli A BG, quorum duo primi Ad B se mutuo tangentes
in G, circa propria centra tantum Vertantur, dum interim tertius C tangens primum ini, volvetur supra ipsum ab Uve susa, donec puncto D tangat secundum in puncto , manifestum est materiam primi elementi, quae continetur in spatio triangulari FG , sive ex pluribus ramentis constet, sive tantum ex uno posse interim manere immotam sed illam quae est in spatio I D necessario moveri, tullum tam exiguum ejus ramentum, inter
punctam a posse designari, quod non sit majus eo quod inde
aufertur singulis momentis quia globulus C accedendo ad B, cssicit ut linea re transeat per innumeros diversos gradus brevi
I xxxviii. Sic igitur in materia primi elementi, quaedam sunt ramenta reli- qui minus divisa, Minus celeriter agitata quae cum supponan- mihi uis tu excisa suisse cx angulis particularum secundi, cum nondum in ρης eo globulos tornatae erant, Momnia spatia sola implebant, non possunt
I b ,lis non haberet guras valde angulosas, ad motum ineptas Unde fit
quod5abbis ut facile sibi mutuo adhaereant, magnamque partem suae agitationis μο/i r 's' transferant in illa alia ramenta, quae minutissima sunt, celerrimenistis. a, agitantur : Quia iuxta leges naturae majora corpora, caeteris pari-haerate. . bus,
115쪽
mi elemefiti, quae a polis versus medium coeli, secundum lineas rectas
movetur ejus enim partes quamminimum agitatae susticiunt ad iuba his istum motum rectum, non autem ad alios magis obliquos varios, remet, prae
qui fiunt in aliis loci .ex quibus idcirco expelli solent, in viam istius
motus recti Mibi congrcgantur in exigua massas, quarum figuram na:eria ρ
hic veli diligenter considerari, '
Nempe hin saepe trans cant per angusta illa spatia triangularia ad thi quae in medio trium globulorum siccundi clemcnti, se mutilotan vortitum gentium, cperiuntur; cbent induere figuram, in sua latitudine de prosunditate ii iangularem. Quantum autem ad longitudinem, non fialasit facile est ipsam deici minare, quia non videtur ab alia causa cn dere, quam a copia materiae ex qua istae mallulae conliantur; id ii ii , . . sussicit illas concipere tanquam exiguas columnas, tribtis striis in .irticulmodum cochlearum intortis excavatas, ita ut gurando transire pos sint per illos angustos meatus , figuram habentes trianguli curvilinei uti FG I, qui semper inter tres globulos secundi elementi, se mutuo tangentes reperiuntur. Quippe ex co 'ibd sint oblongae, ac motu celerrimo transeant inter istos globulos secundi clementi, dum interim ipsi alio motu circa polos coeli rotantur , clare intelligitur illarum strias, in modum cochlearum debere esse intortas ct quidem magis vel minus intortas, prout transeunt per partes axi vorticis remotiores aut viciniores; quia globuli secundi elementi, celerius in illis quam in istis rotantur, ut ante dictum est. Ac etiam ex eo quod ipsae veniant versus medium coeli, ex partibus contrariis; una scilicet ab Australi, aliae a Boreali dum interim totus vortex circa suum inem, in una &easdem parte MOVe' δὴ , , tu manifestum est illas quae veniunt apol Australi, non in eas i mὸnibi, dem partes debere intortas esse, ac illas quae veniunt polo B reali sed plane in contrarias quod animadvcrsione valde dignum puto Ciuia hinc vires magnetis infra explicandae, praecipue depci
Sed ne quis tin te existimet, me sine ratione assirmare, tres tan , CII. tum stria, in istis primi ementi particuli csse posse, cum tam Vn ἡ a, ἡ lobuli secundi, non ita semper omnes se mutuo possint contingere, ut tantum triangularia spatia circa se relinquant, velim hic notari,
116쪽
alia quaevis loca ampliora, quae inter globulo istos saepe reperiuntur, habere s)mper suos globulos, plane aequales iis trianguli FGI,
a qualitum ad caetera se in perpetua mutationea adc ut particulae striatae primi clementi, per illa transeuntes, cam etiam figuram quam descripsimus, debeant induere. Nam cXemplicata Sa,
quatuor globuli Am GH, se tangentes in pundiis LGE, relinquunt in
medio sui spatium quadrangulare, cujus quisque angulus est Omnino aequalis unicuique cx angulis trianguli FG I; cumque quatuor isti globuli moventur, spatium istud assidue figuram mutat, sitque nunc quadratum, nunc oblongum , ac etiam interdum in duo alia spatia triangularia dividitur; unde sit ut materia primi elementi minus agitata, quae in eo exsistit,ad unum vel duos ex ejus angiuis debeat consuere , ac residuum spatii resin quere materiae mobiliori .figuras
suas facilius mutanti, ut eas ad omnes istorum globulorum motus accommodet. Atque si sorte unum ex ejus ramentis, in uno ex istis
angulis existens, extendat se ibi versus partem illi angulo oppositam, ultra spatium aequale triangulo FG I, debebit inde expelli, ac proinde imminui, cum accidet ut tertius globulus tangat duos illos, qui
angulum in quo versatur conficiunt. Nempe si materia miniis agitata, occupans angulum G, extendat se versus D ultra lineam FI, inde extrudaura globulo C, atque ater a minuetur, cum hic
globulus C accedet ad B, ut claudat triangulum GTI. Et quia particulae primi elementi, quae in co maximae sunt, reliquis minus agitatae, per longos coeli tractus transeundo, non possunt non saepe ita versari inter tres globulos ad se invicem accedentes, non videntur posse induere ullam figuram determinatam,& aliquandiu in ipsis permanentem , praeter illam quam descripsimus. Et si autem hae particulae oblongae ac striatae, valde disserant a reliqua materia primi clementi, non tamen illas ab hac distinguimus, quandiu tantiim inter globulos secundi versantur; tum quia nullum peculiarem earum effectum ibi advertimus; tum etiam , quia multas
alias, non multo minorcs, nec celeritis agitatas, in ea contineri arbitramur, ita ut inter omnium minutissimas Mistas striatas, innumeri sint aliarum gradus, ut sacile ex inaequalitate viarum quas perlabun-
117쪽
Sed quando materia ista primi elementi, ad corpus solis alterius V
sideris pervenit, ibi omnes ejus minutiae maxime agitatae cum nullis olobulorum secundi elementi obicibus impedi Matur, in similes mO Ditisblii
tu consentire laborant: Unde fit ut illae striatae nc non exi in li
multae paulo minores, quae Ob harastarnais angulosas, molam enim is ma nam tantam agitationem refugiunt, ab aliis muti ill- ur. mis separentur, ac sibi mutuo facile adhaerentes propter inaequalitatem suarum figurarum, moles aliquando permagna componant, quae intimae coeli superscici contiguae, sideri ex quo cinerserunt adjut 'untur, Libi resistcntes illi actioni, in qua vim una nais consistere supra diximus, similes sunt illis maculis quae in Solis superficie conspici solent. Eadem enim ratione, qua videmus quam liquorcsque alios quoscunque, clim igni admoti est crvcscunt, atque aliquas particulas diversae a reliquis naturae, ac miniis ad motum aptas m se continent, densam spumam c particulis istis conflatam mittere, quae supra ipsorum superiaciem natare , figurasque admodum irre- ularcs demutabiles habere solet: ita perspicuum est materiam Solis, utrimque ex iis polis versus eclipticam ebullientem , debere particulas suas striatas, aliasque omnes quae facile sibi mutuo adhaerent, ac dissiculter communi ipsius motui obscquuntur, ex se tanquam spumanae pellcre. .
Atque hinc fiuilecst cognoscere, cur Solis ima lxio'
apparere circa ejus polos, scd potitis in partibus cliptic Vicini i, cur si duras habeant valde varias incertas denique cur in Orbem ua, hi uis
circa Solis polos, si non tam cclcriter quam jus obstantia , si ζm
simul cum ea parte coeli quae illi proxima si moveantur.
At vero, quemadmodum plerique liquore cand in ip
duam initio effervescendo emittunt, rursus postea diutius bullicia inis uiado res imines absumunt ita putandum est, adcin facilitate qua Eulυ η- materia macularum e corpore Solis emergit atque in J V sup ri Vi ibi tu . cumulatur, paulo post etiam imminui, partim in eius Iuditantiam res undi partimque per coelum vicinum dispergi. Non enim ex toto Solis corpore, sed tant imi matcria quae ccens in illum ingrelsa est , maculae istae formantur. Ac reliqua materia quae diutius inco permansit, jamque, ut ita loquar, cxcocta est Melaecata, si istam a vi semper 2yrans, partim eas quae jam factae sunt abradit, dum
interia alia in parte novae generantur, e nova materia Solem ingrediente: unde fit ut non omncs in iis icin locis apparcant L sane r tota
118쪽
tota Solis superficies, partibus circumpolaribus exceptis, materia ex qua componuntur tegi solet; Atqui maculae tantum esse dicuntur, ubi materia illa est tam densavi stipata, ut vim luminis a Sole venientis notabiliter obtundat. XCVΠ Praeterea potest contingere, ut maculae istae, cum sunt paulo cras-
si,dh- ὰ .liores dentiores, pritis in tua circumferentia quam in medio atteireniit ite rantur, a puriore materia Solis eas circumfluente; sicque ut extremi-
,, V VJrum circumscrentiae,in acutum desinentes,cjus lumini pervice sint unde sequitur ipsas ibi Iridis coloribus pingi debere, ut antehac de prismate vitreo in Meteoris cap. 8 explicui. Et tales aliquando colores in illis observamur. TCV1Π Saepe etiam contingit, ut materia Solis circa maculas ista suen- ά .L pr ipsarum, tremitates assurgat; tuncque , inter as& coelio uti, iis Vicini superficiem intercepta, cogitur ad motum solito celeriorem: tantur. τὸ Eodem modo quo fluminum rapiditas semper est major in locis va-
- ' dosis Mangustis, quam in latis prosundis. Unde sequitur Solis
lumen ibi aliquanto sortius se debere. Atque ita maculae in sacvla converti solent, hoc est, quaedam solaris superficiei partes, quae prius aliis erant obscuriores, postea fiunt lucidiores Ac viceversa, saculae in macula mutari videntur, cuia his una ex parte in subtiliorem Solis materiam demersis, magna copia novae materiae alia ex parte ipsiis accedit, Madhaeret.
Cum autem ista maculae dissolvuntur, non abeunt in minutias, a i uti, itan similes iis ex quibus suerant conflatae sed partim in tenuiores, maduia dis ac simul solidiores, sive figuras minus angulosas habentes quo no- ADHη μη mine ad motum sunt aptiores, rideo facile per meatus qui sunt inter globulos coeli circumjacentis, versus alios vortices tendunt; partim in tenuissimas, quae ex aliarum angulis erasse, vel in purissimam Solis substantiam convertuntur, vel abeunt etiam versus coelum .partim denique in crassiores, quae ex pluribus striatis, aliisve simul junctis compositae, versus coelum expelluntur, ubi,cum sint nimis magnae ad transeundum per illos angustos meatus, quos globuli secundi clementi circa se relinquunt,ipsa etiam globulorum istorum loca subingrediuntur, muta figuras habent valde irregulares ramosas, non tam facile ac illi globuli moveri possunt.
C. Sed sibi mutuo nonnihil adhaerentes, componunt ibi magnam quai d mmolom, rarissimam &aeri sive potius aetheri teri se cir-ψιοί isis cumsus non absimilam, quae a Sole circumquaque, sorte usque ad sphaeram
119쪽
PAR TERTIA. Tot sphaeras . Mercurii, vel etiam ultra illam se extendit. Nec tamen sic is, aether istein immensum crescere poteti, tiamsi novae semper par g ' r ticulae ex macularum ill olutione ipsi accedant, quia globulorum ih .in se secundi elementi, per illud circa illud continua agitati a facile istos αι-
potest totidem alias dit luere, ac rursus in materiam primi elemen
ti convertere. Quippe omnes Solis aliorumque fidei tam maculas, .nium , ut totum aetherem ipsis circumfusum , quoniam ejus partes ad N i motum in is api sunt, quam globuli secun li et menti, ad cr-tium elementum, serimus. Sed vero macularum producitio vel dissolutui, a tam minutis 3 CI. tam incertis causis dependet, ut minime sit mirandum , si quando nullae prorsus in Sole appareant, vel sic contra nonnunquam mi , his istam multae, ut totum ejus lumen obscurens. Ex hoc enim quod obin nem a
pauca aliqua, ex ramentis primi clementi, sibi invicem adhaerescant,
fit unius maculae rudimentum, rei facile postea plura aliajunguntur, c .. quae nisi in priora illa impingendo, partem suae agitationis amitterent, sibi mutuo noti possiciat adhaerere. Notandumque est maculas istas cum primit m generantur, esse II. corpora molliis ma rarissima, ideoque facile frangere impetum ramentorum primi elementi, quae in ipsas impingunt, S illa sibi ad .uia ibit, jungere Paulatim autem postea interiorem earum stiperficiem, con tintio motu si1bstantiae solaris cui contigua est, non antlim abradi S perpoliri, sed etiam condensari I indurari, alia interim earum superficie quae coelo obversa est, molli rara remanente Ideoque ipsas non facile dissolvi, ex coquod materia Solis interiorem earum superficiem lambat, nisi simul etiam earum oras circumfluat, transcendat, sed contra potiti semper augeri, quamdiu istae carum orae, supra Solis superficiem eminentes ejus materiae occursit non densantur. Hincque potest contingere, ut aliquando unan eadem macula, supra totam superficiem alicujus sideris se extendat, ibique
diu permaneat, priusquam dissolvi possit. Sic reserunt quidam historici, Solem aliquand per plurς diς
continuos, aliquando etiam per integrum annum , si lito pallidio , T. . rem, Lunae instar, ne radiis lucem tristem praebuisse Notarique tu, Poly u. potest multas stellas nunc minores majoresve apparere, quam olim ab Astronomis descriptaesint cujus non alia ratio esse Videtur ris um
quam quod pluribus paucioribusve maculis carum tu obtund i
120쪽
C' Quin etiam seri potest ut aliquod sidus tot aam densis macu- involvatur, ut visum nostrum prorsus effugiat Sicque olim Pleia-
νὸaut. υὸlex de numeratae sunt septem, quae jam sex tantum conspiciuntur.Item-
V que fieri potest , ut aliquod sidus nobis antea non visum, brevissimo 'n' ' tempore atque ex improvise , magna luce affulgeat. Nempe si tum ejus corpus ingenti irassa macula fuerit hactenus contectum jamque accidat ut materia primi clementi, solito copiosus ad illud aifluens, supra exteriorem istius macula sirpe ciem se diffundat, brevissimo tempore totam conteget; atque tunc istud sidus non minorem lucem ex se emittet, quam si nulla plane macula involvereriir Potestque postea, vel diu aeque sulgidum remanere, vel paulatim rursus obscurari. Sicque contigit in sine anni 1 72 , quandam stellam prilis non visam , in signo Cassiopeiae apparuisse, quae maximam initio habuit lucem sensim postea obscurates, initio anni 1 7 disparuit. Ac etiam aliae nonnullae in coelo jam lucent, quae.Olim non apparebant quarum rerum causa hic fusius est explicanda. CV. Sit, exempli causa, sidus Icircum quaque tectum macula defae.
. QR pQtcst eis tam densa, quin poros sive meatus habeat per,naeulis peris ultos, per UOS Omnis materia primi elementi, etiam illa quae quoibbere constat particulis striatis supra descriptis, transire possit Ciam nuri, is , uti iricipio sua generationis fuerit mollissima, rarissima, sex sthia, pori facile in ipsa sormati sunt; cumque postea densabatur, particularistae striatae, aliaeque primi clementi, continuo per illos transeundo, non permiserunt ut plane clauderentur; sed tantium eo usque angustati sunt, ut nullae materiae particulae , striatis primi elementi crassiores, viam per ipsos habere possint ac etiam ut ii meatus, qui particulas striatas ab uno polo venientes admittunt, non aptae sint ad easdem si regrederentur, nec etiam ad illas quae veniunt ab alio polo contrario modo sunt intortae, rapiendas.
Nς'impe particulae striatae primi elementi, venientes non abi po
pu)jibistb aliquo puncto duntaxat , sed a tota coeli regione quae est versus porum tum A, tendentes non versus unicum punctum , sed versus, totum inedium coeli HI formant sibi meatus in macula defg, striati j secundum lineas rectas axi fit parallelas, vel non nihil utrimque versiis con Vei 3entes horumque meatuum aditus, in tota jus