장음표시 사용
131쪽
A. II se aequales Sed intelim ejus maculae matris ac mastis densa iidcbent, ac tandem ubi unus aliquis ex vicinis vorticibus, aliis major potentior evadet ut si vortex H extendat suam superficiem usque ad lineam tunc sacile hic vortex Id totum sidus , non amplius suidum xlucidum, sed Cometae vel Planetae instar, durum opaeum, secum abducet rvtvJam vero considerandum est, qua ratione cbeat moveri ta l lis globus opaciis raurus , ex multarum macularum congerie compositus, cum primum ab aliquo vortice sibi vicino abrcptus ni utilis is
est. Nempe ita DTat cum materia a qua abripitur; ut quandiu
minus habet agitationis quam ipsa versus centrum circa quod: ra ir. Et quia omnes partes ejusdem vorticis non ad c moventur, nec sunt ejusdem magnitudinis; sed circumferentia usque ad certum terminum earum motus gradatim fit tardior acdcinde ab isto termino usque ad centrum gradatim fit celerior, ipsae sunt minutior , ut supra dictum cst Si clobus in e descendens adeo sit solidus, ut priusquam perveneri. mum in quo partes vorticis omnium ardis ime moventur, acquirat agitationem aequalem 'rum partium, inter quas versatur, non lacrius ae illo vortice in alios transit, .est Cometa Si vero inlinus hal, at soliditatis atque idcirco infra terminum illiam descendat ibi postea ad certam distantiam a sideres, quin illius vorticis centrum calpat, semper manens, circa ipsum rotatur, Z cit putemus exempli causa, materiam vorticis ATIO, nunc pri mum secum abripere Sidus consideremus versus quam partem illud seret. Rempe clim omnis ista materia gyra circa centrum ista in S, ideoque inde recedere conetur, ut supra xplicui, non dubium est quin t m versatur in O , pergendo per I in detrudat hoc Lunddin lineam rectam Versiis S Atque ' na a Vr tura gravitatis nasse cxplicanda, intelligetur istum motum sideris steriusve cujusvis corporis, versus centrum Vortici In quo Versatur, dici posse ejusdcscensum. Sic, inquam , ipsum detrudit mitio, clim nondum in eo esse alium motum; sed statim etiam illud circum ndo, secum desert motu circulari ab Nicisus A cumque hic motus circularis , cidet vim recedendi a centro S pendet tantum ab ejus soliditate , ii vel mulium de-
133쪽
marenitudine i i. secundum quam ipsi occurrit; quia quo
maior est ista l. eo plus materiae in hoc agit Vis uicin, Erigam .
qui ista materia versus idem centrum S ipsum pellit, aestimanda est a maenitudine spatii quod ab eo occupatur.Quamvis enim Omnis illa materia, quae est in vortice AEIO , conetur recedere ab , non tamen omnis agit in sidus N, sed tantii in ea ejus pars, quae re- ipsa inde recedit, cum hoc accedit haecque est aequalis spatio quod ab eo fuit occupatum Denique vis quam idem sidus , a proprio
suo motu acquirit, ad persevcrandum in eodem illo motu, quam ipsius aditationem voco, non aestimanda est ab ejus superficie, nec tota eius mole, sed tam im ab Ca ejus molis parte quae constat materii tertii elementi, hoc est, particulis materiae sibi mutuo adhaerentibus, ex quibus maculae ipsum involventes componuntur. Quantum enim ad materiam primi, vel etiam fecundi clementi, Quae inco est, cum assidia ex ipso grediatur nova redeat in locum exeuntis non potest nova ista materia accedens vim retinere, quae priori jam egressae fuit impressa, de praeterea vix ullaci fuit impressa, sed tantum motus, qui aliunde in ea era determinatus est versus certam partem atque haec determinatio a variis causis assidue potest mutari CXXIs
Sic videmus hic supra terram unim, plumbum N, i mri 'la, tactim semes mota sunt, majorem agitationem, sive forem vim ad perseverandum in suo motu retinere, quam ligna Mupidus clus ra: riae adem maenitudinis Uguri ac etiam idcirco magis olida elle pu
tantur sive plus habere in se niateriae tertii elementi, ac pauciorest ros qui materia primi secundi replentur. Sed auri globulus, e sero potest tam minutus, ut non tantam vim habiturus si admotum sibi imprellium retinendum, quam globus lapideus vel ligneus multo major Potestque etiam massa auri tales figuras induere, ut si bus i neus ipsa minor, majoris agitationis sit capax nempe si extendatur in fila aut bracteas, aut spongiae instar mi tis minum soraminibus excave ur, aut quocunque alio modo plus supcrli-
134쪽
o PRINCIPIORUM PHILOSOPHIAE cie acquirat, pro ratione suae materiae molis, quam ille ligneus globUS.
Axquo ita fieri potest ut sidus , quamvis mole permagnum,
Ub. satis multis macularum corticibiis involutum, minus tamenta ii s. intrast beat soliditatis, sive minus aptitudinis ad motus suos retinendos
imit buti m xcii secundi clementi ipsum circuita acentes. Hi, enim globuli pro ratione suae magnitudinis, sunt omnium solidissi
mi qui esse possint; quia nullos in ipsis meattis, alia materia solidiori repletos intelligimus; riguram obtinent sphaericam, quae omnium minimum habet superficiei pro ratione molis sub se contenti, ut C dometris est satis notum. Et praeterea, quamvis sit permagna disparitas inter ipsorum exiguitatem, magnitudinem alicujus sideris, haec tamen ex parte compensatur, O quod non vires singulorum ex istis globulis,sed plurium simul, istius sideris viribus opponantur. Cum enim illi cum aliquo sidere, circa centrum S rotantur,tcnduntque omnes, nec non etiam istud sidus, ut ab Urecedant, si vis inde recedendi quae est in sidere, superet vires simul junctas,quae sunt in tot ex istis globulis, quot requiruntur ad spatium quod sidus Occupat replendum; tunc ipsum recedet ab S, essicietque , ut isti globuli in locum suum descendant; contra, si illi plus habeant virium , ipsum versus S expellent.
. rium, perseverandum in suo motu secundum lineas rectas, quam νὴ sis mi globuli materia celestis ipsum circumjacentes, etiamsi minus mate 3 silii tertii clementi in eo contineatur, quam secundi, in tot ex istis globulis,quot requirentur ad spatium ipsi aequale occupandum. Quia cum sint a se mutuo disjuncti, varios habeant motus quamvisjunctis viribus in illud agant,non possiant tamen omnes suas vires ita simul jungore, ut nulla earum pars inutilis fiat contra autemomnis materia tertii clementi,ex qua maculae hoc sidus involventes,aerque ipsum ambiens componuntur, unam tantiam massam facit,quae cum tota simul moveatur tota etiam vis, quam habet ad perseverandum in suo motu, versus easdem partes tendit. Similemque ob causam, videre licet in fluminibus, fragmenta glacici vel ligna quae quae ii natant, majori vi persequi cursum suum, secundum lineas istas, quam ipsam quam,& ideo solere multo sortius in riparum sinus impingere quamvis minus materiae icitii clementi in iis contineatur,
quam in mole aquae ipsis aequali. Denique
136쪽
PςR;q scri potest, ut idem sidus minus habeat soliditatis,
pisa - quidam globuli coelestes, ct magis quam alii paulo minores;
-l fui id re tum propter jam dici ana rationem, tum etiam qui , licci non a ris. 'ςς minus sit materiae secundi clementi, in istis globulis minoribus
simul sumptis, quam in majoribus, cum aequale spatium Occupant, es: tamen in ipsis multo plus supersciet; de propter hoc a materia primi elementi, quae angulos iis interjectos replet, necnon etiam 1 quibuslibet aliis corporibus, faciliti a cursu suo revocantur, atque versus alias partes desectunt ni , quam alii majores.
CXXui am itaque si ponamus sidus N, plus habere soliditatis it m es secundi elementi, satis remotos a centro vorti is S; quos, Eiis pponimus omnes esse inter se aequales, poterit quidem initio in Varias partes serri, Magis vc minus accedere versus , pro varia disposition aliorum vorticum, a quorum vicinia discedet, potest enim diversimode ab ipsis retineri vel impelli ac etiam pro ratione suae soliditatis, quae quo major est, bingis impedit ne aliae causae, postea ipsum desectant de ea parte in quam primum arcetum cst. Veruntamen non valde magna vi potest impelli a vicinis vorticibus, quia supponitur juxta illos prius quievisse nec ideo etiam serri contra motum vorticis A EIO , versus eas partes quae sunt inter Is S, sed tantum versus illas quae sunt inter de S ubi tandem dcbet pervenire ad aliquod punctum, in quo linea quam motu suo
describit, tangat unum ex iis circulis, secundum quos materia coelestis circa centrum S gyrat; postquam eo pervenit, ita cursum suum ulterius persequitur, ut semper magis ac magis recedat a cen-NB tro S, donec ex vortice A EIO in alium migret Ut si moveatur
, hyi secundit in lineam N C, postquam pervenit ad C, ubi haec
linea curva NC tangit circulum, qui ibi describitur a globulis secundi elementi circa centrum S; non potest non statim recedere ab S per lineam curvam Caci sitam inter hunc circulum, iectam cum in puncto C tangentem. Cum enim delatum sit ad C, amateria secundi clementi magis remota ab S , quam ea quae est in C, ac proinde celerius acta, sitque ipsa solidius, ut supponimus non potest non habere majorem vim , ad perseverandum in suo motu, secundum lineam rectam tangentem istum circulum; sed statim atque recessit a puncto C , occurrit materiae secundi clementi celerius motae, quae illum nonnihil avertit a linea recta, simulque ait endo Uusceleritaten cilicit ut ulterius asccndat secundxim lineam cur
137쪽
dius est . quo majori cum celeritate delatu in cit ab N ad C. Clim autem per hunc vorticem A EI hac ratione progreditur, XXVII. tantam .vim agitationis acquirit, ut incise inde in alios vorticcs -
ret, atque ex his in alios Notandumque est , cum pervenit ad , ,hbiti, C. ς rediturque limites vorticis in quo est , ipsum adhuc aliquandiu retinere ejus materiam circa se fluentem , nec plane ab ea liberari, donec satis alte in alium vorticem AE penetrarit nempe donec pervenerit adue Lodemque modo ducit siccum materiam hujus le-cundi vorticis, versus in ines tertii & hujus tertii versus' in fines quarti sicque semper idem facit, quoties ex uno ortice in alium migrat . t linea quam motu suo describit, diversimode incurvatur, pro diverso motu materiae Orticum , per quos transit. Ita eius pars i .plane alio modo inflexa est quam praecedens C. quia materia vorticis F , vertitur ab A per L crius V materiaionicis S, ab A perri versus I istius autem linea pars 67 clisere recta, quia materia vorticis in quo est, supponitur gyrare circa axem X X. Et sidera ex unis vorticibus, in alios hoc pacto migrantia sunt Cometae Ipsorumque Omnia Phaenomen hic explicare
' 1i i mi, obseruituri nobis nota, unum per XI m
hanc alium per illam coeli regionem transmeare ac tral uco C. ,
menses aut dies, a conspectu nostro abire nec unquam phis, aut certe non multo plus, sed saepe multo minus quam mediam coeli partem percurrere. Ac quidem cum primum apparere cipiunt solere satis magnos videri, nec postea valde augeri, nisi cum valdemaanam coeli partem percurrunt clim autem dc sinunt, gradatim semper imminui atque initio, ves saltem cra a initia sui motus, videri celerrime moveri, sub sinem autem lentissime. Ac de unoduntaxat memini me legisse , t quod circiter mediam coeli parici per ' Apud rarit de illo scilicet qui dicitur anno 147 , primo tenui .pite ac sa sitim si
tardi motus, inter stello Virginis apparuisu, ut in irae
rninnitudinis factus, per polum borealem tam celeriter incessissi ut portionem circuli magni triginta vel quadi aginta graduum, una die Ast o
bescripserit; ac tandem prope stellas 'iscis Septent ionalis, sive in Q si no Arietis paulatim vidcri dosii se quam de
138쪽
h. lx omnia hic acile intelliguntur. Videmus enim eundem
Cometam, aliam coeli partem in vortice F, aliamque in vore beatio. tic. permeare , ac nullam esse per quam non possit hoc pacto aliquando transire. Putandumque est ipsum , sere candem celeritatem semper retinere illam scilicci quam acquirit, transeundo, per vorticum extremitates, ubi materia coelestis tam cito movetur, ut intra paucos menses integrum gyrum absolvat, quemadmodum supra dictum est. Et quia hic Cometa in vortice , mediam tantum partem istius gyri multo minus in vortice nunquamque in ullo multo plus percurrit; idcirco tantum perpaucos menses, in eodem vortice manere potest. Atque si consideremus, illum a nobis videri non posse , nisi quamdiu est in illo Vortice prope cujus centrum versamur atquectiam non prius ibi apparere, quam materia alterius vorticis ex quo venit, ipsum sequi circumfluere plane desierit cognoscemus quo pacto, quam is idem Cometa maneat, semper ejusdem magnitudinis, d sere semper aeque celeriter moveatur, debeat tamen videri ma-Jo ct celerior, initio sui cursus apparentis, quam in fine ac interdum m medio maximus celerrimus putari. Nam si putemus Oculum spectatoris esse prope centrum , Cometa illi multo
naso celerior apparebit in , ubi primum videri incipiet, quam in rubi desinet quia linea F , multo brevior est quam q&angulus P 3, acutior quam angulus Si autem specta tor sit versus , Cometa quidem illi aliquanto major celerior apparebit in , ubi videri incipiet, quam inra ubi desinet: sed maximus e celerrimus apparebit, dum erit inter in 7, ubi erit spectatori proximus. Adeo ut dum erit in s , apparere possit uater stellas Virginis, dum inter 6 prope polum Borealem, ibi una die triginta vel quadraginta gradus percurrere, ac tandem occultarim 8, prope stellas piscis septentrionalis eodem modo atque ille mirabilis Cometa anni 147s qui dicitur a R emomontano
pri luid ' potest Cometae non appareant, nisi cum in
ahum tu i Diti O CPlo Versantur; cum tamen fixae conspicuae sint, licet ab ipso
ipsi enat tentes, multo sortius illud vibrent, quam Cometae, qui tantum illud quod a Sole mutuantur, ad nos res ei unt Et quidem advertendo lumen cujusque sicliae esse actionem iliam, qua
140쪽
122 PRINCIPIORUM PH rLOSOPHIAE tota materia vorticis in quo versatur, ab ea recedere conatur, secundium lineas rectas, ab omnibus ejus superficiei punctis eductas, sicque omnem matellam vorticum circumjacentium premit, secun-dhim easdem rectas lineas , vel alias aequipollentes; cium nempe istae lineae, per alia corpora oblique transeuntes in ipsis refringuntur , ut in Dioptrica explicui: facile credi potest non modo lumen proximarum stellarum, ut Fris, sed etiam remotiorum, ut , vim habere movendi oculos incolarum terrae, qui putandi sunt non lon e abesse a centro S. Cum enim illarum, simulque vorticum ipsas circumjacentium vires, in perpetuo aequilibrio versentur, vis radiorum, abi venientium crsus S , minuitur quidem a materia vorticis A EIO ipsis renitente, sed tamen non tota deletur, nisi in centro S ideoque nonnulla pervenire potest usque ad terram, quae aliquantulum distat ab isto centro. Itemque radii aba ad terram venientes, transeundo per vorticem Assi , nihil in eo suarum virium amittunt, nisi ratione distantiae; non enim eorum vim magis minuit materia hujus vorticis, ex eo quod ab F recedere conetur, versus partem suae circumferentiae V X, quam auget ex eo quod etiam tendat ab F versus aliam partem circumferentiae Arici atque ita de
CXXXI. Hicque obiter est advertendum, radios ab vad terram venien- si L. , tes, oblique incidere in lineas AT S VX, quae designant superfi-mide iniur: cies , in quibus Vortices iaci terminantur, rideo in ipsis refringi. O r i H Unde sequitur, stellas fixas non videri omnes ex terra, tanquam in locis in quibus revera exsistunt, sed tanquam si essent in locis superficiei vorticis A EI O , per quae transeunt illi earum radii, qui perveniunt ad terram, sive ad viciniam Solis ac sorte etiam unam eandem stellam, in duobus aut pluribus ejusmodi locis apparere. Quae loca, cum non deprehendantur fuisse mutata, ex quo ab Astronomis notata sunt, non puto aliud quam istas superficies, per nomen Firmamenti esse intelligendum. CXXXII. Cometarum autem lumen , cum sit multo debilius quam iv
I . ,, non satis habet virium ad oculos nostros movendos, nisi sub
m,deamur, angulo satis magno Videantur, Mideo ratione distantiae non appa in si ιη ζη rent , cum a coelo nostro sunt nimis remoti notum enim est, quo
is vi se magis aliquod corpus a nobis remotum est , o subminori angulo obiter, cur videri. Cum autem ad ipsum propius accedunt, varia esse possunt
, et E ationc , ' η' ιδ priusquam in illud ingrediantur , conspicui