장음표시 사용
142쪽
non sint quarum quaenam siti praecipua,non facile est definire. Nam, exempli causa , si oculus spectatoris sit versus F , nondum videbit Cometam inis, quia ibi cingetur adhuc materia vorticis ex quo egreditur; tamen videbit illum in q, ubi erit remotior Cujus rei ratio esse potest , quod radiissideris P tendentes versus et , ibi refringantur in supersici convexa materiae vorticis A UIO, quae Cometam adhuc involvit,4 refractio illa ipsos removeat a perpendiculari, juxta ea quae in Dioptrica explicui quia nempe radii isti multo dissicilius transeunt per hanc materiam vorticis A LIO , quam per illam vorticis unde fit, ut longe pauciores perveniant ad Cometam, quam si refractio ista non feret; hique pauciores inde ad oculum rcflexi,possunt esse nimis debiles ad cum movendum.Alia vero ratio est, quod valde sit credibile, quemadmodum eadem semper Lunae facies terram respicit, ita semper eandem cujusque Com
tae partem , versus centrum vorticis in quo versatur, converti, eamque solam radiis reflectendis aptam esse. Sic nempe, cum Cometa est in , illa ejus pars quae radios potes remittere, opposita es centro S, nec ideo videri potes ab iis qui sunt juxta F; sed progrediendo
et ad 3, invertit se brevi tempore versus F, atque ideo ibi tunc incipit videri. Nam rationi valde consentaneum es , primo ut putemus, dum Cometa transit ab N per versus et illam ejus partem quae sideri' obversa est, magis agitari & rarefieri propter adtionem istius sideris, quam aliam partem ab eo aversam; secundo, ut pulc-mus agitatione ista, tenuiores M ut ita loquar molliores particulas tertii clementi, quae sunt in ejus superscie,ab ea separari; unde sit ut radiis reflectendis aptior evadat, quam superficies alterius partis. Quemadmodum, iis quae de igne infra dicuntur, poterit intelligi, rationem ob quam carbones extincti videntur nigri, non aliam esse quam quod omnis corum superficies, tam interna quam Xterna, particulis istis tertii elementi mollioribus contodita sit; quae particulae molliores cum ignis vi reliquis separantur, carbones, qui nigri erant,in cineres non nisi ex duris& solidis particulis consatos, atque ideo albos mutantur nulla sunt corpora resedi cladis radiis magis apta quam alba,nulla minus quam nigra tertio, ut putemus partem illam rariorem Cometae, alia minus aptam esse ad motum , Mideo juxta leges Mechanicae, debere semper esse in concava parte lineae curvae, quam Cometa motu suo describit; quia sic alia paulo tardius
haecedit,d cum Euere istius caritas semper,cspiciat centrum vorticis
143쪽
in quo est Cometa, ut hic cavitas ejus partis respicit centrum , avitas partis 23' respiciti c. ideo illum ex uno vortice in alium transeundo converti ut videmus in s gittis per acrem o N.
lantibus, pennatam earum partem esse semper alia inferiorem cum ascendunt, I superiorem cum descendunt. Denique plures aliae rationes dari possent cur Cometae a nobis non videantur, nisi quamdiu transeunt per nostrum coelum cena inimis enim momentis pcndet, ut idem corpus radiis cilicicndis aptum sit vel ineptum de decjusmodi particularibus cffcctis, de quibus satis multa experimenta non habemus, sussicere debent verisimiles causae , licet eae sorthnon sint verae. Praeter haec autem Observatur etiam circa Cometas, longam a CXXXIlI.diorum veluti comam sulger aqua nomen suum acceperunt; t
que istam comam semper in parte Sole praeterpropter aversa Vide in . dii a rit adeo ut, si terra stet in linea recta intercoinctam molem , cri rit elu . nes in omnes partes dispersi circa illum appareant. Et Cometa anni a 7 , cum primum visus est, comam praeserebat in sine autem suae apparitionis, quia in opposita coeli regione versabatur, comam post se trahebat. Haec etiam coma longior est vel brevior tum ratione magnitudinis Cometae , in minoribus enim nulla apparct nccetiam in magnis, clima nostro aspectu recedentes perexigui illa videntur tum etiam ratione loci, caeteris enim paribus, quo terraremotior in alinea recta, quae duci potesta Cometa ad Solem, coipsius coma longior est Minterdum latente Cometa sub radiis c lis, ejus comae extremitas instar trabis igneae sola conspicitur Ac denique coma ista interdum paulo latior est , interdum angustiori interdum recta, interdum curva S interdum Sole dircei aversa, interdum non ita praecise. Quorum omnium rationes ut intelligantur,moVum quoddam ge CXXIlv.
nus refractionis, de quo in Dioptrica non actum est, quia in corpo P
ribus terrestribus non notatur, hic est considerandum. Nempe X e . u. Aqubdelobuli coelestes, non sint omnes inter se aequales, scd paula Iaa Q. 1 tim minuantur certo termino, intra quem continetur sphaera a- ς ,
turni, usque ad Solem, sequitur radios luminis, qui per majores existis globulis communicantur, cum ad minores deveniunt, non m
144쪽
116 PRINCIPIORUM PHILoso PHI Tbulis perexiguis incumbunt alii multo majores, putemusque ipses esse omnes in continuo motu, quemadmodum globulos secundi elementi supra descripsimus; adeo ut si unus ex ipsis versus aliquam partem pellatur, exempli causa, A versus B ejus actio aliis omnibus qui reperientur in linea recta , ab ipso versus illam partem protensa, sine mora communicetur. Ubi notandum est, actionem quidem istam, ab A usque ad C integram pervenire , sed aliquam tamen ejus partem a C ad B transire posse, ac residuum versus D E dispergi Globus enim C non potest pellere globulum aversus B, quin simul etiam pellat globulo 1 versus D&Neque est parratio, cum globus A pellit duos globos Z s versus C; quamvis enim haec jus actio a duobus illis globi sita excipiatur, ut videatur tiam deflecti versus D&E, rectatamen tendit ad C tum quia globi isti aequaliter utrimque ab aliis sibi vicinis suffulti, totam illam restituunt globo 6 tum
etiam quia continuus eorum motus esticit, ut nunquam per ullam temporis moram , haec actio a duobus simul cxcipiatur, sed tantum, ut successive nunc ab uno mox ab altero ransmittatur. Cum autem globus C, pellit tres simul I, 2, 3 versus B, non ita potest ejus actio ab illis ad unum aliquem remitti; , quantumvis
moveantur,.semper aliqui ex ipsis actionem illam oblique excipiunt;
145쪽
munt ideoque quamvis praecipuum ejus radium recta versus B deducant, innumeros tamen alios debiliorcs, utrimque versus D idit pergunt. Eodemque modo , si pcllitur globus P versus C , cimi ejus actio pervenit ad H, ibi communicatur globulis 89, qui praecipuum quid in ejus radium mittunt ad G sed alios ctiam cr-sus D Si dispergunt. Hicque notanda st diiserentia, quae oritur ex obliquitate incidentiae istarum actionum in circulum M
actio enim ab A ad C, cima perpcndiculariter incidat in illum circithim, radios suos aequaliter utrimque dispergit versus D QE; actio autem abi ad H, quae in undem oblique incidit, non disper i suos nil versus ipsius centrum saltem si obliquitas incidentiae supponatur sic graduum ori si Vcro supponatur minor, nonnulli quidem ejus actionis radii, tiam in aliam partem mittentur, sed aliis multo debiliores, S ideo vix sensibiles, nil clim ista obliquitas est valde parva contra autem radii, qui versus centrum circuli oblique sparguntur, eo sunt sortiores, qud ista obliquitas st
' 'Quosum omnium demonstratione percepta, facile est illam CP T.
transferre ad iobulos ccaelestes quamvis enim nullus iit locus, mnuo sic majus ili ex istis globulis, alios multo inmorcs tangant, quia tamen ipsi radatim sunt minores eu minores, a certo termino usque1d Solem , it dictum est, facile credi potest non minorem,si e dii serentiam, inter illos qui sunt supra orbitam Saturni. illos qui sunt iuxta orbitam terrae , quam intc majorcs S minorcs mox descripto. atque inde intelligi effectum istius inaequalitatis, non aliumcise debere in hac terrae orbita, quam si minimi majusculis immedia-tὸ succcderent nec alium etiam in locis intermediis, nisi quod lineae sec dii quas isti radii dis pcrguntur, non sint rectae, sed paulatim inflexae. Nempe si S si Sol, orbita perquam crra anni spatio des tur, secundum ordinem notarum 34, DEFG terminus ille a quo globuli coelestes, incipiunt gradatim est minores&minores usque ad Solcm quem terminum supra diximus, non habere figuram sphaerae persccti, scd sphaeroidis irregularis, versus polos multo depressioris, quam versus eclipticam sit Cometa in nostro coelo existens. Putandum est radios Solis in hunc Cometam impingentes, ita inde reflecti versus omnes partes sphaeroidis D EFGH, ut ii qui perpendicii lariter incidunt m P,
auarum quidem ex parte recta pergant usque ad , sed tamen etiam
146쪽
ary Istrucr pro Ru Μ ΡΠ ILoso PHIAE nonni illi ex ipsis hinc inde spargantur; qui oblique incidunt in G, non tantiim rect pergant versus , sed etiam ex parte refringantur versus a denique qui incidunt
in H, recta non perveniant ad orbitam terrae , sed tantum
reflexi versus sicque de caeteris. Unde patet, si terra sit in orbitae suae parte , hunc Cometam ex ea visum iri, cum coma in omnes
genus Cometae Rosam vocantra radii
enim directi a C ad , ejus caput alii autem debiliores, qui ex C. versus
reflectuntur, ejus crines exhibebunt. Si vero terra sit in q, idem Cometa ex ea videbitur per radios rectos ejus coma, sive potius cauda , versus
tem protensa, per radios ex H aliis locis, quae sunt inter G&H versusqreflexos. Eodemque modo, si terra sit vir, Cometa ex ea videbitur ope radiorum rectorum C Ur,
qua coma ope obliquorum, qui sunt inter CE CP a Nec
147쪽
videbitur, S coma ipsum praecedct oculo autem existente in q, Cometa videbitur vesperios caudam suam post se trahet. Denique ii oculus sit versus punctum S , impedietura radiis Solisne Cometam ipsum videre possit, sed videbit tant in ejus comae partem, instar igneae trabis, quae in arebit vel vesperi vel mane, prout oculus propior erit puncto 4 vel punctor atque sorte una mane Malia vesperi poterit apparere, si oculus in ipso puncto medio ue existat. Et quidem haec coma vel cauda interdum recta, interdum nonnihil incurva esse debet interdumque in recta linea, quae transit per centra Cometae QSolis, interdum nonnihil ab ea dei' ectens ac denique interdum latior, interdum angustio , vel etiam lucidior, clim nempe radii laterales versus oculum convergunt. Haec enim omnia sequuntur ab irregularitate sphaeroidi DE FG H quippe versus polos, ubi ejus figura depressior est , caudas Cometarum -- hibere debet magis rectas 5 latas in flexu qui est inter polos eclipticam, magis curvas , a Solis opposito desectentes; secundiam istius flexus longitudinem magis lucidas, cingustas. cc puto quicquam hactenus circa Cometas fuisse observatum, saltem quodue pro fabula,nec pro miraculo sit habendum, cujus caussa hic non
Quaeri tantum potest, cur non etiam comae circa stellas fixas, ac circa altiores planetas Jovem Saturnum appareant. Sed facilis responsio est , primo ex co, quod non soleant videri in Cometis, ctim eorum diameter apparens non est major quam fixarum, quia tunc isti radii secundarii, non trabent satis virium ad oculos movcndos Ac deinde quantum ad fixas, quia cum lumen a Sole non mutuentur, sed illud ex se ipsis emittant, ista carum coma, si quae sit, hinc inde in omnus partes spargi debet atque esse perbrevis ciamque revera circa ipsas talis coma esse videtur neque enim uniformi linea circumscriptae, sed vagis radiis undique cinctae apparent; non male sorsan earum etiam scintillationem cujus tamen plures aliae cause Te possunt huc resercinus. Quantum autem ad Jovcm Saturnum, non dubito quin, ubi aerist admodum purus, bi .ves etiam interdum comae, inpli tem Sole aversam protens , circa
ipsos videantur; scio me tale quid alicubi olim lcgilse, quamvis Mictoris non recorder quodque ad Aristotiles lib. I meteorologic.
148쪽
eapite 6 de xis, cas etiam ab AEgyptiis comatas nonnunquam visas
suisses, puto de his planctis potius en intelligendum quod autem
refert de coma cujusdam ex stellis quae sunt in s cmore canis, a se conspecta, vel ab aliqua in aere valde obliqua refractione, vel potius ab illius oculorum vitio processit addit enim minus fuisse conspicuam, cum oculorum aciem in ipsam intendebat, quam cum re
CXL. Nunc vero cxpositis iis omnibus quae ad Cometas spectant, re--, ,' Vertamur ad Planetas putemusque sidus N minoris agitationis Mia esse capax, sive minus habere soliditatis, quam globulos secundi clementi, qui si mi versus circumscrentiam nostri coeli, sed tamen aliquanto plus habere, quam aliquos ex iis qui sunt versus Solem: Unde intelligemus, illud statim atque a vortice Solis abreptum est, con- 4 inuo crsas ejus centrum descendere debere, donec devenerit ad pug iij. cos globulo coelestes, quibus in soliditate, sive in aptitudine ad perseverandum inius motu per lineas rectas, est aequale Cumque tandem ibi erit, non amplitis ad Solem magis accedet, nec etiam ab co recedet, nisi quatenus ab aliquibus aliis caussis nonnihil hinc inde propelletur, sed inter istos globulos coelestes libratum, circa Solem assidue gyrabit, Merit Planeta Quippe si propitis accederet
versus Solem, ibi versarctur inter globulos coelestes paullo minores, ac proinde quos superaret vi ad recedendum a centro circa quod gyrat;&celerius motos, ac proinde a quibus ista ejus vis simul cum agitatione augeretur , sicque inde rursus regredi deberet. Si veroci Sole magis recederet, ei occurrerent globuli coelestes aliquanto miniis celeriter moti, ac proinde qui ejus agitationem minuerent;
de paullo majores, ac proinde qui vim haberent, ipsit versus Solem repellendi. Aliae autem caussae, quae Planetam circa Solem ita libratum non quibus his, nihil lainc inde propellunt, sunt primo, quod spatium, in quo simul
errores nn cum tota materia coeli rotatur , non sit persccte sphaericum ieccsse
se cnina, in spatium latius est, ut ista materia coeli lentitis suat, quam ubi angustius. CXLII. ccundo, quod materia primi elementi, ex quibusdam vicinis
Couo vorticibus versus centrum primi coeli fluendo S inde ad quosdam alios rcflucudo, tum globulos secundia lemcnti, tum etiam Planetam inter ipsos libratum, diversimode possit commovere.
CXLIlI Tertio, quod meatus qui sunt in corpore istius planetae, aptio-
149쪽
P A. . res e se possint ad particulas striatas, alias e primi clementi, quae ex certis coeli partibus veniunt, quam ad reliquas recipiendas unde fit, ut istorum meatuum orificia quae circa polos macularum idcra involventium formari supra diximus, versus istas coeli partes potius, quam versus alias obvertantur. Quarto , quod jam ante aliqui motus in isto Plancta Te potire CXL v. rint, qui diutissime in operi verant licet aliae cauis repugnent. I uaria Ut enim videmus turbinem ab hoc solo quod semel a puero torqueatur, satis virium acquirere ad pei severandum in suo motu pcraliquot horae minuta, interimque aliquot millia etyrorum absolve re, quamvis mole sit exiginis . tum ad circumjacens, tum etiam terra cui insistit, ejus motui adversentur Ita facile credi potest, ex hoc solo quod aliquis Planetactim primum factus est uerit motus, cum a prima mundi origine ad hoc usque tempus, absque ulla notabili imminutione celeritatis, circuitus suos continuare potuisse quia multo brevius est tempus quin qu et sex millium annorum, a quibus mundus stetit, si cum magnitudine alicujus Planctae comparc-tur, quam tempus unius horae minuti it tui, fim te collatum. Quinto denique, quod visita pericv ia Tita in uo ii nita. O .firmiore constantior in Plancta, quam in matcria cci las i cum circumjacente accitam firmior in magno Plancta quam in more. Quippe ista vis in materia coelesti pendet cxco, quod jus globuli simul conspirent in cundem motum cumque nata se mutuo disjunc ti, parvis ex momentis sic ri potest, ut modo plures, modo pauciores ita simul conspirent. Unde sequitur Planetam nunquam tam celeriter moveri, quam globulos coelestes cum circumjacuatcs; et si enim aequet illum eorum motum, quo simul cum ipsis fertur,illi interim habent alios plures, quatenus a se mutuo disjuncti sunt. Indectiam sequitur, cum horum globulorum coelestium motus acceleratur, vel tardatur , vel inflectitur , non tantopcre , nec tam cito accelerari, vestardari, vel inflecti motum Planctae inter ipsos
Quae omnia si considerentur, nihil occurret circa phaenomena CXLVI. Planetarum , quod non plane convcniat cum lcgibus naturae
bis expositis, cujusque ratioc jam dictis non iacile reddatur. Ni . O, uis his enim vetat quominus arbitremur, vastissimum illud spatium in lavita Quoiam unicus vortex primi coeli continetur, initio in quatuorde /'
150쪽
cim pluresve vortices fuisse divisum, eosque ita fuisse dispositos, ut
sidera quae in centris suis habebant, multis paulatim maculis teg rentur, Heinde isti vortices uni ab aliis destruerentur, modo jam a nobis descripto unus citius, alius tarditas, pro diverso eorum situ. Adeo ut clim illi tres, in quorum centris erant Sol, Jupiter ωSaturnus, caeteris essent majores sidera, quae in centris quatuor minorum Jovem circumstantium versabantur, versus Jovem delapsa sint; quae in centris duorum aliorum Saturno vicinorum, versus Saturnum saltem si crum est duos jam Planetas circa ipsum versario; Et Mercurius, Venus, Terra Luna marsiquae sidera tiam singula suum vorticem prilis habuerunt , versus Solem Actandem etiam Jupiteri Saturnus, una cum minoribus sideribus iis adjunctis, confluxerint versus eundem Solem, ipsis multo majorem,postquam eorum vortices fuerunt absumpti Sidera autem reliquorum vorticum, si unquam plura suerint quam quatuordecim in hoc spatio in Cometas abierint . .
Sic tu jana idonios primarios Planetas, Mercurium, Venerem,
Terram , Martem, Jovem Saturnum, ad diversas distantias circa ala, a solo Solem deserri, judicabimus id ex eo contingere , quod corum qui C., Sol 3'iciniores sunt, soliditas sit minor quam remotiorum Nec mi-hum qui rabimur Martem terra minorem , ipsa tamen magis Sole distare, tu in sola invia solidior nihilominus esse potest cum soliditas a sola ma nitu- Π Vpς' ζης dine non pendeat. q. idcotes inscriores ex istis Planetis, altioribus celerius in ora. E iena ferri,putabimus id ex eo fieri,qudd materia primi clementi quae
Desti alii, Iolem componit, celerrime gyrando viciniores coeli partes magiso secum abripiat quam remotiores. Nec interim mirabimur , quod his, Mis)uia macula quae in ejus superficie apparent, multo tardius erantur, sint aris quam ullus Planeta: quippe in brevissimo suo circuitu viginti sex si dies impendunt, Mercurius autem in suo plusquam sexagies majori, vix tres menses, Saturnus in suo sortcbis millies majori annos tantiam triginta, qui nisi celeritis ipsis moveretur, plus centum deberet impendere. Hoc enim putabimus accidere ex eo, quod particulae tertii clementi, ortae a continua mkacularum dissolutione congregatae sint circa Solem, atque ibi magnam quandam molem aeris sive aetheris componant, serte usque ad sphaeram Mercurii vel etiam ulterius extensam cujus aetheris particulae, cum sint valde i
regulares&ramosae, sibi invitem sic adhaerent, ut non disjunctim