장음표시 사용
161쪽
omnino similis exstitit. Quippe cum globuli coelestes moventur in meatibus corporum terrestrium liquidorum, particulas tertii lementi sibi obvias assidue loco expellunt, donec eas inter aliqua alias ita disposuerint ordinarint, ut non magis quam iii aliae ipsorum motibus oblistant, vel, cum ita disponi non pollunt , donec caca reliquis segregarint. Sic videmus ex musto saeces quasdam, non modo surtum dei rsum quod gravitati levitati tribui possci sedctiam versus vasis latera expelli vinumque postea desaecatum , quamvis adhuc ex variis particulis constans , esse pellucidum non dent nisaut crassius in imo quam in summo apparere. I lina rarae de caeteris liquoribus puris si existimandum.
Tertius cilectus globulorum coelestium est, quod . illae allorum XIX.
ve liquorum guttas in aere, aliove liquore ab iis diverso, pcnd Πῖς ,
reddant rotundas, ut jam in Metcoris CXPlicui. Cum enim illi glo liqu, uisibuli coelestes, longe alias habeant vias in aquae gutta H in in kr
circumjacente , semperque quantum possunt secundum lineas rectas, vel ad rectas quam-proxime accedentes, moveantur manifestum est illos qui sunt in aere objectu aqucae guttae miniis impediri amotibus suis, secundum lineas a rectis quam minimum cilectentcs, continuandis, si ea sit persecte sphaerica, quam si quamcunctae aliam si guram sortiatur. Si quae enim sit pars m superficie istius mittae , quae ultra figuram sphaericam promineat, majori vi globuli coelestes per aerem discurrentes, in illam impingent, quam in caeteras, ideoque ipsam versus centrum guttae protrudent ac si quae pars ejus, superficiei centro vicinior sit quam reliquae globuli coelestes in ipsa gutta contenti, majori vi eam a centro expellent atque ita omnes ad guttam sphaericam faciendam concuri erat. cum anculus contingentiae , quo solo linea circularis a recta distat, omnianoulo rectilineo sit minor, in nulla linea curva praeterquam in circulari sit ubique aequalis, certum est, lineam rectam nunquam posse magis aequaliter , S miniis in unoquoque ex suis punctis inflecti quam cum degenerat in circularem. Vi stravitatis, a tertia ista globulorum coelestium actione non X. multiim differt uterum illi globuli cr solum suum motum, quo
sine discrimine quaquaversus erunt vir , Omlac, cujusque guttae particulas, versus ejus centrum aequaliter piri munt, sicque ipsam guttam tralua, saciunt rotundam ita pereundem motum totius molis terrae oc usic
cursu impediti, ne secundum inca rcctas cramur, omnes jus V parti
162쪽
a 4 PRINCIDIORUM PHILOSOPHIAE partes Versus medium propellunt atque in hoc gravitas corporum terrestitum consistit.
XXJ Cujus natura ut persecth intelligatur , notandum est primo, si h n . Onania spatia circa Terram, quae ab ipsius Terrae materia non Occu- οἱ θ Ein pantur, vacua essent, hoc est, si nihil continerent nisi corpus, quod i r , rastra esse motus aliorum corporum nulla ratione impediret nec juvaret sic , , enim tantum intelligi potest vacui nomen Minterim haec terra circa suum axem, spatio viginti quatuor horarum proprio motu volveretur, ore ut illae omnes ejus partes, quae sibi mutuo non essent valde firmiter alligatae, hinc inde versus coelum dissilirent: odem modo, quo videre licet dum turbo gyrat, si arena supra ipsum conjiciatur eam statim ab illo recedere atque in omnes partes dispergi; δ ita Terrra non gravis, sed contra potius levis esset
dicenda. XXII. Clim autem nullum sit tale vacuum , nec Terra proprio motu
b, H icat ἰr, sed a materia coelesti, eam ambientes, omnesque ejus p
insonat riae ro pervadente , deseratur , ipsa habet rationem corporis quie-ήσἰe scentis materia autem coelestis, quatenus tota consentit in illum motum quo Terram deseri, nullam habet vim gravitatis, nec levitatis; sed quatenus ejus partes plus habent agitationis quam in hoc impendant, ideoque semper terra occursu, a motibus suis secundum lineas rectas persequendis impediuntur, semper ab ea quantum possunt recedunt,4 in hoc earum levitas consistit. XXJ I Notandum deinde vim quam habent singulae partes materiae coe- νὰ f., ὸ mi id recedendum a Terra, suum effectum sortiri non posse,
mn stehrae, nisi, dum illae ascendunt, aliquas partes terrestres in quarum locum βῆ is succedunt, infra se deprimanta propellant. Cum enim Omnia spa-
Hον M pol tia quae sunt cri a Terram, Vel a particuli corporum terrestrium, latitur, vel 1 matcria coelesti Occupentur; atque omnes globuli hujus mate-
b, ria coelestis, aequalem habeant propensionem ad se ab ea removendos, nullam singuli habent vim , ad alios sui similes loco pellendos; sed chira talis propcnsio non sit tanta in pateticulis corporum terrestrium , quoties aliquas ex ipsis supra se habent, omnino in cas vim istam suam debent exercere. Atque ita gravitas cujusque corporis terrestris,non proprie efficitur ab omni materia coelesti illud circumfluente , sed praecis tant tim ab ea ipsius parie, quae, si corpus istud descendat, in ejus locum immediate ascendit, ac proinde quae est illi magnitudine plane aequalis. Sit exempli causa, B corpus terrestre
163쪽
P A. restre in medio aere existens,, constans pluribus particulis tertii clamenti, quam moles aeris ipsi aequali Au broinde pauciores clangustiores habens ros, in quibus materia coelestis contineatur, manifestum est, si hoc corpus B versus I descendat, molem aeris et aequalem in ejus locum ascensuram Et quia in ista mole aeras plus materiae coelestis quam in eo continetur, inaniicstum etiam cst in ipsa esse vim ad illud deprimendum. Atque ut hic calculus recte ineatur, considerandum cst mmca' XX tibus istius corporis B esse etiam aliquid materiae celeltis, quaeon nitur aequaliquantatati similis materiae coelistis, quae in acris erepo, g . mole continetur , eamque reddit otiosam itemque in mole aeris esse aliquas partes terrestres, quae opponuntur totidem alias partibus
terrestribus corporis B, nihilque in eas sciunto His autem utrimque detractis,quod reliquum est materiae coelestis in ista mole adris agere in id quod reliquum est partium terrestrium comore
B: atque in hoc uno ejus gravitatem consistere. Ut ue nihil omittatur, est amen , per alcinam
ccelestem non hic intelli i secundi clementio caetiam materiam primi is admittam, Mad ipsam quoque se resc- - rendas illas particulas terrestres, lux cursum bus i ta
164쪽
146 PRINCIPIORUM PHILos OPHI Ecclerius moventur quales sunt eae omnes quae aerem componunt.
Advertendum praeterea, materiam primi clementi, caeteris paribus, majorem vim habere ad corpora terrestria deorsum pellenda, quam globulos secundi, quia plus habet agitationis; hos majorem, quam particulas terrestres aeris quas secum movent, ob similem rationem. Unde fit, ut ex sola gravitate non facile possit aestimari, quantum in quoque corpore materiae terrestris contineatur. Et fieri potest, ut quamvis, exempli causa , massa auri vicies plus ponderet, quam moles aqua ipsi aequalis, non tamen quadruplo vel quintuplo plus materiar terrestris contineat tum, quia tantundem ab utraque subducendum est, propter aerem in quo ponderantur; tum etiam, quia in ipsa aqua, ut cin omnibus aliis liquidis corporibus, propter sitarum particularum motum , inest levitas, respectu
XXVI. Considerandum etiam, in omni motu esse circulum corporum
δὴ ,, naul movcntur, ut jam stipra ostensiim est, nullumque corpus
ibis iis Dei, a gravitate sua deorsum serri, nisi eodem temporis momento, aliud ti, ' O uSm agnitudine ipsi aequale, ac minus habens gravitatis, sur- ' sum seratur. Unde fit, ut in vase, quantumvis profundori lato, in-- seriores aquae alteriusve liquoris guttae, a superioribus non premantur; nec etiam premantur singulae parte sun di,nisi a totidem guttis, quot ipsis perpendiculariter incumbunt. Nam exempli causa, in
vase A aquae gutta 1 non premitur ab aliis 234 supra ipsam xsistentibus, quia si
siccndcro; quae,cum sint aequo
graves , illarum descensum 6 impodiunt. Hae autem guttae i 3 in istis virisus pre- inurit partem undi B; quia
si cssiciant ut descendat, defccndent tiam ipsae, ac in earum locum partes aerisIi , quae sunt ipsis leviores, adscenderit. Sed eandem vasis partem B, non plures guttae premma quam hae 123 , vel aliae ipsis qui pollentes; quia eo temporis momento, quo haec pars B potest defccndere, non plurescam sequi possunt. Atque
165쪽
Atque hinc innumera experimenta circa corporum gravitatem, clpotitis,i sic loqui licet, pravitationem, quae mala philoloplontibus mira videntur, perfacile est explicare.
Notandum denique, quamvis particulae matiar laeis Lltatis, eodem II. tempore multis diversis motibus cicantur, Onanc tamen carum V . . actiones ita simul conspirare, ac tanquam n aequi pondi conlitte-
unasque aliis opponi, ut cx hoc solo quod terrae inolas objectu suo earum motibus adversetur , quaquaversus aequaliter propcndeam ad se ab ejus vicinia, tanquam ab ejus centro, removet das nisi sorte aliqua exterior caussa diversitatem hac in re conitituat. Talesque aliquot causi possent cxcogitata; sed an carum effectus sit tantus, ut sensu deprchendatur, nondum milii com-
tuis, quatenus a Sole ac stestis in omnes coeli parte ' I. diffundit, jam satis supra fuit explicata superest tantum ut hic temus, ius radios 1 Sole delapsos, crrae particu a di crsimode .
aTe Quippe quamvis in se spectata, nihil aliud sit quam prcis
aedam, qu sit secundum lineas rectas, a Sole in Verram extensas quia tamen ista pressio, non aequaliter omnibus puticuliSter tu clementi, quae supremam terra: rcgionem componunt, sed nunc unis nunc aliis icctiam nunc uni ejusdem particulae extremitati,
nunc alteri applicatur: sacile potest intelligi, quo pactoc ipsa variae motiones in particulis istis excitemur. Exempli causa si sit una ex particulis tertii elementi, supremam terrae regionem componentibus, quae incumbat alteri particillae C , atque inter ipsam Solem aliae multae interjaceant, ut D EI; hae interlacentes non impedient, ne radia Solis premant extremitatem lue, non autem ne premant A sicque extremitas A deprimetur, atque alia B attolletur. I t quia istae particillae assidue tum mutant, paullo post opponemur radiis Solis tendentibus vcrsus A non autem aliis cndcntibus versus , ,
sicque extremitas A rursus attollctur, ma deprimetur. Qiuod
166쪽
idem in omnibus terra particulis, ad quas Solis radii pertingunt, habet locum; ideo omnes a Solis lumine agitantur. XXIX. Haec autem particularum terrestrium agitatio, sive orta sit a lu- 'b, mi'e, sive alia quavis causa, calor vocatur praesertim cum estis,' qui it major solito; movet sensum caloris enim denominatio ad sen- sum tactus rcfertur. Notandumque est unam quamque ex particulis terrestribus sic agitatam, perseverare postea in suo motu juxta leges naturi, donec ab aliqua alia causa sistatur atque ideo calorem alumine ortum, semper aliquamdiu post sublatum lumen re
XXX. Notandum praeterea particulas terrestres, a radiis Solis sic im-
pyil li sibi vicina , ' quas isti radii non perveniunt, agitare;
Uuisis lis hasque rursus alias, ric consequenter. Cumque semper tota Teretnen medietas a Sole illustretur,tot ejusmodi particulas simul commoveri, ut quamvis lumen in prima opaca superficie subsistat, calor tamen ab eo genitus, usque ad intimas partes mediae terrae regionis
debeat pervenire. XXXI. Notandum denique istas particulas terrestres, cum a calor plus
solito agitantur, in tam angusto spatio vulgo non posse contineri,
parfaciat. quam cum quiescunt,Vel minus moventur; quia figuras habent irre gulares, quae minius loci occupant, cum certo aliquo modo junctae
quiescunt, quam clim assiduo motu disjunguntur. Unde fit,ut calor omnia sere corpora terrestria rarefaciat, sed una magis, alia minui, pro vario situri figura particularum, ex quibus constant. Q V. in is actionibus animadversis, si rursus consideremus era j ἡ- , jam primum ad Viciniam Solis accedentem, cujus supre- Terrae regio, a regio constat particulis tertii elementi, sibi mutuo non firmiter b, j, anne is quibus immisti sunt globuli coelestes, aliquanto minores is sub iis, qui reperiuntur in ea coeli parte per quam transit, velitiam in ea primumaei ad quam venit, facile intelligemus minores istos globulos, majusculis qui eam circumplectuntur loca sua relinquere; hosque majusculos in illa cum impetu ruciates, in multas tertii clementi particulas impingere, praesertim in crassores, ipsasque infra caeteras detriidere, juvante etiam ad hoc vi gravitatis atque ita efiicere ut istae crassi res infra caeteras depulsae, gurasque habentes irregulares Qvarias, arct itis inter senectantur quam superiores, motus olobulorum coelestium interrumpant. Quo fit, ut suprema Terrae regio, qualis hic exhi tur versus A in duo corpora valde diversa distin-
167쪽
ciit in ratiar nualia exhibentur Versus B&C, quorum supcrius Best rarum, quidum tellucidum .inscrius autem est aliquatenus densum, durum S Opa Rin v v viri Deinde ex eo quod existimemus corpus corpore B di stinctum suisse per hoc solum quod ius partes a triobulis coelestibus deorsum pressae, sibi invicem adhaererent, intelligemus etiam aliud D, re- adhuc corpus, quale est , inter ista duo dc re pollea generari. Etenim fisturae particularum tertii clement , ex quibus conliant corpora admodum variae sunt, ut supra notatum est, ipsas ouehic in tria praecipua genera licet distinguere. Nempe quaedam sunt in varia quas brachia divisae, atque hinc inde expansa tanquam rami arborum, Malia id genus atque hae sunt totissimum, quae a materia coelesti deorsum expulsae, sibi mutuo adhaerescunt, morpus C componunt. Aliae sunt solidiores , figurasque habent, non uidem omnes globi vcicubi, scd etiam cujuslibet rudens anculos atque hae si majusculae sunt, infra caeteras vi gravitatis descenduiat, si autem sint minusculae, manent prioribus immittae, occupantque intervalla quae ab ipsis Uinquuntur. Aliae denique
168쪽
tertium corpus inter duo priora
nitasgeneris in istoc mpore contineri.
O PRINCIPIORUM PHILO OPHIAE sunt oblongae, ac ramis destitutae, instar bacillorum atque hae prioribus etiam se interserunt, cum satis magna inter ipsas intervallax periunt , sed non illissacile annectuntur. Quibus animadversis rationi consentaneum est ut credamus,cum
primum particulae ramosa corporis , sibi mutuo coeperunt implicari, plerasque cx oblongis suisse ipsis interjectas, casque postea, dum ramosae illae magis magis pressae, paulatim arctius jungebantur, supra ipsas adscendisse versus D, atque ibi simul congregatas fuisse, in corpus a duobus aliis B C valde diversum Eadem, tione qua videmus in paludosis locis terram calcando, quam ex ea exprimi, quae postea ipsius supersciem tegit. Ncc dubium tiam, quin interim aliae plures X corpore B delapsae sint, quae duorum
inseriorum corporum 4 D molem auxerunt. Quamvis autem initio, non solae istae particulae oblongae ramosis interjectae suerint,sed alia etiam,quae tanquam rudera aut fragmenta lapidum solidaeerant, notandum tamen has solidiores, non tam sa-cile supra ramosas adscendisse, quam illas oblongas vel, si quae adscenderent, facilius postea infra ipsas rursus descendisses oblongae enim, caeteris paribus, plus habent superficiei pro ratione suae molis atque ideo a materia coelesti per meatus corporis C fluente, facilius expelluntur postquam ad D pervenerunt, ibi transversim jacentes supra superficiem istius corporis , non facile meatibus Occurrunt, per quos in ipsum regredi possint. Sic itaque multae oblongae particulae tertii clementi, versus D congregatae sunt; quamvis initio non fuerint inter se persecte quales, nec similes, hoc tamen commune habuerunt, quod nec sibi mutuo , nec aliis tertii clementi particulis facile possent adhaerere, quodque materia coelesti ipsas circumfluente OVerentur : propter hanc enim proprietatem a corpore C excesscrunt, atque in D unc simul collecti; cumque ibi materia coelestis assidue circa illas suat, esticiatque ut variis motibus cieantur, 1 unae in aliarum loca transmigrent, successu temporis fieri debuerunt laeves, S teretes,&quam- proxime inter se aequales, atque ad duas tantum species reduci. Nempe quae suerunt satis tenues, ut ab illo solo impetu, quo a materia coelesti agebantur, sicci possent, circa alias paullo crassiorcs, quae sic flecti non poterant, convolutae , ipsas secum
detulerunt. Atque hae duae particularum species, flexilium scilicet atque innexilium, sic junctae facilius perseverarunt in suo motu,
169쪽
circa alias flecti potucrunt, postea successu temporis, assiduo usu ei flectendi, magis magis nexile redderentur, crentque instarta illisui aut brevium suniculorum aliae autem, cum nun tu secterentur, si quam ante sexilitatem habuerint, cam paullatim
tere putandum est corpζs D prius distingui coepis . duo NXXVII.
bus aliis B&C, quam haec duo persccit formata ess nt, Occit -- priusquam C est tiam durum, ut non amplius possciat Uus parti alic lae arcti iis coniiccti. in serius expellia motu ina crix sti ac priusquam particulae corporis Bita essent omnc ordinatae Qitisti materiae coelesti, faciles S aequales vias undique circa ς- rent ideoque postea multas particulas criti elemcnti fuisse adhuc 1 orpore B versus C cxpulsas Atque hae particulae si solidiorestantiis quae congregatae crant in D, infra ipsa descendentes
corpori se adiunxerunt, ac pro diversa ratione suarum figura-
170쪽
sicque hoc unum corpus in plura alia divisum est ac etiam soridan aliqua sua regione totum fluidum evasiit, iis particulis ibi congrcgatis, quarum figurae impediebant ne sibi mutuo facile adhaererent. Sed omnia hic cxplicari non possunt.
RHxζm ctiam particulae, minias solidae iis quae corpus D com-ti,hbalfh pon bant, exi deorsum lapsae sunt, haeserunt in superfici hujus rius 'tora corporis D ac quia pleraeque ex ipsis suerunt ramosae,paullatim sibi
valde diverium, composuerunt. Atque hoc corpus E, initio admodum tenue erat, instar crusta vel corticis superficiem corporis D contegentis sed cum tempore crassius evasit, novis particulis ex corpore B se illi adjungentibus nec non etiam ex D, quia cum reliquis ejusdem corporis plane similes non essent, motu globulorum coelestium expellebantur, ut mox dicam. Et quia istae particulae aliter disponebantur , in iis partibus terrae ubi dies erat vel aestas, quam in iis ubi erat nox vel hyems, propter diversas actiones luminis S caloris, quod huic corpori accedebat in una die, vel in una aestate, aliquo modo distinguebatur ab eo, quod idem accedebat in die vel aestate sequenti; sicque ex variis quasi crustis vel corticibus, sibi mutuo superinductis sui conflatum. XXXIX. Et quidem non longo tempore opus fuit, ut Terrae suprema
ogi coipora distingueretur; nec etiam ut
pohi, nee ὸ mustae particulae oblongae coacervarentur versus in nec deni
Q, ut prima interior crusta corporis Eformaretur. Sed non nisi j iis .hb sp tio plurium annorum particu hae corporis D, ad duas species paulo ante descriptas reduci, atque omnes crustae corporis E sormari potuerunt. Neque enim initio ratio fuit, cur particulae quae consucbant versus D, non essent unae aliis paullo crassiores & longiores, nec etiam cur essent plane laeves acretes, sed aliquid adhuc scabritiei habere potuerint, quamvis non tantum haberent, ut ideo ramosis annecterentur; potueruntque etiam secundum longitudinem planae est vel angulos se ac crassiores in una extremitate quam in altera. Clim autem sibi mutuo non adhaererent, ideoque materia coelestis assidue circumfluens, vim haberet ipsas movendi, pleraeque paullatim mutuo attritu Laeves steretcs evaserunt, atque inter se aequalc secundum longitudinem aequaliter cras ceci propterea quod per easdem vias transibant, &aliae in aliarum loca succedebant, quae loca non poterant majores recipere, nec a minoribus