장음표시 사용
51쪽
PARI SECUNDA . ueuminc ris, ex vicinia eo in corporum, quae illud minudiare coningunt, is tametuam quo centia specta ur in viciniam aliorum. Ubi per unum corpus, sive unam partem materiae, intelligo id omne quod simul transfertur etsi rursus hoc ipsum constare possit ex multis partibus, quae alios in se habeant motus Et dico esse translationem, non vim vel actionem . transsere,ut ostendam illum semper esse in nobili,
acesse duntaxat ejus modum , non rem aliquam subsistentem, licuis ut est modus rei figuratae, acquies rei quiesccntis.' Quippe notandum est magno nos, in hoc praeiudicio laborire, XXVI. dubd i s actionis ad motum requiri arbitremur, quam ad qui t in cini, iii Hocqueideo nobis ab ineunte aetate persu alimus, quod corpus rum soleat moveri Enostra voluntate cujus intim conscii sumus Tuiescere ex hoc solo, quod terr e adhaereat per gravitatem, cuJUS vim non sentimus. Et quidem quia ista gravitas, aliaeque plurcs cau- nobis non animadversae,motibus quos in membriS nostris ciere volumus, resistunt, esticiuntque ut i 'igemur putamus at 3 Ractione si e majore vi opus esse admotum ciendum, quam ad illum si nentes scilicet actionem pio conatu illo quo utamur ad membra nostra, Missorum ope alia corpora permovenda. Quodo e praejudicium facit exuemus, si conlideremus laon modo
conatu obsopus es eadmovenda corpora externa, scd saepe cetiam ad motus sistendos, cum a gravitate aliave causa non fistun-
ur Ut exempli gratia, non majori utamur actione ad navigium ii quas nante quiescens impellendum , quam ad idem , cummo tir, bit re inendum vel certe non mulio a foris hinc nim emenda est aquae ab eo sublevatae gravitas, M usiacm lentor,
ri movente vel in eo qui motum sistit, sed de sola translatione, acta ioni, absentia, sive quiete manifestum est hanc translatio 1 iati m ' tri corpus motum esse non posse , atque hoc corpus limn Q b. se habere, cum transscitur; Malio cum non transscrtur, sive cum qui adeo ut motus 'uies nihil aliud in eo sint, quam duo di-' f ii re, transitionem seri ex vicinia corporum conti- XXV m.
e m in viciniam aliorum,non autem ex uno loco in alium: quia,
52쪽
num potius quis, aliud moveri di-
3 PRINCIPIO RU 1 PHIL s OPHI Ctione sed cum per motum intelligimus eam translationem , quae fit ex viciniaco porum contiguorum, quoniam una tantum corpora, eodem temporis momonto ejusdem mobilis contigua esse possunt, non possumus isti mobili plures motus codem tempore tribuere, sed unum tantum.
Addidi denique, translationem illam fieri ex vicinia, non quorumlibet corporum contiguorum, sed eorum duntaXat, quae tanquam quiescentia spectantur. Ipsa enim translatio es reciproca, nec potes: intelligi corpus A B transferri ex vicinia corporis C D, quin simul etiam intelligatur corpus CD, transferri ex vicinia corporis B Ac plane eadem vis Mactio requiritur ex una parte atque ex altera. Quapropter si omnino propriam in non ad aliud relatam
naturam motui tribuere vellemus, cum duo corpora contigua unum in unam, aliud in aliam partem transferuntur, sicque a se mutuo separantur, tantundem motus in uno quam in altero esse dicer mus. Sed hoc communi loquendi usu nimium abhorreret cum enim assueti simus stare in terra, camque ut quiescentem considerare quamvis aliqua ejus partes aliis minoribus corporibus contiguas, ab eorum vicinia transferri videamus, non tamen ipsam ideo inc veri putasPUS.
Hujusque rei praecipua ratio est, quod motus intelligatur esset tius corporis quod movetur, nec possit ita intelligi es totius terrae, ob translationem quarundam ejus partium, ex vicinia minorum corporum quibus contiguae sunt; quoniam saepe plures ejusmodi translationes sibi mutuo contrarias , in ipsa licet advertere. Ut si corpus DFG H sit terra, de supra ipsam eodem tempore corpus A B transferatur ab E versus F, ac, D ab H versus , quamvis hoc ipso partes terrae corpori A B contiguae , a B versus A transferantur , neque minor vel alterius naturae adii in iis esse dineat, ad illam transationem, quam in corpore A B, non ideo intelligimus crram moveri a versus A , sive ab Occidente
versus Orientem , quia pari ratione ob id quod ejus partes corpori D contiguae, transferant vi , C versus D intelligendum esset
53쪽
A. seam etiam in aliam partem moveri, nempe ab Oriente in Occidentem quae duo inter se pugnant. Ita ergo ne nimium a communi usu loquendi ccedamus, non hic dicemus terram moveri, sed sola cordiora A l; atque ita de reliquis. Sed interim recordabimur, id omne quod realescit ac positivum , in corporibus quae moventur, propter quod moveri dicuntur , reperiri ctiam in aliis ipsorum contis iis , quae tamen ut quiescentia tantum spectantur. Et li autem unumquctitque corpus habeat tantum unum motum i. sibi proprium, quoniam ab unis tantum corporibus sibi contiguis&quiescentibus recedere intelligitur, participare tam ci ctiam O eo pore, in.
test ex aliis innumeris, si nempe sit pars aliorum corporum alio m
tus habentium. Ut si quis ambulans in navi horologium in per g itit, ejus horologii rotulae unico tantum motu sibi proprio movebuntur sed participabunt tiam ex alio, quatenus adjunctae homini ambulanti, unam cum illo materiae partem component, ex alio Quatenus erunt adjunctae navigio in mari fluctuanti ex alio quatenus adjunctae pli mari, denique alio quatenus alunctae ipsi terrae ii uidem tota terra movemur omnesque hi motus revera crunt
in rotulis istis; sed quia non facile tam multi simul intelligi, nec ctiam omnes agnosci possunt, sussi cici unicum illum . quilii prius cst cuiusque corporis, in ipso considerare. Ac praeterea ille unicus cujusque corpCris motus, l praus est instar plurium potest considcrari uictim in rotis curruum duos is, di eri os distinguimus, unum scilicet circularem circa ipsarum Acm, tutio fil&alium rectum secundiim longitudinem Viae p. quam scrui tui
qui possumus i In inari, emcunque lineam, tiam rectam, quae omnium
simplicissima est, ex infinitis diversis motibus ortam esse. Ut si linea A B seratur versus CG codem tempore punctum' eratur versus B , linea recta A D, quam hoc punctum Adescribui, non minus pendebita duobus motibus rectis, ab A in B, ab A B in C D, quam Enca curva, quae a quo-
54쪽
vis rotae puncto describitur , pendet a motu recto circulari. Ac proinde quamvis saepe utile sit unum motum in plures partes hoc, cto distinguere, ad faciliorem ejus perceptionem, absolute tamen
loquendo, unus tantum in unoquoque corpore est numerandus.
Ex hoc autem, quod supra fuerit animadversum, loca omnia corporibus plena esse, semperque easdem materiae partcs aequalibus locis coaequari sequitur nullum corpus moveri posse nisi per circulum, ita scilicet, ut aliud aliquod corpus ex loco quem ingreditur ecpellat, hocque rursus aliud, Maliud, usque ad ultimum. quod in locum a primo derelictum, codem temporis momento, quo derelictus est, ingrediatur. Hocque facile intelligimus in circulo persecto, quia videmus nullum vacuum, nullamque rarefactionem, aut
condensationem requiri, ut pars circuli A moveatur Versus B , modo eodem ter pore pars B moveatur Versus C, C versus D, ac D versus A. Sed idem intelligi etiam potest in circulo non perfecto, de quantumlibet irregulari, modo advertatur, quo pacto omnes locorum inaequalitates, inaequali motuum celeritate possint compensari. Sic tota materia contenta in spatio E H,
circulariter moveri potest absque ulla condensatione vel vacuo, eodem tempore ejus pars quae est versus E, transire versus G , ac ea quae est versus , transire versus E modo tantum ut
spatium in G supponitur fias quadruplo latius quam E ac duplo quam in F M, ita etiam quadruplo celerius moveatur in E quam in G,
55쪽
cis motus celeritas an ustiam loci compenset Hoc enim pacto, qu vis determinato tempore, tantunc em alcri per unam istius circuli partem, quam Per alteram xx nisbyx xij Fatendum tamen est in motu isto aliquid Pp x Π mV04 ςd n ,, h, i ciuidem nostra percipit esse verum sed tamen, quo pacto ii x, non dii, b in
ip ndit, em divisionem quarundam
riae iii insualuim, sive indefinitam, atque in tot partcs, ut nullam O P. . ,
usam in alias adhuc minores cipsa esse divisam ricri enim IOR . est ut materia quae jam implet spatium G, s ζῆς - νς implς- milia spatia innumeris eradibus minora, quae sunt inter E sibila, nT,Eoi pars, ad innumerabiles illorum spatiorum mensurasi ' mihi ita modet quod ut fiat, ncccile imagi
n les eius particulas, quae sunt revera innumerae , se mutuo ali-
ierita moueri talis quantulacunque remotio, crad -
Eu, partes esse in G, δ' - - a: . .s, nihilo qu- ηοημit oue etiam plures alias minores, quae maneant indi ita , into fi lG incitcstea moveri circulariter versus E, Od quae a
56쪽
3s P Ri Vora Um ira P H I Emateriam simul cum motu quiete in principio creavit, jamque. persolum suum concursum ordinarium,tantundem motus&quieti in ea tota quantum tunc posuit conservat. Nam quamvis ille motus nihil aliud sit in materia mota quam jus modus, certam tamen determinatam habet quantitatem, quam facile intelligimus eandem semper in tota rerum universitate esse posse, quamvis in in talis
ejuῆlgartibus mutetur. Ita scilicctit putemus, cum Una pars materiae duplo celerius movetur quam altera, ct haec altera duplo major cit quam prior, tantundem motus escin minore quam in maiore, ac quanto motus unius partis lentior fit, tanto motum alicujus alterius
ipsi aequalis seri celeriorem. Intelligimus etiam persectionem esse in Deo , non solum quod in se ipso sit immutabilis, sed etiam quod
modo quam maxime constanti Mimmutabili operetur Adeo ut iis mutationibus exceptis, qua evidens experientia , es divina revelatio certas reddit, quasque sine ulla in creatore mutatione fieri percipimus, aut credimus , nullas alias in ejus operibus supponere debeamus, ne qua inde inconstantia in ipso arguatur. Unde sequitur quam maxime rationi esse consentaneum, ut putemus ex hoc solo, quod Deus diursimode moverit paric materiae, clam primum illas creavit, jamque totam istam materiam conservet, eodem plane modo, eademque ratione qua prius creavit, eum etiam tantundem mo tu in ipsa semper conservare. Atque ex hac eadem immutabilitate Dei, regulae quaedam sive leges naturae cognosci possunt, quae sunt causae secundariae ac particulares divcrsorium motuum, quos in singulis corporibus advertimus. Harum prima esst, unam quamque rem , quatenus est simplex
indivisa, manere quantum in se est in eodem semper statu , nec unquam mutari nisi a causis externis. Ita si pars aliqua materi e sit quadrati, facile nobis persuademus illam perpetuo mansuram s. quadratam, nisi quid aliunde adveniat quod ejus figuram mutet Si quiescat, non credimus illam unquam incepturam moveri, nisi ab aliqua causa ad id impellatur Nec ulla major ratio psis moveatur, cur platemus ipsam unquam sua sponte, a nullo alio impeditam' motum illum suum esta intermissit rant. Atque ideo concludendum' cst id quod movetur, quantum in se est, semper moveri. Sed quia lilaversamur circa terram, cujus constitutio talis est, ut motus omnes
qui prope illam sunt, brevi sistantur,4 saepe ob causas quae sensus nostros latent, ideo ab ineunte aetate saepe judicavimus os motus,
57쪽
Et vero quotidiana expcricntia in iis quae projiciuntur, rcgulam
nostram omnino confirmat. Neque enim alia ratiocst, cur prosc- Aa perseverent aliquandiu in motu, postquam a manu aciente separata sunt, quam quia scinci mota pergunt moveri , donec ab obviis corporibus retardentur. Et manifestum est, ipsa tolere ab aere, aliisve quibuslit, quidis corporibus in quibus moventur, paulatim' tardari, atque ideo motum ipsorum diu durare non polle Aerem nim motibus aliorum corporum resistere, ipso scias tactus possumus experiri, si flabello plum percutianaus idcinque o alus avium confirmat. Et nullus alius est liquor, qui non inaniicilius adhuc Quam aer, motibus projectorum relistat.' Altera exii iturae est unamquamque partem materiae cor sim spectatam , non tendere unquam , ut ccundum ullas lineas obliquas pergat moveri, sed tantummodo ccundum rectas ct si multae saepe coeamur defcctcre propter occursum aliarum, atque ut paulo ante dictum est, in quolibet motui a quodammodo circulus, ex omni materia simul mota Causa hu)us regulae eadem est quae praecedentis, nempe immutabilitas simplicitas operationis,
e quam Deus motum in materia conservat. Neque enim illum oti ruit, nisi praecise qualis est eo ipso cmporis momento quo ons. nullati abita latione jus qui forte fuit aulo ante Ac
ciuamvis nullus motus satin instanti, mani stum tamen est omne
moVetur in singulis instantibus, quae possunt dctignari dum
movetur, determinatum csse admotum sudincontinuandum cr-
aliquam partem, secunddin lineam rectam, non autem unquam undiim ullam lineam curvam. Ut exempli causa, lapis A sunda E A per circulum A BI rotatus, o instanti, quo est in puncto , dete minatus quidem cst ad motum Versus a i quam partem empe secundum lineam rectam versus ita scilicet lino et L sitan ens circuli. Non autem stagi potest illum deter-
messe id ullum motum curvum: tu nim prius cnerit
dere emper, ut rece an a centro circuli quem
58쪽
ex L ad A, per lineam curvam, nihil tamen istius curvitatis intelligi potest: in eo remanere, dum est in puncto A. Hocque etiam experientia confirmatur, quia si tunc e funda egrediatur , non perget moveri versus B, sed versus C. Ex quo sequitur, omne corpus quod circulariter movetur, perpetuo tendere, ut recedat a centro circuli quem describit. Ut ipso manus sensu experimur in lapide, dum illum funda circumagimus. Et quia consideratione ista insequentibus saepe utemur, diligenter erit advertenda, fusiusque infra exponetur.
Tertia lex naturae haec est. Ubi corpus quod movetur alteri occurrit, si minorem habeat vina ad pergendum secundium lineam rectam, quam hoc alterum ad ei resistendum,tunc descis itur in aliam partem, motum suum clinendo solam motus determinationem amittit; si vero habeat majorem , tunc alterum corpus secum m vel ac quantum ei dat de suo motu, tantundem perdit. Ita experimur dura quaelibet corpora projecta, clam in aliud durum corpus impingunt, non ideo a motu cessare, sed versus contrariam partem resedit; contra vero , cum occurrunt corpori molli, quia facile in illud motum .mnem suum transmittunt,ideo statim ad quietemi duci.
59쪽
redhici Atque omnes cause particularcs mutationum, quae corporibus accidunt, in lac tertia lege continentur saliciniae quae ipsae corporeae sunt an enim inualem mentes humanae vc Ans circ. v vim habeant corpora movendi, non iam inquirimus; sed ad iactationem de homine reservamus. Demonstratur autem prior pars hujus legis , ex eo quoci dif- serentia sit inter motum in se spectatum ipsius determinationem versus certam partem qui fit ut ista ciernam alio polit
mutari, motu integro remanciate. Cum enim, ut ante dictum
cst , unaquaeque res, non composta, scd simplcx, qualiscit motus, semper se ei sevcrct , quamdiu a nulla causa externa destruitur 3 in occursu duri coi oris, appareat quidem causa quae
impediat, ne motus alterius corporis, cui Occurrit, maneat determinatus versus eandem partem non autem ulla, quae motum ipsum tollat, vel minuat, quia motus motu non cit contiarius; hinc sequitur illum idcirco minui non debere. Demonstratur cliam pars alacra, ex immutabilitate operation sDei , mundum cadem actione, qua olim crinavit, continuolam conservantis. Cum enim omnia corporibus sint picia a. nihilominus uniuscujusque corporis motus cndat in meam cetam, perspicuum est Deum ab initio mundum creando, non modo divertascius bartes diversimode movisse, stili mulctiam cstecisse, ut unae a impellerent, motusque suos in illas transterrent adco ut amipsum conservando eadem citione ac cum iisdem l bus, cum ciuibus creavit, motum non iisdem materiae partibus semper insivum sed ex unis in alias prout sibi mutuo occurrunt, transcuntem conservet. Sicque haec ipsa crcaturarum continua mutatio, immutabilitatis Dei est argum ζ 'VM n Hla vero dili crater a lucriendum cst, in quo consilia vis iiivloue corporis ad agendum in aliud, vel ad actioni alterius resistendum iacmpe in hoc uno, quod unaquaeque cs tendat, quantum in
se est ad permanendum in codem statu in quo stiluxta legem primo oco os tam Hinc enim id quod alteri coniunctum cst , vim habctnonnullam, ad impediendum ne disjungatur id quod disiunctium est ad manendum disjunctum id quod hucscit, ad persevcrandum in sua quiete, atque ex conscquenti ad resistendum iis omnibus quae am possunt mutare; id quod movetur ad perscvcrandum in suo ructu, ioc est, in motu jusdem cleritatis, versus aiadcin par-
60쪽
Motin nouesse motiti contrarium, e quieti: determi- Nationem in
corporis motus mutetur propter aliorum corpo rum occurium i que
per regulas equeNIPI.XLVI. Prima.
lem. Visque illa debet aestimari tum a magnitudine corporis in quo est, superficiei secunddin quam istud corpus ab alio disjungitur;. tum a celeritate motus, ac natura contrarictate modi, quo diversa corpora sibi mutuo occurrunt. Atque notandum est, unum motum alteri motui aeque veloci nullo modo esse contrarium sed proprie tantii duplicem hic inveniri contrarietatem. Unam inter motum quietem , vel ctiam inter motus celeritatem, tarditatem , quatenus scilicet ista tarditas de quietis natura participat Alteram inter determinationem motus versus aliquam partem in occursum corporis in illa parte quiescentis, vel aliter moti, atque pro ratione partis, in quam corpus alteri occurrens movetur, haec contrarietas est major vel minor. Ex quibus ut possimus determinare, quo pacto singula corpora motus suos augeant vel minuant, vel in alias partes convertant, ob aliorum corporum occursus, oportet tantiam calculo subducere, quantum in unoquoque sit virium,sive ad movendum,sive ad motui resistentum, ac pro certo statuere illud semper, quod valentius est, sortiri suum cstectum. Hocque facile calculo subduci posset, si duo tantlim corpora sibi mutuo occurrerent, eaque essent persedi e dura, a reliquis omnibus sic divisa,ut eorum motus a nullis aliis circum-jacentibus impedirentur, nec juvarenturi ea enim regulas sequentes observarent. Primo , si duo illa corpora, ut a B essent planc aequalia D seque velociter moverentur, B quidem a dextra versus sinistram, C illi in directum a sinistra versus dextram, clim sibi mutu occurrerent reflecterentur,in postea per gerent moveri, B versus dextram versus sinistram, nulla parte suae celeritatis amissa. Secundo, si B esset tantillo major quam C caeteris positis ut prius, tunc solum C resecteretur,&utrumque versus sinistram eadem celeritate OVeretur.
Tertio si mole essent aequalia, sed B tantillo celeritis moveretur quam , non tant lim ambo pergerent moveri versus sinistram, sed etiam transferretur ex Bin C, media pars celeritatis qua hoc
ab illo excederetur hoc est, si uiuent prius sex gradus celeritatis in