장음표시 사용
111쪽
oculi subglauci apparent. His Vero omnibus,breuiter satisfacere promptum est ex Aristot.problcmate stupra commemorato, hunc in modum: Cavi, pr 'cipiue colorum in oculis sunt quidem cristallinus humor& aqueus, ea quae anteadicta est ratione. Sed auxiliantes sunt,calor naturalis & spiritus lucidu,
visioni liuerulcs.Mitto Varios membranae colores, cum ii ad maiorem& minorem caloris concoctionem referri possint. IZthiopibus ergo atque Indis omnibus,modica spirituum lucidorum copia adest, ob continuam ab ambien* calido factam resolutionem, qua luce spirituum absente ut ait Aristo teles ocujus ni r dc obumbratus apparet.At Aquilonares, intrinseco calo re , mestisque spiritibus pollent: quo fit,yt fere glaucis oculis oriantur. Pueros item dicet Philosophus, ob debilitatem , oculos glaucos habere,id estob ipsum humorem natiuum adhuc caloris defcctu crudiorem, nec cum sicco terreo bono mixtu,quem alb uesse Medici consequutionis vi colligunt. BDe sensibus idem possemus affirmare, non tamen humoris natiui ratione it lle enim in iis totus fere ab mptus est sed excrementota humiditatis & cr dae,in locum natiuae succedentis.Exemplum accommodatum folia arborum esse poterunt, quae in priosi sui ortu albescunt, mox ad subnigredinem,id est viriditatem perueniunt: postremis iterum ad albedinem flaccescentes tran seunt.Differunt aute hi duo colores albi,quia prior ille a natiui humoris cruditate prpis tuAglaucus siue albus simpliciter est: posterior vero ab excrement' ortus,ad flauitiem quandam declinat. De iis qui e morbo aliquo recreantur,nil aliudMedici docent,quam in illis spiritum humoremque aqueu puri prern, M ab omni excremento liberum redditum,cum natura ipsa victri ce,tum dieta & pharmacis.Nunc ad problemata pergendum. Quieritur, cur non omnes homines aeque aut longe aut prope Videant. Item, cum duo sint Coculi,obiectum tamen 'num cernatur. Postremis,cur aliquibus,ut ebriis, V-num duo esse appareat. Prioris quaesiti veritas haec ut quidem existimo) esse poterit,Visionis varietas minoris aut maioris acuminis ratione,aquinque potissimum causis proficisci potest : a pupilla,humqreaqueo,membrana, spiri tu, postrςmo, a toto oculo. Spectatur in toto ipso oculo ut ab hoc exordiamur situsi vel enim in profundo st,uci prominet: hoc a calore multo, & hu
mores: si quidem calor in se atione foetus humidum quod facile paret, foras protrudit illud a siccitate. Qin ergo prominentes habent oculos,obie
ctum propinquum,acute:rςmotum, obtuse cernunt. Acute quidem, quia a lumine externo commodius iuuantur: p pinquum,quia eius mediocritate nolaedant r.E contra,remota vix percipiunt, quoniam a multo lumine ob eoru
nominentiam facilius offuscantur, ut Aristoteles innuit in 3I. parti c. probi. 6.Qui vero contra se habent,acutius remota conspiciunt. Oculi enim parti Ubus,id est musculis ossibusque quasi undequaque septi,non ita a multo exte no lumine offenduntur: a pauco vero vix illustrantur.Exemplo nobis id esto, quod Philosophus in eadem partic.problem.xvi.proponit, Eos nimirum qui obtuse vident,si longius conspicere velint,aut palpebras contrahere,aut m nus oculis quoquomodo obtendere. Qui etiam astra interdiu acute spectare cupiunt, in profundum putei hac una ratione descendunt. Spiritus si paucussit da purus siue clarus, in causa erit ut obiectum propinquum perspicue cer natumillud quidem,quia paucus:ho quia purus: qua ratione senes in quibus non multus spiritus visivus inest,specillis iuuantur,non item iuuenes, assueto quidem naturae ordine. Ratio haec ma ni fallor praeter alias est, quὁdlumen
internum senum cum sit debile,alumine crystalli quasi reflexo & forti iuua tur:in iuuenibus autem internus spiritus lucidus multusque, specillis per
112쪽
L stringitur potius atque offuscatur. Si spiritus sit paucus& obscurus, propim
quum etiam obiectum obtuse conspicietur: idcircoque qui ita se habet, cum obiectum acutius discernerevolunt,remouent illud aliquantulum a oculis, ac remotius ponunt: ut scilicet a multo aeris lumine, internus spiritus iuue tur,&Purior clari brque reddatur. Non me latet hic alios aliters ntire, sed
Platonem illi sequuntur: s,quantum pol stimus,Aristotelem,id est in philosophandi rationem. Si veris spiritus multus sit& purus, tam propimi tum
quam remotum obiectum exquisite cerniturili multus & impurus, trunque quidem obiectum aeque cernitur, sed obtusius.Causa utriusque effecti iam est allata. Membrana etiam sui ait Aristoteles M praesertim cornea nuncuparta:ad hoscevarios effectus multum facit,quandoquidem per ipsam,tan iam per laternae cornu, species rerumtransmiti antur . Tnnuis ergo expolita sit oportet.Nam si crassa fuerit, omnia tanquit per velum cernςntur: si aspefaB &corrugata, oculum suis rugis obumbrabit. unde eueniet,ut quali ferum
biam quoa senibus accidit viso tantum effici queat, Humor aqueus ti cra
sus sitiresin maiori quantitate bfferet,quam veresin QDdpςrspicuum est ex numisinate seb aqua posito.Si non bene cohaerens neque continuus,obi dia quas perforata reptiesentabit: si paues,visio inte diu aegre effici poterit. Acontrariis ipsius dispositionibus,contrarij priuntur emetus. Haec vero test tur Philos plaus cum probat caesios siue glaucos , ob sui humoxis exiguitatem interdiu vix cernere: mouentur siquidem nimis ab externa luce, speciςbusique spectabilibus noctu multum. Nigros autem ob humoris ςopiam minus interdiu pati,quare magis interdiu obiecta capere,noctu verδ minus, Pupit
Ia autem, vel angusta, vel ampla est: illa quia in indivisibili magis recipit acute:haec quia dispersim,obtuse conspicit.Colligedum est itaeque eum qui pro
positi problematis veritatem recte tenere velit, causas enumeratas non more
C dis seorsim positas, quod a nonnullis eo tantum animo, ut Averroem smp gnarent factum estjsed vario modo inter se coniunctas pro natura subiecti diligenter considerare. Altera porrὁ quaestio quae non modo in visu,sed in audi tu etiam,& in olfactu locum habet, duplex etenim in unoquoque lioru senasuum instrumentum est itaehodatur.Ab obiecto quod unicum est,duas quidem quo)ammodb species in duobus oculis producuntur, quia tamen eodeprorsus tempore ambi ab utroque oculo capiuntur,& sensui communi una offeruntur, qui non nisi praesentia sensilia discernit, unum tantum obiectum esse iudicantur. Quod inde confirmatur,quonia ab eodem spectabili, multae atque innumerabiles species ad diuersorum oculos producuntur, qui tamen illud non ut plura,sed veluti Vnum tantum percipiunt.Tertium non unicam obtinuit causam.Aliquando enim fit ut Aristoteles in 3 I.partic.probi. xi. cet ob mutationem situs alterius oculi,tunc enim quia non aeque radius via' rem attingit,ut radius alterius: sensus,quod bis percipit,tanquam duo se perta D ei pere censet. Id accidit etiam intactu. Nam si digitus unus alteriit implicatus superponatur,Vt lapillum cum eo tangat, quod Vnicum est, tactus quo esse putabit.Contorquetur etiam aliquando sed eodem fere recidit) neruus δεκος unius oculi, ita ut non eodem tempore quo alius obieetum ad sqnsum
communem,offerre valeat: ob e mque etiam causam,innuisero specierum
percipiendo decipiatur.De ebriis idem dicendum est,quod Auerroes de ir tis affirmat:ob spirituum siquidem agitationem a multo calore factam,idem oculo accidere quod aquae fluenti,in quam imago solis cadens duplex appa tet.Sed de his hactenus. με εὐώερ Γυ- συμμίνει, ἡ Θα περ λεομεν, φανερὸν - risi ἔμον 'A P-
113쪽
ase s haec trahabent, ut dicimus, manifestum est, oportere iuxta
liuileae duni, singula aestheteria viai elemento tribuere atque accommodahe.Et oculum quidelm,quoad partem visioni servientem,aquae e sis accipiatur: organum vero sonorum,aeris: Et olfactum, ignis. 'Ε eo quod visum aquae tribuit Philosethus , quia illuc rediqn unde di Leesserar cqlligit 3nicuique ex gliis aestheterii 'suum quoque LilamcnxRinai cribi aeqii is esse 't eadem nempe ratio in f tura illorum tradenda seruetur. Qua UActitia i sententiam, Aristotelem nimi vim ex nimi sui sensu hac in parietibusjqὼ; nec omninsirettheo,nec prorsusi elicio: Hoc faciteqntexi' B, 1 3 o. siei Κὰ cie anima, i docetur ignem & terram ad nullum cetium ' accoli1ὶMartyosset Illud, quod videam, unum hunc &praecinuim.esse Ari stoteli psopolitum locum,in quo de qstheterioru natura agere ὀecreuerit,nil tamen aliud quam quod ligc in parte habetur,de iis sit posthac propositurus: praeterea, Arist0telem cum inphysicis turi in is disciplinis, multa quidem aliqAEdo a vulgata homitium opinipne accipere: sed tunc maxime ex propria opinione loqui,cum eorum qRς profert rationes additiatque huiusmodi ut riusquam illas deinceps reprobet, quod certo hic in organo mi factus assi-Dando illum pi stitissectast bit: pqstreM,ois diu igni non bsesule ascribere,ut Plato: sea docere quatenus ills possit ilign ci,quod item dea inu intelligendum est Sed haec infra pluribus.Ntinc dicamus, quae ratio fuit,Vt de
visu a te alio&sensus egete rit, eandem nunc esse cur Auditu aliis praeppnat: de quo tamia Pauca loquitur, quod fortasse in eo omnes Antiqui, tam Physici Qquausu dici conueniret.Nonnulla igitur nos,he quid ad notiram Commetatione desecretur,ad hanc rem pertinentia tempestiue proponamus. Docet Atistes et es Auditu aeris, hoc est,organum audiendi aereum esse.Omit id quae hic Platonici,de quibussupra: sumo tantum quod protulit idem Phialosophiis secunθo de anima coni.82.83,&8Α.In auxibus aerem quendam natiuum iEt is positum,motu quodam proprio mobilem,atque membrana septuadesse nunc itaque simul cum membrana iii a quael es nuncupatur,audit' organum esse statuit.Hic vero sciendum est, uri si nomine Anatomicos non modo Minantiam illam cartilaginosam, e tra tempora prominentem,mo tu voluntario immobile, flexuosoque foramine usque ad sue ananulum osseum patalem: sed alia etiam qu aeda auditus praecipua instrumenta complecti Post illum siquidem flexum &-, qui meninge ipsa o- Dblique tensa intus obstruitur,cauitas illa sequii r quae Tympanum vocatur,hb eam quani habet cum militari tympano similitudinem. Supra Tympanu litia sint illa ossicula, quae a recentioribus exercitatissimisque Anatomicis inuenta ac diuulgatafuere.Magleolus nempe,Incus,& Stapes. Haec ego cum a lias Gabrielem Fallopium Mutinensem Anatomicum celeberrimum Pat vij profitentem,S humana corpora secantem seruarem, non modo publiaee,sed priuatim etia quὁd tuncScliolaepatauinae Prorector eisiem,&Fallopio intimust in multis summa adhibita diligentia, ne ullo modo fallerer, meis oculis videre volui.Vtinamque eorum quoque motum cernere potuissem'. navi ex forma de situ eorum artificiosissimo colitici potest, huius tantum notione,soni interni siue auditus,tatio clare explicari totest Mirum etenim ess i-
114쪽
Α detur,Incudem ea sui parte quae latior est,ita capiti malleoli insidere, alteroque sui crure gemina cnim habet) ita cum stapedis apice coniungi, stapedis
vero basim sit periorem tympani fenestram ita claudere, ut concussa meninge malleolus,cuius cauda membranae interna in facie inseritur, itemque incus;& stapes moueatur, tandemque uno ex illis agitato, reliqua duo simul consentiant. Dissicillima sane est haec harmonia captu, mirabilis tamen, M summo artifice Deo digna. Auditus igitur excitatur,cum sonus extrinsecus siue aer externus ictus in gyrum ut de lapillo in aquam proiecto aiunt) multiplica us,per flexuosum aurium meatum inuectus, internoque aeri in tympano nimirum contento coniunctus M assimilatus, media ipsa meninge, in quam nerui quinti paris a cerebro descendentes fusi explicantur,in commune sems tiendi principium defertur: ex quo colligitur nunquam auditum excitatum iri,nisi sonus externus ad aerem usque innatum multiplicetur. Iure autem aerem praecipuum auditus instrumentum vocat Aristoteles, cum sonus nomnisi ex vehementi percussione, celetique motu fiat, recipieteque cito prosilire,& naturae mutabilem & fragibile esse oporteat.Huiusmodi certe est aer, quocirca aquea omnia & magis adhuc terrea, sinitul edendo'inepta esse se- cudo de anima declaratur. Porrd, qui plura de aurium in homine caeterisque animantibus discrimine,vi,figura,stuque nosse cupit, Aristotelem in priori de hist.animalium libro, M in Problematibus legat. Quae autem nonnulli assiuersus Aristotelicam de organo auditus opinionem hic afferunt, leuia planὰ sunt& puerilia. Siquidem obiecta auditus innato aeri huic assimilantur,cum non corpora ipsa dura,solidaque,& sonum essicientia, sed sonus in aere receptus,vel ipsemet aer ictus ad ingenitum usque aerem per tortuosos illos au- C rium anfractus,motu perplacido pervadat,cum quo continuatur de adhaer scit.Et ob cerebri vicinitatem quod frigidum est,aeris istius natura non tolliatur,cum neque cerebrum absolute frigidissimum ab Aristotele appelletur, que in eodem prorsus loco in quo aer collocetur. Quidiquὁd aqua quoad sui superficiem,aeri huic externo contigua est, nemo tamen ipsam frigidam non esse inde ut puto colliget. S si δὶαυ-- Γ'οσφρανῖκόν. D αἰ-ν, νεργήνιανοιεῖ
. Quod enim aes uolfactus,id ipsum potestate est, quod vim habetolia 'eieiai.Si quidem sensile, sensum ducit ad actum: quapropter necesse est sensum esse id quod antea facultate erat. Atqui odor fumosa quaedam est evaporatio,quae ab igne proficiscitur. Idcircoque olfactus Aesthete
rium proprium, in loco circa cerebrum est: materia enim frigidi,pot state est calida.Et oculi etiam generatio, eodem se habet modo:a cerebro
nanque principium sui habent, quod certe omnibus corporis partibus
Est & humidissimum & frigidissimum.
Docet,ne sibi repugnare videatur,quatenus olfactus igni tribui possit.Syllogismo autem huiusmodi, tota illius ratio colligi potest: Sensus qui acta est
115쪽
igneus,organum facultate igneum obtinet. Odoratus est sensus actu igneus, Aergo igneum facultate organum obtinuit.Maior probatur, quia a sensili ipso . tantum,veluti ab agente actu sensuS constituitur.Minor quoque, quadoquidem obiectum olfactuS nimirum odor,vapor igneus est. Confirmat mox connexum signo: quia idcirco2raheterium olfactas circa cerebrum collocatum est,ut accommodata materia ignei obiecti recipiendi esse posset tu si quiddest nonnisi frigidi Obiter tandem ad maioremque propositi explicationem idem in oculorum generatione spectari posse declarat. Contextus in duas praecipuas partes distribuitur: In una,ratio ponitur ob quam olfactus igni Mscribitu&in altera, eiusdem confirmatio. Priorem subdiuidere possemus in totidem partes quot integra continet argumentatio. Maior siquidem provositio prςponitur,cuius probatio statim subnectitur.Sequitur minor siue alui pilo,quamtamen suo more omittit Aristoteles ,in illius locum assumptionis se
probationem substituens. Sed singula perpendenda sunt. Quod enim actu odoratus). sensio, receptione fit. duo itaque in illa considerantur, potestassentiendi quae assicitur:& obiectum quod mouet, assicit, atque ad actum poa testatem ipsam perducit.Ex his illud primum colligi potest, obiectum eatenus mouere,&ad actum perducere sensum, quatenus illius actio recipitur in organo,cui potestas sentiendi praeest.Mox alterum, Sensionem allimitatione
quod saepius repetiimus)fieri. Siquidem sensio passio est appellatio nanquei fine termisioque actionis in opere, id est a recipiente ipso ducenda est quae
non alio modo quam assimilatione essicitur.Haec pluribus Aristoteles secundo de anima a coni. s i , usque ad Q. item a 1 39, usque ad I I. Plaeterea tertio Physicorum a i8, usque ad 1Σ, M priori de ortu & interitu, cum de actione δίpassione peculiariter agit.His ita declaratis,propositionem Aristotelicam, e- Ciusdόmque probationem alioquin obscuram,aa verbum ita explicare,atque
illustrare possumus. Quod enim ami olfactus est id est sensus olfaciendi in actu secundo spectatus id potestate est Το quia scilicet eatenus sensus actu assimilatur sensili, quatenus ipsius organum actionem sive vcstigium sensilis recipit: cuius omnino rei gratia addit Aristoteles: Siquide sensile senasum ducit ad actum). Atqui certe non reciperet, nisi ad illud recipiendum potestatem haberet. Verum est hoc,si quae Aristoteles in priori de physica auscultatione sub finem docet,vera esse fateamur.Colligit postremo, Quapropter nil aliud sensum esse oportet, quam id quod antea facultate erat . Quae verba alio, uam nos proposuimus, modo, rationem Philosophi inducendam,
particulamque illam οσφρανΤιηρνvertendam esse alicui suadere poterunt. Sed certe qui perspicuitati sententiae Aristotelicae consulere voluerit,sermanam Duocabuli significationem retinebit. Quandoquidem Aristotelis institutum est, non quidem de olfaciendi facultate,sed de olfactus aestheterio loqui,idq;
suo elemento tribuere,tandemque igneum esse demonstrare. Et sane comtextus superior, M centesimus secundi de anima, non alio modo vertendum aut ratiocinandum fuish,diserte docent.Neque obstant Verba proxime commemorata, Cum anima sentiens actus corporis sit: idcircoque nonnisi o
num corporeum respiciendo , siue facultate siue actu intelligas, sensile obi ctum fieri, vel illi assimilari,dici possit. Itaque verba haec η-ργε actum secundum,siue sensum in actu secundo, qui ab obiecto habet non a generan-
te,designant: illa vero δ-ει- τὸ οσηνμαντικον, potestatem ad actum sccundum
respicientem significabunt. Atqui odor fumosa quaedam est evaporatio . In locum minoris propositionis,eius probatio succedit,quae ita induci potest: Obiectum olfactus est igneum: ergo olfactus est actu igneus. Consequutio no
116쪽
A ta est ex iis quae antea sunt exposita: M co confirmari posset, quὁd animantia
calidioris A siccioris naturae, ut canes & vultures, acutius odorat. Assumptio vero inde probatur: quoniam odor, est fumosa evaporatio, quae ab igne tamitim, id est a re qualitatibus igneis praedita, proficisci potest: ideόq; naturam illius obtinuit. Neque obstat quod Galenus scribit in libello de odoratus instrumento,&alibi: Odores quosdam frigidos esse: clim idem in quarto de
simpl. ni ed. cap. 2.M 22.omnia odorata calida esse affirmet: & ratio adsit,cum vapor omnis calidus sit, ut ex priori meteorologico constat. Dicuntur autem
odores quida frigidi, quia a mixtis me γένεαν eleuantur, quae cu a praedominio B sint fiigida: partes tamen calidas obtinent, in quibus odor consistit. Sed quid multa ξ Odor a quouis corpore attractus rationem calidi & sicci habet,
quia quatenus odor, iam est eleuatus a corpore unde oritur, eleuatio autem
a calido solummodo fit, ut supra diximus. Neque ullum nobis scrupulum p riat, qu5dRoa,Caphora,Nenuphar,Viola Muscus,Sandali,de quibus Conc. diff 19 .simplic.cerebrum suo odore fiigifaciant: de his enim non absolute sedar π, id est respectu quodam loquendum est. Sed de odore pluribus infra
cum Aristotele agemus, in praesentia nonnulla tantum monuisse satis esto: Atque illud primum, in coni. I . secundi de anim. eandem sententi m haberi, Saporem nempe esse sicci: Quod Averroes explicans ait, Saporem tribui abundantiae partis siue in odorabili: acti diceret, Res quatenus sunt odo-- rabiles, eatenus a praedominio siccas esh. Θlterum quod Alexander ia semientiam Philosophi confirmandam affert.Tunc quidem ex re odores.promicum ignis attrahit exhalationem: atq; ideo in regionibus calidioribus, quia ibi maior fit exhalatio platarum,flores maiore emittere odorem, quinimo odorata ipsa nonnisi aut praesentia solis, vel calidi alterius attrahentis odorem
edere,multaque odore expertia,igni admota,odorem concipere. Ex quo loco facile ratio reddi potest, cur ea quae odore praedita sunx,iis sint semper i nuiora , quae odore carent: cur item radices & flores plantarum caeteris pamtibus, frequetius sint odoratiores. Insea etiam declarabimus an absolute verum sit quod hic Aristoteles profert, odorem esse fumosam evaporationem. Hoc siquidem Averroes secundo de anim coni. G& 97. adueris Galenum tuetur. Nunc sat sit concludere, Odorem in siccato humido & attenuato, non in igne consistere: quocirca Philosophus illum sumose evaporationis nomine nuncupauit, non ignis. Fumosam autem exhalationem ab igne esse, D satis docetur in priori meteor. cap. . Naturam nimirum illiu c litam & si eam esse: magis etiam in cap. I. Vbi additur. Nomen ignis cuilibet exhal tioni fumosae conuenire. Idcirc6que olfactus, aesthςterium ὶ Explicatib horum verborum non aliunde petenda est, quam ex ipse Philosophi instituto, qui cum probare velit, instrumentum olfaciendi potestate calidum esse tradit, materiam Digidi, potestate calidam esse, ideςque aestheterium olsectus in loco circa cerebrum, quod omnium membrorum est frigidissimum , col Ioeatum fuisse. Haec interpraetatio cum ab omnibus ferδ tanquam germana retineatur, non Video cur alii nouas adduxerintl: eunt praesertim nutila ab illis cum suis nouis interpretationibus, illius similitudinis, ratio reddi possit, quae inter oculum & instrumentum olfactus ab Aristotele proponitur :. Materiam autem fiigidi vocat, ac si figidum ipsem , siue id quod fiigido subiacet materiam potestate calidam diceret: potestas siquiadem ad materiam reducitur, ut Averroes duodecimo metaphysicorum, commentario 'igesimo sexto , tςstatur, dc mgteriae sψlius est moueri, ve
117쪽
in secundo de ortu Sc interitu coni. 3 3 .habetur. Sed addendum est,huic parti animam sentientem numero Vnam in corde quidem tanquam in regia Ari stol. semper collocasse,ex quo item omnia instrumeta sentiendi oriretur, tria tamen ex illis quae visui auditui, dc olfactui inseruiunt cerebro adhaeretia po fuisse,ut ex secundo de pari.ani .cap. Io.constat. Et oculi etiam generatio .ut explicet magis quod de olfactus organo dixerat, additur constitutionis oeuli similitudo.Haec in eo est posita: quod quemadmodu proprium olfact' instru mentum ut materia calidi recipi edi esse post it,prope cerebrum, quod est friusidissimum locu suum obtinuit: ita oculi, cum aquei esse debeant,iuxta idem mebrum, quod etiam est humidissimum sunt collocati. Vocat autem Philo sophus cerebrum frigidissimum & humidissimu omnium nostri corporis partium , ideo persuasus, quὁd videret ipsum sanguine carcre, ineptumq; excrementum este ad omnem usum:ac proinde de in z.part ani .cap.7.concludit, snimalia eius tantu ratione cerebrum obtinuisse,Vt calor cordis feruens te peraretur,quod experientia probauit:animantia nanquam sanguine destitu ta, cerebro etiam carent: quorsum enim illud habeant, cum nullum huiusmodi usum ex illo percipere queant Sed his omissis, nonnulla de olfactu ad haec addamus. Primum autem omnium notemus, Aristotelem hoc in loco, habita tantum obiecti ratione, de organo olfactus fuisse loquutum: atque id reae, cum hic sensus non modo spiritualiter ut visius, sed realiter etia & quasi
μηκῶρ assiciatur: quo fit ut licet videndi 2Esthetetium non fiat color, olf ciendi tamen instrumentum qualitatibus odorabilium imbuatur, eaque ratione igneus veluti odor eficiatur. Non ergo consideratur hic aestheterium
olfaciedi quoad Esse suum propriu siue actum, primum iuxta quod frigidum
est ob cerebri propinquitatem,itemq; siccum,utins adicemus, neque quod
ad medium'uo intercedente assicitur. Hoc si1quidem respiciens Aristoteles secundo de anim .cont.'7.& I3o.Olfactum in animalibus terrestribus & vola- Utilibus, aere medio,inliquatilibus,aqua media, mutari: atq; idcirco aeris aut
aquae esse asscruit. Sed quaeritur,an verum sit, Olisae organum,si quo ad eius naturam absolutam spectetur, frigidum & siccum esse. Galenus in octauo de ulu paritu, ita libello de organo olfactus, in quarto de causis sympl. de aliubi docet; erum propriumque olfaciendi instrumentum esse tubercula illa duo parte anteriori cerebri emtantia & eminentia, mammarum papillis simillima, quae summo olli narium per quod cerebri superuacua in nares influunt, quibusque aspongia nomen est, obiecta insident. Ideo suadet quo laeso cerebro anteriori sui tarte cui duo illa tabescula insunt, sensus olfactus vriadae latur. Hanc sententiam sequitur Io. Iand. & alii, qua posita, eiusmodi certe organum nonnisi temperationis frigidae N humidae, cuiusmodicer brufii ipsum habet, obtinuisse dicere possunt.Testantvir hoc omnia fere me- D. dicorum scripta. Sed aliter Aristotelem determinare sarirmant alii multis
in locis , praesertim vero in priori de hisior. anim. libro, cap. z. ubi organum olfactus nares ipsas vocat: explicat Averroes, id est neruos per narium substant tam diffusos indicio est, quod canes venationi apti, ut commodiu S& cutius olfacere queant nares latas 5 valde opertas habent, quin imo insecundo Collis.cap. 17.tribus rationibus sententiam Galeni impugnat: & ce te ut aiunt Aristoteles,hoc argumento semper Galenum urgere posset, Cerebrum tactu caret , ergo&quae ab ipso oriuntur: sed ubi tactus abest, olfactus adesse non poterit: nota est argumentatio iis qui in Aristot.versati sunt:
non est itur quod nos 1llam' uiribusillustremus. Afferre hic quς medici re, spondeat superfluu est, cum diligeter ab aliis pertractata atq; explosa fuerit.
118쪽
Illud tantum dicere pro hac sententia non praetermittam: Mirum nempe esse, Galenum quem virum & quantum)tam suo illi argumento allato fidere plerunque solere, ut eo sbio aliquando ausus sit assimare, Cerebrum imtellectus organum esse. Neque enim semper id instrumentum alicuius facultatis esse censendum est, quo laso facultas illa laedatur,laeso etenim diaphragmate vis imaginandi laeditur steste eodem Caleno) M laesis neruis opticis, ut supra audiuimus, viso laeditur: non tamen aut imaginatiuae organum, di phragma, aut videntis faculiatis aliud aestheterium quam humorem Chrystallodom, vel Galenus, vel Aristoteles unquam constituet. Hoc certe nil liud est quam parti per se tribuere,quod illi ex accidenti & per consensum conuenit. Erit itaque natura huiusmodi aestheterii si hanc dicendi rationem sequamur, frigida M sicca qualis neruorum omnium est,ut constat ex secumdo de partibus anim. cap.Σ. quod confirmari posset,quia licet Aristoteles limiusmodi organu iuxta cerebrii ponat, quod fiigidissimum dc humidissimum B vocat, tantum tamen ait materiam frigidi potestate calidam esse. Caeterum si quis de narium usu,& costitutione a Peripateticis plura cupit, Aristotelem petat, in priori de hist.anim. cap. I I .quarto eiusdem,cap. 8. secundo item,ca. 1o,M 16. Averroem quoque secundo Collig.cap. IZω primo eiusdem,cap . Sed tollenda est ambiguitas: Nanque Averroes secundo Collig. cap. r. pi res nostri corporis partes cerebro frigidiores esse assirmat, Vt adeps, pinguedo: Galenus item secundo de temperam. cap. 3. neruos cerebro frigidiores esse assirmat. Dicemus ergo,cerebrum ob suum effectum, dici Digidissimum humidissimumque: ipsum enim solum, ob situm M quantitatem, frigidit tem dc humiditatem in omnes nostri corporis partes inducit, quae solutio elicitur, ex Aristot. in secundo de pari. animalium, cap. . Non multo etiam negocio id dilui potest quod ex eode capite obiicitur: Cerebrum nempe no aqueum sed torrcum, idcircoque siccum non humidum esse: quanuis enim si nonnulli dicant, Aristotelem ibi de temperantia cerebri nati loqui, t men tutius δc verius responderi debet, Aristotelem ibi quidem afirmare in
cerebro partes aqueas terreasque praedominari, non tamen aqueas a terreis superari. quod pro se afferut,ex eodem cap. elixatu ncmpe concoctiimq; c rebrum,condensari,siccescere, durumque essici,nullius mometi est, cum de cerebro in suo tantum naturali esse constituto non corrupto, sermo noster habeatur: proponitur autem ab Aristotele istius effectus experientia, ut in cerebro, terreas quoque partes reperiri demonstret.
io Organum autem tactus, terrae est . Atqui Gustus species quaedam tactus ex stit: Proptereaque iuxta cor aestheterium ipsorum, Gustus in quam tactusque situm est: Cerebro siquidem cor caeteris partibus calidius existens, oppositum est. Sed de Sensitivis quidem corporis parti bus, haec determinata sint.
Tactus organum itemque Gustus, quod is ad tactum reseratur, terrae tribuit. Mox suae sentetis confirmationem, superiori simillimam adducit ea vero est: aEsthetorium Tactus iuxta cor fuisse collocatu, quod ut est cerebro
119쪽
oppositum, ita est omnium nostri corporis partium calidissimum. Postremὁ Α epilogum secundae partis principalis totius huius libri ponit, δί id quidem paucis,quibus tamen selis Alexandri sentenria possit infringi, qui putauit A ristotelem hactcnus rhetorice potius, quam philos phice de natura AEstheateriorum fuisse loquutum. Omnia in contextu plana. In eo tantum aliqua
est obs curitas,qubdea quae de corde proponuntur ad id de quo agitur, non satis recte accommodari posse videntur. Sed id quoque si ad superiora respi ciamus,itemque ad nonnullorum sententiam facilia erunt explicatu . Olfactus instrumetum circa cerebrum locum habuit,ut ab illius frigiditate & humiditate haberet,quo posset esse materia calidi&sicci, id est odoris recipiendi. Ita organum Tactus & Gustus frigidum & siccu siue terreum existens sui isti aiunt)circa cor locatum esse debuit, ut eius caliditate temperatum in ctum sentiendi posset exire. Quanuis enim nullus ignis vel ardens vel purus si quicquid velit Simplicius in aptum aestheterium, vel medium sentiendi esse queat, absq; calore tamen nulla prorsus sensio essici potest, imb Auerroes sciacundo Collig.hoc argumento aduersus Galenum concludit,omnis senssionis initium a corde proficisci,cum ipsum sit fons caloris innati: In mediocritate igitur quadam ω proportione sensuum cosistit: quo si,ut quae multu frigidae
sunt partes corporis animalis,omnique calore aut sanguine prope destitutae, Vt ossa,pili,ungues, nerui, minimum aut nihil etiam sentiant. Natura igitur sagax,quae animalis partibus integre conservandis,ob perpetuatione totius, studet,aduersus unius partis excessum, alterius contrarium excessiim,moliri solet, ut nempe iusta inter illas temperatio conseruetur, qua deinceps Vnaquaeque munus suum libere queat obire. sed an haec recte etia dicta sint inferius patebit. Porro de organo Tactus & Gustus,hic multi multa. Nos autem& sti bolum nostrum hac de re paueis conferamus, ordine prilis propositis quantionibus quae ad rem videntur pertinere. Quaeritur itaq; primum,quόει nam sit organum Taetus&Gustus: Mox ubi collocatum. Tertio qua ratione terreum dici possit. Postremo cur olfactus instrumentum ab obiecto iudicatum est, Tactus & Gustus non item. Prioris quaestionis veritas,
obscure quidem ab Aristotele in hoc praesertim contextu peti potest, quandoquidem, idem Instrumentum in genere tam Gustui quam Tactui tribuati in specie vero, qu odnam illud si vel unum vel duo diuersa habeantur) non explicen. Censent fere omnes insignes Philosophi, tam Tactus quam Gustus instrumentum sentiendi proprium esse Neruum a corde proxime proficiscentem, & per corporis omnes partes linguamque ipsam distributum. Possunt verb suam hanc opinionem probare verbis Aristotelis in se cundo de anima, contex. II 6.Vbi ait, Quod intus est & carne tectum orga num Tactus esse. Accedit ratio α- in ricii: Namsi illustris illa propositio, ab Deodem Philosbpho inibi exposita locum in omni sensu habeat, Sensile scilicet supra sensum positum sensionem non efficere ) posito tamen tactili
super carnem, tactus fiat, quorum Vtrunque Verum est, carnem tangen
di aestheterium esse non posse constabit. Αuerroes item in secundo de anima comm . II 6. idem ratione adhibita, aduersus Alexandrum statuit. Themistius quoque secundo eiusdem tractationis cap.38. Galenus ubique& C5ciliator different. o. eandem rationem dicendi sequuti sunt. Si qua vero Mlia loca, Aristotelis illis obiiciantur: Respondent statim, aliud esse de medio aliud de aestheterio sentiendi loqui. Carnem medium quidem tangendidici, neruum autem aestheterium ipsiam. A ristotelis igitur verba dc Averrois
120쪽
liorum quibus carni hoc munus tribuunt ita interpretanda esse volunt sex Averroe ipso, secundo de anim. coni. Io8. acside organo tangendi iuxta apparentiam improprieque loquatur. Etenim cum caro fibris multis 1 nee uis derivatis permixta sit, & vix minima illius pars sincera reperiatur, potuit Aristoteles aliquando de came tanquam de aestheterio proprio tan gendi , loqui: Haec Conciliator different. 8. & Averroes secundo de anim. comment. Io8. Colligunt itaque carnem esse medium,qualitates tactiles recipiens ac deferens, neruum vero proprium Tangendi aestheterium. Zimara in contrad. s s. secundi de anima, huic sententiae se opponit, & argumento ni fallor) demonstrante, si quidem sensus tactus mediocritatem comtrarietatum obtinet iuxta philosophi verba, tertio de anim. context. 66. ex quo colligit, iuxta authoritatem eiusdem in priori de anima, context. 79. ossa, neruos,& pilos, quod partes multum terreae sint, non posse sentire. B Quare aliam ipse sequitur opinionem, nimirum instrumentum proprium tactus Cor ipsum esse, ad hanc accommodat authoritates Aristotelis propriori opinione adductas, A verroemque errasse manifeste fatetur . Fa uere quidem videntur huic sententiae verba Aristotelis in libello de somno& vigilia capite secundo.Sed certe hanc non minus quam priorem reiiciem dam esse iudico. Et quantum ad priorem spectat, omissis iis quae Zima ra aduersus eos proponit, qui fieri potest ut neruos proprium este assiliet rium Gustus&Tactus ponamus , quin statim organum olfactus cum o gano Tactus confundamus t Praeterea Aristoteles in priori de historia animalium, capite quarto, tactum in parte sanguinea collocatum esse diserte cxprimit, nerui tamen omni prorsus sanguine destituuntur. Quantum vero ad Zimaram, vanum profecto esset, Aristotelem qui in hoc libello de
singulorum aestheteriorum sensibus exterioribus conuenientium natura,
C gere instituit, nunc de organo proprio Tactus & Gustus agens, id quod
omnis sensus fons est, nempe Cor ipsum proposuisse. Praeterea cur de eo hic loquens non ait, cor esse, sed circa Cori Item quae ratio essset ut Aristo teles priori de historia animalium,capite tertio,partem cui Vim tangendi triabuit, nomine vacare diceret, sicam, cor esse, assereremus t postremo qui fieri potest ut organum quod terreum Vocat, cor esse asseramus, cum ipsum
sit, teste eodem philosopho, omnium nostri corporis partium calidissimum& siccissimum Z Idcircis magis crederem, quod claris limis verbis affirmat Aristot. in priori de historia animalium, capite quarto, M in secundo de pamtibus , capite quinto& Octauo. At ander item in paraphrasi de animali bus, capite de tactu, Avicenna in secundo de animalibus, capite peculiari, Averroes his in commentariis, & secundo Collig. capite de usu carnis. Hi nanquam omnes adhibitis etiam rationibus, ad carnem solam, quae ea me-υ dioeritate mollitiei de duritiei aliarumque qualitatum praedita sit, quam huiusmodi sensus desiderat, tangendi munus precipue deferunt. Rationibus autem aliter sentientium ita satisfacerem: Vt authoritatem illam Philosophi ex secundo de animalibus context. centesimo decimo sexto sumptam, non aliter explicandam esse censerem, quam ipsemet in eodem libro context. centesimo quadragesimo sexto, explicare Voluit:Nimirum in nem non esse ultimum aestheterium tactus, quemadmodum neque visus oculum: haec enim cor est, in quo uno tanquam in centro, communis semsus sedet,ab omnibus circu se positis sensibus exterioribus obiecta percepta, quasi vehiculis ad se tanquam ad ultimum delata cognosces,atq, discernens. hau