장음표시 사용
91쪽
maxime visio debilitetur, clim aer Vel oculus ipse quod in ira accidit) fumo aut vaporibus repleatur. Sed Videntur huic parti repugnare quae secundo de
anima coni. Σ.expressa habentur : Non omnia scilicet spectabilia lumine e gere, cuius inodi noctu illa sunt quae supra enumerauimus. Tollitur reputagnantia si dicamus,ista quoque non sine lumine, a seipsis tame re non distinacto , hau videri posse. Etenim ipsa medium in tenebris aliquo modo posta sunt illustrare, atque ita ut illorum species ad oculum deferatur. Dubitatio maior est de Tenebris, quae cernuntur nullo tamen lumine praesente. Aue roes secundo de animacomm.1 38.docet Tenebras quidem spectabiles dici, sed ex accidenti, quatenus nempe sunt lucis priuationes. Et iure quidem: Quadoquidem unicuique sensui conuenit,sui ac peculiaris obiecti priuationem iudicare. Auditus inter sonum &absonum discrimen ponit, Gustus item & alii eodem modo,ut Aristoteles traditsecundo de anima cap.de odore. Nequo moueat nos quod author libelli de coloribus, Noctem&Teneia Bbras nigras appellet,quasi Tenebri non priuatiuὸ,sed possitiue conspicerem
tur. Na&-nox nigra Vocatur, quia nimirum lumine caret , M Tenebrae non proprie a sensu visus exteriori, sed ab interiori percipiuntur. Hic namque visum ab obiecto non assici sentiens, Tenebras percipere dicitur. Neque vero haec dicendo, Auer i aut Aristoteli repugnamus, quandoquiudem ideo tenebrarum cognitio ex accidenti ab illisvisui tribuatur,qubd perhullius alterius sensus mutationem, aut mutationis priuaisonem, visu excepto, sensus interior tenebras cognoscere valeat. Sed aut lumen aut aer sit . Et aer M lumen veluti media intercedunt lumen quidem, quia ipso solo aer actui υφανὴς redditur: Aer vero,quia lumen sine aliquo corpore cuius est actus . nunquam reperietur:atqui actus, ab eo cuius est actus separari nequit. Ex quo recte ait Alexander, tam lumen quam acrem ad visionem eL Cficiendam desiderari:illud quidem, ut medium disponens: hunc autem, Ut
colores deferentem.Merito autemphilosophus aeris mentionem facit,quoniam ut plurimum per ipsum, raro per aquam aut alia corpora cern re contingit. Docet igitur Aristoteles, quodvis horum medium dicas, at eLis,Motum qui ab illo fit, visionem ipsam eficere,ab illo,inquam, primum a re spectabili affecto, mox speciem sitie vestigium illius ad nos de rete. Hinc plana iam perspicuaque Aristotelis sententia de modo videndi Elicitur, visionem nempe feri, non quia aliquid emittatur, sed quia delata species obiecti a medio in oculu suscipiatur. Quidam,ab illo, quida per illum:
utraque interpretatio quadrat. In visione enim duplex motio spectaturiuna, quae a modio in oculum fit:altera,quae ab obiecto in medium. Priorem desugnat Aristoteles secundo de anima coni. 7 . clim aduersus Democritum disputans,visionem sine medio fieri non poste ostendit. Ait enim,visionem si ri, videndi IEstheterio patiente,ipsum vero no a coloribus qui spectatur,sed Da medio pati. Rosteriorem describit in eodem libro, clim colorem . ,σαρο ex se mouere asserit, si φαν isque coloris id est susceptiuum vocat. Ille nanque agit,hoc patitur,mεύως tamen,id est, ut ita dicam, perfective: quin Mcalor perfectio appellatur. Ne quis aute putet, speciei in mediu obiectae motum localiter fieri: quo modo Democrit' M Empedocles defluxus illos ab obiectis ad oculu proficisci existimabant) sed certe eate ius moueri obiectum admedium cesendum est, quatenus color, qui esse suum naturale in colorato habet,sui vestigium in medium Esse intentionale & diminutum alii vocant producit,quo medio oculus facultate videndi pretditus,colorem in colorato intuetur. Ideoque Auermes ait, Oculum primo intus rem Vib
92쪽
sione spirituali,mox illam extrinsecus cernere. Iam veris perobscuram illam arduamque dissicultatem aggredi necesse est, quae tandiu inter Peripateticos, Platonicos,Stoicos, Academicosque ultro citroque seit agitata. An
o o fieri dicatur. Vt autem illa commodius examinetur, ordinem placet indicare,quem in tota hac disputatione sequuturi sumus. Ipsius igitur quin stionis vocabula, adορι νυμιίαν tollendam primum edisseremus. Mox Platonis
hac de re integram sententiam, alioriamque Philosophorum, illam vel omninὁ vel ex parte sequentium ponemus, cui Aristotelicam statim sub
iungemus: praeterea, quid in hac controuersia unus aduersus alterum pos sit afferre, proponemus. Sequetur tandem argumentorum Platonis nec non eorum quae pro eo defendendo a nonnullis proferuntur, stutio,. Ρ
3 stremὁ, si qua hac de re apud Aristotelem sint, quae inter se pugnare videam
tur, conciliabimus, yt Aristotelis opinio verissima, eiusque argumenta aduersus Platonem eficacissima esse constet. Visus suevis Io NIs nomen,actum secundum designat, operationem nimirum ipsam facultatis videntis,aut ut planius loquarὶ facultatem Videndi semet prodieistem . E-MIssio, exitum rei alicuius quaecunque illa st) in oculis contentae,abillisque ortum trahentis, declarat , qua media incitur visio. Racs
P τ 1 o non obiecti quidem quoad illius Esse, quod in se extra huius illisisve naturae existit, reale& materi se Scholae vocant sed quoad vestigium speciemque illius formale & spirituale esse hoc dicunt susceptionem in
culis denotat. Nunc antequam ad recensendas Vtriusque partis sententias accedam, unum praefari placet, quod etiam atque etiam cupio animaduer
c ti: Platonis scilicet philosophiam,illam praesertim,quae ad physica dogmata
attinet,ita incertam atque inconstantem esse , 't vix ullum in ea Theorema reperias, cui non multa alia vel diuersa, VeI etiam repugnantia, statim se offerant i atque adeo ut Homo ille salioqui maximusὶ quaecunque optima ab aliis Veteribus sumpta , dc quae in aliqua hominum admiratione essent, suis quibusdam mellifluis verbis ac figuratis lenociniis condita, aliis potius relinquere,quam Vnam ipse propriami germanamque sententiam sequi voluisse videatur. Declararunt idnqn modb Aristoteles, qui illum non semel in constantiae arguit, sed Iamblichus dc Proclus, aliique illius studiosi. Hi namque in eius sententiis explicandis , tantam prae se ferunt Varietatem, ut cognoscere vix ac ne vix quidem liceat, quid sit de Platonis sensu existiman dum. Simplicius item illius studiosior, nullibi magis quam in variis Mdiscrepantibus Platonis authoritatibus conciliandis laborare 'idetur. Εκ
recentioribus Marsilius Fici'us .aliique insigno in Platonis familia viri, D nunquam n multiplicem de Una & eadem re sensum illius proponunt. Et profecto σκα illa dogmata ab Aristotele aliquando citata,in quibus qui ipse in omnibus rebus probaret, Plato scriptum reliquit ut ex epistola quadam ad Dionysium colligitur )βdem non mediocrem facere poterunt, Pt tonem vixsibimet in suis illis Dialogis satisfecime, aliorsimque potius se tentiis afferendis, decorandisque i ut plurimum quam propriae ppinio
ni proponendae confirmandaeque studere. Multorum aures hisce nostris verbis offendi posse, vexerer, nisi iamdiu aliorum clarissimorum virorum haec solennis & perpetua cantio esset: Platonis certe multas, opiniones
in bonum. trahi sensum polle , non neg*mus, quinimo in a steteribvisus natura supra id dedimus , in aliisque multis libenter damus t sed ea quae Plato loqui vQluit , non quae potuit A istotelis eius discipu--
93쪽
li morem sequuti conssideramus. Haec eis dixi, quia in Platonis sententia
de videndi ratione proponenda, tanta interpretumVarietas animaduertitur,
ut nisi unum illius discipulum Aristotelem haberemus, vix quicquam de ex assirmare liceret. Primum enim non semper Visum per emissionem fie ri docet, cum in Timaeo de coloris speciebus loquens, M in Menone, alibi que non semel, per receptionem essici absblute, velle videatur. Sed reti neaturcelebrior illa atque emistaria opinio: adhuc quaeritur,quidnam illud sit, quod ab oculo egrediatur: praeterea, qua ratione egrediente illo visio fiat: nam in utroque horum non unus illius sensus proponiselet. Nonnulli spiritum animalem illud quod ex oculis exit, vocant: nonnulli radium,alij I men. Haec nanque nomina licet ex decimo libro de Rep. idem significare videantur, diuersitatem tamen in ratione videndi pariunticum aliter a Iamblicho in commentario Timaei Platonici aliter a Proclo accipiatur.Ille namque lumen esse formam igneam asserit: hic corpus diuinum. Sunt praete- Brea qui volunt, illud quod emittitur, ad rem usque Visam pertingere, se mamque & vestigium illius recipere, recurrendo deinceps illud ad oculum deferre Non desunt etiam qui quidem ad rem usque obiectam tendere fatentur: sed ab illa veluti pulsari similique forma assici, mox an mam a qua id quod emittitur fluit, quasi excitatam,praesentes sibi affectiones
rerum percipere. Censebat siquidem Plato animam tam rerum corporea rum quam incorporearum formas sibi non veluti subiectae materiae accidentia inhaeretes habere neque enim nouas aut antiquas formas anima recipit)sed eo prorsus modo quo vires&potestates suas oblimiisse existimatur. Verum quoniam nobis id nunc non est propositum,ut Platonicam doctrinam enodemus, sed eatenus examinemus quatenus a summo Peripatetico nostrQreprehenditur,satius ecie non aliunde mentemPlaton1s,quam ex ipsemet reprehensore eius discipul6haurire.Cum praesertim sensus iste Platonis mani- Cfeste ea sola experientia falsus iudicari possit,quisd si quis prope vel a longi
quo etiam,rem aliquam minimae magnitudinis oculiusque ipsos non excedetis intueri velit,id nunquam poterit,nisi parte, etiam illi proximas licet non ita acute una conspiciat. Quod utique non fieret, si vel radius ille Opticorum exiret,cuius basis rem obiectam tangeret, vel corpus Platonicum spiri tuosum,quod a re spectata pulsari vel simili forma assici, illamque ad oculum ferre deberet. Putauit itaque Plato referente Aristotele) oculum igneum esse, id est in sui centro quasi quendam foculum ignis,non tamen comburentis haberet ab hoc, lumen aut radium quendam luminosum, usilue ad certum medij terminum egredi, ibique cum lumine extrinseco caeli sibi cognato mniri, e queunione fortius reddi: quo fieret uti ad quodcunque obiectum se conuerteret oculus, illud cerneret, lumen enim internum vi illius extimi lecto quasi proficiscentis, intimo lumine medio oculis occurrens , fa- Pcultati videndi rerum simulachra refert. ' Hanc sententiam Plato,ex parto sumpsit a veteribus illis de quibus nos supra loquuti sumus, Democrito nempe, Empedocle, Mathematicisque: qui licet in hoc omnes conueniretit, Vi sionem non sine emissione fieri,ih modo tamen visionis ericiendae dissentiebant. Horum placita nos,q d iisdem fere tationibus impugnari possint, Mqualitiam fid Mathematicos, iis ab Alexandro, M quibusdam recentioribus Opticis,ut a Vitellione in qiuarto sitae optici libro, iliisque aduersus illos di ctum atque pstensum est c0nstillo praetermittimus Galeni tantum Dinione, qua Platonica explicare& sequi videtur,iti mediu afferemus. Atqui no semp
94쪽
h uno modo loqui visus est.Quandoquidem in .deplacitis alibIqueingratiam
Platonis docet,Sensumomnem in sua operatione, aliquo instrumeto a Cerebro ortum trahente indigere.Huiusinodi instrumetum spiritum esse, corpus nempe quoddam calidum,tenuissimae,ac laeuissimae substatiae, exaere, tenui fimaque&syncerissima sanguinis parte genitum : haec omnia ex certio de fac nat. ap. I .& aduersius Lycum cap.7. M sexto de Vis partium cuipia7. Hi
ciuntur. ) Duas item differentias Spiritum hunc habere:vnam,quae η sidest vitalis vocatur: alteram,quae quas M ,id est animalis: Vitalis in corde praest tim continetur,quod fons est sanguinis feruentis & spiritus,&xo medio tamquam vehiculo quodam,cor facultatem quandam caloris insiti partibus cor potis tribuit, qua possit caloris in illis insiti temperantia coseruari. Hic idem spiritus a corde ad cerebrum missus diligentius concoctus ac subtiliorem naturam adeptus, animalis evadit. diceret Aristoteles operationes Animales V consequitur Animalis,inquam,non quia substantia animae sit ut Sipicis placuit)sed quia eis tanquam instrumento,ad sensus omnes,motusque a consilio& voluntate prodeuntes,essiciendos utitur.Etenim Estheteriis ipsis, pretet rea vero neruis & musculis , hoc solo medio facultatem mouendi sentiendiq; tribuit.Ex his sequitur,visum qui inter omnes sensus excellit, maxima linius spiritus copia egere:quo etiam factum est, Vt natura, neruos illos, opticos ab Anatomicis vocatos,ad oculos tendentes,cauos &perforatos produxnrit. Dmis docet Galenus quod supra etiam monuimus) Platonem hacsola ratione visum igneum appellasse,quia spiritus isti, cum plurimi & tenuissimi sintin turam lucis obtineant, ac proinde ad delationem coloru qui participatione luminis fiunt,apti sint.Hunc igitur spiritum effundi per aerem ab raculo docet, cumq; vim videndi afferentem, aeri luminoso c5mixti m visionem ducere. Alibi tamen aliter sententiam Platoni; exelicare visus est, qua de re C ne tot interserendo orationi filus abrumpacur infra agemus. Nuc ad Arist telem transeo. Qui cum sensus omnes in quodam pati consistere iudica mrit,& visionem passionem quandam,non actionem ess Vt Plato censuit: Plotinus & Iamblichus, pluribus rationibus confirmarunt, visionem in vidente non autem extra ipsum esse determinant. Multiplicatam siquidem spiritu
liter ab obiecto spectabili formam speciemque,aere medio illustratio & quasililla specie picto,ad eam usque partem oculi deferri,qua visio maxime ac prinjcipaliter perficitur.Haec verὁ pars humor ipse crystallinus est:nam in hocc inuit Aristoteles ut ex secundo do partibus animalium cap. priori mani se stum est 3 cum Galeno in libro de oculis N alibi, M Avicena terti Fen. can.3In omni icilicet organica parte, una sempex praecipuam M principale adesse,
quae quasi illius principi j & iacultatis sedes sit: reliquae veris partes tanquam illiust ellites Madministrae. Ex his colligitur, visionem ex sententia Mristotelis,non per emissorium aliquod, sed pex vestigiorum rei obiecti spiri tualem receptionem in oculo effici. Aduexs 3 Aristotelem quae Platonici a tulerunt haec fere sunt: si visio per receptio m fieret, specierymspectabiliuin oculo, mere certe possemus neutiquam comasis ad rem vis in oculis: at cum nonnisi oculas ad rem ipsam inte indu Mςrnamus, extra non intus , visionem effici constat ie.Prior consequutio pota est.Receptio enim i Rifceret absque oculorum conqςrsione, i Secunda, nullg proba oppegere videtur.'aeterea,nil opuS esset ut continua receptio ad cernendum fieret: quor sum enim, si formarpi ia recepta fuerit 3 Na a materi ςu praesertim, Visi opin
95쪽
conspicit, non itaque intus species recipit: Valet consequutio, quia si intus recipitur,non distat ab oculo,non ergo poterit is de distantia iudicium ferre. Quarto,qua ratione ros in suo Esse cognosceret oculus, cum quantitatem in tegram montis,aut ipsius caeli recipere nequeat Neque enim est quod obii clare nos nori recipere res ipsas, sed rerum imaginesmam alia erunt quae in re sunt,alia quae nobis apparent. Quintὁ,quo magis spectabile proximius es.seteo Acutius 3c rectius cerneretur.quod experientiae repugnat,&Aristotelis sententiet,qui ait sensile positum suprasensum,sensionem non eficere.Sext/, eontrariae species simul & semel in eodem susciperentur. Quandoquide oc Ius simul duo obiecta contraria conspicit,album puta &nigrum.consequutio vero qu sit absurda,inlaac quide Peripateticorum ratione, docet Aristot. infinitis in locis, ut in .metaphy.coni. 1.3c decimo eiusdem tractat. Cont. I 3. Sane contradicentia vera simul essent, unde alicubi Auermes & Aristot. dixerunt ut in .metaphy.cont.'.M in septimo eiusdem doctrinae coni. . Nut Vlum intellectum posse intelligere contraria simul in eodem esse. Septimo, cuius cernendo Valde debilitatur,aliquid ergo ab ipso videndo discedit.Octaub, quomodo figura,situs & locus rei cerni poterit veluti se habet, cum pyr
mis ipsa semper versus oculum,qui paruus est,in angustiores terminos redigatur Accedunt ad rationes experientiae multae.Prima est, lierem menstruis
laborante jeculum inficere,ut docet Aristot.in libello de Somniis.Basiliscuetiam visu hominem interficere narrant. Quid,qubdaliqui cum obiectsi longius distans acutius intueri cupiunt,oculos restringui,& quasi exprimunt, Vt nepe millis aliquid in maiori quam solet copia, ad rem obiectam percipietaproficiscatur Item,res a longinqua parte vis' minores Videntur,& que multu seiunctae sunt,tanquam connexae appare ni.Error hic certe non sequeretur, si e maior receptio fieri possetiquod tamen falsum Tquia peiorvisio redditur,ut medici&ipsa experientia docent Postremis,nulla afferri ratiocomode poterit,cur quidam homines prope tantum, quidam longe non prope,quida tam longe quam prope cernant:aeque nanque omnes reru species conspicere deberent,si intus ab omnibus aeque susciperentur. Addit Lyncohiensis in libello de optica, Felem noctu mures capere, lupum videre fera, canes item, piscesque nonnullos: quod fieri non postet,eo tempore omni nimiru luce desti
tuto nisi ab huiusmodi animalium oculis aliquid quodRadium visualeoptiucorum more Vocat egredetetur.Ex altera partePeripatetici,multas aduersiis Platonicos rationes afferunt,multaque incommoda illoru opinionem sequi causa itur.Etenim omissis iis rationibus quas hactenus ex Alexandro, & Aristot.in consextus explicatione attulimus,aliae non minus sirmae & ἡ δεικτικώ ex Philopono Σ.de anima comm . .atque ex eodem Alexandro variis in lo- Dcis, praesertim veto ad finem com. 'in hunc libellum,& in medio octaui,p positae,& ex Auerroe cap. .huius tractationis)afferri possunt.Nos vero breuitatis gratia ab illarum, enumeratione supersedere aequu nunc esse duximuS,
cum praesertim ab ipsis illis interpretibus c5modius peti possint.Tantu nonnulla ex iis proponam qui dialeni etiam sententia absurdam esse declarare poterunt sed primum omnium dicam, hanc Philosophi opinionem,ea experientia probari posse,quὁd si quis solem aut aliud obiectum diutius attenti iiDque intueatur,oculumque deinde claudat,obiectum illud per aliquod teporis interuallum continenter aspiciet atqui hoc fieri nequitet, nisi species ipsi rei spectabilis intus recepta fuisset, vel hoc phantasiae, ut Philoponus in secundo de anima Cont. 138. vel organo, ut Aristoteles,tribuas.Quid,quod sen
96쪽
1 silibus abeuntibus a nostris sensibus post longum etiam tempus remanent illorum idol &memoriae: quoties enim libuerit, sermare potero imagina tioneidolum D.Beetae in subsellioScholae frequentissima auditorum circumstante coxona Sacras paginas. explicantis: quod certe non fierst,nisi Idolum huiusmodi,intus acceptum reseruatumque fuisset. Praetereaqui humidiores habent oculos, semper obiecta maiora quam sint conspiciundiquodpon alia ratione fit, quam quod illorum spectra, in oculis impressa crassioraque ab himiditate reddita, in causasunt,ut obiecta maiora esse appareant. Sed illud magni momenti ad hanc sententiam tuendam esse videtur,quod excellens visi te octilum destruit.Confirmatur magis,quiain spe culo imaginem rei oppositae spectamus: quod utique non fieret, nisi vestigium rei ab obiectis ad me dium N adspeculum usque multiplicaretur. Praeterea,laesa siqua tunica culi non tolleretur visio,quinimo talibus tuniςis aut humoribus nil opus eΩΕ sci,nisi aliquid recipiendum,sed potius extra mittendum seret.Sed dilemma
V Averrois Alexandreo simile, postremo loco expendatur, quo uno si nonnulla ex Philopono addantur, Opticorum & Platonisorum omnium dogma emedio tollipoterit. Quicquid exit ab oculo aut corporeum est,aux incorpo reum.Si corporeum,duo incommoda absurdissima quentur, Nimirum aut visionem in temporesuturam,cum praesertim obiectum spectabile remotum erit,quod quam sit falsum patet: aut motum to leni velocioxem motu caeli fore,quod Aristoteli &veritati repugnat,cum nuru motus motu diurno v locior aut aequalis,nec vis vlla tuae im Diuinum.illud coxpm: uente asi quatur, reperiri queat.Consecutio tamen Nobatur,quia momςpwωlaq; palpebraru apertione,corpus illud exiens ad astra Usque firmamenti tendi ei qua distantiam Astrologi s pacium duorum etodiaci signorum,id est sexta toti' cς-li partem aequare demostrant. Ex quo cumcaelu suo locissimo rapid6q; motu, totu spactu viginti quatuor horis supcxet, cri igitur,nonnisi quatuor horis, C id assequi illu posse,quod oculumnim ac citissimo ilia assequitur Patet rationis vis, quia septimo physicoru lib. docemur,illud moueri vclocius,quod mi nori tempore, pactum maius uplaequale etiamaratisit.Sed deturene ludi non corpus,tuc iteru qu remuS anestra Veli ra Visiu efficipur: noninim,quia fiustra esset illud emissum: no extra , quoni seqRςxexur anima in iij a luceposita esse quod est falsum, cumsubiectui animae sthyi etsi ccidens essς nu pomsed
calor nativus solus,qui ab oculo seiunctu , inregexconstruarines vij. Postr mb uti de Auer.Σ.de anima com67,dOge MCDl xὲ amesset spe tabuupςrj i. per ratione intimam,sed per. radium. yisim e trinsecus accedente; Mod Pla' toni etiamipsi absurdu est.Hoc argument',quoadultimassii parte,sententia Galeni praecipue e medio tollere videtur. Quida. t men ut,& Platonis & G leni dogma tuerentur, nonnulla in medium axtulerunt, quibus has alia'; omnes Peripateticorurationesnullius ponderis esse demonstraret i latone quide dicunt: Ab oculo exire quide dipsis Ma visiuus, siue luminosos
97쪽
ram, a physica vel mathematica corpoream quandam notionem, id est,ut lo Αquuntur,corporeitatem comminiscuntur. Imo Vt illius naturam magis eYplicent, triplicem proponunt corporum siue actuum ut Vocant) disserentiam. Etenim alios amateria penitus seiunctos esse aiul,quos,in quodvis,& in qua cunque distantia illic6que agere affirmant:alios aerebus materi et immersis,loco dc spciniis circumscriptos oriri,nec si ibitis aut in quodvis,sed alternatim dein determitiato loci spacio agere. Inter hos quosdam media quadam praeditos natura collocant,qui cum a re composita k-materiali non prodeant, sed a corpore spirituali,quatenus a corporea re proficiscuntur, alicubi continc tur,loco circumscribuntur,& nonnisi ad quoddam spactu agere valent: qu tenus veris sunt actus spiritalis corporis,non per partes, S successivam,sed subitam actionem habent. His positis, breviter satisfaciunt rationibus omniabus adversiis Platonicos allatis.Siquidem ostendunt eas tantum alicuius poderis sere , si spiritus isti de actus vere materiales essent: sed quoniam natura Millam mediam habent, quasdam quidem corporeas conditiones obtinuisse
mant, veluti exire, loco circumscribi,& aliquo modo moueri,non tamen omnes, quia cum sint actus spiritales, non proprie mouentur, non consi muntur,non patiuntur a cotrariis, non exeunt adopertis palpebris:& in summa,hac sua declaratione omnibus aliis obiectis aduersiis Platonem se satisfacere posse putatii.QDd ad Galenum attinet,aliam illius sententiae Platoni cae explicationem afferunt, nitrii rum Platonis sensum esse, non quidem in aere Visioneus fieri,sed spiritus illos Φεμρ- emissos, congregatasque cum aere luminoso, instrumentum visionis unicum esse, quatenus simulachra rerum visibilium ad oculos deferrenti tandemque assirmat visionem in intima cer bri parte,id est ut puto in sensu communi fieri,qui in intima cerebri parte ab ipse collocatur, sed statim Galeno hoc modo dicenti quis obiicere iure posset: Si spiritus ille animalis ab oculo exit, vel penetrando exit, vel per poros, Cnon penetrando,quia non datur corporum penetratio, non per poros & c uitates: oporteret enim primum Aristoteli illas neganti in priori de ortu &interitu libro, Sc praesertim in coni. .satisfacere.Frangunt sertasse pupillam
exeundo atriit huiusmodi illam corporaliter pati percipimusmam doleret: sed sterius spiritus illos per poros egredi, certe non nisi diuulsi egredientur. hi naque quibusdam soliditatibus continentur, quare partes oppositae soliditatissilis illisnon aeque exire poterunt: at si diuulsus spiritus exeat, obiectu quoque huiusmodi apparere necesse erit: quod tamen experientia falsum esse docet Neque est quod respondeat,spiritus quidem istosdiuulsos exire,sed aeri permixtes,Continuitatem adquirere: puerile nanque hoc est , dc inexe citato Platonico ut ait philosophus in priori de ortu & interitu cont 8.)co ueniens.Ηisceitaque rationibus moti nonnulli,alium Galeni sensum ad Pla dionis sententiam accommodatum Ex septimo de Placitis proponunt. Dicut iergo ibi Galenum docere, Visoneniquidem emissione fieri, quὁd spiritus Mnimalis ad oeulqs delatus, imprimatan aere externo qualitatem qUanda uludendi:qui demum aerilla imbutus, organum & medium obiecto ad oculum deferend ptum redditur. odit planius percipiatur, sciendum est,Galenum in septimo doe Placitis,in lib. de locis affectis priori ,3c alibi, Vim animalem,ncinquideminsitam membriae,sed praecipia in cerebro sedem sitam habere docettia quineinde inqukuiasile lumen per totum corporis nostri hae spherium, id est per Vmnia membra animalibus operationibus inser utentia mediis neruis inde bita trahentibus transmittatur: hanc vim, principi uin omnium sensionum ocat, quam ait cum spiritu animali copioso, per
98쪽
neruos opticos ad octilos ferti,& cum peruenit ad extimam usque seperociem oculi,prorumpere& in aerem circumsesum produci, atque propimquitatem spiritus animalis, aeri externo huiusinodi lucem siue videndi vim utroque enim nomine Vocatur) communicare: quo modo visio peremissio nem quidem,ut Plato ait,non tamen spirituum ,Vt argumenta euincunt fi ri probat. Ex quo colligit, visionem contactu duorum luminum fieri re a Platone prolatum esse: ερ addit,contactum istum, longius ab oculo M remotius vel proximius, iuxta spirituum maiorem vel minorem Copiam fieri. Ex plo etiam totam rem hanc illustrat, a neruo sumpto: Qui sane proprium est instrumentum tactus,si tamen carnem ipsam pungas aut aliquo rhodo ferias, punctionem&dolorem percipiet, ob facultatem nempe sentiendi tangeti-d1que sibi a neruo communicatam. Hac expositione Galeni posita,facile est argumentis allatis satisfacere,cum omnia eo fere tendant,vi spiritus ab oc
B lo nullo modo egredi posse demonstrent. Sed nil adhuc habet Galenus hac
sua explicatione,cum non omnibus argumentis aduersus Platonem ab Aristotele trolatis,& ab Alexandro a Philopono dc Averroe satisfaciat. Nos vero clarius aduersus ipsum hoc modo: Si vis videndi ab oculo emittitur,& aeri imprimitur,ergo visio in aere fiet: probatur consequutio, quia visio media vividendi efficitur. At si visio est in aere,ergo dc anima videns, ubi enim actus, ibi&amma est,quae actus descitur aer itaque anima sentiente praeditus erit. quidὶ quod facultas animae reipsa ab illius essentia non seiungitur. Neque est quod Galenus ad communicationem illam confiigiat, tum quia quicquid afferat,semper visionem in aere fieri dicere debebit: tum vero quia exempluὸe neruo & carne ab Aristotele negligeretur. Caro enim apud Peripateticus ratione sui, quoniam scilicet ipsa animam obtinet sentientem, non ratione C nerui sentit,ut ex secundo de hist.animal cap. de carne,& ex secundo Collig.
cap.8.patet.Falsum est etiam quod Galenus asserit, Animae potestates membris non eme insitas, sed a cerebro mitti: nam praeterquam quod a nullo compore prouenire possint,mult6que minus a cerebro tanquam ab excremento
sensti destituto,veluti se habet tota anima ad totum corpus, ita & illius parates ad partes corporis, sed tota anima toti est insita Corpori, neque transmit titur, ergo& partes partibus insitae sunt. Maior,ppositio mitur ab Aristote te in secundo de anima coni.9.M hac ratione stabilitur: Sicut enim anima est actus corporis,ita haec suρμη facultas,inus suae particularis partis erit: atqui ctus esse debet,ubi est id cuius est actus: ergo Mibi est anima. Secus enim ali quid sine sua anima actum haberet. At ad quantamnam distantiam, illud quod erit,porrigitur profectb ad modicam Vt ipse etiam ait M ad cireumfu si aeris mensuram.Quomodo igitur tam magnum obiectorum simulachrum
D quod in eribbis obiicit recipere poterit 'Magnitudo quidem illius extensio nis maior est pupilla,nulla tamen est,si rei spectabilismagnitudinem respicia mus.Haec de Galeni ut videre est) sententia inconstanti. Nunc ad priores itulos redeo,qui Platoni suppetias ferre Voluerunt. Primum ab illis quetro,ssime
actus aut sine materia omn1no &incoreorei sint, aut cvm materia: S si sine materia,illudne vel ex sui natura obtinuerint velo remotione quada. Si ex natura propria incorporei erunt, utique res intellig1biles ad metaphysi- eum pertinentes erunt,sensumque nulla ratione mouere poterunt. Sin vero secundo modo sint incorporei ,erunt res Mathematicae, quae per abstractionem sine materiaconcipiuntur, qua etiam rationo neque ad naturalem spectant,neque senium mouere possunt.Si vero matertianahabent, proculdusio corpora aenissitenim cum materia siccorporis principium, efficiturvi quaec
99쪽
que materiam habent,corpora sint. Hoc Vero ipsum argumenta a Peripate licis adducta impugnant. Dicere Vero esse corpus & alterius rationis,vanum
est. Nam quodnam erit illius principium λ Si neges enim esse materiam, se quetur istud corpus esse sella imaginatione fictum:at si materiam esse des,eriter o dc ipsa sterius rationis. Nam ex primo de ortu & interitu) ab eodem qilatenus upest,diuersum non eficitur,sed idem. Dabitur ergo duplex ma teri quodcerte repugnat Aristoteli,qui in primo phys.coni. 6. 3c secundo
de ortu M interitu coni. 6 ait unam esse materiam M principium unum pri mum corporum sensilium:secundum, primas qualitates: tertium,prima coriapora quae elementa vocantur,ex quorum mixtione quod quarto loco oritur, verὰυλικῶν corpus est. Praeterea, huiusmodi corpus medium vocant: Q roquianam medium sit,an per comparationem vocatum,sicuti aeremmaqua media elemonia vocamus: an ab lutum: si primo modo, ergo ex extremisnpn componitur,licet naturas extremorum participet, uti Aristoteles priori Blibro de caelo coni. 17. de grauitate & leuitate clementorum, & in prioti m teorologico refert de primis qualitatibus.Si secundo modo,re ipsa & serm liter ex. α tremis compositum est, qua ratione etiam ab extremis differt. D pliciter tamen huiusinodi medium se habet. quoddam enim tantum differt, secundum magis & minus, ut tepidum: quoddam vero secundum sexmam δίspeciem l colores:medij puta rubeum & croceum ab albo & nigro. Haec Α- uerroes quarto libro tractationis de caelo comm. 26. seXto phy. comm. 32.& tertio meteorologico cap.dς Iride. Sed ad rem redeundum: Si isti actus sun orpora media,& non componantur ex extremis, naturas saltem illorupartscip bunt. Atqui hoc dicerς non possunt absque contradictione. Nam assem xe aliquid esse corpus,& esse a materia liberum: praeterea,nazaxam corporis naet alis δί entis metaphysici obtinere,quid aliud est quam pugnantia loqui ZResponderint fortasse,vocari medium, quoad conditiones & effectus: Cex yn ςtenim parte mouetur & continetur, ex altera a Contrariis non pati
tur , ω illio ad quamlibet distantiam agit. Verum totum hoc nihil est. ET
ctus ninque contrarij a causis repugnantibus Oxiuntur: Cum igitur estectus usti contrarijsint,cene proficistentur a repugnatibus naturis, quae in eodem simul corpore versentur.Verum haec omnia ita confirmantur: Si actus isti ab
oculo exeunt,vel fiet visio in obiecto Vel in oculo: si in oculo, prgo per regressum,& xec ptionem, dc sic frustra exitus: si extra, vel isti spiritus habent ani mam sentieodi vel non habentisi habent,certe sunt animalia: unde coseque tur b ammati animos. exire,quod momento etiam moueatur: atqui faculta te etiam vegetandi praediti erunt,Vbinmque lanxiens est, ibi&yegetans ex
secundo de anima)nutrientur itaque,& aumbuntur, sibique ad si Itudine fomae aliquid respo ns gignere, pumini. Qm omnia praeterquam quod absurda sunGeorum quoque dogmatibus ropugnant. Haudquaquam dicenti Deos carere anima: qui sequeretur visum absq; facultate senti idi essicisoLse.Sed forsan haec ita eludent, Ipsosmet actus, yim ipsam stnti edi esse. Atqui cend in eosdem sempe scopulos si uinritia et vis ista cu materia& co pure suo exit,vel sino illo si primu concedaIux,erit aliqu0dHdςs non animal si secundum,vis sentiendi erita corpprosep abilis,pinent absque organo O iperari formaeque transitusa subiectostd subiectum posthac conςqdetur: quae omnia quam sint abs ta qui non vidςt i At 'mniu absurdissimum illud est,
nimirum erem vi upyxo nimatumq; effici, quod certe sequitur,si spuitus isti εο M'in aere viaiunx heς ipiantur. identina recipi quidqillosa sin aero,
100쪽
i est quid obiiciatur: rmam scilicet sine labiecto,& vitam in non vivente se
te,o huiusmodi responso sequi. In summa id ita loquentibus accidete video quod nonnullis aliis, qui ut carnis Christi ubiquitatem mordicus tueantur, crassas quasdam distinctiones nuper finxerunt, quarum membra nbn magis cohaereant quam cum infinito totum &Vniuersum.Et sanὰ Melissus cuius iusta sententia erat)non magis quam isti attributotum vim consendebat. Est ait quidam)caro Christi omnipraesens non per se, non essentialiter & naturaliter,non extensione corporali,aut locorum sed ex accidenti, id est per partem omnipraesentem,cum qua personaliter coniuncta est. Addit alter in coena Domini ipsissimum Christi corpus ipsissimum sanguinem cumyane& vino a Ministris frangi manibus,distri que: ore autem fidelium sumi, & dentibus alteri.Non ita Aristoteles quem tamen sacrosancti huius myste- xij interpretem & consultorem minime velim adhibere) ex vi praedicationis
B -τ' αλλο,aut xy-ci κου, quae tame multum inter se disserunt colligeret: non ita eius interpretes ratiocinaretur. Papistarum certe crassam improbamque de hac eadem re sententiam possumus assimare tolerabiliorem esse,quae ce
tὰ pauciora incommoda secum adducat. Quare moneo orbque Christianos dc studiosos omnes, ebsque item qui aliquam sibi famam in his nostris di mplinis comparasse videritur, ne dum ingeni j acumine Ut falsum dogma tue tur,ex physicis multa se depromere posti existimari velint,Ecclesiam Dei I cerare ac diuidere,Disciplinasque ipsas peruertere, tandemque in inexplic biles nodos incidere cogantur,is μοῦ ut Plotinus ex Platonis Euthidemo ait
ad nostra redeamus:atqueut omnes suas partes disputatio habeat,rationibus. a ersus Aristotelem diatis satisfaciamus, tandemque si qua sint in illo repugnantia conciliemus. Quod ut commodius fiat, superiorum haec sit breuis ἄ-
Visionem nempe,receptione sensurum specierum fieri,non co V porum. Has species licet adhuc materiae corporisque conditiones redoleant atque obtineant, non tamen materialiter,& veluti corpora,sed veluti corporumvestigia speciesque ab obiecto spectabili ad oculum aere medio lineisque rectis ad angulum acutum productis, & terminatis, multiplicatas suscipi.E perientia quoque hoc docet: quandoquidem quo magis obiectum dista e3
minoris quantitatis esse percipitur,quia anguli quo magis protrahuntur, eo sunt acutiores: visio nanque ex opposito tantum fit. rationePhilosophus in undecima particula problem. 9. quaerens cur Visus per corpora densa non transeat, sed per rara & 49φgo tantum: Auditus Veia,etiam post media solida& densiora essiciatur,Causam affert illam,quia Visus in rectum tantum ficia ditus vero, tam in rectum qu m in obliquum, & omnem positionis differem
D tiam,vi in probi. 8. eiusdem particulae declarauerat atqui in re solida,ut in pariete interposito,pori,non recti, siue subalterni ut ipse vocat sed obliqui sunt visio itaque impediri quidem ab illis poteri non auditus. His positis, facile est priori argumento satisfacere hunc in modum, Visionem fieti quidem re cςptiones pecierum, necesse tamen esse oculum ad res spectabiles comietti, cum multiplicatio speciei nonnisi in rectum ab obiecto fiat.licet itaque spe
cies multiplicatam aere σως ante oculos esset, non tamen in eosrecipere
tur, nisi oculis ad rem obiectam eonversis, lineae illae rectae ad angulum terminatae,in oculos ingrederetumquae igitur retro,aut sursum, aut deorsem,
aut dextrorsum vel sinistrorsum posita sunt,cerni n5 possimi reflexionis es dum exc*io)nisi capitis motus aut oculorum coni o fiat. Quod si quis p teret , cur visio pet rectam selum lineam, triangulumque fieri dicatur, ius