장음표시 사용
131쪽
quatenus nepe, qualitatem illam perspicuitatis qua assicitur,non in una tan tum sui parte sibi determinat', sed per totum diffusam obtinet: aliter quidem Aloquitur Thomas& AlbertuS, nimirum perspicuum interminatum, id esse, quod ex seipso siue in se nil habet, quo cerni possit, sed eodem omnia recidui. Huic vere opponitur perspicuum terminatum, terminatum in tuam ratione perspicuitatis,non corporis cui inhqret, atque id est in citius solum superficie qualita haec reperitur,siue id quod habet aliquid in se deterininate, quo sub aspectμm cadere queat, id est ipsum colorem. Nam,ut monebat Simpl. 1. deant.cόnt.69. coloratum per se visite est, in propria siquide natura habet colo rem,qui in lumine conspicitur:perspicuum vero per se visite non est.Nam lumen habet aduentilium, quo tantummodo qua perspicuum cernitur. Sed est insuper sciendum, terminum hunc in corporibus perspicuis alia etiam ratione considerari posse: qua nempe aliqua sunt proprio termino finita, ut te Bra,&sicca omniaraliqua vero alieno tantum, ut aqua &aer,& ipsa humida: haec interminata, illa terminata vocantur, ut patet ex Arist. in secundo de o tu Sc int. & . meteorol. Docet igitur Arist. luminis naturam esse in corpore non terminato perspicuo,puta aqua Vel aere, quae perspicua sunt, & proprio quidem termino dissiculter terminatur,facile autem alieno: itemque, nil habent in sedeterminate,quo conspici possint, ide6que utroque nomine interminata dicuntur. At perspicui illius quod in corporibus densioribus & soli dioribus inest, terminum alique esse constat: & hoc duplici ratione, tum quia corpora ipsa proprio termino definita sunt, tum etiam quia qualitatem illam in superficie solum recipiunt, habentq; aliquid in se determinate , quo sub aspectum cadere possint, nempe colorem. ocirca addit Aristoteles:
ii Quod etiam hoc ipsum sit color, ex accidentibus patet. Etenim color aut in extremo, aut ipsum extremu est. Quapropter Pythagorei,super ficiem colorem vocabat. si quidem in extremo corporis, non ipsum corporis extremum est. Probat autem illud extremum corporis perspicui terminati colorem es se, duplici medio. Primu ex accidentibus sumitur, id est iis quae sensu patent
nam conspicimus duntaxat colores in extremitatibus corporum ac stipersi eiebus, quocirca dicendum erit colore Vel in superficie consistere vel ipsam Dmet esse superficiem. Atqui licet, Ut egregie docet Alex. in q. nat. cap. 2. δίsecundo de anim. cap. 39. terminus corporis naturalis perspicui qua corporis naturalis, superficies si,qua perspicui color, simulque color sit cum supera' ficie: non tamen color est ipsa superficies,neque enim per se quantum est,sed fortasse per accidens: superficies autem per se quanta est, teste Aristot. primo caeli. coni.2.&3.metaphy. coni. I 8. praeterea omne colpus cum superficie dein superficie est, non tamen omnis superficies cum colore. neque enim omne corpus est perspicuum terminatum. Alterum igitur medium ab authoritate Pythagoreoru sumptum ita erit nobis intelligendu, ut non quasi probatum, indicio sunt verba postrema contextus) sed ad simplicem confirmationem dilemmatis propositi sumptu afferatur. In extremo corporis,no ipsum com poris extremum est . Extremum corporis, ut corpus est, hic intelligendum venit: alioquin manifesta repugnantia esset. Ex his patet quomodo color ex
132쪽
tremum corporis dici, & non dici queat. Sed obiicere sane posset aliquis,eo- A lores hon in planitie sola haerere, vel extra selum esse, sed intus quoq; dc coopus etiam ipsi im totum imbuere. Nos vero iis omissis quae ex Alexandro mi nus tuto possent afferri,ab lute di csmus cum Averroe in quinto coli .cap.29. colores non nisi in superqcie colorati esse, idcircoque fieri,ut maiori ex parte tem peratio partis in qua est color,alia sit a temperatione toti' colorati. Non sunt ergo colores in profundo,nisi sui aiuntὶ in potentia,in potentia inquam, non ut colores in tenebris, siquidem Aristoteles hic colorem non in relati ne sed in sua natura spectat sed in potentia valde remota, &, Vt aiunt,non vere. Neque obstat, quὁd inciso ligno statim color in eius profunditate appareat , quia incisio illa ex accidenti huiusmodi colorem producit: quatenus nempe cum primum inciditur lignum, tunc ibi color vere incipit esse: fit enim ibi superficies rationem terminati obtinens, ad cuius esse eum co-B lorem assequitur res scisa quem scia temperatio exigitmam color ex mixtione primarum qualitatum oritur,& iuxta earum variam temperationem muta tur. Atqui satis notum est densationem atque soliditatem tum lumen, tum colores etiam repellere. Si quis smaragdum,mbinum, adamantem, vitru aut
aliud quid huiusmodi obiiceret,in quorum prolanditate, si extrinsecus ce nantur, color apparet: respondendum est illos noli veros sed apparente; rstione.extrinsecae superficiei colores esse: idemque prorsus his accidere, quod aeri, in quo colores multi ob lumen penetrans, & corpus valde transparens, petispe conspiciuntur. Excipere sane quis posset aduersus haec, Colorem e se -M, physicum, ac propterea intra superficiem quoque colorati corporis esse debere.Sed haec quam nil concludant paulo inferius aperietur.Illud magis in praesentia quaestione dignum ese videtur, quomodo Aristoteles eam tantum extremitatem quae est. φα- terminati,colorem esse dicat cum gemmet C supra enumeratae interminatet sint, pulcherrimis tame variisq; coloribus i butar. Item astra sunt corpora Gintieaque terminata: quorum tamen extremitas non est color, sed lu2. Verum diluatur quaestio hoc modo: Primdm,
Gemmas illas,corpora mφα esse, itemque terminata: mixta namque sunt ex
lucido & opaco terreo. Indicio est quod aspectsi terminat, quod interminati non efficiunt. Quod si clare transpareat nil obstat, diaphan is enim tui supra audiuimus ) in his magis, in illis vero minus ob diuersam commixtionem
inest. Astra vero corpora terminata esse nullus dubitat: alterius tamen
133쪽
Sed e1ndem natura oportet existimare quae extra,& quae intus color tur. Apparent autem aer & aqua colorata, etenim aurora huiusmodi est, Ased ibi quidem, quoniam est in interminato: non eundem aer, & mare colorem propius accedentibus,& nonse ostendunt. In corporibus au tem nisi quod continet mutationem efficiat, constans est coloris appa
rentia: ex quo patet quod idem & hic & ibi susceptibile coloris est. Per spicuum igitur, quatenus corporibus Aest, inest aut magis & minus)
escit, ut omnia colore participent. lThomas contextum hunc cum superiori connectit hoc modo: Postquam philosophus, genus in definitione coloris ponendum inuestigauit, nimirum te inum esse, nunc differentiam adhibet,cuius vicem subiectum ipsum,ni
mirum corpus . si φανὶ gerere ostendit, in quo tanquam in permanente aliquo
color omnis subsistit. Alexander aliter quidem videtur explicare, sed eadem sprorsus sententia. Syllogismores tota, hoc modo colligi & explicari potest:
Eadem prorsus natura quae in corporibus nundensis,sive ut Aristot.loqueb tur)-colores recipit, in corporibus item solidis & terminatis colorum capax est: est natura huiusmodi, in ἀδε--, i. interminatis, ergo& interminatis. Maior quae ponitur ab Aristot. ita probatur:quia idem effectus ab eadem causa proficiscitur, quare si perspicuitas est ratio formalis recipiendorum colorum,optime sequetur, ubicunque adfuerint colores,ibidem perspicuitatem quoque adfuturam. Minor ex se nota est: quandoquidem,cum compora interminata trans pareant, satis constat ipsa a coloribus non terminari.
Colores ergo ibi in dia phani tantum subsistent. Aristoteles tamen ipsam hoc
probat signo. Etenim aer, aqua, s sunt coloratae,&Aurora ipsa praesertim huiusmodi est, id est, refert colorem. Illo enim tempore quod auroram Vocamus, ob redexionem radiorum solis orientis in aliquo corpore denso&con- C sistenti, ut priori meteorol. docetur, ob claritatem solis, & densitatem reflectentiis, cplores quidam apparent subrubet, vel subcrocei, atqui colores illos, aerem siue diaphanis in quo sunt, non terminare certu est: ibi igitur reperiuntur: utin diaphan . Ex quo colligitur eadem ratione, in solidis quae corpora appellantur coloresin diaphan. α cuius termini sunt, suum esse habituros, i. a corpore non quatenus corpus est, sed quatenus diaphanis recipit i& haec omnino est illorum verborum sententia quq in postrema contextus parte posita sic habent. Tam diaphan π in terminatis, quam in interminatis, coloris capacem esse, solamque ipsam efficerC, Vt corpora colorentur: quandoquidem, corpqra non quatenus corpora, sed quatenus diaphan colores obii neant. Porro quae Philosophus de constantia dc incostantia coloru interserit, eo spectant ut aliquod discrimen inter colores qui sunt in perspicuo terminato, & eos qui sunt in interminato esse doceat atq; hoc quidem, ne qui 1 eandenatura tam in his quam illis, dolori* susceptiuam esse audiens,eodem prorsus mo3o colore; quoque hic&ibi se habere existsmaret: sed haec primum comtexi' 'erba expedamuς. Quae extra & quae intus coloratur .Quae in se sui coloris Principiu de causo habet, propriuq; ac peculiare colorem obtinet sunt aut e b c corpora solida proprioquetermino definita intus colorari dicuntur. Si Simplicii&Alexandxsi audiamus, quos summus Philosoph'Sim5 Portius in li bello de colorib' sub initium sequitur, cum ait Colore nil aliud esse videra,quam facultatem quanda ex ipso subiecto alia atq; alia ratione temperato, profectam: quae vero proprio colore destituta sunt,tantumq; lumen quo pstr
134쪽
iota suam profunditate illustrantur,& quasi colore aliquo imbuuntii extrinsecus suscipiunt,coloris extra suscipientia nuncupatur: quocirca Aristoteles pro his verbo rem usus est, neque enim vere sed apparenter tantum coloribus afficiuntur.Sed certe non video quid repugnet,quin simpliciter conte tu exponamus,hocmodo.Ta illa quq intus, id est interminata, quam quae extra, terminata scilicet, eande natura coloris sustertiuam habent: siquide illa lumen in profundum recipiunt, haec colores extra tantum,nepe ut dixerat in superficie . Sed ibi quide)Eadem sane natura utrobique colorum capax est,non tamen eadem colora ratio. quandoquide ibi, id est interminata quia extra v et alios sequamur) lumen recipiunt,inconstante atque apparetem sinium modo colorem obtinent. nam pro modo diuerta receptionis, seu refi xibnis variamque dispositionis&situs ratione cumextrinsecus illuminantis&recipientis,tum etiam aspicientis, Variae oriuntur coloru reprςsentatidnes: B quo fit vi non semper iidem siue cominus siue eminus siue dextrorsu siue siniustrorsum conspiciatur. Carbones mare, sulphur,&aliquado nubes super quam,aut prata viridia transeuntes, collum columbae,pennae pauonum alimrsimque animalium fidem facere possunt. Sed optici in his non mimma suae artis partem habent, Arist.in tertio meteor. itemque primo eiusdem tractationis,lestis esse potest. At in corporibus,mixtis nempe& solidis,quq causam suorum verorum colorum in se possident,constantes,ac definiti colores conspiciuntur. Nisi quod continet mutatione efficiat). Obiicere quis poterat, colores quoque veros aliquando mutari .nam interposito, puta inter oculum nostrum & coloratum,vitio viridi aut purpureo,omnia viridia & purpureaesse apparebunt.Tollit Philosophus obiectionem, dicens nisi aer aut medium meuχεν vocat ipse)ob aliquam affectionem extraneam, mutationis essiciendae causa fuerit. In memoriam reuocare oportet quae simplicius de Philoponus, aliique interpretes scribunt, cum illius propositionis Veritatem excutiunt,
C quae in secundo de anima.coni 63 .ab Arist. profesturi sensiim nepe,in suis obiectis propriis nunquam decipi posse. Eis ιγο εν περατιὴ ανεν περατι M. ωστε Δύης ως ἴδοιο φαλ- - ίδιον - Γ' ε ἄν, ομέως ηπεσιν
3 Quoniam vero in extremo color est, in huius certe extremo ine rit. Quare color erit extremum perspicui in corpore terminato.Et ipsorum
etiam aquae, & siquid aliud huiusmodi, & quibuseu
que proprius videtur color inella,eadem ratione per extremum in omnibus habetur.
Si color in extremo est ex tremitas no nisi huius, id est perspicui termin P ti esse possit,quae omnia vera esse hactenus ostensum fuit,lure colligitur, integram hac esse coloris definitionem. Color est extremitas diaphanotu in codipore terminato perspicuo.Quaedefinitio ex parte probatur argumento topico, a minori nempe sumpto:nam si minus videtur in interminatis quae ut iupra simpliciter vocat) quae in profundum usque recipiunt, colorem id extremo videri,& tamen Videtur,ergo de in terminatis quae lumini & colori bus magis suadensitate resistunt,color in extremo tantum conspicietu. Et quibuscunque proprius color videtur inesse id est quaecunque internum c lorem non obtinent, sed ab extrinseco lumen veluti actum quendam & pe sectionem accipiunt:qubd color illorum per accidens nucupatur.Sed nil obal. iiii
135쪽
stat si dicamus Aristotelem his in verbis alios innuere colores, quibus perspicua interminata imbui videntur, & quos supra apparentes & inconstates
vocavit. Animaduertendum est primum, Aristotelem in toto hoc coni. vii voce me, του,εκτον, non autem ἐπιφανῆ ας. Qina illa corpus respiciunt, haec Diaphanes, quocirca recte etiam colligit Thomas, colorem non effem genere quantitatis sed qualitatis sicut perspicuitas: extremum nanque & id cuius est extremum in eodem genere collocantur.Neque moueat nos etiam, quod Averrin ii de sub. orbis doceat,accidentium subiectum trina dimensionem esse nam licet colores insuperficie tantum vere reperiri dixerimus: quia i
m e corpus idem Diaphanum & naturale simul existit, idcirco bene sequitur,
colorem in extremitate corporis naturalis existentem in corpore esse. Et rectius Alex, qui hinc elicit,quomodo color aliquando in extremo, aliquando extremum ipsum este ab Arist dicatur Insuper sciendum est, Aristotelem hic Mid praestare quod pollicitus est,nimirum colorem secundu sui naturam simpliciter absoluteq; cosideratam definire. Nam si cum Arist.in secundo de an. dicere velimus,colorem esse Diaphan ς μηλὸν in actu, iam non coloris solummodo naturam ipsam spectamus, sed respectum quem ad visum habet:motus siquide illius in Diaphani visionem producit: pro quare videndus erit Them. secundo de an .cont.66. Illud tertio tenendum est, non cuiust bot coloris, sed veri solum coustantisque essentiam hac definitione exprimi:Ηabent autem istiusmodi colores ut diximus esse suum in solidis corporibus & mixtis, quae quateuus aere, aqua,& igne constant haec autem simpliciter conspicua suntὶ quantumvis ab opaco terreo,unde suam densitatem & soliditatem accipi ut offuscentur, aliquatenus siue secundum quid perspicua esse fatendum est. si', ) φως-θ -οτος οἴτως εν τοις - σιν εγγῖετη το-κρ tyi
, , Accidit itaque inesse in perspicuo, huiusnaodi quid, quod in aere tu
men effici Gaccidit etia no in sie: ut ergo in aere,illud lume,hoc tenebras vocamus,sic in corporibus album & nigrum generantur.
Haec tertia illa pars est a nobis supra enumerata, in qua ex ipsa coloris natura, definitione explicata, diuersas colorum species ac generationes colibsit atquedistinguit. A simplicioribus autem extremis exorditur, quod hi aliorum mediorum cauta sint,qui etiam ordo in libello de coloribus vel autor eius Aristoteles vel Theophrast.fuerit) seruatus est. vi vero plana sit tota Aristotelis sententia,primum hoc syllogistio colligatur, Ut se habet generatio coloris apparentis in diapsano interminato, ita colores veri in termi, i nato : atqui generatio coloris apparentis, cuiusmodi lant lumen & tenebrae, ex praesentia lucis& commixtione illius cum diaphano, vel illius absentia gignuntur, ergo &veri colores, ut album dc nigrum qui lumini δί tebris respondent, ex praesentia lucis ac conspicuitatis multae aeris, vel aquae, inmixtione ex elementis conflata,aut eiusdem absentia, generantur.Maior ponitur ab Arist in contextu:dc eo confirmatur,qua a colores veri, dc apparentes
liquam in repraesentatione similitudinem habent, quae non nisi ab aliqua αυ Bhri proficisci potest : siquidem diuersa, aut diuerso modo se habentia nunquam idem essicient. Minor experientia patet, do illustratur ab Arist.in priori meteor.vbi de huiusmodi coloribus apparentibus agit, de quibus nos etiam infra.Coclusio nota est, atq; idcirco Arist. in s. de gen.an.c.6.ait,haberi ilus aeris quam aquae albescere,quia aer plucesalbedine essicit, queadmodus puma quoq; essici certu est. Accidit itaq; in perspicuo). Intelligit perspicu
136쪽
terminata,ac si dicat,accidit in extremo perspicui terminati inesse thutumo A di quid quod in aere lume vifficit id est corp'lucidu,siue lux. Cςtera verba n
ta sunt. Notat Thomas, nigrum quidem colore expriuatione lucis oriri, non tamen omnis lucis,alioquin alt) niSredo albedini contrariὰ opposita non esset,ut infra Arist.ca. de saporibus affirmat,sed pura illius priuatio.Clari' dic musmigredo non esset color,quandoquidem lume formalis causa coloris sit. Sed quomodo etiam contrariorum alterum,priuatio alterius dici possit, satis
docet Averr.X.met.comm.3 SI I s. item 4. eiusdem tract. comm .HNa. Phy. comm .i7.Idcirco sensus Aristotelis integer erit, colorem album ex multat
si cis igneae & conspicuitatis aerear & aqueae mixtione cum minimo opaci V terret, gigni, nigrum vero ex modici luminis conspicuique, multae tamen opacitatis terreae praesentia oriri. Indicio est , quia color albus visum offendit, multo siquidem lumine quod continet, aestheterium videndi disgregat,idebq; Galen'exThucydide,milites multos eosolo obcςcatos aliqua-do fuisse narrat,quὁdyerniuem diutius iter fecissent .E cotra color niger suo
minimo lumine multaque opacitate oculoru aciem congregat. Aniinaduertendum insuper est,colores quidem istos,album nepe&nigrum Simplices diu ci,non quia ex una tantum re,vel natura, vel qualitate constent, quandoquibdem ex missione ortu turised quia mediis coloribus comparati,qui ex illis co- flatur,Vt Averr.in tertio meteor.cap.de Iride asserebat, simplices dici possuti
Neque obstat author libelli de coloribus, qui colores istos simplices, simplicia elementa statim consequi doceimam licet affectiones simplices, corpora C simplicia sequi debeant, mixtae verὁ mixta, ut de motu simplici & medio in
priori de caelo ostensum est,color tamen albus& niger non sunt, ut diximus, simplices affectiones,quales fortasse diaphv dc opacitas sunt : praeterea Autor non elementa ipsa pura & simplicia, qualia forsan non reperiuntur, sed qualia apud nos sunt permixta& alterata, intelligit. Tutius ergo,& propriὰ magis tam ipse quam Ephesius in quinto de gen.anim.aerem lucidum quam album appellasset.Colligitur in summa ex hoc coni.mixtionem multam vel minimam lucidi elementi cum diaphano,& opaco,colorem album vel nigraeficere.Lux ergo,diaphan α,& opacitas mixti,principia istorum: aliorumque omnium colorum crunt, atqui continentur ista omnia in coloris definitio ne, imo ex illa eliciuntur,ut diximus.Est etenim color terminus perspicui terminati,atqui de perspicuo actu loquimur,quod non nisi lumine essicitur. Tetminatum autem perspicuum,densum terreumque corpus quod item opacuest, rupra dicebatur.Multi hic multa.Nos vero omnia tam quae ab aliis, hic recte allata sunt,quam quae addi debere Videbantur, paucis complectamur.Pri II mum quaeritur,quomodo albedo& nigredo principia habeant, cum formae simplices habeantur, ex illis siquidem colores medii omnes oriuntur. Prae terest,si principia ista sunt lumen ut forma, diaphantique ut materia, sequetur omnes colores eiusdem speciei futuros :consequutio patet,qu doquidem causae eiusdem speciei specialissimae sunt. Item qui fieri potest velumen causa formalis coloris dici possit,cum non permaneat3 Est enim lumecolor per accidens,& pr sente corpore lucido adest, absente veris,lenebra efficiunturiitem Lumen est color, ergo non principium coloris. De Diaphani etiam dubitatur: namDiaphaniae est accides,quomodo ergo materia vel subiectum coloris esse poteriti Adde,colorem essem π physicu, fgirut quatuor omnes causas habiturum: dir ergo Arist.duas tantum enumerauit De colo te autem albo, seorsim aliqua quaestio filmam si multa Diaphan is coloris albi causa est, ratio nulla extare videtur, cur ouum coctum,crudo sit albi usiTol
137쪽
Ienda est insuper repugnantia in Arist.qui secundo de gen .an.cap.2. . Ciniue, sperma,ac spumam, ex. multa tantum aeris & aquae mixtione albas esse ait, Α non alicuius lucidi. Postremo dubitatur, an corpus qua humidum magis quam qua siccum ad recipiendos colores sit aptum. Priori quaestosatista eiunt Alb. & Thomas hoc modo, verum quidem esse quod Philosophus docet,& argumentum non concludere nisi de primis atque simplicibus formis, cuiusmodi sunt elementoruformae,non aute dealbedine& nigedine, et ex
mixtione primarum qualitatu,concurrente tamen lumine viserma, & Dia phan ut Lateria,Oriuntur. Alteri satisfaciemus,si consequutionem illius negabimus. Secus enim eade ratione omnia mixta eiusde speciei specialissimae αdiccnda essent:squidem primas quatuor qualitates, siue prima quatuor vocata elementa habent,quae omnium cauta sunt.Ideoque concludendum est, ad c , ὸν coloru diuersitate,diuersam principiorum proportionem satis esse,
quemadmodum quoque diuersa primarum qualitatum proportio, ad diuersa specie mixta producenda sufficit.Si ergo quis vi geat,effectus suas sequi causas, responderi unico verbo poterit, Propositionem in causis effectorum adaequatis proxjmisque, solummodo veram esse. ynde, licet lumen &: Di, pha in sua latitudine & initio, eiusd em speciei sint:ad hanc tamen,& illam, vel aliam proportionem si redigantur, diuersarum specierum ossiciuntur, diuersosque item specie effectus, gignu nt. Tertio Alexander. in quaest. nat.
q.Σ,& in his comment. Averroes, item secundo de an .comment. D. respondent,non lumen sed lucem formalem coloris causam este, lucem inquam, quae esse fixum & constans 4n corpore lucido, Sole nempe aut igne,obtinet. Q Did vero lux a lumine,radio & splendore differat, non semel explicauimus. Ex his etiam patet quomodo quartum quaesitum expedire possimus. Nam himen quidem ipsum , id est , lux in aere iam participata , color nuncupatur ex accidenti,Lux Vero coloris principium, nunquam sane color dicetur.
Neque obstat A vermem ibi ad lumen & Diaphanu coloris principia, opacutatem addere,& nos hic ipsum sequutos addidisse.Nam,ut ostendimus, in his Aristqtelis verbis,si non expressa, saltem tamen non obscura, illius metio fit. Valeant ergo qui dicunt,idcirco Philosophum nullum de opacitate verbum fecisse,qubd illa non aeque ut lumen & Diaphan. ad colorum ortumconcurrant: hoc enim ita absurdum est, ut nil in hoc genere absurdius dici possit, cum supra Aristoteles diserte fassus sit, conlpicuum tantum illud quod in corporibui densis sita enim exponit Alexander omnium prope consensu)reperitur,causam esse ut colores recipiantur. Neque repugnant etiam haec iis quae alias ex Averrois sententia proposuimus, nempe lumen colores non
generare, sed illustrandomedium,tantum efficere,ut color actu color esse pos Dsit,teste Aristotele secundo de an . contextu 73. id est , ut species coloris per medium multiplicari S in oculo recipi queant, ac proinde idem Aristot.in eodem libro contextu G.Colorem motivum diaphan- quod est actu, id est illuminati, esse tradit, Non inquam haec repugnant Quandoquidem ibi ni fallor) Auetroes Auempacem eatenus impugnat quatenus is existimabat,
colores in tenebris potentia tantum colores esto non actu: cum vero lumen accederet, non modis actu moventes,sed actu colores emci:hic veris nos asserimus,quidem ex eo quod perspicuum actu terminatumque indefinixi ne coloris sumitur, lumen coloris veluti formam esse, in tenebris tamen non cerni, quia lumen illud materiae assxum ω debile, medium mouere non potest nisi lumen alterum externum adsit quod actu Diaphanic reddat:
138쪽
quod lumen colores non generat actu si quidem sunt)sed illos spectabile, redi est. Ardua quaestio est,& a multis exagitata, a nullo tamen ad exitum plane perducta.Quare ne commetarii nostri in maiorem quam opus sit molem e crescant,in praesentia omittatur,unum tantum dicam, nos supra hac sbia r tione, colores in profundo vere non esse dixisse , quandoquid om internae illa partes lucidae igneaeque densitate offuscantur, ac non hisi in superficie colores integros atque absolutos quos temperantia mixti exigit, gigni umquam posset.De Diaphanti, iam supra responsum est, cum ex Alexandri semientia diximus Δια-ν corpusque naturale idem numero esse: quare eatenus Diaphanὸς materia vel subicctum luminis dici posset, quatenus idem corpus naturale,itemqueperspicuum est. De causarum numero diminuto, res podeo falsum esse quod obiicitur. Nam omisso fine,quem tanquam notum reliquitia Aristoteles, tres alias causas colorum numerauit. Est autem finis sui ab illo
V exordiamur)perfectio facultatis videntis: perficitur siquidem facultas ipso Metu .imis quid aliud actus est,quὶm faculta; semet educens ac prodensi Actus autem est receptio ipsa spectabilium,cuiusmodi certe sunt soli colores. Qua- tum ad alias causas: Dico Aristotelem dum asserit colores ex lumine & Di
phanaae cum opacitate oriri,tam formalem, quam essicientem, & materiale causam explicare.Illa enim tria vicem harum omnium prςstant,quemadmo dum elementa quoque tam effective quam materialiter & formaliter, ut i quutuo quavis non eadem ubique ratione,ad mixti constitutionem concurrere dicimus . Quatenus enim elementa sunt&substantiar, materiam qu
si exhibent: quod vero ad qualitates attinet, imam dc essicientiam . si quideliae duae cauis aliquando eodem coeunt: ut ex secundo de Phy. ausc. contVopatet.Ita principia haec colorum,quod ad materia in qua fundamentii habet spectat staritatem enim corporis,vel alias eius conditiones, Diaphan uluminisque recipiendi aptitudo sequitur materialiter concurrunt quod verbad i-V psarum Esse formaliter atque Effective. Quod de Ouo obiicitur,fere respon detur, illud nimirum cum est coetum albius ex accidenti propterea reddi, quia calor ignis partes illa aqueas crassas consumit:quae partes oui,inuicem distantes reddebant, nigredinemque siue opacitatem quandam sua multitudine essiciebant.Idem de gypso, calce, cineribus caeterisque huiusmodi coctione albescetibus dici debet.In summa,licet in istis aliquaDiaphan admittatur,quae ut recipiens&materiale se habet, formale tamen, quod est luetidi participatio integrum manet,quin imo augetur,haec Arist.in quarto mael.& sec.de pari. an cap. I. Recte etiam hic animaduersum est,aliud esse humidum aqueum comburi,S Vstum corpori adherere, aliud c5sumi& evanescere ex adustione siquidem illius fit color niger quod cernitur in lignis combustis, quaeis carbones abeunt,& caeteris id genus: Repugnantiam vero com P ciliare facile erit in niue enim,spuma, & genitura cum conspicuitate aeris Maquae,lucidum ignis permixtum est: quod quantum ad Genituram attinet, notum est ex his quae in c.1.sec.de gen.anim. Arist. docet,multo scilicet spiritu qui ad naturam ignis accedit,ipsam esse refertam:accedit coctio, quae sanὰ duo ita in genitura ut in lacte albedinemgig rvt. Despuma ite non dubium est, licet enim ignis actu non adsit, aer tamen qui ibi reperitur & spiritus multus qui acquiritur ex multa cocussione,calefit,atq, aliquid ignis obtinet. Oleum in aqua diutius concussum,exagitatumque nobis ceria exemplo esse poterit.De nive Arist.& Alex. in priori meteo. de nive agentes, asserunt in ea copiam quandam siccae exhalationis esse: indicio est,qubd liquefacta nive in vale,aliquid terret semper manet. sed haec ad interpretes meteorologicos
139쪽
pertinet Nos postremum qu sitsi enodem'. DicimuS ergo neque corpus hv Αmidu ex se quia perspicuu est indefinitu,neque siccu solum,quia lunae arcet, ad recipiendos colores aptum esse:sed corpus humidu cum sicco terreo mi tum, uo humi ai perspicuitas terminatur, potius tamen qua humidum est quam qua siccum, coloris Verum ocimmodiatum esse subiectum.Siquis verbobiiciat,papyrum post combustionem dissolutam,aut ebur,aut marmor habetur quid responderi possit,ex iis quae de ossibus , de cineribus ac de perspicuitate aeris & aquae albedinem generante,supra allata sunt.Tantum addo, ad multitudinem meatuum in ossibus de ebore, qui lumine' ut aiunt j multo, sunt repleti,ad huius effecti rationem afforendam,non esse ut multi faciunt absolute confugiendum . . DNμονα Γ' - , με ματερονα ραύν-g ' σμικροτη παρξ ἀμφοῖν,οροι- ου ri v. οἴτε λcκον
De aliis autem coloribus,tam diuid ego,quot modis gigni possint nobis dicendum est. Contingit enim,iuxta se positis albo & nigro, neutruillorum ob paruitatem conspici quod verb ex eis conficitur, eo modo speditabile ferused hoc celete neque album, neque nigru fieri potest. Cuvero necesse fit, aliquem habere colorem, atque illorum neutrum esse queat,mixtum quidd,iuersamque coloris speciem esse oportebit.Exquo Lintelligitui praeter album & nigrum plures esse colores.
Deelarata extfemorum colorum generatione, ad medios transit,medios inquam non omnes,sed eos tantum qui ex veris coloribus miscentur. Inliabesto quidem de coloribus omnes com plexus est,id est tam eos qui ex veris, quam qui ex apparentibus conflantur,quod ibi particulares mixtionum liu iusmodi causas,hic uniuersales tantum recensere, ipsius sit consilium. Porrὁ
Arist.suum morem sequitur. Primum Eanque duplicem de tota hac re Anti quom sententia c5memorat, atque refellit,mox quid ipse sentiat, proponit. Vna igitur Antiquorum sententia de re hac huiusmodi fuisse traditi minima, quasdam tam albi quam nigri partes esse, quarum singulae seorsim positae cla-spici non possint ob earum exiguitatem: si tamen in aliquo iuxta ponantur, ob auctarnmolcm subas pectu cadere,ita tanae,ut nequesbbratione albi,ne Pque sub ratione nigri si quidem sub ea ratione sintio c5spicabilia sed cuiusdatertii ex illis conflati,diuersamque speciem obtinentis, conspiciatur. Ex quo rectet colligitur quam plurimos esse colores praeter duos extremos iam commemoratos.Hic duo sunt animaduertenda,primum Aristo. ut infra pluribus dicem' Antiquos illos respicere qui corpora αδνι ια,id est indivisibilia pon bant,idcirc6que colores medios timc gigni putabant, cum extremorum colorum simpliciumque usque ad minima diuiso fieret. Alterum notandum, Aristotelem ea supponere quae persaepe repetiit, album scilicet& nigru qualitates esse quae in subiecto corpore sunt,ac proinde ad coniunctione illarum, subiectorum quoque unione sequi. Eo modo spectabile fieri).Quia scilicet per iuxta positionem eorum,duatum maius, idcirc.que spectabile factu est.
140쪽
Sed hoc certe neq; albu .Ratio est,quia ibi sunt latum minima albi,&nigri, A quaecerni non possunt. Cum vero necesse sit .Nihil sub aspectu cadit,nis vel
secundu hos numeros iuxtii poni possunt. Quaedam vero cunulla prorsus mutua proportione sunt, sedcu quoia excessu desectique income surabili. hae sane eodem se modo habere existimandum est, quo cos
nantias. ores enim qui in numeris egregiam proportionem seruantibus reperiunturAEt ibi consonantiae,gratis imi omni u colorum esse vide
tur, cuiusmodi sui purpureus, puniceus,&pauci alii eiusde generis.Qua
quidem ob causam,consonantiae quoque non multae sunt. Qui autem 1asset in numelis,alii sunt colores, aut certe omnes colores in numeris
sunt sed alii ordine dispositi,alii inordinate,& hi ipsi cum puri nbissint,
quia in numeris non existant,huiusnodi gignuntur. Vnus igitur gene
rationis colorum modus hie esto. Ex mixtione illa inconspicabilium partium albi & nigri multos oriri colo-xes declarauerat Nunc rationem istius multitudinis in ratione & iusta quadam mutua extremorum proportione consistere afirmat,Etenim pro diuersitate illius,diuerta item coloruspecies prodeunt. Vt vero planiora sint quae de Proportione loquitur, exemplum a discreto quanto,nempe a Numero su mit.Nam quemadmodum,Vario modo numeri inuicem disponi queunt, puta Tria cum Duobus ut excedens,& cum Quatuor ut excessium, & cum aliis aliter, ita minima illa extremorum colorum. Ne quis vero putaret omnem excelsum,omnemque defectum proportioni colorum generandorum inser uire,addit, rationalem quandam mensura ubique exigi,si iusta excedentis Mdeficientis propolito dici debeat.Hanc Vero mensura rationale consonatiis r. vocum c5parat,quatenus scilicet,proportiones consonantiatuquetrectae ssit, V intra quosdam certos limites continetur,ita Vt illos excedere pluresque esse nequeant: quis fit ut non multae etiam sint, Ita in coloribus se habere ait.Nam si nullus in mixtione minimoru, proportionis gradus seruetur infinitam quidem colorum multitudinem,sed irrationabilem iniucundamque proponere
lieebit. Ex his colligit eos solos iucudos aspectu1q; gratos esse colores, qui nunierosam, vel aequam ordinatamque proportionem seruant.Sed singula sunt perquisitius examinanda. Primum aute,quod ad propositum facit, nonnulla veib, Thomae illustranda.Colligit ex Aristotele decimo metaphy. coni.2,&3 . E , ratione mensurae proprie & per se conuenire quod indivisibile sit: raatioque mensurae certum dc constans esse exigat, cuique nil addi aut substrahi possit. Hoc item Vnum quod mensura est, in quantitate primum reperiti,