장음표시 사용
81쪽
sciendisti, est μο απῖ differre, teste latilopono qui ait . . fieri etdωes illosin aere,de quibio Aristoteles in pridi i meteosologico, cir cissos videlicet, puniceos atque purpureos, per ibi amscilicet , -- nubis inreti, κ&eo us lucidiim interpositae, in qua Dactura quaeda b radiorum
doneuttit nullaautem reflexio: perυφας =veris speculares imagines ,rede
Ys instit stetab iis speculis faeaapparere. A--λασμ autem ut supra e Basti minissimus)ὶ δ ηλά M differt , quia intac est fractio radiorum, nulla a
tens Feflexi si in νι λα- Veris reflexio est.haec in speculis maxime cernitur.
Dicti autem stactio a reflexione, iuxta Opticorum sententiam: quoiuam adius reprius Radium a item id vocant,quod a corpore spectabili lucido letabrato,quicquid illud fit,multiplicatum in medio,& quo res cernimus ad Aulo ni ros defertud est ille qui a medioivniformi in densitate & rari tate occurrens medio, ultra quod procedere non potest, reflectiturin se ip- suifi ix ad latus: ut radius corporis lucidi speculo occurrens, si perpendicu lirie cadat,in sese reflectitur, si later liter adlatus . Radius vero refractus 3 vocatur pii ad nos per diuersae media accedit, aut per idem quidem mediu, se sdisses fit fatem in raritute de densitate obtinens a quo frangitur. I miraxute eoAa fferunt quis inter hos duos radios'discrimen appareati patec pua litat illi,quδd Radms refractus rem sub maiori quatilitato ostenderopb sit qu iri sit ut 'Fatet de lapillis qui in fundo aquae limpidae sunt: 7 praetereaveecti ubdnon est,ut de ligno integro consisti , euius pars una in aqua pinsita sit' estemingere: fractum enim esse apparet. Reflexus autem radius, ferre ibi pasere ostendit ubi non est. l Praeterea emere potest,ut candelaxeeinsa, plura possit illuminare loca,inter quae aliqua adsit opacitas. Haec pisi ibus luemipiodorus Philoponus & Alexander,ab Op ticis sumeses,te ti0libssit Seeorologicorum. Quantum vero ad specularem ipsam reflexionΘn f,dissilet, de qua hic Aristoteles loqui videtur, primum illud osten- Cdendum est,aliter ipsum in tertio Meteorologicorum, quam in hoc thbello
loqui.&in librosecundo de anima.Ibi enim Videtur suae aetatis Mathemati
corum sententiam probare ς quis is scilicet aspiciendi siue radi j ab oeulis yd teni quaeeernitur meanti lila vero Min secundo de anima, spectabile o mne ulcisco videri tradit, quia medium , quod actu perspicuum est,mouet: eve despectum atque idia illius speciem ad aspectum perduci, non vim aspieiendi Millud Hanc quidem repugnantiam infra commodius tolle nis Nunc autem dicamus si priorem sententiam sequamur, in spec Io dium pectus, ad rem quae cernitur reflecti: si aliam, quae Peripateti ea Est: E ae erinitus inspeculo, speciem reflexam dici oportere. Qia Ho8Saute hoc fiat,Thomas egregie declarat hunc in modum : Visiae rei Armata quiern speculis cernitur,non fieri nisi quia non termin . Dis pei sit , idest aeris immutatio quae fit i coisore spectabili: peruenit ad
corpus moii bis m,a quo cum transmitti non possit, retro fertur, ac quasisnsilio morein ad parietem proiectae resilit: quo modo imago iad pamteni stpositamredire 'videtur i Ex quibus perspicuum est, corpora omnia, quae huiusmodi spectiubiles imagines retinere debeant, laevia Metersa esse opinis . Pr terea, ne immutatio illa progrediatur & evagetur; intem cederet quo a circumscribenda ac terminandi habeat facultatem. Et haec .est ca se cur speculis crystallinis ex altera Marte' opacum quid, de densun 'lut plumbunt, obducatur. Hoc eodem prorsus modo ima illi'; de qua diesimus , in 'oculo produeitus: in eo enim est laeuor:
82쪽
Α praeterea Vero opacum in profundo, a quo circumscribatur.Veriam enim :ro cum Aristoteles dicat,oculum, quatenus laeuis est, huiusmodi passionem recipere, quaerere posset aliquis,Num corporu laevigatorum proprium hoc sit,an& aliis non laevigatis commune.Videtur enim & illis posse congruere: siquidem e terra quantumuis aspera,radij solis reflemantur,itemque ex aliis corporibus nonheuibus neq; c5planatis. Respondeo,reflexionem illam quae ad videndum satis sit,& de qua hic sermo est, noti si tauibus corporibus couenire:quia nimirum ab asperis,uel radii omnes ut ait Averroes non simul reflectuntur,sed alternatim tantum,vel ut Graeci licet simul tepore omnes reflectantur,non tamen in idem coire possentiquo fit ut debiliores reddam tutiquam ut ad rem spectabilem perduci, eamque videdam praebere queat. Ideo in terra, quanuis radios reflectat, imago solis minime cernitur, dis r gatos enim reflectit&non ut aqua, aer, aliaque corpora laeuia,Vt ferrum,cha B lybs,crystallum,in unum coeuntes.
i, Quod igitur visus si aquae, verum quidem est. Ipsum tamen videre non accidit,quatenus aqua est,sed quatenus perspicuum: quod aeri etiaeommune est. Sed conseruans magis, commodiusque recipiens aer,
qua est. Quapropter pupilla & oculus aquae sunt. Hoc autem ex ipsis tiam effectis manifestum est. Corruptis nanque oculis, quod exit, aqua esse apparet:& in nuper formatis claritate & splendore excellens est. Et album oculi in iis quae sanguinem habent, pingue & crassum: quod quidem est, ut humidum inconcretum permanemproptereaque ex partibus corporis, oculus nonTrget.Nulli enim unquam quod intra palpebras est obriguit. Animalium vero quae sanguine carent, oculi durae peli, lis sint,& hoc efficit tutelam.
Redit ad priore Democriti sententia,quae erat, AEtaeterium visus esse Gqueu, eamq;primum declara mox nonnullis argumentis fulcit.2Εtaeteriuvisus, est,aquae quide tribuitur,nsi tame quatenus aqua,sed quatenus perspicua.Neq; obstat,aere quoq; perspicuu esse: videdi siquide orgahu, huiusinoadi esse debuit,ut in eo laqua in speculo vestigia reru spectabiliu quasi describi c5modedescriptetq;c5seruari posset.Atqui aqua illud obtine qu6 horum tru pr stare queatastadioxu nepe natura,quq hqreat, subsistatq;magis, atq; adeo reru species comode recipiat,illa'; diuti 'arctiusq;c5tineat. Fluit qua-
83쪽
si 1ssidii Oaer, atq; ob sui exiguitatem, Vix percipi, Vix loco firmari, nee quὶn Aper insensiles etiam poros elabatur, retineri potest. Caeterum Demiariti ita exposita de declarata sententia, tribus tande signis siue effectis confirma tur Primum est,quonia si oculus animalis ita incidatur, Ut tunicae illas effra ctae fuerint, aqueus quidam humor ex eo fluens conspicietur.Secundu est,si quide in ιμ υς,id est in nuper formatis foetibus, oculoru Vice quid huiusmo di clarum ac maxime fulgens apparet,quod non nisi aqueu esse potest, cum claritassplend0rque aeris itapercipi nequeat.Terxiu,quia cernimus natura ipsam,ob hanc niaxime causam, pupillam animaliu sanguine praeditoru alba illa mollique & pingui parte circumsepiish, Vt humorem oculi internu a sua caliditate foueret,atque a cocretione liberaret. Inauditum enim est cuiquam unqua obriguisse id quod intra palpebras oculoru continetur. In quibus autem animalibus ob sanguinis, ex quo pinguedo generatur, defectum sagax natura partem illam albam & pingue ponere non potuit,pellem quadam duram & crassam,circa oculos coibcavit,qua scilicet tanqua sepimem seto quodam fi igus extrinsecum possit arceri,&humor internus a coagulatio ne immunis conservari. Pisces, apes, muscae, aliaque huiusinodi animantisi exanguiu genera,quibus oculi duri apparent, id nobis satis superque decla rant. 11y m tamen videre non accidit quatenus aqua est). Aqua quatenus aqua frigidum d humidu elementum est, quare hac ratione nil orsus vi sioni conferet animalium:proderit autem quatenus perspicua.Hic veris ori tur de aere dubitatio nam quod affertur ab Aristot. ut animaduertit Alo der)dembcrito tantum satisfacit.Et certe mirum esset, Philosophu ob aquq tantumconstantia illiusque subsistentiam, velle concludere organu visus
queum hori aereum esse:cum oculus spiritualiter tantum non reuera a rem obiectarum speciebus assiciatrixi ac Binde Alexander in comm.aliam asse re rationem voluit, cur organum Visus aqueum magis quam aereu fuisse o- Cportuerit. Nam,inquit, in genere duo sunt extrema,Vnu,ut quidem omninό rarum sitia perspicuum,ut aer:alterum,densum M solita quod pro prio termino finiatur,ut clystali' & lapides multi,necnon vitrum.Inter haec extrema mediu locu aqua obtinet,idebque illorum Vtruque percipere commode potest. Atq; hanc ob causam organum visus ponitur,siquide medium omne sentiendi in mediocri te quada consistere,& Vtriusque extremitatis ut in a.de anima coni.7I . susceptiuum esse oporteat. Haec autem quae Al xander af eri,siquide dextro intelligantur,vera sunt.Nam quod ait oculum
esse aqueu,'t truque corporum p ων extremum,comprehendere valeat,
non ita accipiendum est, xc si quatenus λαφ ες t colorata per se & luminosa corpora spectabile sit Hoc enimfalsum est,cum proprii nimiarum csoris expers, nonnisi colore extraneo receptum cbnspiciatur. QMd D si M ipsum conspici dicatur,id ex accidenti tantum fit,quomodo& tenebras Vspectabiles esse affirmamus. haec Aristot.in Σ.de anima coni. . & 1. diserte testatur.Ex his itaque ab Alexandro propositis, colligere licet, idcirco Aristotelem in organo visus praeter perspicuitatem, consistentiam & stabilitate quaesiuisse,ut Democrito tantum plene respodideret. Verum haec & alia n5- nulla quae hac iii parte quaeri possent,ex iis nota reddentur quae infia plurib' a nobis disputabunturmunc illud tantum addere placet, Aristot. in a. phys Cont. 1 . dum ex principiorum contrarietate medium quid quod sit veluti tertium, duobus contrariis principiis subiici debere cistendit, istudque medium a veterib'nut igne,aut aquam,aut aerem statutum fuisse,rectius illos sensisse asserit, qui mediam hanc naturam aerem esse statuerunt, quam qui quam
84쪽
Α aquam: hanc enim Varias quide sermas recipere, variόque modo figurari a piam esse led magis quam aer sensiles differentias obtinere. Et in nuper formatis claritate & splendore). Alij legunt Claritate& frigiditate.) Sed quomodo fi igiditatem illa inov*ν oculis deprehensam esse statuemusὶ Rectius ergo habet lectio nostra.Quod obiiciunt,Non magis, claritate & splendore,
aerem significari,quam aquam: nullo negocio diluitur. Ia enim dictum est non aeris claritatem & splendore,sed lumen tantum quod in aere est perci, pi. Sed haec fortasseno satismam & aqua corpus est atque adeo quatenus non magis percipi poterit quam aer,nisi lumen accedat, quod est diaphanis actus.Idcirco ad illud, confugiendum est. neque enim Vt ex Alexandro nuper diximus ita splendore aer emittere,v luti aqua,potest, cum haec magis terminata sit, atque ideo illu clariorem a que emicantiorem emittere ac reflectere queat. Et album oculi in habeti-B bus sanguinem . Ob finem,quem natura respicit,demonstratur his verbis Oculum aqueum essemit enim ipsa frustra efficit, cdm non sit temeraria aut inconsulta.Per pingue autem dc crassam parte intelligit non humore illum, quem supra i δα-δε ab Anatomicis dici ostendimus ut plaerique volunt) sed tunicam fortasse ipsam δεπεφνημα ;i.adnatam,quae admodu crassa & quodammodo pinguis est. Nisi autem albae partis mentio in contextu fieret,ad pinguedine illam qua musculi motui oculorum seruientes obteguntur, referre possemus.Eteni in hunc tantum sum ut omnes testantur Anatomici a natura ibi est constituta. Calefacit autem pinguedo non ex se, cum a frigidit te effecta de coagulata ipsa sit,sed vi calliditatis receptae, quam diutius*c5- stantius continens, veluti stragulu iam calefactum ad calliditatem gignendam efficax est.de pinguedinis Vero generatione, itemq; de partibus iis quae C oculum conseruant,fusius Aristoteles secundo de partibus animalium cap
yεc cam. I 3.HOC Vnum tamen libet annotare, oculos nunquam quidem ob
riguisse, frigere tamen ita posse, ut & frigus percipiatur squod Conciliator
31. parti c. probi. 22. experientia confirmat) M visus debilitetur: quod Auer roes his verbis monet, Vissionem iis in locis in quibus multa nix, aut multa fuerit aqua,obscuram reddi: atque idcirco eos qui palpebras classiores h bent,longius spectare, quod nimirum, eorum praesidio oculus a causis noxiis extrinsecis,praesertim vero a nimia frigiditate & caliditate tutior perman re possit. Animalia Veris . Haec Verba Certe ostendunt,partis albae & crassae
Omnino autem a ratione alienum est,exeunte aliquo aspessiim cesnere, & usque ad astra porrigi: aut usque ad aliquem terminum visum egressum coalescere t quidam asserunt. Etenim satius esset hanc coali .
tionem in oculi principio fieri sed dc hoc vanum esse Quaenam siquidem ista luminis erit cum lumine coalitio aut quomodo fieri poterit
85쪽
haud enim quodlibet cuilibet coalescit. Praeterea quod interi est,quota 1
modo exteriori coniungetur Nam membrana ititercedit. Postquam veterum sententias de visus AEstheterio, M obiter de videndi
modo enumerauit,atque ad illam tandem peruenit, quam ipse probaturus est:anteaquam Ulterius progrediatu inceptae aduersus Platonicos disputa tionis de ratione videndi non immemor,illa non quoad verba latum quodli,ctenus praestitit sed quoad re ipsam, expendere, ac determinare instituiti, adeoque Veluti eorum,quae supra in ea attulerat,memor,licet multa interpo fuerit inquit:' λογον Azλως exeunte vel radio vel lumine ab oculo, visiohem' efici. Absurάitate ex eo ostendit,quoniam si radiis ab oculo exeuntibus , Mire videnda attingentibus quodMathematici omnes asserui)visio fiat, sequetur,oculoru nostrorum radios usq; ad astra quς cernimus peruenturos,quod quam sit absurdum,tanquam notu,probare negligit. Sin vero non radio ali- squo corporeo ad rem usq; aspicienda perueniete,sed lumine ip Plato hoc sensit ex oculis egrediente,atque Usque ad aliquem terminu progrediente, , ibiq; se externo lumini coniungente visio fieri dicatur: hoc profecto probari non potest: nam vel remote ab oculis, vel in ipsis oculis ista coalitione fieri demus,undequaq; incomoda atque absurda proficiscuntur. Siquide longe ab oculis fieri,nullus dicet,cum satius sit in oculis fieri: neque in ipsis oculis, cum neque qualis esset ista coniuctio,neq; quomodo fieret,explicari queat Vltuque autem sic declaratur,quia nequh quidlibet cuilibet coalescit,neq; externunt lumen Cu interno coniugi potest,cum id membranae oculoru intercedentes impediant.Verum Vt haec planius percipiatur, illud repetenduest. Duplice hic reprehendi opinionem: unam Mathematicoru, quae sane celeti is tetare Aristotelis qrat,& apud omnes fere inualuerat: Platonis altera. Censebanx ij in visione,radi os ab oculis exire,ad rem ipsam usque spectabile Cpertingentei Pra3iorum vero illoru figuram pyramidis instar constituebant, cuius cohus in oculis esset basis in re videnda.plato illos parti sequutus est, eum visiqnem quidem emissione fieri fateatur,non radioru tamen, sed luminis, dc non seque ad re Iisam, sed Vsque ad certum medii spatiu peruenien iij.Ibi siquidem illud externo lumini suae naturae cognato, resque cernem das tangenti,coniungi,atque in unum coalescere existimabat: quo fieret,ut quasi potentius redditum,rei spectabilis specie, media externi luminis comi unctione,ad aciei videndi terminos duceret, visionemq; hoc modo essic rei.Mathematicos itaq; Aristot.primum his verbis reiicit. Et usque ad astra porrigi).Ponit hoc tanqua eoru sententiam consequens ut liquet) quod deinde iusurdum vult haberi.Et sane,n6nne dissoluentur illi radij anteaquam ad termiti's tantae Astantiae perueniantξ His paucis reiiciuntur Mathemati-et,ideo fortasse,quoniam eorum sententia non adeo ad 2Estheteri j visus na- turam statuenda,cuius occasione de hisce nune disputatur, videbatur perti- Pnere. Alexander tamen longa digression fusius in Perspectivos inuehitur. Illam totam,qubd digna,sit annotatione, dc ad arduas disputationes infra a
nobis examinandas utilis, ne tunc nimis multa in unum congerere coger
mur, methodo quadam adhibita hic recensere, atque explanatione nostra quaqi paucis pqtuimus,illustrare placuit.
V o D ex oculo egreditur,vel corpus est vel incorporeum: atqui neu trum esse potest. Assumptio nota est ex vi contradictoriae diuisionis.
86쪽
Minor probatur, quantum ad hoc ut si incorporeum: quia scilicetincorporea neque extra mitti,neque exire, tandemque in oculo esse, ut in imo, nec locum mutare per se poterunt. Neque est quὁd perspectivi excipiant, Exies illud incorporeum moueri ex accideti,eo nimirum modo quo formae ex materiae latebris eductet illique immeris moueri dicuntur. Nam praeterquam quod id quod ex accideti est, nullam habet determinationem, atque adeo a nulla arte consideratur ut diserte testatur Merroes in quinto de physica Ruscult.comm.priori necesse etiam erit ostendere,quid sit id,quod ex se moueatur ad cuius nimirum motum ,illud incorporeum exiens Cieri dicatur. Id nanque moueri ex accidenti dicitur, steste ibidem Aristotele in quod ad motum per se alicuius in quo sit mouetur. Quantum veris ad alterum, Ut non sit corpus, primum ita ostenditur: Quandoquidem si quod exit corporeum esset, oculus cernedo destrueretur, quod tame experieti a falsum esse docet. Consequutio probatur,na dato opposito infinitae absurditates apparebunt.
η Etenim quod exit vel eiusdem cum oculo substati et non esse statuerimus,s Ssicvisio per quid ab oculo diuerssi fiet,& in oculo id quod non est de eius suis.
stantia continebitur) vel esse quidem: sed aut corpus finitum quantum, a blatione partis quantae nunquam consumptum iri, aut quod absurdius est; a minori quanto,id est ab oculo ipso, maius quantum, id est massam illam eongeriem corpusculorum usque ad astra deuenientem, segregari posse. E dem ratione utitur Aristotel .in priori de ortu 3c interitu libro cont..16.Vbi mternitatem successiuς generationis ex parte materiae demonstrato Tudi fota san Perspectivis haec argum etatio posse videbitur si diceretur, Non esse comtinuam segregationem illam corpusculorum ab oculis,sed unum latum cor
C pusculum exire, quod quidem ad rem usque visam tendat. Sed profectis ab
surdiora semper consequuntur incommoda. Nam si exeunte tantum mi nimo illo corpusculo, nullaque intemcaznte cum Oculo coniunctione visio fieret, sequeretur nos oculis clausis eadem ratione & absque videnditacultate cernere posse, sensumque animalis extra animam esse.Caetervmalia quae afferre possent, perpendamus. Dicent, rationem nostram nullius esse momenti, quiacorpora illa eXeuntia continuationem cum oculoseruant;
sed quam tenuissima sunt, idcircoque interuallo replendo sufficiunta que oculi consumptione. Atqui ista, sunt minimi ponderis, prim venimxati
tum distant oculi nostri ab astris, Ut quantumuis minimum atque exile cor pus exiens,ex una parte fingas, quantum Vero Vis maximum animal nedum oculumxx alia parte comminiscaris,nunquam tot produci corpuscula pote
runt,quae ad astra usque Visa porrigantur. Pr*terea, si ita exilia sunt, qui fieri potest udi ventorum flantium viribus ita resistant, quin ab illis da iglegent V ac dissipentur, quin a quouis tenui obstaculo,minimRque nubecula, illis ob viam facta,visio poterit impediri.Nec Vanae sunt iste obiectionesmam: Nemtis exhalationes ipsas, crassioresque materias impelli, atque dispergi d euit Aristoteles in meteorologicis libris, Quare recte sequitur, id quod te, nutus est ac propterea minorem resistendi facultatem obtinens abillis disi ctum iri posse. Sed certe haec omnia falsa sunt:Nam s nte vento, & nebvilis aliquando erassioribus intercedentibus veluti placido traquilloque tempore contuemur astra. Respodebunt fortasse ad id quod de nubibus dictum, est ex Aristotele in secundo meteorolpsico lihro, cum de caussa efficiente
ventorum tractat Corpuscula haec cum taenuissima sint, ob eorum acumen& tenuitatem,ad penetrandum apta esse, ideoque ut alia densiora de crassio ra ob eorum quadrationem minime retineri posse.sed si ista vera essent,pr
87쪽
secto mihim videretur cur oculis clausis etiam per Dipebras adopertas ista iexilia corpuscula non egrederentur: eoque magis cum nunqua ita arcte ado
periantur palpebrae,quin lacrymae, quae corpusculis istis crassiores sunt, eo tempore aliquando egrediantur. Atqui corpuscula ista vitrum & crystal lum, quibus interiectis cernimus perforant ac penetrant,palpebras autem ipsa non pe orabunti Haec tamen siquis fateatur, oculis clausis videri posse asserendum erit. Sed vehementius ipsos urgeamus: Si corpus est quod exit, locu ergo Occupauit:alioquin enim daretur corpus quod nulli bi enet: quod repugnat Aristoteli in quarto phy. coni. I 3. confirmatur argumentum eiusdem verbis in eodem quarto coni. 32. in quibus ostendit locum quaeri propter motum localem sollim, qui praeter res non inuenitur, ut ex eodem in tertio eiusdem tractationis coni. 4. elicitur. Quinimo additauf,Sicut omne corpus localiter motum, in loco mouetur: ita & huiusmodi corp' quiescens, in loco quiescere: omne isitur corpus nullum enim aliud prriter haec datur, Bex odi auo phy.cont.Σ . idcirc6que&hoC exiens in loco erit. Sed aliud addendum est,quod declarauit abunde philosophus in quarto phy. a coni. - . usque ad 86. Vacuum scilicet nullo modo nos vel etiam comminisces posse
Quibus positis ita argumentemur: Corpus illud exiens dc per plenum locum,motum,aut corpus sibi obuiis factum penetrabit, aut illud potius co pus exeunti cedet. si primum admittas, sequetur duo corpora simul esse,vel etiam plura in eodem loco, quod tamen Aristoteles tanquam Τὸ in quarto phy. coni.8.adduxit. Adde quod visio impediretur, dimesones enim
Corporis exeuntis , cum aliis corporum occurrentium cons inderentur.
Quod si secundum des, visio non fiet: quod probatur, quiaradius exienS in- terturbatur,& ut ita dicam, discontinuatur: corpus namque interpositum, uni parti prius, mox alteri cedit. Sed detur esse continuum corpus,quaeritu r C sivisio verbi gratia) in aqua fiat, aqua cedens, in quem locum suscipitur Non in oculos, quia cum extra aquam stimus,corpus sub aqua positum ce uimus.Neque Cum in 'ua etiam sumus,illam attrahimus,cum sub aqua respirare nequeamus. Prius ergo ostendant a qu6nam cessio illa fiat, tunc illissatiffaciemus. QMdsi ea in re pervicaciter retineat,Corpus illud,per quod fertur conus,cono cedere:nos contra instabimus, hoc enim modo, si duo vel plures eandem rem aspiciant, in loco Vbi coniunguntur concurrentes coni, unus alteri cedet, ex quo sequetur nonnisi illum rem spectaturum, cuius conias loco steterit,cuique alij omnes cesserint. . Sed aliter rem habere docet experientia. Multi enim simul rem eandem cernere possunt, quo fiet ut conorum illorum clim nulla mutua cessio fiat, unus alterum sit penetrat rus, multaque corpora in eodem simul loco dfutura. Praeterea, si visio fit
ex ill ius corporis exeuntis motu, sequetur eodem tempore dc momento,
moueri ad: remotum M propinquum. Quod fieri nequit consequutio mproba ur, quia luce praesente, rem maximὸ distantem puta caelum,&m Ugispropinquam puta meteorologica eodem momento videmus. Cons quutionis kνέκα-ν ostenditur, quia si idem moueri potat localiter, eodem tempore, Per maiorem & minorem distantiam, ad extremum sine medio perueniretur, neque motus localis successue fiere ut Aristoteles in Iibris de physica auscultatione non semel declarauit j Ad haec accedit: si duo cregione positi se inuicem spectent, aut neutrum alteram visuriim , si coni se inuicem tangant atque disiungant, aut unum tantum alterum conspecturum, si nimirum unius tantum conus loco steterit aliumquQN cedere
88쪽
Α cedere coegerit. Postremδ, si quod exit tenuissimum corpus sit, certe
aut aer aut ignis erit, cum ista inter corporea elementa , sint tenuiora ut ex secundo de ortu& interitu libro, ubi de transinutatione mutua elemetorum,& ex primo meteorologico constat, Ibi de eorundem proportione agitur. Sed neutrum esse potest i quod ita ostenditur: quia, cum natura nihil frustra faciatis tale corpus esset aer,frustra esset, aer enim Vbique ante oculos copiose obuersaturi QDrsum ergo nouum ex oculo prodemitem ponere oporteret, haec quideri ratio ex Aristotel. desumpta est, in primo physica ausculationis coni. s6. qua probat trium principiorum λ άρ- .- Et certὸ , si natura nihil superfluum agit, ut ibidem annotauit Averroes) ad videndum autem corpus aereum requiratur,qui circumstat absq; exeunte fassicere poterit. Ignem etiam esse ponere haudquaquam licet: cum enim ignis, corpus leuissimum sit,suapteq; natura semper sursum petens,superiora quidem Cer, 3 nere possiemus, aequalia atque infima, nunquam. Ignis p terea in aqua eritinguitur, sub aquam igitur posita corpora id videri poterunt. Sed quotisum haec pluribus,cum a pupilla,quae aquea est, ignem exire nullus unquam
ostende Tandemque aeque nocte sine lumine mimo ac interdiu cerner tur, si praesertim plures in eodem loco essent. nam a multo illo igne, ex tot culis exeunte,aer circunstans illustraretur. Quid enim a crassitieraran aeris
impedietur, cum ab aqua quae crassior dc densor est, nullo modo impediri possit3 Sed addamus etiam aliquid, quo Perspectivorum ita sentientium, liud quoque erratum deprehendatur. Corpora fere omnia ex sui natura hoc habent, ut cum ab aliis proficiscantur, non inlatum de amplum desinant ac terminentur, sed in angustum redigantur. Aqua enim quo magis fluit, eis angustior redaitur. Flamma etiam quantis magis attolitur,in tantis acutiorem figuram terminatur: atqui isti radios illos sisos aliter se habere Mirmant, basim nanque ipsorum rem visam attingere , conum vero in oculo esse C docent. Haec Almander: quae licet Leonicus Platonis paulo studiosior, Perspecctivorum sententiam nulla in relabefactare ostendat, multaque alia in Pla tonis etiam gratiam asserat: nos tamen insta disputatione aduersus Plato nempeculiari,haec omnia aliaque ab Aristotele ἐκ Philopono in secundo de anima proposita multum valere demonstrabimus. Evnim satius esset . spuit Platonis opinionem, non do excoquὁd lumen internum externo eoniungi in visione diceret: sed quod etiam coniunctionem illam extra oc tum in determinato quodam spatio fieri assereret. Inde autem exorditur, o stendens rectius platonem dicere potuisse, coalitionem illam in organo Loso uidendi fieri: quod tamen non probat, Alexander Vero tribus id rationi bus astruit, quas paucis hisverbis complectimur.Si cositio interius fiat,nul
la aderit necessitas alliquid emittendi nullum spatiunt medium ad videdum
desiderabitur, tantumdemque & multo etia plus lumen eYternum interno V eonsereticum & firmius & constantius,prsterea etiam tutius vestigia rerum cernendarum illi quasi per manus tradere poterit. Sed accedat haec nostr viori , Coniunctionem istam luminum, extra oculum fieri. vel defectu luminis intrinseci vel extrinseci. Non luminis intrinseci, quia ille quo magis progreditur,eὁ magis debilitatur:In sui igitur principio arctius S comodius cum externo, quam in fine S quasi in morte coniungeretur, non rationς luminis externi. quia id usque adoculum peruenire aptum est. Quandoquidem si habet facultatem accedendi obuia,lumini interno,puta,amediam, quadraginta cubitorum ratione,certe habet facultatem ccedendi usque ad
89쪽
oculi1m. Probatur consequutio, quia Vltra determinatam ac signatam illari . , , iis transire potest. Quod perspicuum est,si hoc ponatur ut qui videat re motior ab obiecto, in spatio duplo nimirum octuaginta cubitorum fiat. Sed neque Alexandri argumenta neque nostra vim haberent, nisi haec pro omanium firmamento adderenturi Naturam scilicet quando potest, potius per unum qum perplura media operari,ut diseria docetur in tertio de partibus anim. p.4.& in secundo eiusdem cap. 1 .alusque pene infinitis in locis.Nec hoc sane is aut temere, cum multitudo semper fere afferat imperfectionem. nam siquidem ista luminis cum lumine coalitio estξὶ Duas haec interrogatio partes habet: unam, qualisnam istorum luminum coalitio esse: alteram, quomodo illa fieri possit. Ad neutram harum interrogationum a commodatum resposum afferri posse illis verbis ostendit: Haud enim quod-.
libet. Praeterea quod interius . Vis autem horum omnium verborum ex vionis siue mixtionis natura sumitur, non tamen eo modo ni fallor)quo pu- - tat Alexander. Quandoquidem non propterea tantum Aristotelem lumina 'ista αμ νιμι non posse, dicere autumo,quod non sint corpora, cum Plato eiusque studios1 Proesius & Iamblicus, lumen corpus esse forsan affirmare potuissent, quod tamen Aristot. hic non impugnat. Testatur hoc item Sim plicius , qui secundo de anima comm. . eos partim reprehendit partim in meliorem sensum trahere nititur. Ad cuius rei notitiam videnda sunt, quae Magnus Albertus eodem libro cap. Io. aduersus illos affert. Addo, hoc ipso tantum posito, vim habere quod ab Aristotele de membrana interiecta co litionemque impediente proponitur. Dicendum erit igitur reprehedi quiadem coalitionem istam luminum, sed ob eam causam, quia si Platonis sententiam spectemus,veram mixtionem in ista luminum coniunctione deside- Crati perspiciemus.Secus enim, quomodo luminis externi visita in alterum transit ut illi rerum obiectarum vestigia, ad facultatem usque videndi quae intra oculum est, deferendarum communicare possit ξ ut lumen internum exiens,externo medio ad rem usque Visam perducatur3 nisi,inquam, ita inuicem illa lumina alterentur,atque permisceantur, ut ex eis una media forma oriaturi Haec autem vera mixtio est, Averroe teste priori de ortu 3e interitu libro com.86. Verum,si recte conditiones ac leges omnes ab Aristotele pro positae perpendantur,huiusmodi mixtionem nonnisi elementis aut aliis qui dem, sed ratione ipsorum elementorum conuenire percipiemus. At Plato lumen ,alterationi obnoxium elementum esse ilicet alicubi contrarium ha here innuat)nunquam fateretur. Ad hanc rationem, confirmatio accedit ex
Opti eorum doctrina & ipsa experientia ducta: Si quidem illi docent, posito
inter duo lumina,opaco corpore, duas item Umbras produci,illa vero ostem Ddit, lumen unius candelae accensae, ab alterius lumine segregari. Qin ergo, ut Platonem tueantur, Verba illius non sensa hac in parte repreheta dictit, illumque per με φή uidem quod confundi intellexisse docet, non satis certate stibi constant. Lumen nanque puta Vnius candelae accens, confunditur quidem cum alterius lumine,& augetur siue inreditur hoc vero qualitatum proprium est non tamen Vllam vim maiorem ob illam confusionem in suo principio adipiscitur. Adde etiam,improprie dici lumen internum oculi, alumine externo augeri,cum non omnino sint eiusdem rationis. Petit itaque Philosophus iure a Platone, talem sibi coalitionem istorum luminum explicari,quae visionem ea ratione efficere Valeat, qua ipse existimabat. Ex quo item alterum potuit ab eodem re quaeri, quomodo tadem coalitio istas ri possit, cum membrana inter unum de alterum corpus intercedat. Quae
90쪽
Alexander ait: Lumina scilicet non esse corpora, proptereaque uniri n5 posise,recte habent, sumpta nimirum ex Aristotele priori de ortu&interitu lubro ubi aduersus Anaxagoram disputat. Imo id ipsum est quod ibidem Philoponus & Averroes annotariint: Nullum scilicet inseparabile,& ex se non subsistens, cuiusmodi qualitates sunt& formae, ad mixtione aptum esse.Sed quaeri hoc loco posset, An visio per emissionem fieri diceretur ex platonis sententia: Si coalitio illa ut Aristoteles mallet in oculi initio fieri putaretur. Responderetur, tantum emitti, quantum initium oculi acetro illius distat, in quo ignem collocabant, ut carmina Empedoclis diserte exprimunt: quin Aristot. ipse infra suam hac de re sententiam explicando, docebit Estheteri u animae videntis non in extima oculi parte, sed in intima esse collocatum.
B Quod igitur absque lumine fieri nequeat ut videamus, dictum est
alibi. Sed siue lumen siue aer si quod inter oculum & rem vitam inter cedit , motio quae ab illo fit visionis est efficiens.
Reiecta Platonis de videndi modo, sententia, suam affert: quam Vt planiorem reddat,id quod secundo libro de alii ma declaratum est, sibi dari postulat. Hoc autem est, vis totiem non sine lum ne externo effici. mo posito, seam profert sententiam, quae est,Motionem illam, quae medio aere vel lumine fit quorum utrunque inter aerem & rem visam intercedit) visionem producere. Breuis quidem concisaque admodum tota haec sententia est, ac
proinde subobscura: partibus tamen illius dilis entc r examinatis perspicua atque illustris reddetur. Ad visionem obiectum spectabile desiderati satis exsecundo de anima libro nouimus. Hoc veris obiectum,licet colos appelletur, latius tamen patere, atque ad nonnulla alia colore destituta extendi, ex si
C ptuagesimo secundo contextu eiusdem libri ostenditur. Ista sunt, ignis, sol, astra: praeterea, capita quorundam piscium, ligna putrida aliaque huiusmodi, quorum pars interdiu quidem proprio x peculiari colore,quo est affecta, cernitur: in tenebris autem, n5 sub ratione proprii coloris vel albi, vel fusci, vel rubet ut quidam male sentiunt sed quemadmodum aitAn stoteles cum
nullum colorem obtinent peculiarem, non quatenus colorata,sed quatcnus tantum splendens,conspicitur: pars Vero, Vt ignis Mastra,etiam interdiu,non
tamen quatenus colora A nisi improprie cu, Latinis loqui velimus) sed seupsa ut aiunt sub aspectum cadit.Color ergohst piscipuum visus obiectum, quia ad illum praecipue afficiendum aptus est, hon t,men sine lumine. Quocirca , cbIor in tenebrjs, non actu sed potestat φεctabilis appellituri quan-- do sine medio illustrato ad oculum multiplicari fissileat ' Hul iplicatur a tem afficiendo medium actu b: qub fit ut iure dixerit Aristoteles eatenus esse spectabile, quatenus extraneo colore imbuitur. At quid
aliud est actu En φανες,quam . φανὶ riam illuminatum Lumeri se que est actus quare color si1ne lumine non poterit se ciacmoue e : nec ex cὀMequenti spectabilis actu reddi. Colligitur ergo iure non sine itiniine colo mpraesertim visionem effici posse: quod tamen ita est intelligenaumpti mere non colorem prodiicere, sed in causa esse vi colores recipiantur alter mus, quod Auermes egregie probauit, & statuit addersus. Aue te si ila' secun do de Anima comm.67. Hanc eandem Plislόsophi propositionem repetit ataque eonfirmat, idem Averrbςshic in eap.1. Ait enisa,Hoc visus peculiare deproelium esse, Ut cum medio dee quoque indigeat atque hinc fieri, ut bruc