장음표시 사용
71쪽
membrana per pupillam via continetur,& quae nigra in omnibus reperitudi non autem quicquid prςter album in oculo esse cernitunlicet ipsius verba in primo libro de historia animalium cap.1o.id videantur significare. Candidu inquit)oculi magna m parte simile in omnibus est: at quod nigrum dicitur, variat aliis enim atrum, aliis estum, aliis fulvum, aliis caprinum. Atqui in quarto eiusdem tractationis cap. 8. inter pupillam, & nigram oculi partem discrimen ponit: quandoquidem de oculis talparsi ita loquutus est: Habent Bigeum illud orbiculum, quod in pupilla continetur, atque albae et1am po
tionis circunferentiam. Non abs re autem istam partem tantum laeuem appellauit, cum alioquin aliae partes oculi laeues esse videantur, & tunica ipsa ὰρ οειδὴς arteriis Venisque conspersassit . nam ea parte qua pupillae obiicitur, tersa admodum est:praeterea chm- mori proximior sit, idcirco etiam laeuior esse iudicatur.Sed quorsum tam multis, quado minime dubium sit hiraristotelem per mediam dc nigram partem,humorem ipsum B sua natura laeuissimum,cum ea tunicae M χηρειδενς parte, quae per pupillam cc nitur,cori iunctum intelligete Vnde non possim non mirari, illos qui asserui: id ed ab Aristotele partem tantum istam mediam laeuem fuisse.Vocata, quia cum nigra sit,ad lumen reflect endum,Sc splendorem illum producendam Gliis qculi partibus aptior esse videatur quod sane falsu esse,ex eo liquet, quod Aristoteles docet, mediam istam oculi partem, non quia nigra sit,sed quia lς-
uis,splendorem emittere. Hic multae oboriuntur dissicultates. Primum enim non videtur esse verum, mediam illam oculi partem in tenebris splendere posse,cum oculi omnem suum splendorem extrinsecus recipiant, quo certe in tenebris destituuntur. Praeterea, si ob laevorem oculus splendet,cur ab oculo extet no splendor ille aut noctu aut interdiu non percipitur Postremo, cur quiescens oculus atque in cadem semper laeuoris ratione manens, splendore Cn5 uernitὶ Priori dubitationi ex iis quae supra allata sunt,facile est satisfacere. Nam oculus ex sui naturatumen habet, laeuorem obtinuerit: ab extri laco autem lumen ideo tantum recipere dicitur, ut ad amam colores reducat quibus affectus est. Secundaedubitationi respondet Alexander. Splendorem nimirum illum ab oculi tunicis retineri,Vt exire nequeat.Sed mirum est haec ab illo proferri, cum oculi muscipularum , ebque magis leonum, non modo totidem, sed crassiores etiam tunicas obtineant: praeterea, tunicae illae in primis sint pellucidae ac trasparentes: qua de causa lucis transsitu impedire non possint.Dicendum est igitur: Adeo exiguum esse lumen in oculis hominum, ut interdiu a maiori offusceturmoctu vero sui speciem per medium multi lucare,oculumque externum ferire nequeat. In oculis aliorum animaliu multum est,ac proinde noctu saltem externum oculum mouere potest Sed his nascitur noua dubitatio . Nam qui fit ut in oculis muscipularum noctu , nutiloque prorsus extrinseco lumine praesente,non semper splendor ille conspi- .ciatur Hoc sane negari non potest,cum experientia sit manifestum. Dic Drem igitur,tunc tantum istorum animalium oculos in tenebris fulgentes c&spici,cum intentius aspicere voluerint:tunc enim fit ut tunicae oculi quasi distentae quod aliis etiam rebus accidit) laeuiores & lucidiores reddantur unde etiam sententiae Alexandri absurditas magis perspici potest. Tertio dubio Aristoteles respondens, ait, Oculo agitato,id quod unum est, in duo quasi Mbire ide6que idem quodamodo seipsum videre, quod quiescente oculo fieri nequit. Alexade ut haec verba reddat clariora,nonnulla primum &obscure qui de ipfert: huc tamen ni fallor)ipsius sentetiae fiamma redditi Cum oculus commouetur,fit duo,id est organum videndi & obiectum visus.nam agitatus M
72쪽
. 3c ex proprio loco motus splendorem emittit: pustquam vero ad suum loca naturalem redit,ibi illum offendit adhuc constantem& integrum:quςm cernes quasi ab alio effectum ieipstim spectare dicitur . sed celqritati baec omnia tribuenda sunt Haec sane responsio praeter alias difficultate, qlias' secu affert, his ut quidem puto obiectionibus non satisfacit. Docet enim Aristoteles splendorem illum non ab agitatione fieri,sed laeustrem oculi consequi,agitatione:mque id tantumessicere, ut splendor spectari possit. Praeterea , pculum non aliter splendorem illum videre,quam seipsum videns: idcirc6que ait, num quasi duo euadere.Haec animadvertens Alexander, multaque alia ab, surda, suam interpretati 'nem consequentia, liter Aristotelis Verba explie re aggressus est, in hanc sententiam: In agitationeoculi unum fieri duo, non B quod oculus secundum eandem partem, fiat videns &res yis .sed secundum diuersas.Nam cum corpoream magnit idinem habeat, ac proinde sit diuisitibilis,dum agitatur,potest no totus in loco naturali, neque potus in loco praeter naturam simul existere:sed per continuam illam confric xionem, p*rxein sui in loco naturali habere,partem non:sibique inuiςem partes succedere: ita ut quae modo aberat,adsit:&quae aderat,absit. Pars igitur,li quae in loco naturali est, vel discedens vel πdiens, percipit fulgorem partis quae extra r peritur.Qua ratione oculus qui unus est,dup factus esse videtur Vn enim illius p rs ab alia quassi separatu idemqueNisumitve obiectum, dc videns suo organum videndi essicitur. Haec Alexandri explicatio verbas contextus bene quadrat,& experientiae conuenit: nam fulgor ille non ut quiddam manens,sed ut transiens cernitur,omniaque declarare videtur i hoc ypo excep-lomon enim satis apparet, qua ratione oculus hoc modo seipsum in refracti ne vi ait Philosophus in contextu conspicere dici possit.Praeterea, objiciam - Aristoteli,Confricato aliquando oculo, & celςritur commoro, etsi quiescas, per aliquod tamen temporis interuallum, splendorem illum tibi ob oculos obuersari, Postremὁ,quid de iis dici poterit quibRs facies percutiturὶ quid dolis item qui a somno exuscitati derepete oculos aperientes huiusmodi fulgorem cernunt hic nulla profectὁ commotio, nulla oculi diuisio fit Nonnulli, vi priorem dubitationem soluant, nouam verborum Aristotelis interpret tionem ita proponunt: Oculum scilicet ut splendorem emittat, lumen e trinsecuma spiritibus recipere oportere, cum praesertim sit a praedominio Mqueus.In commotione igitur illa nigrum oculi a spiritibus illuminatum, fieri visiuq facultatis obiectum, ibique seipsum tanquam in specul0 per rςflexionem cernere vertim haec opinio primum cum Aristotele pug nax, qui luminis causam laeuori tribuit, non spiritibus: praeterea oculum spipsum videre, non autem oculum a facultaxe visiva cerni docet.Terti ὁ,nuli commotione facta, lendor iste in oculo apparet.nam si vel leuiter δί tarde oculo digitum supponas, ill simque eleues, dc moueas loco, statim flamma quaedam totam V pupillam representans tibi obuersabitur.Quartis,in liorum animalium oculis nolla tali spirituum agit tione media,fulgor apparet, non igitur a spiritibus il luminantur hos tame Philosophus pro exemplo sumit.Postremὁ,quod aiunt vix tolerari potest, Oculu scilicet hominis aqueum esse, istorum vero animalium igneum: cum non modo iidem humores, sed copiosiores exitam,
in oculis brutorum reperiantur.Leonicus rectius.dicit enim Hemadmoduin speculo per repercussionem& refractionemimaginis, ipseseip*m cernes oculus,duo quasi euadit, simago nimirum quae cernit, & id a. quo imaginis reprςsentatio fit, id est oculus ipse): ita in hac confricationς, oculus quasi in duo bit, Sc ipse seipsum cernere videtur.ΑdditThomas: Et quemadmodum
73쪽
in speculo ab exteriori redit species oculi ad oculum per reflexionis modum: iita in hac, fulgor oculi, quasi ad oculum ipsum redire dicitur. Pars enim illa quae extra proprium situm est,licet nonVideat,assidue tamen fulgorem emit
tit. Ad aliud porro dubium dici fortasse possit, Non statim post confricatio
nem, oculum , secundum se totum, ad suum naturalem locum redire, atque ob hanc causam tandiu splendorem illu conspici, quandiu saccessio illa par tium commotarum atque agitatarum perduret. Ad alia equidem responde rem, Hanc passionem a superiori diuersam ecth, neque enim in hac splendor
orbiculatus & continuus, ut in illa, sest numerus infinitus corpusculorum emicantium cernitur.Id autem a multo concursu spirituum subito erump cntium factum esse crediderim,n5 ob aliquam o culi agitationem .Multa autem
illa spirituum subitaque M sonferta eruptio, vel quia statim a percussione producitur,vel quia paulatim in somno palpebris adopertis generatur, effici potest.Spiritus autem ipsos visui seruientes purissimos esse ac lucis naturam retinere,exeuntesque ab oculi splendore illuminari posse satis constat. Haec Alexander in priori partic.probi , M in quarta,pr l. .Praeterea vero Α- uicenna in tertio libro de anima cap. 7. dicere forsan voluit. Sed hic tollenda est repugnantia quae ex trigesima partic.probi .f9.oriri videtur.Ibi enim diserte Aristoteles fatetur quod hic ex proposito aduers' veteres philosophos negat Nam quaerens cur manus dextra a sinistra,& pes dexter a sinistro differat quatenus scilicet unum horum membrorum, est altero fortius & mobilius)oculus ab oculo non item: respondet id accideret, quia elementa quae pura sunt, seorsim sumpta a seipsis differre non videntur, cum discrimen ex varia tantum illorum permixtione atque habitudine sumi videatur. Atqui manus & pedeς ex elementis compositae partes sunt, visus M auditus ex pu- iaris atque impermixtis olementis constant, ille nimirum ex igne,hic ex aere.
Ad hoc quicquid alii dicant,statuendum esse puco, Authoritates ex problematibus sumptas,aut omnes probabiles esse, aut plaerasque non multum veras δί necessarias. In illis enim sermonibus Aristoteles se communi hominuloquendi rationi modoque accommodat, vel magni nominis cuiusdam hominis opinioni.Hoc vel ex eo deprehendi potest, quod pauca in illis extant, quae cum aliis ab Aristotele alibi ex propria sententia declaratis pugnare novideantur. Continentur ista sub illa philosophia,a qua Aristoteles extranearum rationum id est ovulgi opinionevel aliorum fundamentis sumptarum)appellationem duxit.Id contextus quadragesimvsseptimus quarti libri phy.¢esimus Averrois commentarius prioris libri de caelo nos abunde do cet. Quare nihil ista huic loco in quo de rebus serio agitur, repugnare censendum est. Veluti & in refractione . Rectς hic animaduersum est,re D flexionem siue a refractione siue nonnihil differre. Qua de re petant quae Olympiodorus, & Philoponus in priori Meteorologico ibbro seripta reliquerunt. ει γε πῖρ Γυ καΘα-οκλῆς φm, Tιμ ω γέγραπνῖοι ) υσαυεβενε ρρῆν cum ρ A-κ, ct m σκοτει ἐώρα αν ἡ Γ- ναναι se τέ σκοτει αιοῖσαν , μ' o-λεγει, κε δοκεῖό τε ανΘρακώδεων sim ανυρ 19η φλοξ,ὼν r. φωτὶ ου δωρον φαίνΠαν ὐπάρυνώ δ'αρα ὁ πάρχει ', αὐα-Γ ηρεμα λανθάνει ἡρος, εν ζ - ως .
74쪽
16 Quandoquidem si ignis esset, ut Empedocles ait & in Timaeo sc i
ptum est,&visio feret veluti exeunte ex lucerna lumine ,cur in tenebr. quoque visas non cerneret ' Dicere autem in tenebris lumen egrediens extingui ut Timaeus asserit vanum est omnino. Quaenam enim luminis extictio erit Nam extinguitur aut in humido aut in frigido caligum& siccum, qualis ignis apparet,qui in carbonibus inest,& item flamima: quorum neutrum in lumine inesse constat. Si 'erb inest quidem, sed ob exiguitatem nos latet,oportebat sane per diem,&aquam lume.extinsu & in glacie maxime tenebras fieri.Flamma utique S corpora ignita,nocpatiuntur. Nunc nil liuiusmodi accidit.
B Sublato dogmatis Antiquorum iundamento, id est patefacta causa qua
moti veteres falso visum igneum esse dixerunt: hinc arrepta commodissima occasione, ad modum visionis,quem ipsi constituebant, impugnadum tram sit. Primum autem eorum sententiam ponit,aduersiis quam, impropriae V cis abusum prius indicando,mox ipsam rem expendendo argumentatur. Ilulorum autem,nimi in Empedoclis 65 Platonis sui ex Timaeo perspicitur) semientia haec erat: Oculum igneum esse,& visionem igneorum radiorum emiLsione, medium obiectumque sua luce illustratium fieri: quemadmodum no ctu lumine e laterna diffusi, visionem effici cernimus. Aristoteles vero ita assiuersus eos excipiti Si oculus est igneus,M visio emissione radiorum igneorum illustrantium sit, sequetur in tenebris visionem fieri posse, quod tamenta sum est. Huic obiectioni Plato in eodem Dialogo respondens, In tenebrii ait)veluti interdiu, quatum attinet ad origine visus, istonem produci posse: c impediri tamen, quia noctu lumen ab oculis exiens extinguatur, interdiu
vero ab externo lumine vigorem sitscipiat. Urget iterum Aristoteles Plato nem hoc argumeto: Quod extinguitur a quibus ignis extinguitur, naturam ignis habet, sed lumen naturam ignis nonhabet: lumen igitur non cxtingatitur, a quibus ignis extinguitur. Maior nota est, quia omnis corruptio a comtrario fit,&vnum uni tantum contrarium est.Minor quoque: quoniam Ignis,
natura est calidus M siccus, Vt sepe inculcat Aristoteles in quorum neutrum in lumὶ ne esse constat.Tunc addit Philosophus,Ignem corrumpi ab humido & frigido, lumen igitur ab illis corrumpi non posse. Assumptione experiem tia ignis de flammae in accensis carbonibus, prohat : consequutionem ex praemissis probatam supponit. Poterat respondere Plato: In radiis illis siue spiritibus igneis emissis, aliquid flammeum, squalis est carbonum accenso-ium ignis) id est calidum dc siccum inesse, sed id nos latere, ob sui exiguit ' P tem. Instat igitur adhuc Aristoteles ita ratiocinado: Si modicum adest ignei aut flammei in lumine, quod senstisnostri captum fugiat,id certe consequv-turum: Diebus scilicet fugi dissimis,& in aqua,praesertim vero in glaciς,visum nullum futurum. Nam flamma corporaque ignita hoc patiuntur. Axqui in quit nil huiusmodi fieri cernitur: nam x interdiu vehementissimo qu0que frigore, M in aqua visionem fieri constat.Non me latet nostra hanc interpretatione ab aliis fere omnibus abhorrere,sed omninὁ verbis philosophi ni fallor accomodata est, illi'; nullam vim infert, & dissicultatibus minus est ob noxiat quae tamen essse possint, eas suo loco euoluemus. Vt Empedocles ait,ia in Timaeo scriptum est.ὶ Empedoclis versus infra proponutur. Platonis in
75쪽
Timaeo expressa extant, M ab Alexandro alii ue interpretibus reseruntur, Aquare illa hic apponere nihil necesse. Veluti exeunte ex laterna lumine . In oculo ignem quendam illuminantem non comburentem, congestum esse asserebant Veteres illi: ab eo deinde, praesertim vero parte illa media & nigra,lumen procurrere & emanare ,ut ab acccsis facibus, & laternae cornu lux exire sele; Ioc lumen externo lumini sibi simillimo occurrens,in unum cum ipsis quasi corpus coalescoe: ex qua unione Vim stimentem oculu, quascum quores cernere. Quemadmodu enim cum quis aliquid tangit, vel ipse ab Glibtangitur,motus huiusmodi ad anima usque distunditur: ita radium illum exbutem externi luminis sicietate ad 1utum, quasi res ipsas tangendo, illumse species ad animam usque deferre: atque hac tandem ratione estici visio- snem assirmabant. Quaen m enim luminis o tinctio erit Aristoteles ita rigidia1 is physicis decretis fuit, ut non nisi cum praesertim de re ipsa agitur
vocabula propria dc germana receperit, aenigmata vero o bscuraque verba ita fuerit abominatus, ut non semel hac sola ratione in antiquos acerrime sit
inuectus . Neque id sane impudenter: nam si physicae aliarumque disciplinarum praecepta aenigmatibus inuoluere liceret, cui non de physicis, rebsisque vitioribus pro suo arbitratu philos phari, omnibus sub amigmatici sermonis ementitio velo fucum facere,omnia denique sus deque ferre integrum esset
Priterea,quis tandem esset interpretationum modus singulis interpretibus, quam collibuerit opinionem authori affingentibus Z Et sane sui ait Aristoteles ut oratio est mentis index,mens utique hominum, non aliunde quam abortatione iudicanda est.Nouerat igiturAristoteles Platonem extinctionis appellatione,no proprie extinctionem,sed aliud quid aenigmatico hoc nomine inuolusu intelligere, ut diserte elici potest ex trigesima prima pari.prOb-22.) ubi ex sentetia Platonis loquens causam cur oculus rigorem n5 patiatur no Cesse ait, quod igne is sit, huiusmodi siquidem ignis non calefacit), sed quod
pinguedinis multum, carnis vero nihil obtineat: illu tam reprehendere votulf,qubd improprie ,γδd obscure, atq; adeo non Philos phice loquoretur: neq; hoctantum in loco, sed alibi vi quide aduersus alios,ab Aristot. istitatu esse videm'.Quare quae hic a Leonico aliisq; Platonis studiosis , P illius causa asseruntur, verὰ quidem sunt& recte dicta, sed quae potuerant praetermitti: cum opera melius & aequius, collocari potuisset in Aristoteles artificio tum expendendo, tum quod Alexander praestitit confirmando,dicemus quam in illo impugnando veluti rudi & praeceptoris Platonis sensa minime percipiente 3 Plato igitur oculum igneum esse, ac visionem emissione luminis interdiu fieri, noctu vero lumine extincto impediri demonstrado: praeterquam quod ignis nomine abutebatur extinctionis quoq; vocabulu, ut rem redderet obscuriorem,perpera usurpauit. Ac proinde Philosophus,ab ipsb percolatur H qualis ham tandem sit haec luminis extinctio.Quasi nimirum quod n5nis im- Upropria extinctio,& atq; adeo non nisi ignis metaphoricus, sque vocat Platonoen adurente & illuminante)cui ista extinctio accidit,intelligi possit. In quo etia & illud Platonis deprehedere liceKς physice de Estheterii visus natura loquutur adimateriali adcTheologica traseat.Quod quide illi moris
est. Acturus naq; de generatione elementoru,de principiis reru natural tu, a
lii': physicis Theorematib',modis ad numeros,aut ad quantu,modb ad alia huius m dicenigmatica ac rhetorica potius qua- ut ait Averroesq, phy. co. 19 trasvolat quς delicatioru quide hominu animos dulcedine qua-da permul est,sed vene solidaeq; scietiae cupidos nuva pascunt Sc exsaturat. Det autem Plato lume in tenebris veta extingui. Aristot.ita excipiet Nam extinguitur aut in humido aut in frigido,calidu& siccu,qualis ignis apparen,
76쪽
& flamma quae in carbonibus inest). Summa caliditas itemque siccitas igni
conuenit, ex secundo de ortu& interitu libro, coni. 18. Estautem Caliditas qualitas uniens corpora .resuη, ω seiungens, ut aurum a plumbo. Sicciatas vero illa,qua elemeta vel mixta ex iis, facillime termino proprio constat, dissicillime alieno: lapis enim propria sigura teminatur, non figurae5tinemtis. Frigiditas & humiditas his contraria sunt: siquidem illa indisterenter co pora uni tot lutum & paleam in gleba terrae, aut aquam 3c temram seorsim, hac elementa facillime termino Mieno terminatu difficillimὰ proprio. Calidum itaque δί siccum, quale praesertim igneum & flammeum est, ab humido & frigido, tanquam a cotrariti tinguetur. Est ariem tam bina uti)em iri quarto meteorologico coni. 7. de corporibus 'stibilibus
gens nil aliud, quam 1 pse ignis, siue spiritus& fumus ardens. Miuiit hic nonnulli :an caliditas semper contrario corrumpatur, cum aliq Τὰ n pu B tredine ab eodem calore extingui videatur: sed certe nimis praeter reni, c Aristotelem de calido igneo dc flammebloqui cmstet: praetere distinctio illa toties a Galeno in priori parti c. aph. repetita umnibus nota sit: Calorem scilicet duo significare, qualitatem ipsam elementi quam materiam mixti verius appellamus δί substantiam vaporosam calidam,quae inaniniatis calor innatus δc efficiens causa mixti dicitur.Prior aliditas,a simili augeta a comitario semper corrupitur: posterior,a simili id est 1 calpre extraneo pessund tur.Illud etiam ambitiose nimis quaeritur,quomodo humidu agat in siccum, de frigidum in calidum, cum ista omnia ad quartu librum moteorologicum. dc secundum de ortu dc interitu pertineantiqua de re tamen sentektia Aue rois 3c philoponi omnino retinenda est. QOrum neutrum in lumine i esse costat. Id est neque ignis neque flamma,vel calidum dc siccum igneum
C flammeumque. Haec interpretatio non omnibus probatur, neque otia Al xandro:sed sane nulla est ratio cur sola non debeat retineri. Primunt enim
haec verba,statim illa sequuntur qualis ignis δc flamma apparet .praeterea Mristoteles etia,ita seipsum disertὸ explicat:dicefenim,corpora nita 8c fiam mea in aqua& frigore extingui, lumen autem non item, quia neque igneum neque flammeum est. Omnes itaque aliae lectiones ab Alexadro propositae Mab interpretibus receptae, absurdae sunt oc Coaste, ut quidem intimius expen denti patere promptum est.Qέd Vero illi aduersus nosZLumen fortasse caliadum esse 5 siccum ex secundo caeli coni. AI. Ego autem respondebo, que calidu neque siccum formam luminis coni qui, ut formam ignis de flammae consequitunimo neque lumen, qua lumen est, caliditatem producere,sed ex accidenti, quatenus scilicet accidit Vt reflectatur: nam perreflexionem tan tum calorem producit hoc ex sui natura obtin*it non alio modo. Ad cal factionem sequitur aliquando exiccatio, ratione scilicet attractionis &eo uaporationis, partium humidiorum a Vi Calliditatis effectar. Opor ebat si ne per diem dc aquam 3c in glacie lumen extingui δί tenebras fieri . Diei apopellationehic intelligere debemus dies illos in quibuslamma frigiditas pollet, summaque item humiditas. Porro Alexader,ad Aristotelis argumetationem magis confirmandam,ait:Si lumen aliquod extinguibile videndo emi teretur,in aqua ridere no possemus. Qin enim ratione is um illud lumen aquam poterit intrare dc non extingui Quod tamen c5tra accidere videmus, nam in aquis limpidis, lapillos δc pisces evagantes usque ad profundum ce nimus. Addo etiam,igneum lumenare obiecta pati non posse: quo fit,ut m dium neq; AEstheterium visus esse possit: ignis enim qui naturam minimum omnium elementorum passivam habet, maximὸ vero activa,expellit potius
77쪽
quam recipit,quod neque aeri,neque aquae accidit,Vt Aristoteles in secundo de anima cpnt.13o.3c aliis etiam in locis docet. Reliqua quae ab Alerandio proponuntur praeter rem sunt, cum a Vero superiorumVerborum sensu sint a lien Flamma utique &corpora ignita hoc pati utur id est Ut in tenebris emtinguantur,atqui nil huiusmodi experimur, in Visuxolligitur ergo lumen il lud eg diens flammeum igneumque dici non posse: Vnde improprie in te nebris extingui dicitudi ideoque manet verum quod obiicitur Platoni, nimi tum si visib emissione istorum radiorum fiat, in tenebris quoque nos spe serps. fim Uistam φοκλῆς - τος, ω περήρηται ανοτη
hune Ni antea dictum est)cerni. ait enim, Vt quando quis de via di progressu cogitans lucernam parauit, Per hybernam noctem,ignis ilicet ardentis lumen, Accense ventorum omnium simul expultricibus laternis:
Qine quidem flantium ventoru spiritum, differunt amouent,
Lumen autem eXtra emanans quo protractius est,
D mgis emicat ad solum indomitis radiis: Sic etiam emicut qui in tunicis inclusus antiquus ignis, Tenuibus velis diffunditur circa pupillam orbicularem: Quedam vero tunicae circunquentis aquae profundum adoperiunt: PIgnis Vero extra oculum emanans magis expanditur.
Aliquando igitur sic videre ait, aliquando etiam per defluxus eos
qui a rebus quae cernuntur, fiunt.
Patefacta Platonis&Empedoclis α ρολογῆν, ininc ad Empedoclem priu timse conuertit,ostenditque squod male sentientibus accidit) illum sibi pu- gestitia loqui. Aliquando enim Empedocles, visionem emissione radiorum fieti asseriti aliquando quorundam corpusculorum a re visa fluentium susceptione. Cur autem hoc faciat Aristoteles,haec fortasse ratio est, ut scilicet ibium tiam a Platone cuius authoritatem&nomen hic deprimit in dissidere ostenderet:praeterea,vi sus opinioni quantum posset suffragia coserret.Nam
78쪽
A Peripatetica de visione sentetia, non multuma posteriori illo modo ab Empedocle proposito, aliena esse videtur. Hic vult defluxus ab obiectis in oculo recipi,il la species obiectorum ad oculos usque Vt infra patebit) multiplicari.
Haec quaediximus ex eo coniici possumus, quod Aristoteles nullum Verbum aduersus Empedoclem plofert. Tantum carmina eius apponit, ut illius opinio, praesertim vero illa,in qua cum Platone conuenit,omnibus nota esse posisit. Carminu vero Empedoclis, quae nos quantum potuimus ψια sine in Mristotelica reprehensionem incideremus, c umimus. haec est sententia: In visione radios quosdam igneos ab oculis condi, non aliter quam a laternae cornu lumen prodire soleat, cum quispiam noctu ventis spirantibus aliquo
profisciscatur laterna enim,lumen suo cornu colentum saeuientiu ventorum
iniuria tuetur,& ex ipsa subtilissimus ignis emicas egreditur quae efficit visi ne, quoque magis expaditur magis quoque aerem illustrat.Eode proris m B do, in pupilla et rcunterentia ab inuolucris illarum tunicarum iguis quidamnatiuus asseruatur incircuferetianaq; aqua continetur & defenditur: cuius tamen pars tenuissima foras prosilit,atque emergit, quae aerem & obiectu itilustrando, visionem in animali producit.His in verbis unaEmpedoclis opinio perspicitur, nimiru visionem fieri radioru emissione. Altera nimiru defluxus illos ab obiectis ad visum proficisci, non explicatur:& qui de ideo forsan,quia non omnia Empedoclis scripta ad illius manus petuenerint, sed illud a V tone tantum relatum accepisset. Hic enim sui Alexander etiam monet 3 in. Dialogo qui Menon dicitur,& in Theaeteto,definiens colorem ex Empedo . . clis sententia, nil aliud esse declarat quam defluxum quendam qui a rebus corporeis obiectis aspecti ad oculos perueniat. ατι ρε- )id emAmis
indomitis. Quod verbum dici potest de equis & aliis animalibus feroci C bus qui nulla vi retineri possitnt Empedocles igitur qui philosophia poetice,
ut& multi alii coscripsit, hac metaphora vim ignis 4n laterna inclusi describiti qui licet cornu circundetur,seras tamen lumε ac radios emittendo, quasi extra prosilire ob eorum exilitatem & libere quasi cxcurrere videtur. Tho, mas transfert Domitis id inattenuatis per laternae velum. neque enim ita perspicue&clare aer illustratur alumine illo ita domito& refracto, vi abi gne non septo neque velamine obtecto. Et addit, hoc vocabulo Empedoclem significare cur in tenebris Visio non fiat, quia nimirum transiens perlaternet cornu debilitatur.Hic vero interpretatio licet in sese no sit falsa,aGra,co tamen vocabulo prorsus excurrit. Quod autem adiugit omnino est α- δὲ αν. visu en1m in tenebris fieri n5 ideonegabat Empedocles,qui alume exἡcundo infirmaretur: eadem enim ratio interdiu quoque valeret sed quia i me in tenebris extingueretur, Vel ut serio loquamur) quia in tencbris lumi
nis externi auxilio destitueretur ωγεω. Antiquum igne,id est ut Plato nD Timeto interpretatur qui primigenia oculi formatione costitus fuit, - θ, iis
.F ῖαω .Sunt qui tesat p.r,quonia scilicet lumen,non ignis exilit: sed illis ne inter metaphoras & tropos sermonis proprietate Piaerunt. Constat enim Empedoclem describere ignem laterna linquam propugnaculis circumsessim coercitu, cuius deinde radios indomitos vocat, qui a nulla vi retineri possint quin extra prosiliant.Vt igitur metaphorae vi maneat, antiqua lectiqretinenda est, quae etiam Alexandro aliisque interpretibus probari videtur. ExhisEmpedoclis verbis illud colligendum est: Oculum quidem neum elis, se veteres illos affirmasse,quo ad illius centru circunferentia tamen pupil-l aquam continere.Thomas dicere videtur,ideo veteres affirmasse in oculi
circuserenti ,aquam fuisse positam ut quasi ignis nutrixioni,&xsterationi in
79쪽
seruire posset. Aliquando igitur sic Visionem fieri ait).Iubet Aristot. in tertio . Rhetor.ne nimis longum interuallum, inter coniunctiones sibi respondem Hles in oratione ponamus,Vt memoriae audientium Vel legentium costulam,. Est autem hoc in loco prior coniunctio illa, Empedocles aute videtur existi mare aliquando quidem. Posterior sibi respondens est: Aliquando ettim per defluxus. Nimis igitur multa inter illas inserta Videbantur. Quare Phi losophus, huic incommodo medetur, cum partem contextus supra positam repetit,in qua prior c5iunctio continebatur, & mox aliam statim sibi respou
ρῆσα - Θαλμος vi , ἀί- σμ9ν,ῶνἀς ἐμψὰ νῖ G εἰ j λα. Democritus autem, quod quidem aquam esse ait eiste loquitutiquὁd vero ipsum cerner imaginem esse putat, non recte. Hoc enim accidit,
uia oculus laeuis est. Et est non in illo sed in videte:refractio namq; estaee passio.Sed omnino de imaginibus & refractione, nondum aliquid
ille nouerat, ut videtur. Absurdum autem est illi in mentem no venisse, ut dubitaret, Cur solus oculus cernat,aliorum vero in quibus imagines
apparent, nullum. Aristotelis scopus est de usitaeteriis sensuum,& de sensilibus agere. u.
cunque igitur in hoc libello proponutur omnia ad istorum naturam inuestigandam pertinent: alia nonnulla adduntur, quia neque a re prorsus aliena Usunt, neque ita commode alibi examinari poterant. Nulli igitur mirum, ristotelem intermissa quam inceperat de modo videndi aduersus veteres dus putatione, ad opinionem Democriti de aestheterio Visus expendenda tram sire, ut scilicet id primum absoluat, cuius gratia haec tota tractatio suscepta est,reliqua deinceps statuat,quae ob copiosiorem doctrinam traduntur. Recenset itaque hoc in contextu, Democriti utranque sentetiam, de Ginet rio nepe visus δί de videndi ratione.Illam laudat, quod oculum aqueum esse constituat: hanc reprobat,qudd visionem nil aliud quam εριφα- esse assirmet. Cur autem Democritum ex parte probet, proxime sequetibus verbis declarabit.Cur vero ex parte reiiciat ,nuc exponit. Censebat itaque Democritus,
uisionem nil aliud esse quam simulachrum siue imagine rei spectabilis quasi in pupilla impressam. Et sane sensus ipse,hoc Democritum docere potuit Κquidem in pupillis oculorum,imago rei spectabilis ad quam se oculi conuer- Diunt, aliquando cernitur. Aristot.tamen adversus illam,bifariam arguinem tari videtur primumque hoc modo: Si passio ista, visio esset,oculo, quatenus oculus est atque videndi instrumentum,accideret: at hoc est falsum, ergo Millud: c5sequutio valet: quia oculus est videndi organum. Falsitas consequutionis probatur,quia passio ista oculo accidit, quatenus tantum laeve, atque expolitum corpus est, quod constat, quia cernimus alia corpora, quae non sunt visionis organa,Vt crystallu,specula aenea, aliaque huiusmodi ob eorum tantum laeuitatem ad hasce imagines representandas apta esse. Secundo,ita ni fallor ratiocinatur: visio fit in facultate videndi,ama tame organo,qu lis est oculus:ista passio, non fit in facultate videdi: ergo non est visio. Assiam-ptio nota est ex iis quae tradita sunt insecudo de anima, nimirum Visum esse,
80쪽
Α operationem facultatis videndi,per speciei in organo susceptionem. minorem in contextu probat,quia ista passio quae vocatur,refractio tantum quaedam est, quae ipsi oculo laeuorem habenti accidit. Posset quidem posterior haec argumentatio ad priorem reuocari sed vi omnia dilucidiora redderentur,nosAlexandrum sequuti ita distincte contextum explicare matutimus. In nonnullis autem ab aliorum interpretaxionibus recedimus: quod cur faciamus,suo loco reddcnda ratio erit. Democritus autem). . Non modo Democritus, ut annotat Alexander, sed ante ipsum Leucippus, ac post ipsum Atheniensis Epicurus, huius sententiae fuerunt: quod sensuum principia, essent illa υδαλα & simulacra, quae a sensilibus rebus effluentia, sermamque & colores obiectorum conseruantia , incurrerent in instruis menta sensuum, quae idem animae indicantia, sensionem efficerent Neque sensionem solum,sed cogitationes etiam δί intellectiones, ex huiust nodi B idolorum occursu ab externis rebus emanantium fieri voluerunt. Hoc nim accidit quia oculus est laeuis . Ex his porro verbis& iis quae in fine comtextus apponuntur,prior argumentatio sumpta est. Et est non in illo,sed invidente). Haec verba ex quibus nos secundam argumentatiqnem duxtimus,non eodem modo ab omnibus explicantur. Alexander hunc in modum interpretatur: Sensus cernendi non consistit in illo, id est in imagine, nec propter imaginem fit:sed in vidente d est in eo qui facultatein cernendi obtinuit. Vera sunt ista omnia : sed oportuit,seriem Verborum&assi mentationum Aristotelicstrum formam respicere: quae sane omnia, sta imterpretatio confundit,ut patet acutae intuenti verba illa ).. Dicamus
ergo illud imi ad proxima referri debere, id est ad Neque enim in oculo qua laeuis est,uisio fit: sed in oculo, qua praeditus est facultate videndi: autem illa est passio quaedam eorporea, siue refracti', oculci
S contingens, quatenus laeuorem obtinet,non cernendi facultate*a ideo st tim additurαν-α Recte annotauit Thomas , Peniqcritum
non habuisse pro absurdo visionem esse pastionem omnino corpoream: nam animam ipsam quid corporeum esse censebat: quo etiam factum est teste Alexandro & Simpli o ut omnelii nostram cog*itionem, ipsamque adeo deorum noxionem, diuinandi artem, somniorumque interpretationem a huiuscemodi externorum id olorum imaginumque incursionem pulsatio. nemque reuocaret. Ostendit praeterea Thomas quomodo Democriti pinio,cum Peripateticis congruere, & ab iisdem dissentire videatur. Viso, inquit,est actus animae sentientisper Organum corporeum: habet igitur alia quam sui causam in corporea ista passione quae vocatur. .cava versi
est prima illa idoli siue formae rei visibilis in oculum percussio. At corporea
- ipsa passio non est visio,neque reflexio consequens illam perectionem quicquam visioni confert,cum oculus rem videat per speciem illius, non tamen imaginem senuat,quam in se rei visibilis continet. Ex his facile nosseptam mus,quantam affinitatem sententia Democriti, cum postrema Empedo. clis&Peripatetica habeati ac proinde quam absurde senserit Plato, qui vitisionem emissione fieri aduersus Veteres omnes, ipsamque adeo veritatem existimauerit . qua de re infra pluribus. Sed omnino de imaginibus de refractione). Reprehenditur non excusatur Democritus. Nam te tiam Platone in Alcibiade priori in Furiosum est ea docere, quae necias: Min Hippia minor Docentes qui non sponte errant, peiores sunt iliis qui sponte mentiuntur. Quantum Veris ad--n ηλάς - naturam attinet: