Galeni In Hippocratis librum de humoribus commentarii tres, ejusdem Reliquum sexti commentarii in sextum de vulgaribus morbis, itemque septimus et octavus, nuper in lucem editi ac latinitate donati, Jo. Baptista Rasario interprete

532쪽

de limorbis com VIII. 1 o I

scula, in quibus praecepta, atque rationem intueri possis, ad omnium nominum uitam gubernandam pertinentia. nam &deuictu salubri,&de utetu ualentium &alia permulta nobis reliquit , quibus ad recte , salubriterque uiuendum insormemur. sed & praeter haec ipsa , quae data opera, ad hoc pertinentia, memoriae consignanda putauit: multa quoque omni bus in locis disseminauit , cum alijs in libris , tum uel maxime in aphorismis,& his , quos modo explicamus , quae ad

eandem rem facere uideantur. intelligebat enim ad uitam humanam tuendam hoc ualere plurimum : quod uiuendi ratione usque dum hac lucis usura perfruimur, uti uel inuiti cogamur. & fere haec una res est, cuius maiorem habere rationem , quam aliarum omnium medici de

tem,cuius maxima habeda ratio est,si quidem ipsum continenter ducimus, & emittimus, hoc est inspiramus, & exspiramus, quid est , in quo tam diu , aut tam sepe, quam in uictu uersemur ξ purgationes ςnim , sanguinis missiones, ceterasquCIi 3 euacua-

533쪽

euacuationes, & quae communi nomine remedia uocantur, raro adhibemus. sine uictus autem ratione, quomodo aegrum sustentes, aut uires conserues, aut moria

bos ad statum usque, tum ad declinati si nem perducas, certe non habebis. Jpse uero duabus potissimum in rebus positari esse uictus rationem uidetur statuere, ias limentorum repletione, & inanitione: quas res ut serues, & apte constituas,magna cura,& singularis adhibenda diligenatia est: ux intelligas quando alendus aegrotus sit, quando non sit: quid dandum, di 'dantum, & quale.& item quando mutanda uictus ratio,& ex quibus rebus in quas sit facienda mutatio. qua de egit in libro de ratione uictus in morbis acutis sane quam diligenter: quo etiam in loco Medicos sui temporis ualde accusauit, qui nullam rectam uiuendi rationem instituerent. Nunc uero, ut monui, duplicem esse ipsam uictus rationem docet : ut altera parca sit, affluens & largior altera: utramque tamen cibi , potibusque uult conti,neri . uel etiam censet uictus rationem quandQque imperandam ex ijs alimentis, quae

534쪽

quae ualentis, aut ex ijs, quae imbecillae .sant materiae . cuiuslaodi autem possis huius rei gratia: alimenta adhibere, nihil opus est hic commemorare: quando ha beas nostros de alimentorum uiribus conamentarios: ad quos si eum libellum quoque aggregaueris, qui est de bonitate, uitioque sitecorum totam rem plene comprehenderis . neque id oscitanter faciendum est: quando usu interdum uenit,ut sit facienda alimentorum commutatio . an quod de permutatione ait, non modo de ratione uictus, quae potu ac cibo continetur, sed de alijs quoque, ut de somno & uigilia, de motu,&quiete, ac ceteris ad uitam pertinentibus, intelligendum est ita enim fortasse intelligere praestiterit. non tamen nos latet,illust praecipue uitandum esse, ne corpora nimium expleamus: cum planum sit multa inde exoriri genera mori barum , de quibus in eo potissimum libro locuti sumus, quem de plenitudine inscrii psimus: ubi etiam duas esse plenitu nisipecies ostendimus.cum enim caussae morborum effetirices corporibus occurrunt, ijs, in quibus nulla sit humorum uitioso-

535쪽

rum redundantia , aut certe superuacanti sint perexigua, non magnam admoduae, immo uero modicam noXam afferunt, oea molestia, siue morbus sit, siue quidui,

taliud, breui tempore corpus occupat: contra uero si plena humorum malorum cor pora offendant, certe non secus in ea gunt, atque eadem opprimendo coeticent , ut pote parata ad morbos, ac soleat flamma ignis in arida ligna suam uim exercere: ac sicut accensi lychni flamma fulse ri admota: Licet enim eius subitam, & ue hementem actionem intueri.ita si plenum excrementorum, quae uitiata sint, morbus a caussis suis excitatus, corpus inuenerit, statim comprehendit, atque in siua esse potestate omnino cogit. quare danda opera est diligenter, ne corpus redundanS, as fluensque excrementis in morbum incidat:ne ue causis morborum ipsum tale unquam inueniant.fieri enim quandoque totest, ut in malum habitum cadat, &alijs plerisque morbis corripiatur, quibus adhiberi nullo modo remedium possit.: Octras desectant, molestia asserunt, impleηti

536쪽

de uulg. morbis comVIII 3 o s

platant. eorum mutationes ex qualibus in quales,atse habeant.

Est etiam in medicina odorum usus n6 paucus. nam & in animi defectionibus, &in suffocationibus ex utero solemus siuaues infra, foetidos supra adhibere: illis ut

uterus oblectatus laxetur,&calfiati his ut offensus fere, eoS auersetur, ac refugiat. est etiam quibusdam natura tributum, ut grati eis odores sint, quibusdam, ut ingrati uideantur.quod debet Medicus animaduertere, ut si quando sit facienda permutatio, ex qualibus in quales faciem da sit, non ignoret. etenim si quis prius calidis oblectabatur, eoque morbo sit cor reptus, ad quem calidi sint accommodati, non est facienda commutatio. sin uero morbus frigidos requirat, uide ut odores sint contrarij, quod ad qualitatem caloris, aut frigoris pertinet: suauitatem autem ne mutes. hoc autem dico, ne gratos& suaves in scelidos & insuaues mutes. ut igitur cetera commutes, seruanda tamen perpetuo est odoris gratia. alios comperias,quos odores laedunt. ijs ne adhibeas. sin

537쪽

.si necessitas urgeat, da operam, ut paruci admodum consuetudinem immutes, Equam minime homines offendas. quoi uero ait, implere: id ne ad replendum ci put, an ad alendum referri oporteat, inclitum est. constat enim utrunque ab odori bus praestari: quorum alterutrin S. iam in eo aphorismo, facilius est impler, potu, quam cibo, ex Hippocratis sententia pro bauimuS . alterum uero, quod ad implea dum uaporibus caput pertinet, ita da .rum est, ut putidum sit uelle confirmare

rationibus. ι 3 1 Spiritus irrumpentes, intrantes, exeuntes, o item corpora.

MDiximus persaepe, magnam habendam: esse aeris nos ambientis rationem, eis -que constitutionis, ut an purus sit an cras. su S, an tenuis, an caelum sit nubibus obdu- ictum, an sudum, sciamus: quem saneae rem modo spiritum irrumpentem ipsi Mrminauit. quoniam autem is nostro bilissi ducitur, aut emittitur, quod opus est ei. , - .quR commiani nomine uocatur respira

538쪽

tri , ideo ait, etiam uidendum esse , qui spiritus introeant, quique exeant: ut illo uerbo significet insipirationem, cum aerem intro ad nos trahimus: hoc uero, ex pirationem,cum attractum iam aera fotast pellimus . magnum profecto usum haec contemplatio & ad praesagiendum de salute, aut pernicie futura: & ad morbum curandum afferre consueuit. id quod ipse sexcentis in locis docuit , & nos in libris deussi, deque dissicultate respirationis eius secuti sententiam, declarauimus. iam uel ro quod addit, & item corpora, nihil uel-l le aliud uidetur, quam ut Omnia quae corporibus nostris admouentur, consider mus : siue ea alimenta sint, ut potiones,l sorbitiones, & quae ciborum nomine apri pellantur: siue remedia & medicamenta, ut emplastra , unguina , & quae pellendi morbi causa imponuntur : & item omnia

quae eXeunt, ut eXcrementa per OS, nares,

Oculos, aures, secessam, urinam, sudores, sanguinis profluuium, & continuum effluxum illum uaporum, qui oculorum effugit obtutum . nisi enim haec omnia medicus diligenter speetabit, periculum est,ne offla

539쪽

offendat: aut ne occasionem, quam espraecipitem dixit Hippocrates,arripiat. Rumores meliores,ct tristiores. Vult hoc quoque medico curae esse, renuntij tristes ad aegrotum perferantur,ne ve quis coram ipso de rebus tristibus, tiquae motus turbidos afferre nobis solent, sermonem instituat: sed de rebus iucum dis, & animum oblectantibus habeatur oratio. qua de re stupra quoque mentio facta estis . Qualia ex qualibκι lingua adscificat. Aegrotantium lingua selet plerunque indicare, qui nam succi uitiosi redundeat in corpore. sunt enim quibus dulcia esse amara, & contra, uideantur: sunt quibus insuauia magis placeant. ut enim in viiijs oculorum sit saepe ut omnia flaua,aut alte-tius coloris uideantur,pro ea nimirum spocie,quam gignit humor is,qui uitiatus est, ita in lingua usiu ueniti atque hoc es quia ait Hipp.in illo loco, cibum paulo suaui0' rem, licet paulo sit deterior, esse aegr0to concedendum. cum enim deprauatus gin

540쪽

stus sit,& item uitiata ea facultas, quae appetitum excitat in nobis, fit, ut interdum in huiusmodi rebus, connivere oporteat: quando in morbo regio tantam uim habet bilis in gustatu, ut omnia amara uia deantur . sic cum salso, aut acido humore imbuta si omnia,quq offeruntur,eiusdem esse saporis aegroti existimant. Spiritus simili modo ealidior,frigidior, eras ssior, tenuior, siccior, humidior: implens plus, aut minus:atque ab ijs mutationes quales ex qualibus, sise habeant.

Magna adhibenda diligentia est, ut aeris qualitates omnes, & eiusdem subitas,& quae statis quibusdam temporibus fiunt , mutationes medicus perspiciat . si enim sciat, quando is calidior, aut frigudior sit, qu m usus postulet, itemque siccior , aut humidior, & crassior, aut tenuinior, poterit omnibus uictus rationem instituere , quod ad aerem pertinebit, ad

unamquanque temperaturam accommO-

datam. ac si qua exuperantia sit, eam instituta contraria uictus ratione corrigeres

si ratio