장음표시 사용
541쪽
si ratio morbi ita exigat, curandum erit a calidae qualitati frigidus aer, frigida tali. dus , & humidae siccus, ut siccae humidui comparetur. quod uero ait, de crassidit, aut tenuiore, non est ullo modo conteicnendum. scimus enim Thebis crassum, ut in tota Boeotia, Athenis tenue caelum fuisse. ideo ingenio acuto Atticos tali 0 Thebanos fuisse commemorant. Vnde illud sindari , cum uellet suam poesin ornare laudibus, quod eam calumniam a greferaret instigi Thebanis de ilagenii tarditate, ac proinde Boeotij sities dicerentur, sic,im quit, Boeotium uitabimus suem. sed uidendum etiam est, sitne purus aer, aut nebul0sus , aut mala quadam qualitate infectus, cuiusmodi nos esse docuimus eum, qui e stagnis, aut paludibus, aut latrinis pr0djt. ut in libro de aere, aquis, & locis ostendi mus. Adhibendum quoque studiunt est, ne nos fugiat, utrum multum, an parum impleat.quo in castuli magnam implendi uim habeat, parum: si exiguam, mulidis ducere oportebit: uel uariandum 'Qui morbi, aut ualetudinis ratio postulabit
quam mensuram nobis suppeditabuntu
542쪽
res corporis,& robur,& firmitas. quocirca,ut in superioribus, monet, habendam esse rationem mutationum: hoc est ab aere calido in frigidum,& contra, & item in alijs repugnantijs & simplicibus, & coniunctis, ut fiat commutatio: ut quid re pente, quid progressu temporis faciendum sit, intelligamus.
Continentia, contenta impetum facientia. 7Planum est continentia hic appellari solidas corporis partes: siquidem humo res hae partes continent:contenta uero hul mores, qui solidis partibus continentur: impetum denique facientia,spiritus:quod hi ex omni parte , & momento temporis corpus quod in suo statu sit, facile, & sine ullo impedimento penetrent. nOS uero iam alibi docuimus, quae nam sint selidae corporis particulae, ut ossa, nerui , uenae,& arteriae,ex quibus tum musculi ipsi:tum uero caro, & tota moles corporis est constituta ad quod genus pertinent etiam cocretiones eorum omnium, quae eXtima , quaeque intima nominantur . exposuimus etiam, quaenam contenta uocentur, hoc
543쪽
est humida omnia, quaecunque in ualculii sunt in totum corpus. pertinentibus. sunt autem hi quattuor humores ut sanguis, ii bilis flaua, ut pituita, & atra bilis. quibus
dam uero eorum instrumentum a naturi
attributum , ut flauae bili uesicam felli, atrae lienem diximus: sanguini nullum e se proprium datum, sed uenas omnes, si cui neque pituitae. Ex hoc triplici gens
re,hoc est ex continentibus, contentis ,&spiritibus corpus humanum constat. dicus uero dare operam debet,ut omnia naturali in statu sint, ut solidae partes suum numerum,figuram, quantitatem, &positum habeant: humores attemperati sint, ne sit ulla ipsorum exuperantia, neve defectio, sed sit apta omnium symmetria: spiritibus ne sit aditus ullo in loco interchysius. ita enim corpus bona ualetudine per fruetur. sunt, qui addant in fine huius sed tentiae, corpora : quod tamen ab iis libris abest, quos ego adhuc uiderim. de rum&si uerbum illud addas , nullam ta men aliam inde elicies, quam eam, qu MDOS attulimus, sententiam . itaque usii ,
ut nos, siue ut alijs placet , legas, qu04
544쪽
mentem Hippocratis pertinet, nihil interest. sermonibus ac silentio. dicere qua vult: eaque gfemonibus quibus utitur,llae magni, siue multi sueueri,siue fictimi.
Haec sententia conuenit cum superiore, in qua monuit, ingressum,sermones,figuram, uestemque aegrotanti gratam esse oportere,sicut tonsuram, ungues, & Odores iucundos .uult enim, ut medici oratio, atque etiam adstantium sit aegroto iucunda. idem censet agendum de silentio: ut si loquax sit suapte natura aegrotuS, morem quoque ei medicus gerat, ut ipse se loquacior: si ille taciturnus ipse quoque idem institutum seruet. uult praeterea me- .dicum uti eo sermone,qui sit aegro familiaris. quod non secus de uoce intelligedum est: ut si altiore, aut submissa loqui aeger uelit, idem medicus faciat. itemque ueritatis studio ducatur, uera itidem medicus referat: sin fictis, falsisque delectetur,ficta referat, ac uulgi rumorὰς narret.In quibusdam libris legitur non hoc modo, N-sauria Κ, ιλλετ
545쪽
βουλετὸυsed με ν hoc est non dicere, vult: quod ita ueteres Hippocratis inter pretes eXponunt, ut iubeat,non esse loqudum ad gratiam aegrotantium: sed si quid urgeat, si quid prohibendum sit, siquidi:
perandum deniq;, illud este aperte, & sine circuitione dicendum. hoc autem mihi non fit uerisimile, quia quae sequuntur, hoc est, sermonibus, quibus utitur, siue prolixis, siue breuibus, siue ueris, siue etiafictis, repusnant huic sententiar. Sive iri xur legas affirmando, siue addas negatio nem, idem elicietur sensius: prima eni' scriptura significabit, dicenda ea, quae udi lit aegrotus t secunda uero, non dicenda,
Abeuntia nostere oportet, unde inceperiηt, aut ubi cesserint: aut quantum dissiparηnt: eo mitem colores, calorem, falsiuginem, dulcedis m itenuitatem, crassitudinem: aequaliter, an illae M' 'liter: corpus, impus: mutationes quales με libus habeant.
D ubium essu nemini potest, quin hIς omnia sint ab Hippocrate relata in cossi
546쪽
mentariun ut paratam haberet materia, iunde, cum uellet, multa sumeret, quo ii brum edendum conficeret.haec.n.elusimo κdi sunt, ut aliquod memoriae lumen affer re possent. monet autem hoc loco, ut ex ἰcrementa omnia attendamus, & ipsorum vim, naturamque cognoscamus.idq; duo
bus uidetur capitibus complecti,qualitate nimirum,& quantitate.aitin. nobis uiden dum esse, quando excretio inceperit, &quando cessarit: & quam uehementer codpus afflixerit, uire'; disiecerit: quod adi quatitatem uidetur pertinere: deincepsquel agit de qualitate, cum ait, coloreS, calo rem , salsiuginem , dulcedinem. hortatur Medicos intueri colorem excremetorum,
siue ij per sedem, siue per urinam, siue per
nares,siue per palatum, siue etiam per uo mitum, aut per haemorrhoidas excernansetur.solet.n. plerunq; color indicare humorem uitiatum. adde quod praesagia quoq; ex coloribus sumimus : quod idem fit ab
alijs qualitatibus, quas commemorata nec minus utilitaris affert cognitio tenuitatis,& crassitudinis,ut humores distinguamus, ut sciamus,quos euacuare,quos prius conKk a coquere
547쪽
coquere oporteat: & internoscamus, dandum ne medicamentum sit, an secanda uina, an clysteribus utendum, aut quid de
niq; facto opus sit.ad idem pertinet, quod
ait de corpore, deq; tempore: ut sciamus, extenuatum ne corpus sit, an iuuenile, an senile, an robustum,& carne conuestituo, an perferre diutius morbum possit. nam quod tempus ait esse considerandum,dili genter attendendum est: ut sciat Medicus, utrum sit morbi principiu m,an incremen. tum, an status , an declinatio : siquideri tot esse morborum tempora nos iam quo dam in opusculo demonstrauimus. praeterea utrum in accessione febris, aut incremento, aut alio morbi alicuius tempore aeger uersetur, cognoscere Medicus de bet, ut quo tempore excretiones fiant, intelligat: ut si per urinas,per alui excrementa, per sudores fiat evacuatio. Ad hanc quoq; contemplationem dies critici pertinent: quae res siummo studio notanda est:
nam sudores, ut est apud Hippocratem, si in eo, qui febrim habet, inceperint tertio die, & quincto, & septimo, & nono, & urdecimo, & quartodecimo, & septimu
548쪽
cimo,& vigesimo,& septimo vigesimo, &quarto & trigesimo, boni existimantur, cum morbos iudicent: ceteri uero, qui aliter prorumpunt, sunt indicia laborum.merito igitur censet, habendam esse temporis rationem. in tentata expulsionesuperarit. . I 'Monet uidendum esse, an cum natura excretionem aggressa est,suo conatu morbum superarit, &uitiatos humores penitus eXcreuerit. hoc autem cognoscet medicus duobus illi. instrumentis, quae nos in aphorismis designauimus hoc est, si contulit, & aeger facile fert. tunc. n. scimus morbum eue profligatum , & nihil reliquiarum superesse. alioqui cum tentauit, nec praestare totam rem natura potuit, debet medicus adiuuare, ne recidiua statim subsequatur; ut solet excitari,si quid sit relictum in corpore, quod afferre morbum posset.
Lachomae uolantibus, inuitis, multa, pauca, 1 1ealidae rigidae, cra Fe.
De lacrymis sepra dictum est, si in acutis morbis sponte fluant, boni consulen-
549쪽
dum esse: si non siponte, mali: id ipsum in febribus & alijs morbis tenendum esse,ipse etiam alibi censuit. addit autem hoc id co , spectandum esse, an multae, an pauca sint: ut inde de humidiore, aut minus hu mido cerebro facias coniecturam. idem
de calidis, ac frigidis statuendum est illχ enim calidum, hae frigidum humorem in
cerebro redundare: ut crassae crassum, titenues tenuem indicabunt. . Gustus , vomitus , se tum creatu, aut tusi
Diximus maximum fuisse apud uetexes usum uomitus. itaque permagni reserebat, scire, quibus conferret, & quo tempore esset imperandus, & saepe ne,an rar0 utendum hoc remedio esset. Sed utilitatem quoq; affert uomitus consideratio ad praesagiendum, ut in commentarij s in praesagia declarauimus.ubi etiam de sputo,deque screatu satis diximus. in quo notanduillud est, etiam e gula, & uentriculo fati guinem uomendo expelli: ut e particulis, quae respirationi deseruiunt,tusti: & ex faucibus,
550쪽
cibus, ac gurgulione, screatu: denique ex ore,spuendo.qui uero plura scire aueat nostros ille commentarios percurrat. Solis aestus,frigus, humiditas, ct siceitas tum 13 mutatio per quae,ex quibus in qua,ut te habeat.
Ait considerandum esse,an quispiam in morbum inciderit, quod diutius in sole sit moratus, aut frigus perpessus sit.haec.n.duplex caussa multiplices gignere morbos solet: ut etiam humiditas, & siccitas. sed de temporum mutationibus & naturis abunde actum est a nobis in tertio aphorismorum , & item in ijs commentari; s , quos in librum de aere, aquis & locis, &in librum de humoribus, edidimus: sicut etiam fere de ijs omnibus, quae deinceps
consequuntur. labores,siomni,otia, uigilia, qua persomnum δ' accidunt,insomnia,eubilia,in quibus, ex quibus.
. Hoc loco nomen laborum pro exercitationibus usurpauit.qui enim ijs assuetus, eas desinit, aut non ita, ut prius,utitur,ple