장음표시 사용
181쪽
qui & quotquot terram salsedinis causam aiunt esse, admixta enim eum si mul E. tos sapores habere dicunt, ita ut a fluminibus simul delata ob admixtionem falsum esciat iis absurdum est flumina quoque salsa non esse. Quo pacto enim in multa aquae copia,terrae eiusmodi admixtio conspicua esse potest, in singulis autem non potestὸ Constat enim si mare uniuersa aqua fluminum sit, nihil a flumi
nibus, nisi quod salsum sit differre: hoc uerb illis in eo loco euenit, in quem collectim fluunt.
18 Maris sempiterilitate dein cinstrata,eiusque ortu,&ad exta ei mimi e siccatione resutatis, alteram, quae de maris salsedine est , quaestionem disputaturus, quid alii senserint primum exponit, eorumque sententias refellit, ab eis exorsus, qui mare alit semel, aut omnino genitum statuerunt, quos mare salsum ponere non posse pronunciat. Cum enim Corum aliqui, te ram aquis tectam primum fuisse, deinde per Solem parte illarum dulci sublata, id quod rei nansit, male esse effectum, salsedine praeditum censuerint, alii uero uniuersam maris aquam natura sua dulceinesie, sed flaminiim terram uariis saporibus affectam secum deferentium incursu sial- ssam fieri, opina tissint, ait , seu ita ut priores illi censuerunt, statuatur, seu initio totam aquam dulcem fuisse existimetur , tum ex terrae admixtione amaram salsamq; euasisse, salsedini causiain non afferri. Nam si prima sententia teneatur, oportuisita quoque, antequam dulcis pars tollere tur, salsum fuisse, quando & nunc salsum est, cum tamen id totum, totum, quod sit blatum est, rursus descenderit, & aequalis aquae copia, nunc sit, quae tunc erat. Ergo chm salsum principio noD fuerit, neque post eue debuisse. Ac, si salsedinem tunc habuit, illius causiam ab illis afferri Oportuisse. Si autem terra admixta sit si saporis causia esie statuatur, ut quae multis siporibus p dita una cu fluminibus in mare deferatur, ab sui dum certe esse, ipsa quoquc flumina sapore illo non affici . Fieri enim non posse, ut in tanta aquae copia sapor ille sentiatur, qui tamen in singulis fluminibus, in quibus maxime percipi debebat,iab sentitur. Praesertim chm cos et siniare filiuiorum omnium aqua sit, ab illis, nisi saIsedine, non differre, idque illis in eo loco, in quem omnes fluunt, euenire, qiuas terra in mare ab illis aduecta, salis eius saporis cuti a non sit, sed ex loco, in quem fluunt, acquiratur. Ita duplex de maris salso sapore sententia commemoratur, B utraque refellitur . Q as sententias inter se ita coniun&it, perinde ac ij, qui in aflmixtionem causam retulerunt, mare genitum statuerint, cum tamen illud incertum sit, nisi illud una etini Guniuerso generarim. Nec uerb terram multis saporibus praeditam esse, quibus etiam multae a quae inficiantur, male sensere. Id enim uerum esse, in progressu ostenditur. Illud autem inde non recte concluserant, mare propterea salsum esse, cum flumina falsa non esis conspicere iri. Porro ij, qui genitum mare uo ierunt, Aristoteli occinerent, non id totum quod sablatum est , delatum esse, sed magnam partem in aerem esse conuersum, inquientes. Sed & hoc reselli, postet, quandoquidem iriilla causia est, cur antea in aerem aquarum pars conuersia sit, ncc nunc conuertatur: ac, si conuertatur, tandem futurum sit, ut mare exiccetur, de alia huius generis.
Similiter ridiculum est, si quis mare, sudorem terrae esse dicat, seque perspicuum aliquid dixisse eκistimet, quemadmodum Empedocles. Qui enim ita lo
cutus est, pro poeta fortassis satis dixit, quandoquidem translatio poetica est: ad naturae autem cognitionem non satis. Nec etenim hic constat, quonam modo
182쪽
A ex dulci potione salsus sudor, existat, utrum alicuius , ueluti partis dulcissimae
duntaxat recessu, an admixtione, ut in aquis, quae per cinerem colantur Eadem autem causa in eo excremento uidetur esse, quod in uesicam colligitur. Nam &illud salsu in & amarum redditur cum potus & alimenti humor dulcedine prae ditus sit. Itaque si, ut aqua, quae per cinerem colatur, ita haec amara redduntur, urina, quidem, quod facultas quaedam eius generis, qualis in uasis sed ligo sub
sidere cernitur, una cum ea deferatur: sudor autem, quod sin hil Ccarnibus sic cernatur, humore, qui estiuit, tale quiddam a corpore. ueluti abluendo c X trahente, perspicuum est id quoque, quod ex terra tui mori admiscetur, false dinis maris causa in esse. Sed in corpore alimenti sedimentum ob cruditatem tale estici
tur. In terra autem quomodo inerat, dicendum fuit.
19 Huius libri initio, ci, in ueterii inde maris salsio sapore , D natura se 1 cntiae attingerentur, eam commemorauit, quae mare sudorem ueluti qtiendam terrae est e statuit. Q fuit E in cdo-- clis opinio. Hanc nunc reprehendit, & ea in quidem dupliciter, tum Wuod metapli Orct, quae poetarum potius qua in philosophorum propria est, in ecuplicanda r-as sit, tirata qti 5 Limetaphoram non explanavit, nec plane docuerit, quum adnaod dor dicerctur, in mari liue id esset, propter quod salsum lictet, quemadmodum in sudore. Prior repvel en o Empedocli ipsi ualde congruebat, quippe qui poetae Tet, &canmine piis actio siti. mcc)nic: ipsi ci. asi dicere Aristoteles uoluerit, ut poeta quidem, qualem lac: me Empedocles recte dixit, cum mare sudorem terraecise t Padidit, sed non ut pli uolophus . cum philosophi transationibus non utantur, & , si aliquando illis uti contigerit, earum caullam altera r. Empe 'Ocles autem translationis causam non attulit, qinae tamen maxime illi erat afferenda, cum non cotistaret, quonam modo ex dulci alimento falsus sudor rc daathri , an aliquo tantum , ut dulci eius parte, abscedente ,&in animalis corpus absilmpta, an aliquo etiam admixto, ut aquis contin git, quae per cinerem colantur . Atque ut hi ec, quae de sudore&urina Aristoteles tradit, clariora fiant, ea huc reuocanda sunt, qtiae in progressit tradontur, nempe utrunque alsum esse, & rei alicuius non rectae admixtione. Id enim in corporibus salsium aut amarum remanere, quod a Ialore non uincitur, quomodo cinis amarus est, quod ille sit lignorum pars, quae ab igne uinci nonc potuit . Tradit autem tertio problemate sectionis secundae, sudorem motu effici, itemque calore, quicquid alimenti ad carnem & Languinem alienum cst, secernet Me. Id enim o cyssi rarae serccini, quoniam nec aptum nutricationi sit,& foras demum e r silescat. Salsum uelo propter id esse, quod pars dulcissima, leuissimaq; tota ad corpus alendum a sumpta cist, pars autem aliena S cra da, partim deorsum collabatur,ucina nuncupata, partim in corporis s umma emergat, quae sudor dicitur, ambo salsa ob eandem causam Itaque in cruditatem ac rei cruda admixtionem, tam su- . doris, quam iutinae salse dinis causam Aristoteles refert: qiuae cruditas, quo modo insit in terra, aut in mari, quod terrae sudorem Empedoclcs statuit, nec ille docuit, nec sitis potest explicari Ergo terrae sudorem esse mare dicere, fatis non est, sed rationem, qua sudor salsius fit,nem nee cret crudae admixtione, seu res illa cruda ab humore Exetante ablutione quadam a carnibus te cernatur, ut Empedocles censebat, scit alio modo in sudore insit) ipii mari construere docendum. σλωζ--ς Οιον Γ σῖτον υ δ ις ιπλη Θος- dim ιυνο ρυης - 'πλοῦ, ο ν se δὶμ-G-εἰνα zν τ 3 3, 1 . cm δὴ M 9-νιῶ o τανς ,ει τε πλειων sim ἐλαττων, 19psi. Os ni o ιδμως γίνεταε et Σεις Ss-
Omnino ueto, qui sieri potest, ut cum exiccaret tir, Scin Calesceret, tanta aquae copia fuerit excreta: eius enim , quod in terra relie culti est, minimam et se partem oportet Quid item cauis est, cur nunc quoque cum CXiccatur terra :cti multa sit, seu pauca, non lardat Nam si humor ac t udor amarus redditu r, si tuni nugquo Que Oporteret: quod tamen accidere non cernitur. Sed cum sicca C st, hume
clatur, cum humida, re nulla eiusmodi assicitur. Quo igitur pacto in primo or-
183쪽
tu, cum humida terra esset, exiccatione potuit sudare Θ sed magis, quod aiunt εquidam, uelisimile est,ctim plurimum humoris abscessisset,&in sublime ut Solis elatus fuiss t , id quod remansit, mare extitisse. Fieri autem non potest , ut cum humida si studet. inar igitur de salsedine causis asseruntur rationem uidentur effugere.
o Duabus aliis rationibus, Empedoclis sententiam refellit, & mare sudorem terrae non es se, luemadmodum ille aiebat, deinon strat. Prior autem ratio exsti loris exigua quantitate, quam animalium corpora ex se mittunt, colligitur : praeterea ex maris mola ac uastitate immensa. Sudor etenim, qui ex animalium corporibus excernitur, exigua est eius humoris, qui in illis continetur, portio. Nam qui ad illorum partes alendas absumitur, aut ad partium humid rum constitutionem attinet,aut etiam per ucsicam& cius colum, os luc& nares cmittitur, eum qui in sudorem abit, multis partibus exuperat. Quo fit,ut si mare terr e sit sudor, necessest,longe illo copiosiorem humorem in ea contineri,ipstimque mare, totius humoris in terra conchisi partem exiguam esse: quod omnino a uero alienum uidetur. Etenim quanquam multi intra terram lacus esse,atit stagna concederentur, praeterea etiam terra tota ut alias dictium est hiumecta psit,ct omni ex parte stillet, non eam tamen aquae molem,quanta est maris uastitas, intra se illam coercere probabile vidctur. Nisi nulla alia ratio sit,ad ostendedam aquae molem terra maioremese,quam ob eius uim maximam,& mari maior cm, quae intra terram diffusa est. Ita enim ratio Ihaec non multum roboris haberet. Haec igitur prior est ratio in his uerbis coneIuca: cui altera subiicitur, ex eo duista,qiib iisdem causis manentibus, cundem effectum existere semper oporteat. Itaque s effectiis non seinper idem sit, ne ea quidem,quae pro causis redduntur, eius ei eius causas esse. Cum igitur terra nunc Sole excal eta,& exiccata non sudet,nec salsum humorem ex se reddat, colligitur,ne principio quid cm i illa excalias ione aut exiccatione exudasse. Iurari nempe ex humore in siccitalcm,S cx siccitate in humor in posse: sed cum ita mutatur, non sudare, nut salsium humorem mittere. Ita hisce rationibus Empedoclis sententiam refellit, cui aliam praeponit, clino antea exposita est, Se refutata,nempe initio,qtucq iid erat dulce S temie,in uapores abscessisse, terraque exiccata, cum ante, humida esset,id quod remansit,mare fuisse. Probabilior enim, ii iam uis falsa, sententia eiusmodi itidetur
Nos autem idem,quod prius, principium sumentes dicamus Cum enim positum sit duplicem esse eXhalationem, alteram humidam, alteram siccam,constat, hanc rerum eiusmodi principium est existimandam. Atque etiam eius, de quo prius dubitare necesse est, utrum inare iisdem numero partibus constans semper permaneat, an specie&quantitate partibus semperio Mati S, quemadmo- si dum & aer,& potabilis aqua & ignis. Horum enim unumquodque aliud semper & aliud essicitur: cuiusque autem eorum multitudinis species permanet, ut aquarum fluentium species, Je flammar fluxus. Hoc igitur constat, ac probabile est, fieri non posse, ut non eadem omnium ratio sit, mutationisque celeritate ac tarditate differant, & omnium ortus sit & interitus, ita tamen, ut halc ordinate
omnibus conueniant. a1 Quid de maris salsedine senti dum st,exponere aggreditur Sed antequam causam omnem
exi Ianci,aliam rursus de eiusdem maris sempiternitate qhia stionem admiscet, ob eam fortaste causam,qii bd eius solutio ad salsedinem explicandam momettim aliquod astetat Sal edinis causam exhalationem siccam esse commonefacit,quod, quemadmodum fiat, in his uerbis no tradit,
sed in his quae sequuntur. Qiuaestionem uero asteri,afferendamque ante salsedinis explicationem
184쪽
Α tradit. Qiysane quaestio pars est eius,quae de maris sempiternitate crate1 quaesita est. Quaerebatur enim, utrum mare idem numero sempertiterat,sernperq; futuruidiit,aia tion soluin non idem numero,sed ne specie quidem,ita ut interdum sit dulitarum Cuius questionis haec pars explicata est,mare nec ortum esse,nec desiturum: sed sempertilisse,&seinpertore. Vtrum autem ident numero semper fuerit,& erit,an sola specie,explicatum non est. Hoc igitur, ante sal Iediatis cairis explicationem quaerendum ait,de maris perpetuitate, utru idem semper numero p2rmaneat,
an uero partibus semper mutatis, specie solium idem & m agnitii line,quemadmodum igni, acti&aquae potabili euenit. Quorum nullum idem numero semper permanet, sed specie stolum,pa tibus semper mutatis. Mam sane quaestionem dissolixit,docens omnium horum candem eme rationem,nec fieri posse,ut eadem non:sit,sed eorum ortum & interitum uelocitate differre, ordi maleq; omnibus euenire. Haec cum hisce in uerbis tradantur de sicca exhalatione, quemadmodumare salsum effieiat,nihil dicendum est,qirandoquidem mox explicabitur. Illud uero docendii, quaestionem de maris perpetuitate ad id uideri conducere, ut salsedinem eiusmodi perpetuo citi id ceat, quom dod mare per partes perpetuo oritur. Nec salsium mare initio factum esse, deinde naturae suae derelietum, sed salse dinem siemper ab his accipere,quae in ipsum ex alto recipiatur, quorum causa in continenti est mutatione,idemq; numero perpetuo non manet. Nec uerbobscurum est,cius,atque elementorum mutationem continuam, Se quemadmostum siola species in illis permaneat,intelligere: quandoquidem traditum est, tenuiorem leuioremque partem,Solis ac sederum calore euocari,&in uapores abire,eosque rursus certis temporibus,t n aqua concretos,in mare descendere. Vnde merito uidetur dixisse,exhalationem duplicem salsedinis maris principium esse,&etiam eius,de quo antea dubitandum est, uidelicet de maris sempit ornitate. De igne&aere in primo libro diximus, quemadmodum alia de aIia semped iterent ob aipit tiones continenter ascenderites,quae illis materiam suppeditarit,humidam quidem adri, sicca iIc-rbigni. Mutantur praeterea cinter sese uicissim elementa, ut in secundo de ortu,& interitu Aristoteles docuit. De aqua potabili nemini dubium est, quin adnumerum semper mutetur, quippe quae ex fontibus orta,alia&alia perpetuos uat. Sed celeritate & tarditate inter se ait di Tetre,quod alia diutius eadem permaneant,alia exiguo tempore eadem permanetia, celerius mi tentur. Ignis quidem,&aer,& aqua etiam dulcis seu potabilis,litis mutantur,nt in eis ignis celeriusquam reliqua. Mare, quoZ densioribus constat partibus,diutius idem permanet, nec tam cito commutatur. Q d etiam de terra dici potest. Quod autem ait,ortum & interitum hisce corc Doribus ordinate conuenire, ita accipiendum est,ut comodo,quo ordo in eiusmodi rebus ab a spiratione ortum habentibus esse potessiordinatum ortum intelligamus Nec entin perpetuus de constans omni ex parte ordo in illis est,sed ut certis anni temporibus aeris & ignis partes orian tur,certis intereant,& maris gignantur,quanquam in aliis ningis, in aliis minus. In plantarum di animalium ortu atque interitu maximus Λ constantissimus ordo conspicitur. Sed tamen & ille interdum dest it,uarietatemq; habet.Ιsilerd,in quo nulla prorsus uarietas cernitur, coelestia corporum&motuum proprius est,quippe cum ab omni seculorum aeternitate nihil in eis immutatum unquam conspectum est. Τουτυν δ'ου-οωντων, Me τεον δραεῖα τὸ ναί nos risei ς ι χυρο -ος . φανερον δη
Haec cum ita se habeant,sialbedinis quoq; causam reddere enitendum est Multis quipem signis perspicuum est , eiusmodi saporem eκ commixtione quadam existere:in corporibus enim,quod minime coctum est,salsum est,& amarum uc antea diximus.Humidi nanq; alimenti excrementum incoctum est, eiusq; generis omne sedimentum est, idq; maxime, quod in uesicam colligitur. Quod inde dignosci potest,quia tenuit fimum sit cum ea omnia quae concoquuntur, nati lasta crassescant. Post illud sudor est in quibus idem corpus, quod hunc reddit ii, Porem, una excernitur.Nec aliter res habet in his, quae aduruntur. Quod enim a calore euictum non fuerit,in corporibus quidem excrementum efficitur, in his auteta quae aduruntur cinis.
185쪽
1 a Cum mare idem nisi specie & quantitate non permanere,sed aliud & aliud in dies fieri do- geuerit,quod ei ad quaestionem de illius salso sapore explicandam aliquem sibilisum esse allati ipsintelliget et,de ea ipsa quaestione nunc agit,& quona modo exhalatio sicca, saporis illicis ut an tea suinpsit, principium sit & causa exponere instituit.In genere autem primum docet, mide, &qua ratione fialsus sapor in rebus gignatur.Itaqae ait, salse dinem eκ quadam commimione ortu ducere,argumentis multis & signis intelligi.1llud aute, quod admixtum,eum saporem gignit,no quiduis este,sed quod minime concoctum est. Ita in animalium corporibus, quod criidum niaxime est,& non concoctum, alsum & amarum esse, alsedit aenam in his, quibus admiscetur, es c
re.Eam ob causam urinam, desudore salsa esse,quoniam S concocta non sunt,&corpus aliquod non concoctum in se admixtum habeant. Vrinam enim alimenti humidi excrementum esse,nia xime quidem illud crudum,ut eius indicat tenuitas,cum omnia,quae concoquuntur, crassitiem accipiarit.In ea etiam &in sirdore idem corpus excerni,quod saluedinis ethcausa. Nee aliter in his,quae aduruntur,usit vestire,in quibus, quod ab igne non uincitur,nec concoquitur, amatum
remanet &falsum,ut cinis. Atq; haec quidem omnia,quanquam satis perspicua uidentur,tit planius intelligantur,omnisq; tollatur difficultas,illud in primis intelligendum est, saporem omne in humidi & sicci admixtion ut in seeundo de anima scriptum est, possitim esse, sed hoc a caete- pxis salsum differre,quod siccum,e cuius admixtione existit, concoctum non est, nec caloris cH- cientia superatum.Humidum autem sol una,nee salso,nec alio ullo sipore affici potest.Ideo uri Da& sudor, quamliis soli humores uideant irr, aliquid tamen admixtum sicci habcnt,quod con- coetu cum no sit,utrunq; salsum efficit. Ac illud quide in urina rijsuasis subsidere cc itur, quin& in cute animaliu,si,postquam sudarint, non egregie linteo tergantur. Ipse igitur urinae per sphuinor salsus non est,sed ex fleearu tenuium partiti admixtione salse dinem acquirit. Ac qiuanquillic,quia concoctus non e nec caloris naturalis uieti lictus,qua ex parte concoctus no e saltus dicatur,eius tamen salsedo in sicci,non concocti admixtione refertur. Quod autem ad urinae c6- coctione attinet, 1llud est adhuertendunt,urina quidem omnem alimenti, e quo eκcernitur, cDI Paratione,crudam & non concocta n esse,idq; ex tenuitate,quae mi Ito maior in ea est qua in ali' mento,intelligi: ed tamen suam quanda concoctionem habere,e qua medici sanitatem corporis diiudicant. de aliae crudae,aliae concoctae urinae habentur,&quae crudae sunt,m Ibum,qua coctae,ianitatem declarant. Ac coctarum quidem signum est crassities,temperata tamen di moderata,ut tradit Galenus. Itaq; , ut in ipsis inter se urinis,quae crudae sunt,tenuitate indicantur, ita omnes cum alimento comparatas crudas esse ex earii tenuitate agnosci, Aristoteles docet. Sed id, a quod tradit,omnia, quae concoqui intur, crassiora effici,dubiu est,cum fructus concoctione hu- 'mectentur,& molliores fiant. crassi etia& crudi Eum res concoctione tenuatur. Hoc dubium, quoiu adseuehus spectat,Alexander tollit,Aristotelis dictum ad res duntaxab umidas accommodans,quae omnes concoctione crases cunt,tenuiori humore aut abeunte aut densato Res autem
siccas concoctione humectari,ob eamq; causam earum excrementum secum esse.Fructus i gitur acerbos, crem sicci sint,& ueluti terrei,cum concoquuntur,humescere,& molliores fieri.Dici uero di illud potest,in fructibus acerbis humorem quelidam tenuem, & ueluti aqueum, eum siccisae terreis partibus non temperatum contineri,qui caloris concoquentis evicientia cum illis a mixtus,crassescit,& corpulentiam quandam nanciscitur.Humores autem crudi, qui crassi sunt, di viscosi, concoctione quidem te luantur,uis costatemq; deponiint,tenuantibus incidetibusq; adhibitis medicamentis Sed iidem simulerassescunt,& temperatam quandam comparant corpu Ientiam,ea sublata uiscosidare,quae exitum eorum,seu eductionem impediebat.Ac de his quidem omnibus in quarto huius operis,cium de concoctione disseretur , fiitius agemus. Διὸ ν ξαλμτταν πνες - - φασὶ. τὰ
Atque haec causa est, cur nonnulli ex adusta terra mare fieri in quiant . Quod hoc quidem modo dicere absurdum est, illud autem, ex ea quae talis sit, uerium.
Navi, ut in his, quae dicta sunt, sic etiam in uniuerso, ex his, quae nascuntur, &
186쪽
A naturi gignuntur, animo semper concipiendum est, eius generis terram, quinimo&oinnem aridae terrae exhalationem remanere, quale id est, quod ex adustis testat: ea enim hanc ingentem halituum copiam suppeditat. oniam autein inter se, ut diximus, uaporosa & sicca exhalatio admixtae sunt, cum in nubem & aquam concreuerit, aliqua semper huius facultatis copia una coprehcndatur,& rursus cum pluuia deorsiun feratur, necese est, idq; seinper ordine quo
dam fieri quoad ea,quae hic sunt ordinem possunt participare. Vnde igitur in aqua salsus sapor exiliat, dictum est.
yoniam cinis,qui e rebus adustis remanet,salsus est,piitaste ait inonnullos,mare salset lineex terra adusta accepisse, Terram enim,ubi nunc est maere,quondam fortasse adustam fuisse eos sensscimare itaque ex cinere relicto salsum euasiste. Hoc uero absurdum esse inquit. sed quamobrem absurdum sit,non docet.Nisi quia,quemadmodum terra illa adusta fuerit, explicat i non potest,cum praesertim oporteret in locis etiam mari ilicinis,si terra fodiatur, aquam salsia in exi 3 lire,utpote ex adusta terrae existentem,quod ta1nen non euenit. Quae ratio etia contra Theoptarastum afferri potest, qui, ut Olympiodorus refert, terram mari subiectam salsedinis eius causam esse constituit. Sed quanquam dicere ex terra adusta mare salsium existete, abuti diim sit, illud tamen veruin esse c5sentit,ex eius generis terra, seu causa,salsedinem illud a cipere. Od,qLrcmadmodum fiat subtiliter admodu& ingeniose exponit. Inquit igitur, ut in his, quae dicita sunt, hoc est in alimenti in corporibus animalium cococtione, &in rerum adustione aliquid semper
remanet,quod caloris concoquentis ui ei linci non potest,in illa quidem excrementum, in hac hierb einis,quorum utrunque salsum cstrita& in uniuerso ex alimendi, quo stirpes omnes aluntur, quod quidem in terrae inest,concoctione,eius generis terram manere ueluti ex ci ementirna, quod ad alendum ineptum concoqui non potuit: quin & exhalationem siccam, quae a terra illa mittitur magnam autem eius eopiam ab eiusmodi arida tellure mitti talem esie, uidelicet excrementitiam,&eo affectam sapor quo excrementum omne affici consueuit. Cum igitur exhalatio uaporosa in sublime attollitur, multum fumidae illius aspirationis admisceri, itaque cum in sublime elata in nubem & aquam cogitur,ac rursus defertur, fumidam illam 8c siccam exhalationem admistam&in se conclusam habere:quae cum salsedine affecta sit, mare, in quod pluuiae maς ac ex parte decidunt, salsum efficere.Hunc autem utriusque exhalationis in sublime ascensum,&rursus descensum,ordine quodam semper fieri, quoad tamen ordinem S costantiam ea, qua hic sunt possunt seruare. Ita Aristoteles de salsedinis maris causa decernit, probabili illa quidem,
sed quae tamen dubia,& cum difficultatibus mulais coniuncta sit: qiuarum una haec eli ,Si exhala tione fumida una cum pluuia in mare descendente mare falsum 1edditur,cur non&stumina,laeus &stagna, quae omnia imbres,ut mare,excipiunt Θ Cur item pluuix non ita,ut mare, sialsa deprehenditur e An uerh fluminum fluxus perpetuus,&noua subinde ex fontibus dulcis aqua su perueniens impedit, quo minus salsedinem contrahant, exhalatione praesertim, quae in illa una cum pluitia deeidit, non multo tempore in illis manente, ut temperatio perfecta consequi non
possit. Quod ipsum de lacubus dicitur, qui fluminum perpetuo influentium influxu colliguntur. Diei ueth S: illud potest,non tantam exhalationem fortasse in stagna de lacus decidere, qu ae ad salsedinem generandam iuificiat In pluuia exiguo tempore concluditur,ut, quemadmodum de fluminibus diximus,perfecte illi admisceri,eamq; plane salsam reddere non ualeat. Adiuuari
etiam maris salsedo ex montibus salis non paucis,qui in illo contineantur,in lacubiis non atem, existimatur. Sed haec ad eam,qiuae ab Aristotele allata est,causam nihil attinrt.De ordine, quem I, admodtim in rebus,quae oriuntur,do intererint, constans& fimiis ste non possit, insit periorum uerborum explicatione docuimus. Alexander etiam hoc in loco tradit. Vnde singulis quide annis hyems,aestas,& alia tempora adueniunt,eaq: ordine certo,sed singula s,pe uariant, cum h)yems alia siccior, alia humidior fiat, odemq; modo in aliis temporibus.
187쪽
Ac propterea Austrini imbres. & qui autumnalium primi sunt, salsiusculi ha
bentur. Auster enim & magnitudine,&flatu calidissenus uentus est,& a locis siccis calidisque spirat, quare cum exiguo uapore, ob eamque rem calidus est. Acquamuis talis non esset, sed unde spirare incipit, frigidus, nihilominus longius procedens calidus est, quod e propioribus locis multum siccae exhalationis corripiat. Aquilo autem, ut qui ab humidis locis spiret, uaporum plenus est, ob idque frigidus. Quod uero propellat, hic serenitatem affert, aquam uero in locis contrariis : similique modo Auster in Africa serenus est. Quod igitur tale est, in imbre, qui deorsum fertur, multum conducit. Atque autumno salsiusculae imbrium guttae sunt. Quae enim grauiora sunt, primum deserantur ne
cesse est. Qgare in quibus eiusmodi terrae inest copia, haec celerrime deorsum in p
clinant. a Id quod ad salse dinis demonstrandam eausam sumpsit, nempe aspirationem calidam seu fantidam de siccam,una cum pluuia descelidere, atque in mare eYcipi, signis quibusdam seu argu mentis confirmat. Ac primum quidem illam una cum pluuia deferri, imbrium australium,& qui autumno primi decidunt, argumento. Eos enim falsi ustulos ait esse, quia fumidae exhalationis magnam copiam in se conclustunt: πλατύτερα enim ἀντὶ τωι μυροτερα, siue, ut Olympiodorus ait, υφι-ic , usurpauit. Nam in propria significatione, qua latiora sua ampliora significat,accipi uidetur non posse:&quanquam fortasse imbres hanc ob causam ampIi uiculi esse, hoc est, guttis amplioribus& uberioribus decidere dici possint, quod uidelicet multum exhalationis illius a mixtum habeant, quae exhalatio guttas dilatat & extendit, &quendam tumorem in eis inducit,
Ut pote tenuior siem per reddita, maioremq; locum subinde occupans, quomodo tamen mare in hac signifieatione πλατυτιρον in progressu dicatur, non uideo. Ut igitur idem ualet,quod αλμυρ. accipiendum uidetur, citin praesertim in serius co iungat. Multum autem
exhalationis illius in imbribus australibus haberi, inde colligit, qudd Auster&magnitudine, M spiritu calidus uentus sit, idemque e siccis& calidis spiret locis :& quanquam a locis calidis ortum non duceret, nec spirationis suae initio calidus esset, per loca tamen calida eam transire, ut G ex his di propioribus aliis multam eiusmodi exhalationem corripere necesse sit. Quibus in iter bis Austrum tribus de causis calidissimum esse tradit, magnitudine, spiritu,& quod e locis calidis originem habeat, aut per illa transeat. Qua locus disti cultatem habet,& a nemine ut uidetuo recte expositus. sed magnitudine calidissimum dici existimo, quia magnus uentus est, ct Aquilone maior: quando auidcm e loco ampliori spirat, quam Aquilo, uidelicet a Meridie,
qui cum Septentrionibus comparatus magnus est, delatissime patet.Cum autem uentorum om
nium materia calida sit, nempe exhalatio calida S sicca, calidissimus Auster sit necesse est, qui magnitudine alios superat. Quod enim magnum est, eo, quod minus, in genere eodem ualentius habetur, ut ignis magnus paruo. Spiritu praeterea calidissim tis dicitur, quia cum omnes ex spiritu constent, soc est, calida siccaque exhalatione, ipse ex maxime calida procreatur, quemadmodum & in progressu dicetur,&ab Alexandro Eoe in loco est annotatum. Α ealidis item &siccis locis spirat, quia a Tropico aestiuo, in quo ortum ducit. Nec enim ab an tardi icopolo, aut ex alterae Zona temperata ad Austrum posita: si quidem inde alius quidam oritur uentus, qui ad nos Hnon perducitur, quemadmodum nec Aquilo eo usque .Quod autem ait, si frigidus esset, unde spirat, ob cos dicitur, qui ex polo a tua retico spirate illium censu crunt, ut Hippocrates in libro secundo de dicta: quo in loco ait, Austrum ab australi polo spirant cin,& a nive multa, glacieque ac gelu fortibus procedentem, his qui prope ipsum illic habitant, talem necessario spirare, qualis nobis est Aquilo. Verum ad omnem regionem non accedere. Cum enim per Solis iter, & in Meridiem spiret, humiditatemque eius a Sole ebibi,&re siccatum rarescere. Itaque calidum &siccum necessario huc accedere. Tum ubi pelagus transiit, Lumorem attrahere, calidumque Jchumidia in fieri. Haec Hippocrates de Austro. Aut igitur ad eius sententiam Aristoteles respexit, aut ad id, quod in Problamatibus docuit, Austrum in Africa, tibi oritur, esse frigidum, idq; euenire, qu bd Austrorum Origo Asricae propior sit, flatusq; omnes frigidiores propioribus occurrere soleant, quemadmodum patet, si per angustum extrudantur. Id uerb ob uehementiam motus eis enire, quam diffundi hebetariq; necesse est, cum se longius protrahit. Quoniam autem
Auster ex calidis siccisq; locis spirat, humoris seu uaporis, qui Limidus est, parum ad se rapit,
188쪽
neque tamen siccus est, sed humidus, quia nubes ad nos pellit, quomodo St Aquilo, quod ad loca Australia nubes propestat,in illis aquosus est&humidus, qui alioqui apud nos serenus est, ut Aristoteles tradit. De uentorum igitur serenitate δ: aquosiitate pronuncia dum simpliciter non est, sed loca, e quibus oriuntur, & ad quae spirant, sunt distingueda. Quaeret autem alicuis, quomodo Aquilonem,quia uaporis plenus si, frigidum csse colligat, cum potius calidum cs e colli
gendum fuist et:quandoqui stem uapor calidus est. An propterea dictum est,quia uapor, tubiccto ct materia frigidus est,& ealore, quo effertur,facile destituatur, aut in superiim locum cocon scendente,aut extincto Θ Frigidis ergo remanentibus uaporibus, qui ad Aquilones ait iliantur, Aquilonem uentum frigidum esse neces e est: cuius etiam frigoris, propinquitas eius cause esse
dici potest, quia ex propinquo uidelicet spirat,inotuq; uehementi frigus adducit, ut de Austro ad Meridiem dictum est. Sed de uentorum natura&qualitate, in progressu dicetur. Qine autem de imbribus autumno primum descendentibus ratio a Fertur, perspicua est, probabileq; cst,eam
aquam prius descendere,quae terrei multum in se habet,utpote ponderosiorerm:ac eam,quae ciusmodi est,salsiorem esse oportet ob terream illam, quam intra se concludit, calore affectam adustamq; materiam.Sed dubitatio est, quo nam modo uapores inpluuia '' frigore coeat, ii calidam 8 &ssiccam illam exhalationem concludant.Ni si dicatur,non adeo calidam est e,quae nubes, seu iraporis in aquam concretionem possit impedire
Atque hanc sane ob caiisam calidum mare est. Quaecunque enim adusta sunt, facultate calorem in se habent: idque uidere licet in cinere, in calce in animalium sedimento, tam humido, quam sicco . Quin etiam accidit, ut quorum animalium aluus est calidissima, eorum etiam sedimentum calidissimum habeatur.
dis Alterum argumentum est, quo exhalationem calidam &siccam, in mare una cum pluuia descendere,atque ob eam salsum eme comprobatur. Nec enim calidum cum sit mare, calorem a
C livde quam ex ea obtinet. Calidum autem esse mare in Problematibus saepius docuit, causti inq; in crassitiem illius, S corpuletiam, uel etiam pinguedinem retulit: cuius ipsius pinguedinis benefieio prodire dictum est,ut flammas,perinde ut caeterae aqhra ,extinguere non ualeat. Eiu S porro caloris multa sunt argumentat tum quod regiones ad mare positae magnis frigoribus non in feshantur, tum qubdin eo se lauantes,ocytis,quamqvii alia aqua, resiccantur. De quo aqraae ma ris calore, Galenus in primo de simplicitum medicamentorum facultatibus disteruit. Ac nos etiam in huius Operis quarto, quaedam attingemus, siquidem in eo hane ipsam maris facultatem, quemadmodum & caeterorum mixtorum Aristotcles docet. Quo etiam in libro illud repetitur, latiusq; explicaaur, quod hic dicitur,adusta omnia potestatc calida clse, cinere & caeteris, quae hic ponuntur, commemoratis. Potestate autem calida, inquit, hoc est, quae uim caloris inducedi obtineat,non potestate,quae actum antecedat, quae passilua potcntia dicitur. Nec uerb mirandum est, tam cinerem & calcem,quam animalium excrementa,potet ate calida esse,ut ouae ignis& ealoris actioni fuerint subiecta. Nam quanuis concoqui & uinci a calore non potuerint,cali da tamen effecta sunt, eoque diutius calorem consertiant, quo densitoiem materiam acceperunt. Illud uerb rationi maxime consonum est, alui excrementa eo este calidiora, quo aluus calidior in animalibus habetur. Alui enim intensiorem calorem accipiunt, cum i ta eo secet nantur, at que resideant. Nec uerbaeque calida in omnibus est, sed alia ab aliis calore illius uincuntur. Via emadmodum pageres & struthiocameli, qui longe calidiorem, quam caetera multa an lina lia uentriculum liabere existimantur. De quare in quarto, qua de concoctione agitur, quaedam
189쪽
S: ilsius ieitur quidem hanc ob causiam semper euadit. Eius hiero aliqua pars una cum dulci semper attollit hir, sed tanto minor, quanto&inpluuia, quod sal - 1um est a dulci exupera itur. Quos ut aequalitas quaedam ut omnino dixerim seruetur. Cum autem in uaporem abi . potabile fieri,nec in maris aquaena, cumri ipsius coluerit id, quod in uaporem abiit, concrescere, docti experientia dicimus. Hoc autem modo di caetera assiciuntur Vinum nanque,& quotquot humores uaporalites rursum in humorem concrescunt, aqua efiiciuntur.Caetera enim
aquae asteditiones sunt, quae ex quadam admiYtione existunt ,& quale id, quod admixtum est, fuerit tale in saporem gignit. Sed haec tempore alio magis opportuno lunt consideranda.
Σ6 Aspirortionem calid:im&siccam una cum pluuia in mare descendere docuit, tum quod pluitia alis hia1ra, AI quae primum autumno decidit,salsiiuscula sentiatur,tum quia mare calidum est: quae duo, nisi ab illa, prolicis es non post uni. Nunc ad institimini mireriens, ipsum mare hanc ob causani, id ei ex illa aspiratione salsum seri coencludit. Cumq; posset aliquis obiicere, hinc effici,ut mare salsius perpetuo evadar, ob perpetuum aspirationis illiu ς in illud descensum,sub iicit, salsedinis aequalitatem conseruari, quda maris , hoc cit, aquae salsae pars quaedam una cum dulci attollatur: quae quidem pars salsa, dulci parte tanto est minor,quanto inpluuia descendente,id quo salsum est,ab eo quod dulce est, superatur. Itaque cum salsedinis tantum e mari per
P tuo discedat, quantum accedit,aequalitatem in ea conservari. Quoniam autem instare rursus aliquis poterat, siccam illam aspirationem,hoc modo este superfluam,nec mare salsum ab ea effici, quoniam sussiciat, ut pars ea salsa, quae attollitur e mari,ad la Iledinem conseruandam rursus descendat,occurrit docens,exhalationem necessariam csi propter a quod falsa pars, quae attollitur,cum in aquam rursus concrescit, in dulce conuertatur, ob eamq; causam salibdo maris conseruari ab illa non queat. At uero aquam salsam, quae uaporat,in dulcent mutari, o do et, quod α alij Iiquores ueluti uinum est,cum uaporant,in aquam rursus uertatur. Caetera enim, lioc est, caeteros liquores&humores seu sapores, astectiones aquae esse ex alicuius admixtione ortas, ita rixit quale fuerit id, quod admixtum est,talis sapor reddatur, & cum uaporat,si rursus cogatur,in aquam uertatur. Haec horum ucrborum expositio uidetur. inae autem Alexander tradit de in ris aequalitate,ad maris molem, nota ad eius salsedinem, aequalitatem referens, aliena ab hoc loco uidentur: siquidem ad molem maris aequalem consteruandam nihil refert , utrum salsae aquae portio aliqua attollatur,an non attollatur, modo id totum,quod attollitur, aut illi aequale, ru fias des eiadat. A l salsedinis autein aequalitatem conseruandam,ne perpetuo augescat, tantu humoris falsi attolli nece se esti, quantum in pluuia descendit. Quemadi nodum atriem iii num inuar rem abscedens, aqira efficiatur, expe1ientia compertum est,eodemq; modo S aqua maris igne 1upposito,in dulcem potest cliades e. Hoc enim nautae cum potabilis aqua illis deest, facere confieuerunt. Excoquii sit uidelicet aquam salsim, lebetis ori spongiam apponentes, eaq; illud obturant. Ita enim uapores ad illam conscendunt, qui ab ea excepti, in aquam dulcem exprim utur. Est uero in uerbis animaduertendum uocabulum ut ante etiam monuimus, pro saporis disterentia iis hirpari, ut idem, quod significet, ideoque Θάψασαν πλατυτερ εν dici. Quoniae autem de saporibus agere inceperat, illorum causam in admixtionem referens,nec tamen hic eo. Tum tractationis locus proprius uidebatur, sese retrahens,de eis alio in loco magis proprio dilia
serendum esse commonefacit. Putatur uero,aut librum de sensu & sensili intellexisse, aut eum, qui de saporibus scriptus, iniuria temporum excidit.
Nunc autem hoc tantitan dicamus,chm sit mare, aliquid ex eo semper attolli &potabile reddi, quod de supero loco, in pluuia in aliud mutatum,non aute id
190쪽
A quod sublatum est, descenditi atque ex p5dere parti potabili subsidit,hancque
ob causam non deficit ueluti flumina, nisi locorum ratione.Hoc autem ut, isque aqualiter eueniat necesse est, nec ealdem semper, seu maris seu terrae de terra similiter censendum est) partes permanent,sed uniuersa tant Im moles: quippe cum alia pars ascendat, alia rursus descendat: ac locum mutant tum ea, quae conscendunt, tum quae rursus descendunt.
α7 Saporum tractatione in opportuniorem locum reseruata, id, quod instituit , persequit r. Itaque, ut iam tradere incepti,docet, aliquid semper ex mari,quod uidelicet falsum sit,attolli, ac dulce potabileque reddi,potabileque redditum,& in aliud mutatum, non autem tale,qnale sublatum est, una cum pluuiades cendere: cui ctim exhalatio terrestris& fumida admixta sit, illam
ei, quod potabile est,ob pondus subsidere. Ita Alexander hune locum,qui fiatis difficilis est, exponit. Dissicilem autem dico,quod Aristoteles uideatur lite tradere,id quod ex salso potabile factum est, cum descendit,potabili ob pondus stubsistere,quod ridiculum uidetur. Nam si potabile est, quomodo potabili,prae pondere subsidit Quae causa fuit,lit Alexander id, quod prae ponB dere dieitur subsidere,ad exhalationein potabili adiri ixtam retulerit: sed ita interprotantibus locus est maneus,siquidem nulla exHalationis fit mentio, cuius tamen fieri oportebat. An uero id,
quod prae pondere dicitur subsidere,ad selsam maris partem refertur, quae potabili ex dulei si absidet,an ad id, quod inpluuia salsum est, quod, postquam descendit,parti potabili eiusdein plauiae subsidit Θ Quae,etii nita se habeant,effiei ait,ut mare non deii at,iai si locorum, quae mutat, ratione,quemadmodum nec flumina. Certis autem locis deficere, de aliis c oriri,t:i 1 antiri bus, quam mari Diti liter necessariis euenire,cuius rei causa ira primo Iibro tradita Nec han rantum maris & fluminum mutationem,SI in certis locis defectionem esse, sed nec eas lem temper terrae,& maris partes manere,sed tituuersiam tantum utriusque molom seruari. Eodem enim modo de terra atque de mari censendum esse. Atque quod eaedem maris,& terrae partes no si1nt, sed uniuersa tantum moles seruetur, causam esse,quia aliae semper eorum partes attollatur, aliae de stendant,locumque omnes commutent. Quibus in uerbis duplex terrae & maris per partes commutatio tangitur:una, cuius causam in primo Iibro assignatiit, nempe hyemem magnam, qua efficeretur, ut aliae terrae partes humidae certo tempore permanerent,aliis siccis& humore destitutis: itaque maris &terrae quaedam esset uicissitudo. Altera comutatio est, te qua asit degit, cum C docuit, mare non idem numero permanere, sed magnitudine &specie. Cuius quidem in utatio nis causa haec est,quam tunc expostam nunc repetit,nempe pallium maris dulcium ex eo ascensum,&earundem cum exhalatione in illud descensum. Quod chim de terra quoque hoc in loco diei uideatur non alienum fortasse erit,si&ipsiam non omnino eandem numero, sed syecie sola&magnitudine permanere dixerimus, quia ex ea semper fumida exhalatio attollatur, quae rursus in eam descendit. Cumque non ex iisdein semper locis attollatur, nec in eadem descendat, quemadmodum nec uapores,terrae de maris altera mutatio, quae locorum est ratione, consequitur. Vnde Sin primo,non in iis dein semper locis diluuia,aut hyemem illam magnam fieri tra ditum est.
Lois LGτο H Ben O GN τλυωχῶM . Salsedinem autem in quadam mixtione positam esse, non ex hi S tantusn, lila dicta sunt perspicuum est, uerum etia ex eo,quod ii quis cereo ualid ei icto, eiusque ore talibus rebus obturato, ut maris nihil illabatur, in imare illi l potuerit; id quod per cereos parietes ingreditur, aqua dulcis reddatur. Quod enim ter reum est, & salsedinem ex admixtione iacit, ueluti colatum te cernitur. Hoc