장음표시 사용
171쪽
aurem iactia minuin Llinam, astra ex terra: exhalatione alimentum sibi asciscere. Itaq ni seni 11r E tiam omnes fere poetae descendunt. min& Ptoletnaeus ab ea non ita abest, siquidem iii libbi αποτελεσαατως ,qu Squadripartitiim uocant, Lunam ideo hun eictiorem credit, quia humidus uapor a terra ad eam stile tibiis aliis terrae propinquiorem affatim ascendat. ratio Saturnum e liciat sicciorein, quod ab hisce uaporibus longius dictet. Sed ab Aegyptiis sacerdotibiis opi nio haec orta primum uidetiir. Ab illis enim traditum Oceasii humore coelum ali,stellasquE,libiliuniorein conceperint, delaendere, ac retrogradas fieri, donec in more iterum per coelo digestoque ascendant , exaltenturque, ac dirigantur. Ita pe1 spicuum est, non Solem tantum uapori bus ali positum este, sed&alias didera. Sed rotis ste Aris roteles, lina cum Sole alias quoque e rantes 1 tellas, quἰae 'e ipse a Septenti ionibus ad Austrum , & contra in Zodiaco conuertunt hir, comprehendit , fisaque soli in praetcrmistas tradidit, quod motu suo in hanc aut i litam partem non declinent, nec ad alimentum comparandum conuertantur. Postrema ratio ex eo ducitur, quod uapor sublatus, totus iterum in terram deferatur, frigoris efficientia in stipero loco concretus, ita ut ad Solem alendum non conscendat. Ac, quanqi iam nons militer annis singillis, Z in quaque regione desertur , quibusdam tamen certis temporibus, totum id, quod sublatum est, deferri. Quam rationem conamunes nesse ait bis,&illis quii aiunt, cum terra principio Elimi Fda esset, & tota aquosa, S mundus hic, qui terram ambit, a Sole incalesceret, ae vcm gcnitum esse, ec Iumque auctum, ipsitimque aerem satus praebere, S Solis comiersiones emcere: sole ui delicet loca ea peragrante, in quibus humorern, quo alatur, irriaeniat, cuius sententiae, quae Anaximandri& Diogenis esse dicta est, ontea meminit . Ex hac ratione intelligimus, cur post anno siccos &squallidos pluitiosi consequantur, si quidem necesse est, id quod in illis sublatum est , postea rursus deferri. Qiiod cum iunivcrsum delatum est, anni sicci rursus consequun- . tur: qualis praesens est, squallidbis3 aridus, quippe, qui stiperiorem omnino humeetc. assectitus sit To OG mm/ών ω κουφος in πω α et Peregi. δ'
Itaque quod potabile esit & dulce, uniuersum ob leuitatem attollitur: quod autem falsitum est, prae pondere subsidit, non in suo ipsius proprio loco. Etenim existimandum est, de hoc recte dubitatum esse absurdiun nanque est nisi ali
quis aquae, ut caeterorum quoque clementorum, sit locus) atque hanc esse sol citionem . Is enim locus, quo contineri mare cernimus, maris non est, sed potius aquae. Maris autem uidetur,propterea quod pars salsa subsidit prae pondere dul Acis uero ac potabilis ob leuitatem attollitur, perinde atque in animalium corporibus, in quibus, cum dulce ali nnentium ingestum est alimenti humidi septinentum, atque excremcntum amarum salsumque cernitur. Pars enim dulcis & potabilis a calore innato attracta in carnes, aliumq; partium constitutionem abiit pro citiusq; illarum natura. Quemadmod si igitur illic, si quis censuerit,uentrem potabilis alimenti,propterea quod cito evanescat,locus non esse, sed excrementi, quia subsidere illud uideat,no recte censuerit, silc & in his.Est enim ut dixi in iis aquae hic locus.
Io Chim mare elementum aquae non esse, eiusq; sal edinis causam explicare instituisset, illud sumpsit, ei ars corporis, quod aqua dicitur, dulcem & potabilem partem, Solis calore in locum superum uehi, eamque rursus frigore densatam, in aquam conuerti,& iterum desurri,neli in Solis
172쪽
A li, alimentum ut multi falso sense fiunt cedere: id quod longa oratione, multisq; rationibus, apicipo Isto aliquantulum digrestus, de inon strauit. Nunc illud ipsiun de partis potabilis in i in 'orem ascensu repetens, adiicit, partem aquae salsam ob grairitatem manere, nec tolli: naanere ait tem in loco non proprio, quandoquidem locus,iii quo manet, ipsi vis aqhiae locus sit, cuius alique locum,ut caeteror limela inent Oitim, esse oporteat. Ac deli ac quidem re antea re et e dubitatum esse, dubitationisq; hanc esse solutionem, locum, in quo est mare, elementi aquae proprium cite: quanquam mari occupatur, maris non esse, nec ipsum mas e corpus tu niuersiana, aut elementum aquae cile, sed falsam partem, crassamque 3 terrenam, quae dulci S potabili si1blata, eo in loco prae pondere reii det, non secus ac alimenti dulci ac potabili parte ab animalium partibus proelii usque natura attracta, excrementum salsiim in irent te subsidit, non tit in proprio, sed ut in loco alimenti. Atque, ut absurdum esset censere, uentrem excrementi, qtita in eo subsidat,& non potius alimenti locum esse, ita k ratione alienum esse, existimare, Iocum, quo mare continetur, ipsius esse, i non aquae uniuersis. Quae omnia planasiint, nullam fere explanationem requirut. Quanqtiam ad eorum maiorem illustrationem aliqua ex his afferri posse 11r, quae de alimento S eius attraetionc,ac loco ad eum excipi ediim a natura dc scinato, in libro de animalium partibus,
B S: ortu,&ineoqiii est de sensu,&sensit Aristoteles in his uerb , qtu de naturalibus sacultatibus conscripti sunt, Calenus disseruit. Tradidit igitur ille, omnibus ani mantibus locum ad cxeipiendum alimentum a natura datum esse, e quo omnes corporis palates possint commode illa attrahere, ac illum quidem uentriculuin esse, in quem primo ex oce cibus infunditur, ut caloris
naturalis, quo uentrici Ius praeditus est,tiirtiue primam concoctionem accipiat. Alimentum autem omne dulce esse, aut simplex, aut mixtum, in quo alijsapores admisceantur, aut condimenti gratia, aut, ut dii gratiant, si1 auidem dulce nimis alit . Nullum item alim erit Luci este, cuius ait quod excremetri am non sit, pa,rs uidelicet illa, qt1ae concoqui non potest : quae, quia non con coquitur, amara remanere in progressu huius libri traditur. Nec uero tantum amaram esse aut
sal Iam , sedera iorem S grauiorem, quae dulciori, leuiori, ac tenuiori, a partibus corporis attracta pra: pondere subsidat. GaIcnus autem docet, in quaque animalis particula, ut mali inenti attracti ieeni inesse, quae inutili relieto, id, quod sibi utile est&commodum, trahit. Haec &alia huiusmbdi, tum ab Aristotele, tum a Galeno multis in locis tradita, naagnam huic Iocoxi serunt lucem. Sed quaesierit aliquis, quomodo alimenti excrementa in uentre Aristote Icς istatuit, cuin illa deiiciantur,&in aluum inferiorem facta decoctione sese demittant. An dicen-C dum est x,,λω, hoc est, uentris uocabulo, non uentriculum solum, se totam inferiorem al-inim , ut intestina etiam, eaque praesertim, quae aen triclito proxima sunt, intelligi: si quidem &in illis aliqua concoctio alinae nil efficitur, & uenae me feraicae ad portam tendentes,ab eis alimentum exugunt. Eo igitur, quod dat eius re tenuius est, attracto,excrementum in alimenti loco relinquitur. Sed horum diligentior consideratio,librorum de animalium partibus, non huius loci propria est. Διο vi οι πιτα, ι ρέρυων εἰς αὐτον πώ ς, παῖ α γνο/-ον υδωρ. re γὰρ το κομ
ω-αδσλως. Quapropter & flumina in eum omnia influunt & omnis etiam aqua, quae gignitur. In id enim quod maxime cauum est, fluxio est: talemq; terrae locum mare obtinet. Sed alia pars uniuersa a Sole celeriter attollitur, alia relinquitur obeam, quae dicta est causam. Veterem autem illam dubitationem afferre, cur tanta aquae copia nusquam appareat, quando innumeris uastae magnitudinis fluminibus quotidie in mare influentibus, nihilo amplius cernitur: han C, inquam, a
liquos dubitationem afferre, absurdum quidem non est, sed tamen dissicile non
173쪽
est cum qiri eo lati derauerit perspicere. Eadgm enim aquae copia, quae in lati tri Edinem expansa sit, & quae sinui collecta, non aequali tempore rei recatur, sed iis iaque adeo differt, ut haec quidem integrum diem permaneat, altera, perinde ac si uis aquae cyathum super magnam mensam ei triderit, simul atque id cogitaue rimus, tota evanescet. Id quod fluminibus quoque iusta uenit. Illis enim continenter colicerim fluentibus, id, quod in uastum latum quocum peruenit, cito semper, atque Occulte exiccat p.
it inroniam aqua fluvii is est, idcirco terni in is alienis, non siis continetur. Cauum igitur locum , in quo detin cathir, requirit, ac scrpc tuo ad id, quod cauum Est, sertur Quae etiam rotunditatis eius cari satis P in secundo de coelo tradita est: Male et go a 'liae loco m occupare expositu cum sit, fieri :iit, iri flumina in eum o Ia influant, omnis item aqua, quae in dies generatur, ac aliam quidem aqua partem, nempe leuiorem S dulciorem, 3 Sole celeriter attolli, aliam grauio rena ptae pondere relinqui, ut antea traditum est. Quoniam autem infinita ui aquae, quotidie ac perpetuo, tum ex fluminibus uastissimis, tum ex ea quae oritur, in mare influente, a ueteribus du Foitatum est, quinam scri posset, tu ob illam aquae copiam ingentem, mare no excresceret, de hoc eos dubita se absurdum ait non esse: quippe chm rationem aliquam dubitatio coniunctam ha beat, sed tamen difficile non esse ,eum, qui causarn diligenter considerare uoluerit, intelligentia illam comprehendere. Aquae enim tantundem, quantum in mare influit, Solis tit exiccari,& in uapores abire. Ac eius quidem exiccationem, mox ubi flumina sese in inlare immiserunt, fieri ficit Eposse: antequam se in illud immittant, nota pose. Plurimum enim distem e , utrum aqua extentae
sit, Se expansa, an in iis Him collecta. Minori nanque longe tempore eam, quae expansa est, uapora rece res iccari, quam quae collecta. Quemadmodam cyathus aquae, in vase manens, aut etiam mi non qnantitas Soli exposita, uix die, integro reiiccabitur,quar tamen super latam in cnsam expansa, s atini siccescet. Fibi minum ergo aquam cum super maris superficiem expadatur & iundatur, satim liccari de ii aporare: itaque mare non augeri . Atque haec est dubitationis ueterum solutio. Nam dubitationem Lucretius concinne admodum ita cecinit,
Priuc pio mare mirantur inon reddere maliu turam, qito it tantiu circursu aquarum: omnia quo ueniant ex omnifumina parte.
Multis autem modis dubitationem diluit, ac primum quidem hane omnem uim aquarum, seu ex si uminibus in isti tentem, seu plimiani, si etiam sorrianam, unius guttae instar esse maris comparatione, deinde etiam radi is Solis exiccari,&quanqtiana ex uno quoque loco, Eumorix exiguam copiam attollat, magnam tamen esse, quae ex toto mari attollitur. Itaque ait:
tia meu ad maris omnia summam Guttai vix instar erunt unuM ad ausimen. Quo m usu est mirum,mare non augestere magnum.
Praeterea magnam Sol partem detrahit actu:ς ωρρem euasu cnum uesici humore madent eu Exιccare Dis radiys ardentibus Solem. e AEt Pelago multa oelate siti barata videmiu. Prυιnde licet quamuis ex unoquoque loco Sol HI simoris partiam dehbor ab aequo repartem: Largis er m tanto statio famen austret tin D.
Adiicit uerb de ea, quae a uulgo credrintur, nimii limitentos δ nubes aquam ex mari attollere, ρ
ueluti uerrere. Tum porro uenti maruam quoque togere partem Hs-orupossunt uerrentes inclytiora Pont; enna nocte uuM quoniam persaepe videmus sceari. mollisi luti concrescere orti ias. Praeterea, docui multum quoque tolure nube isH. morem magno concestium ex a 't ore Ponti: Et possim toto terrarum stargere tu orbe,
cum pluit in terris, uenti nubila ponant. Demum
174쪽
A Demum id asserti quod ij dicere consueuerunt, qui fluitios ex mari ortum ducere arbitrantiar,
aquam uidelicet ex eo permeatus subterraneos effluere, Sc ad fluuioriam fontes ascendere. Postremo, quoniam raro cum corpore te in Est, ct coniuncta egoras maris undique cingens: Debee,ut in mare de terris uenit humor aquai: In terras itidem manare ex aquore salse.
Fercolatur enim uirus, retrogh rema Q.
Materte, humorinest adcaput amnibus omnis Consuit: &e. sed hanc sententiam defluuiorum ortu ex mari, aqua illius per loca 85 meatus stib terraneos ad illorum fontes ascendente,in primo libro ei reeugnare traditum est, quod ex altissimis monti bus, ad quos aqua naturaliter non conscendit, flumina fluere uideamus . Cum tamen mare non
solum illis humilius sit,sed omni terra, quippe cum ex omni terrae parte in illud flumina labantur. In cauo mare positum est, nec, quod aliqui tradiderunt, mare ui quadam diuina continetur, ne terras obruat, clim illis sit eminentius. Suapte itatula in loco suo conquiescit, qribduiolentum nihil perpetuo possit durare,nec ulla necessitas ingruit, ut ordo naturae a Deo constitutus inuertatur. Quoniam igitur terraeminentior est maris superficie, multo eminentiores al- tis lini montes erunt, e quibus flumina labuntur. Itaque nec aqua ex mari ad illorum fontes,nisiui, ascendet: ut autem uiaseendae, nulla est ratio. nec enim ad replendum inane, nec ab ali quo impulsa, quibus modis aliquid in locum nota naturaliter fertur. Nec maris aestus scaturigialibus fontium,ut quidam opinati sunt, replendis sufficit, quippe quod non adebaestuet, ut at tissimos montes transcendat, quod oporteret: siquidem aqua tantum conscend it quaentum descendit. Aestuat mare Si seper terras effunditur, ac fortasse etiam in alto magis tumescit, ita ut in meatus terrae possit descelidere sed ex illis non altius ascendit, quam in illos descenderit. At tolli autem & tu inescere in aestibus usqtie ad altissimos montes nemo affirmabit Ex mari igitur flumina ortum non ducunt, nec mare ideo fluminum fluxu non augescit, quia quod accipit, permeatus subterraneos reddat. Ac quanquam tota terra humecta sit, & ueluti spongia, aqua plena, ut in metallis Silapidicinis licet uidere, non eam tamen ex mari ducit, nisi qua parte illi propinqua est. Ex aere frigido intra eam generatur,atque ex pluuia cadente concipitur. Itaque ut animal sanguine,qui per uenas diductus, corpus alat, plenum est, ita terra dulci aqua, quae permeatus&fistulas,per eam totam diffunditur, ac in fontibus emergit: ac de hoc quidem nunc fac tis. Si quis tamen uelit flumina ex mari in hunc sensum effluere, quia uapores ex eo attolluntur, quibus montes huinediantur, unde fluminibus materia suppeditatur, facile poterit concedi. Illud uerb praetereundum non est,quae de maris incremento tradita sunt, ad Oceanum m xime pertinere. Nam antea concessum est ,& Maeotidem, & Pontum, fluminum Luxu augeri, ob eamque causam ad Meridiem Ruere. In Oceano, qui Iate patet, res aliter habet, quat
ouam fortasse dubium est, quomodo ad Septentriones, ubi Sol minime ualet, Ruminum i fluentium aqua, tametsi expansa, resiccetur. Nisi tardius quidem, quam in Iocis calidioribus, sed tamen illic quoque re siccari dixerimus: ac, si omnino non resiccetur, maria illic augeri, sed ita loca, ubi magis siccescunt, cedere. Vnde & aqua maris in septentrionalibus, frigidisque lo- eis minus salsa esse perspicitur, dulciori uidelicet parte ob caloris imbccillitatem minus at
Illud autem esieno potest, quod de fluminibus S mari in Phaedone scriptum
est. Mutuis enim meatibus inter se sub terra concurrere dicitur, principiumque& sontem aquarum omnium id esse, quod Tartarus nominatur, quaedam uidelicet aquae copia in medio posita, e qua tam fluentes amnes, quam non fluetates
175쪽
redduntur. In singulos autem fluuios influxum fieri , propterea quod primum E
atq; principium agitetur.Non enim sedem,in qua consistat habere,sed circa medium perpetuo reuolui sursum uero de deorsum agitatum fundi in fluuios. Nonnullos autem multis in locis stagnare, ueluti apud nos mare est. Rursus omnes principi tam e quo Euere coeperunt, in orbem repetere, multoS quidem per eundem locum aliquos uerb,per eum,qui aduersum positum ei habeat, e quo effluxerunt, ut s ex infero loco fluere coeperit,in supero influere.Esse autem descensum usq; ad medium. reliquum enim omnem cursum, omnibus iam ascensum esse. Sapores ctiam & colores aquam contrahere pro terrae, per quam fluere contigerit, a tura.
11 Quae Plato in Phaedone de aquarum principio & Ruminum ortu a Socrate morituro, ac fa bulam Simiae, cum quo disserebat de terrarum plagis,commemorante prodita recenset,Aristoteles hic refert, mox ea refutaturus. Atque ut fideliter relata omnia esse intelligamus,Platonis locum ascribere hic libet,in quo quae refert te uiatur. Phaedonis uerba in latinum a Ficino conuer psa haec sunt Vnus aliquis ex terrae hiatibus est profecto, quammaximus, perque uniuersam terram traiectus&patens,de quo Homerus: Longe nimis barathrum stat sub tellure profundum: quod&ipse alibi, Se multi Poetarum Tartarum appellarunt. In hoc utique receptaculum Omnia confluunt flumina, atq; inde rursus effluunt. Talia uero singula sunt, quales terrae per quas labunt r. Mod autem hinc omnia effluant, rursusq; refluant, haec causa est, quod hic humor, nec fundamentum habet,nec firmamentum. Itaque eleuatur, & sursum deorsumque redundat Idemq; Deit aer & spiritus, qui circa ipsum uer atur. Sequitur enim ipsum, & quando ad sup
riora terrae, quando ad haec nostra perlabitur. Et quemadmodum in respirantibus satus conti nue expirat atque respirat, sic& ibi spiritus una cum humore elatus,trehementes quosdam ireatos Sincredites moliet,siue infitiat siue effluat.Quare cum aqua in infeliorem locum delabitur, permeatus terrae iuxta eiusmodi riuos influit,passimq; per eos exundat & implet, ueluti hi qui hauriunt. Clim uero illinc huc crumpit,haec quoque iterum Ioca complet. Repleta uero cu fuerint,per rivos ac terram exuberat. Et cum humores singuli illuc profuerint, quo quisque profluit, maria, lacus, flumina, fontesq; cssiciunt. Proinde hinc rursus relabentes per terram, par tim quidem per longiores pluresq; anfractus,partim uero per pauciores atque breuiores, rursus Gin Tartarum confluunt, alij certe multo profundius,quam hausti fuerint, alij uero paulo . Omnes autem inferius influunt, quam effluxerint,&alij per contrariam partem resabuntur, quam clapsi fiterint,alii per partem eandem. At quidam passim circunfluentes, aut semel , aut sepius, spirasq; circa orbem terrarum instat anguium replicantes, quantum fieri potest, infra relapsi iterum cominiscontur Licet autem utrinque ad mcdium defluere, ultra uerb nequaquam:ulterior enim prolapsus utrinque i Oiet ascensius. Haec Plato, quorum sente iritam breuiter atque fideli ter Aristoteles commemorauit. Ex quibus colligitur , uniuersam aquae multitudinem non esse mare,aut eam,cuius locum mare occupat, sed Tartarum in medio, i uti centro mundi positum,de
ei rea illud agitatum & fluctuantem, ob quam fluctuationem in flumina emittatur & rivos, fluxusq; fiant tam fluviorum,quam aquae omnis stantis atque etiam maris,ita ut mare tantum absit, ut sit aliarum aquarum principium,ut ab ipso Tartaro ortum ducat rFluctuare autem Tartaru, quoniam fundum non habeat,atque nihil omnino quo nitatur. Omnes item illas aquas subic raneis meatibius inter se coire,easdemq; ubi effluxeriinr, initium,unde manarint, in orbem repetere, multas quidem per eandem partem, d quam effluxerunt,alias hiero per aduersam, ac omnes ad medium usque delapsas,noioilterius dc scendere. omnem enim p taeterca earum cursum, H ascensum esse. Easdem sapores contrahere,c Ololibusq; insci, pro terr v natura, per quam pro fluxerunt. Censent autem Platonici, atque etiam Olympiodorus, quae de I artaro a Platone prodita sunt, fabulose proditae sic, ut locum indicaret, poenis damnatorum, qui delicta nota parcenda perpetrarunt, sciripiternis addictum,quemadmodum di alia flumina Pyripi legetontem,Cocytumque, iis qui aliter deliquissent. Ac reuera a Socrate fabulam, ut dictum est, narrante com
176쪽
A Sed hac ratione essicitur, ut flumina eodem non semper fluant. Quonia enim in medium influunt, ex quo effluunt, ex infero nihilo magis fluent, quam ex supero, sed utramlibet in partem exaestuans Tartarus delapsus fuerir. Atque si hoc accidat, id eueniet quod dicitur, Sursum flumina, quod fieri non potest. Illa ite, quae oritur aqua, & quae Iursus attollitur, unde nam erit ξ hanc enim uniuersiam tolli necesse est, si quidem aequalis semper seruatur, propterea quod quantum effluit tantundem ad principium refluat.13 Platonis de Tartaro, Inari,& suminibus sententiam, qiuanquam fabulose fortasse ab illo c6
scriptam, rationibus aliquot refellit, quartam primam Alexander duobus modis expositit: priori expositionc non probata, milii uerbnec posteriori. Prior expositio, quam Olympiodorus sequutus est, eiusmodi est: fieri, ut flumina non ad idem perpetuo fluant, sed interdum ex siti pero in inserum, interdum ex infero in superum,& nihilo magis exsupero in inferum, quam contra. Etenim Tartaro fluctuante, di nunc in partem unam ex undante, niinc in aliam, euenire, ut cum s in partem nobis adiuersam fluctuat, flamina, quae uersus nos fluebant, illum ultra mundi medii 4 consequantur: itaquc ex infero in superum ascendere, quae usque ad medium descenderunt. Ita quod in prouerbio dicitur,uerum esse, Si irsiam flumina. Quam expositionem sententiae Platonis ab Aristotele commemoratae consentaneum non esse animaduertit: quippe cum Plato fluminatisque ad medium quidem descendere uolebat, non tamen ultra proficisci, ut qtianquam Tarta rus fluctuet,inecesse tamen non sit, sumina,quae descendunt, ultra mundi centrum sese effundere. Se4 nec Aristoteles colligit, nil ulo magis ex supero in inferum, quam ex infero, in superum flumina fluere, imbuero contrario, uidelicet nihilo magis ex insero, quam ex supero, ου- μαλλον ρLM 1υτει κατωθεν ηανωθεν. Nisi qhiispiam diceret, mendum fortasse esse, ut ubi legitur, te gendum sit δωθέν. Sed nihil nos, ut ita legamus, cogit, quando ali ter Iocus exponi potet . Altera Alexandri expositio est, quod flumina nihilo magis ex supero in inserum fluent, quam contra, quia quae in contrariam effluxui partem ad Tartaram redeunt, terram circuendo, necesse sit interdum loca editiora conscendere, ut circuitum illum persciant. Sed non secus peccat ac prior. Etenim legit non magis ex supero in inserum, quam ex infero in superum,cum contrario modo legatur, ut mox docuimus. Nimis etiam ad ea tantum flumina restringitur, quae parte contrariac sta Tartarum reuertuntur. Censeo igitur de omnibus fluminibus rationem conc Iudi, quae omnia non magis ex infero in superii, qliam ex supero in inseru fluere colliguntur. Rhodi psi Platoni absurdum erat, qui ex infero, nempe ex mundi me filo,ea fluere statuebat. Colligi autem, quo niam Tertaro fluctuante, & ad contrariam partem exundante, flumina, quae in hac nostra parte effluebant, rursus descendant Tartarum sequentia. Incommodum igitur est, de descensu, non deascensu, ut priori Alexandri expositione & Olympiodori afferebatur. Quoniam aute id, quod a Dsertur prouerbium, id est, sursum flumina, huic nostrae expositioni uidetur aduers xi, ascensumq; fluminum, ut incommodum,allatum esse docere,censemus a Iiarn esse per se rationem, qua Aristoteles, rursus fluxum fluminum a Tartaro ettertat,ut sit sensus,si Hoc accidat, hoc est, si e Tartaro fluctuante flumina fluunt, eueniet,ut flumina ascedant, iuxta prouerbium.Siquidem Tartarus in medio mundi positus est, nihila; ex eo effluere potest, nisi conscendendo. Haec expossitio mihi probabilior,&uerbis magis consentaneae uisa est. Post hanc, Alexandri priorem magis probo. Iam si quis accipere uoluerit, dicat, Platoinem posuisse quidem, flumina, cu per se
ad Tartarum reuertuntur,ulara medium non reuerti, aut fluere. Sed non negasse, qu o minus Tartarum fluctuantem etiam ultra medium consequantur. Vocabula item illa --θεν κω ανωθέν, imi, mutata loco fuisse. Qu9d ad prouerbium, attinet,hoc qui em in loco proprie de ipsis fluminibus ex fonte astendentibus usurpatur,sed transferri solet, cum quidpiam praepostere in morem ascensus Buminum fieri lignificamus,legitimasque rerum uices in uerti: ut si discipulus praeceptorem docere, seruus domino imperare aggrediatur: sumptum M uidetur adagium ex Euripidis Medeat
Quo in loco indicare uoluit Chorus, pristinum rerum ordinem in uerti, uiros iam dolis mulis bribus uti, neque manere promissis Vsurpat etiam hoc adagium Lucianus in Terosione,ubi haeredipeta delusus Plutonem incuset, qu bd ipse iuuenis adhuc morte praereptus esset, superstite sene, quem captauerat, contra naturalem ordinem. Vsurpat Zs Laertius in uita Diogenis Cynici, narrans quemadmodum Diogenes, ubi perinde quasi dominus esset, non seruus, hero
177쪽
suo mandaret,ut auod iussus erat, faceret, prouerbio dominus responderit, ἀνει πιταμῶν kρων. EVsurpare nos possumus, cum videmus, Aristotelem,S: alios probatissimos auctores ab imperi tis hominibus imperitia aut inscitiae reprehendi. Subiicit Aristoteles aliam rationem, quae ponit, Platonem tradere,tantundem aquae in Tartarum influere, quantum ex eo effluit ridq; ex eo refellit,qubd,si ita res habeat,non liceat uidere, tindessit aqua genita,&quae pluit, eamq; omnem tollere oporteat. Qibae ratio inde uim habet, quia nunc ex aqua uapores ascendere dicimuς, ex quibus in uipero loco refrigeratis&densatis, aqua concrescat, in terramq; cadat. Mod sane esse non potest,si tota aqua e Tartaro egressa in eundem reuertitur, siquidem aqua uaporibus ex ea sublatis imminuitur. Materia e go nulla manebit ad aquae generationem & pluuiae. Olympiodorus rationem aliter concludit, sed non recte meo iudicio. Platonem enim inquit, dicere potius debuisse,plus aquae hyeme in Tartarum influere,qui aestate, propterea quod hyeme imbres decidant ingentes aestate pauci & rati. Καί ι παντες οι ποταμώ φαινοδυ-εις τῆν οπι-εις αλληλους,
Atqui di flumina omnia, quotquot non in alia se immittunt, desinere in m
. re cernuntur,in terram autem nullum, ac si occultentur, rursus emergunt. Illa autem ingentia evadunt, quae longo tractu per cauum fluunt. Multorum enim
amnium fluxus excipiunt, loco & longitudine eorum cursibus interceptis. Qua ob causam Danubius &Nilus fluminum eorum, quae in hoc mare illabuntur, maxima sunt. Ac de cuiusque fluminis fontibus alii alias reddunt causas, pro- G. pterea quod multa in idem confluant. Constat igitur,nihil horu fieri posse, ni xi praesertim originem inde ducente. Hunc ergo locum aquae esse & non maris,& quamobrem pars potabilis praeter eam , quae fluit, occulta sit, alia uero pars maneat cur item mare aqliae potius sit finis quam principium, non secus ac in corporibus totius alimenti, sed humidi potissmaum, excrementum , his a nobis traditum sit.
I Alia haec quae contra Platonis fabulam seu dogma astertur, raso, perspicua est in deducta, quod nullum flumen in terram sese immittere omnino,ita ut non amplius emergat quaedam enim immittunt se quidem,sed rursus, it in primo libro di istum est,emergunt) conspiciatur,imbuerdomnia in mare influere,aut per se,aut a Ita ingrediendo, quibus cuin in illud effunduntur. Cuiusmodi sunt complura,ob quorum influxum, ea quibuscum coeunt, in flumina interdit u stissima evadunt,iueluti Danubius & Nilus,& omnino alia, quae longo tractu fluunt, ob eamque causam innumera alia flumina excipiunt,quae secum deferunt in mare.Hacueris causam esse ait,
quod de cuiusque fluminis fontibus alia alias reddunt causas, hoc est, fontes alii alios reddunt, Hquia uidelicet multa in idem influant,nec faeile diei possit, utrum hine an inde flumen illud originem ducat,praesertim si illa,quae in idem coeunt,aequali magnitudine sint praedita,ut de Rheni atque etiam Danubiis fontibus etiam nunc apud aliquos dubium est. Porro fluminum magnitudinis duas causas statuit,longissimum cursuin,& teriae, perquam fluunt, concauitatem.Inde enim ericitur,ut alia multa flumina,cursum eorum praecindendo excipiant. Cum igitur res ita habeat,perspicuum est,nec flumina,nec mare in Tartarum fluere.De Nili ac Danubii itastitate, atq; etiam longo tra stu,antea dictum est in primo libro.Sed nunc etiam dicetur, Nilum ex intimis Aethiopiae partibus originem ducere,atque pet totam Aethiopiam labi,& in Africum mare sese multis ostiis immittere,ita ut curias eius longissimus sit,xc circiter triumillium milliario-xum.sinitosis etia eius maximis flexibus non nurneratis. Idq; si oriri a montibus Lunae stati latur,
a quibus ad eiusdem ostia quadraginta quinq; fere gradus latitudinis intercedunt. Paulo autem minora paludibus, e quibus fluat,eius est cursus.Sed ab Aethiopiae motibus, it Diodorus tradi
178쪽
A dit, duodeeim millibus stagoria decurrit. Vastissimus ergo si necesse est, tametsi no multa flumini in eum inquere Geographi describant. Danubius uerbingenti quidem spatio decurrit, sed Nilo longe inseriori:quippe qui uiginti sex graduum solum minoris etiam parat Ieli spatium
labatur. Tantum enim intercedit inter illius ortum, & ostia, quibus in Pontum influit. Sed hoc eius longo tractu, sexaginta nauigabilia flumina excipit. Duo itaque haec ingentissima ait Aristoteles essessumina,& maxima eorum quae in hoc,id est,in mediterraneum influut mar e. Quod ideo dictum est, quoniam in Oceanum alii fluuii labuntur, his & Danubio praesertim non mi
nores, ueluti Indus, qui flauiorum omnium maximiis esse dictus est. Subiici tautem epilogain, in quo aquam potabilem, p ter eam, quae fluit, occultam ponit,quandoqtridem ex mari in ua pores perpetuo attollitur, totusque aer uaporibus planus est, I in solis fluminibus dulcis ac tia cernitur. Lacus autem, quoniam flumina, excipiunt, & illa rursus emittant, in aquaequentis genere postulat numerari, quamuis ensilem fluxum non habeant: occultaneth etiam ea dici potest, quae in intimis terrae uisceribus sparsa est. Siquidem tota guttatim terra stillat, ut metallorum ac lapidum sol res animaduertimi, atque etiam cernimus, cum putei fodiuntur. Explica tum uero ait, cur mare totius aquae potius finis sit, quam principium, quoniam traditum cst, nec B fontes maris ullos esse, nec flumina ex eo effluere, sed in illud potius sele immittere, excrementumq; ueluti quoddam totius aquae esse, parte potabili sublata:quo modo & in corporibus arrirnalium excrementum, quod subsidere cernitur, non est alimenti principium, sed finis, hoe est, id, quod ex eo remanet, dulci parte ad alendas animalis partes consumpta .άλμει πς αὐτῆς λεκτρον, se πτερον η αυτ ,κ κτ' G ωτ ετρυ, α xx μ-οι τώ πινες. - o- εώ m οπιν ς Omλργῶν, ὁτι γε γνcν, ς ρ
C De eius autem falsedine,& utrum perpetuo idem sit, an nec fuerit, nec futurumst, sed deficiet, dicendum est. hoc enim modo aliqui sentiunt. Omnes qui
dem genitum esse uidentur fateri, siquidem S mundum uniuersum: simul nanque eius ortum faciunt. Quare constat, si uniuersum sempiternum est, non aliter de mari existimandum esse. Censere autem ipsum, ut Democritus ait decre
scere & ad extremum defecturum:ita inquam, aliquem sibi persuadere, nihil ab Aesopi sabulis uidetur differre. Nam & ille fabulatus est Charybdim, cum bis aquas exorbuisset, primum quidem montes manifestos fecisse, deinde insulas
demum, ubi exorbuerit, terram omnino aridam effecturam. Sed Aesopum in portitorem iratum eiusmodi fabulam commentum esse congruebat:Eos autem, qui ueritatem inquirunt, non item.
13 Tria de mari inuestiganda initio proposuit, naturam , salsedinem,& ortum. Cumque ue-1, teres Theologi, maris quosdam sontes esse uoluissent,aliique alia de illius natura, salsedine, a que etiam orta sensiissent, illorum sententiam breuiter exposuit, ac nullos maris fontes esse de monstrauit. Tum ad salsedinis causam, eiusq; ortum inuestigandam ueniens, eorum opinione antea refutare uoluit, qui mare aquarum esse principium sentiebant, simulq; salsedinis causam unam ab aliis traditam aperuit. Q o iam facto, quaestiones de salsedine, de ortu eius disiputare aggreditur. Ac primum quidem expendit, utrum mare idem numero semper fuerit, semperq; futtirum sit, an ne specie quidem semper idem fuerit, neque semper futurum sit, sed aliquando desiturum. Cuius quaestionis duo capita, ut patet, citin sint, ad utrunque respondet et ac pri
mum quidem docet, mare genitam non esse: quandoquidem nec mundus, cuius pars, non infima, mare est. Alios tamen omnes mare genitum ponere uideri, siquidem & uniuersum genitum ponunt, ita ut ob quam causam mare genitum caeteris est, ob eandem, sed contrario modo, Aristoteli genitum non sit. Fuit autem Aristoteles mundi aeterni talis ueluti auctor, cum caeteri omnes genitum credidissent, quanquam aliter&aliter, aliis semel genitum, semelque ilate
ritum assirmantibus, aliis uerd per interualla quaedam uicibus iteratis. Alterum caput qυ
179쪽
nis, quod eodem modo, ac primum dilui poterat, ita tamen diluit, ut doceat, non desecturum Emare: ac quoniam Democritus illud decrescere , di ad extremum exiccatum iri sensit, eius opitinionem de illius exiccatione fabulae Aesopi similem esse. Aesopum enim portitori cuidam iratum,iramgrae suam ulcisci uolentem dixisse.Charybdim bis mare exorbuisse,ac primum quidem montes aperuisse, secundo insulas, ac si tertio absorbeat, futuram, ut terra omnino arida re datur . Sed Aesopum deeuisse hanc fabulam comminisci, quippe qui in portitorem esset iratus, hocqire modo muneris tandem illius uacationem uellet significare. Philosophum alitem ueritatis amatorem non decere. Ex quo loco intelligere licet, fabulas inueritatis inuestigatione
philosopbo dignas non esse. de & rationem per fabulas pli ilosophandi Aristoteles nunquam probauit. Nec, si fabularum amator philosophus in primo de prima philosophia quodammodo
dicitur ideo ericitur, ut fabulae eum in philosophando deceant. Fabularum enim amator ea parte dicitur, quatenus philosophia ex admiratione ortum habuit, quae admiratio etiam fabula propria cst. Zἰίω ματταν tu νεῖ et τον, ω - φαειν
inam enim ob causam prius permansit Du propter pondus,ut nonnulli hoc quoque aiunt facile enim est huius rei causam perspicere) seu ob aliud quidpiam,constat, necessarium esse, ut reliquum quoque tempus ob eam ipsam pem maneat. Aut enim ab eis dicendum est, aquam a Sole sublatam non rursus delatum iri, aut si deferetur, necessarium esse, uel semper, uel quoad hoc fuerit, mare permanere. Illudque potabile sursum prius rursus attolli. inare nunquam exiccabitur. Quod enim antea ascendit, in idem prius descendet,qui p- o
pe chin nihil intersit, hoc semel an multoties dicamus. 4bd si Solem quiest
re quis statuat, quid erit quod exiccese Sin uerb conuersionem esse patietur,id, quod potabile est accessu suo,quena admodum diximus, perpetuo euelle dimittetque rursus abscessu
I 6 Quaestionis de maris sine & exiccatione ueritatem hanc esse aperit, nunquam exiccatum iri : si ii iidem ob quam catasimhaetelius permansit, exiccatumque non est, ob eandem in poste rumpermansurum sit, sca illa sit gi auitas, quae nc in uaporem totum habeat ,& in sublime tollatur, impediat, quod alii ctiam sei1 crunt, seu aliud quidpiam . Qiiod si id, quod in sublime attollitur, rursus in aviam concretum non descendecet, sed aut in aerem ucrteretur, aut Soli, ut
nonnullis placuit, in alimentum cederet, futurum fortassis ut exiccaretur, aliqua illius portione perpetuo sublata, ac nunquam descendente . Sed, si quicquid tollitur, illud rursus demitti tur, idque antequam plane, quod reliquum fuit, exiccetur, fieri nullo modo, ut deficiat, imb uero idem perpetuo permansurum. Hunc enim circuitum Nascensus, descensusque uicissitudiunem perpetuo futuram: ii quidem&Sol perpetuis conuertitur , accessuque suo, id quod dulce Flest, in subliine tollit, recestu demittit. Quod si Democritus Solem stantem ponat, ab eiusque motione cessare faciat , iam nihil ait fore, quod in sublime aquam tollat,atque exiccationcm cia
ficiat. Atque haec est contra Democritum ratio. Quae, ut patct,illi protriinciato innititur.Si causa agens eadem sit, materiaque eadcm, eodemque modo semper se habeant, re nulla actionem impediem effectum eundem consequi necessirib. Clim igitur cause, quae exiccationem impediant, eaedeni sint, nempe grauitas eius, quod manet,aut similis alia, iuellati eius, quod a Sole euocatum est, descensus, aut Solis,cuius beneficio illud descendit, recessus, efficitur, ut nunquam possit exiccari. Quaerit autem, si quis Solem flantein statuat, nec eius motum concedat, quae exiccationis erit causa, quasi mota suo Sol aquas exiccet, non item radiorum caIore, quod a uero est alienum. Sed dici potest, Solem motu exiccare, quoniam in otu uniuersum circuit, accessu M. suo aquas exhaurit. Qui si alicubi consisteret,ea tantiam loca exiccaret, quae ab illo aspicerent uv. Itaque maris pars maxima remaneret, nec aliquid esset, cuius ut exiccaretur.Motio ergo Solis ef
180쪽
A. scit , ut uapores ab aquis ascendant ,& rursus in aquam concreti deserantur, cum Solem ad eas adducit ,3e rursus ab eis abducit. Quoniam Solis motio, ortus ,& interitus causa el- se statuitur. ἔον δἰ ταυτην τὼ δώνοιαν θαλαττης, - G-ααγους φλυνεδεα ναυ ai et est ρον. ι γου ν cum rates , πινα Hόνον ζ rora θον υ
-των, πλέω της - QMFφεν Dis ς. Hanc autem opinionem de mari conceperunt, quod plura nunc, quam antea sicciora loca appareant: cuius rei causa in attulimus, hanc uidelicet astoclioneat, certo quodam tempore imbrium , ct aquae ingenti copia eae citata existere, non autem ob uniuersi & partium ortum. Ac rursuis contrarium futurum , idq; cuma fuerit,exiccatum rurti Isiri, hocque modo in orbem necessario id commeare Rationi enim magis consonum esse ita censere, quam ob liaec totum coelum mutari . Sed in his quidem diutius, quam par esset, oratio institi P.
II Causam, cur Democritus mare exiccatum iri statu iiset,liis uerbis aperit, cuius loci explicatio ex primo libro finem uerisiis petatur. Locoram enian ex liccitate in uritiorem, & corrita ex humore in siccitatem, mutationis ratio tradita est, tota lite eius uicissitudinis causa in hyemem magnam, quae certis fato pta Escriptis temporibus fiat, relata est qua magna h3 cme imbrium tantam copiam decidere dietum est, ut per multo annos terram humectet: quae tamen progressu teporis exiccetur, humore tandem illo deficiente, quoad alia hyems rursus accedat , quae iterum humectet. Hine etiam fieri, ut flumina, & fontes deficiant, locis, in quibus oriebantur, plane exiccatis: quibus deficientibus mare quoque certis in locis exiccetur. Itaque non ob uniuersi ortum mare existere, nec Ob eiusdem interitum exiccari, de terrae ac maris uicissitudinein esse, quemadmodum nonnulli arbitrabantur. Locus igitur illo ad huius intelligentiam repetatur. Inquit autem orationem plus quam par esset, in his instituisse, quddsortasse haec de exiccatione maris opinio tot uerbis refutari ob eius absurditatem non mereretur: nec unim quamcunque, C nec quomodocunque opinionem refellere congruit, sed quae probabilitate aliqua nituntur: ut
Quod autem ad salsedinem attinet, ij qui semel, aut omnino id generant, salsium statuere non possunt. Nam seu illius qui terram ambibat, & a Sole su
blatus est, humoris omnis residuum mare effectum est , levi tantus sapor in multa & dulci aqua in si tus esset, propter taliς cuiusdam terrae admixtionem , ipsum profecto necesse est, aqua illa, quae in uaporem conuersia est rursus aduenigni cum aequalis sit mulitudo, primum quoque nihilominus: aut si non primum, no
etiam phst salsum fuisse. God si a principio fuit, dicendum erat, quae causia sit & simul quamobrem,si tum sublata est, non nunc quoque idem illi eueniat. At