장음표시 사용
151쪽
semper Iocis, sed talis qualis eluuio, quae Deucalionis nominatur .Haee enim per EGraeciam potissim lim peruasit, atque adeo per ueterem illam Graeciam, quae ad Dodonem & Acheloum sita est: quippe cu ille multis in locis cursum mutauit Ibi enim Selli habitabant,& qui tum Graeci, nunc Hellenes appellantur. st igitur eiusmodi imbrium uis magna fuerit censendum es , ad multum tempus perdurare. Et quemadmodum quod alia fiumina perennia sint, alia non sint, alij
quidem antrorum subterraneorum uastitatem causam esse inquiunt, nos uerbe ditorum locorum magnitudinem, eorundemq; densitatem& frigus, quando
quidem illi plurimam aquam & excipi unt,& continent, & gignunt, & quibus montes exigui, aut fungos,&lapidei atq; argillosi sus penii sunt, eos antea defice
xe censemus, ita putandum est, in quae loca ea aquarum copia ceciderit eam illorum humores ueluti perennes est cere. Haec autem tempore magis siccescere
cernuntur: illa quandoquidem aquosa sunt, minus, quo ad eiusdem circuitus hconstitutio redierit
s a QEid de siccorum, a quo somniq; locorum, maris item Sc terrae permutationis causa alij seu sisent, exposuit, coriimq; sententiam refutauit: nunc propriam affert, in layemem quandam magnani,& pluuiarum ui in immerisam causam referens, quae hyems magna temporibus fato prae titutis redeat: quo modo singulis annis hyems parua Solis abscessu recurrit: quanquam magna illa non iisdem in locis semper fiat, sed talis, qualis Deueationis tempore fuisse fertur, quae Graeciam solam occupauit. Ea igitur hyems magna, plitiuarumq; uis immeia saecum sit, loca, in quibus sit, imbres illos excipere, re longum tempus seruare, tu peren is quidam humor in eis habeatur, etsi in alijs magis, in alijs minus, prout illa magis minus te ad excipiendum conseruandumque im-hrem sunt ampla. Nec aliter in maiori, aut minori humoris horum locorum duratione euenire, quam in eius dia ratione, ex qua fluminum maior minoi ue perennitas proficiscitur. Ut enim fiumina perennia esse, alii quidem aiunt ob antrorum & specuum maximam capacitatem, quae tantam aquarum copiam excipit, ut mat criam illis perpetuo suppeditare queat, ipse uerbo b edito Tum locorum,e qitibus fluunt, magnitudinem densitatemq;& frigus, plurimam aquam his de causis & excipientibus, & detinentibus, atque etiam gignentibus arbitratur,illaq; in ora perennia Gesse statuit, quibus montes exigui, aut lapidosi, aut fungosi, aut argillosi propendent,ita & hye Inis illius magnae aquam, & humorem perennem magis esse, & diutius conseruari, quae in localiumida 8 aquosa,& ad aquam excipiendam, Sc diu aetinendam, quales hi sunt montes magni, quos diximus, idonea sunt, decidit: minus uero perennem esse, ac citius exiccari, litae in ircoi xa loca aquae excipiet adae,&detinenda minus apta delabitur, cuius ni odi hi sunt a non tes Fungo si, lapidei, &argillosi, e quibus flumina non perennia defluunt. Q. Leda in igitur loca hac ob causam, clim antea humida essent &aquosa, plane siccescere, alia humorem stiti in retinere, quoad altera hyems magna rursiis fiat, ac proinde perpetuo humida esse & aquea, unde etiam 1 lunai muri Perpetuitas magna ex parte oriatur, illis locis, e quibus decidunt, mirum in modum huiDucta istis. Atque haec est uero ovum Aristotelis intelligentia, riuam pauci intei pretii ira eorum qui illa conuerteriint, sunt assecuti, ut grati iter in eorum contiersione 5 explicationc peccaucrinteo loco, in quo perennitatis fluuiolum similitudo a stertur, quorum error uerba Graeca recte co id eranti perspectus facile esse potest Sed ad Aristotelem redeamus. Ex hac illius explicatione intelligitur, diluuium natura posse fieri, quanquam non uniuersale, nec quod totam torram ob Tuat, sed certis in locis, idq; non semel,nec in iisdem semper, sed certis temporum interuallis, H iisq; A: aliis in locis. 4in etiam, ii od a Poetis fingitur, Deucalionis diluuiiim npc tale esse, quale ipsit finxerunt, nempe uniuersale, qtio totum genus humamini,ptaeter Deucalionem S Pyrram uxorem, interierit, nec tamen omnino non ut iste, imb uero Graeciam occii passe, potissim uni ueterem illam, quae ad Dodone in re Acheloum sit 1 est. Sed dubium est, quae sint tempora fato constituta, quod ue sit fatum, cuius iri certis temporibus, non solum hycnas magna S aquaria in inundatio esse possit, sed necessarib fiat. Alexander ad circuitus quosdam astrorum tempora haec &fatum refert, sed, qui& quorum fiat, non exponit. Olympiodoriis uer, magis particulatim declarans, hyemem hanc magnam fore ait, cum stellaeo itines uagae si glutiri aliquod brumale & hybernum, qua Ie est Aquarius, aut Pisces, occupauerint. Nam si unius Solis discestu,& ad loca illa accessu, singulis annis hyems emcitur,necetiarium est e, ut cum stellae omnes uagae, quae propinquitate sita nos calefaciunt, siccitatemque adducunt, a nobis discedentes, ad eadem loca se' contulerint, virumque illorum signorum subierint, maxima hyems, infinita lite aquarum
152쪽
Α uis excitetur, quomodo item in cel Iecst, ii s de ni bellis omnibus signum a Ii quod aestiuum, Leonem uidelicet, aut Cancrum subeantibu , ' itat in magnam fieri, ac terras, quae illis sit biici tur, maxima siccitate affici. Quoniam ci posv. criam hic in sigrais brumalibu , coitus certis temporibus necessario existit, fato tempora constituta tiso Aristotclem tradere. Flueriint uelo, qui non speciale solbim ex imbribus diluitium horum th dei tunc nuentii fieri, sed uniuersale etiam existimarunt. Vnde Seneca ait, Berosum ea sententia filis coit pirtarit totius terrae inundationem fore, cum H dera omnia errantia 1n Capricornum conuenerint s c sub eodem posita hic stigio, ut reicta linea per eorum orbes possit Exire, quem ad in odium conflagrationem cum in Can cro. Sed hoc intelligentia apprehendi uix potest, quandoquidcm , aut luminis seu caloris a luimine prodeuntis defcctione, sydera laec hyemem, i 1nbresq; excitant, aut 1 peciali qtaoda in influxu , quem Astrologi ponere consueuerunt. Ac si luminis, aut caloris priuatione id agant, ea certe sola loca hyemem illam pati, rationi consonum est, qlicae a syde tum illorum lumine &calore absunt, eiusmodi sunt, oinnia ad Septentrioncsucrgentia: quae autem Capricorno, aliisq; propinquis signis subsiluat, cum illorum hi men&ca orem recta excipiant , liventis lilius inconi modum nullum experienti ir. At si1 inlluxu id accidat, haec cci te, qtiae illis subuint, eaq; uerticem habent, hyeme afficientur: quae uero ad Septentrior: es sita sunt, S. Septentiionali biis signis subii H ciuntur, nullam influxus cius tui in accipient. Quamobrem tini ueri aladiicit. 1 una ex hocsyderum conuentu este non posse meo quidem iudicio ridetur, sed nec ex alia tri coeli: quandoquide nu Ila totam terram aequaliter respicit, sed qtiae uis part cm sol a1D, siue per climata ccvltim di dat hir, siue per triplicitates, ut Astrologi aiunt S diuidunt thosia, Ut uis triplicitatis alicuius, ta 1 si ad eas regiones, quae illius triplicitatis signis, seu ctiam onpositis subicetae sunt, fundi non possit. Quin& intra Tropicos in regionibus Solem p o uertice habentibus, nubes, aut nullae, aut exiguae coguntur, ut hac quoque de causa imbrium uis magna illis in locis este non possit. Sed quae itionem lianc de uniuersali diluuio, quod ab ea, striam fide tantii in tenemus,l ei soli usui or nni
potente pendet, alibi di siputanda mi elinquam tis. Jlludque adiiciamus ad speciale, de quo nunc est sermo, efficiendum, non omnium errantium in signis illis,qua: dicta fiant, conuentum uim habere,alios putare, sed Saturni sol si de Iouis in signis humidis, iit in piscibi is in triplicitatesqueaconiunctionem, stellis fixis luimidiς ad id concurrentibus. Atque haec si Astrologorum opinio: quorum alia Venerem etiam & Lunam adiiciunt, quae humidorum mouendorum, cum sint sydera humida, uim habent, si tam n ca omnia a Sole & Marte non impediant ut . sed, cum influxu diluitium fieri illi existiment, de in loca tantium, quae subie eca sunt, sydera ut dictum est) in C silant, effici uidetur, tu horum sententia in regionibus soliam, quae signis biimidis subiiciuntur, imbrium illa inundatio efficiatur. Itaque diu bium rc manebit de inundatione Deucalionis, quae Graeciam inuasit, a signis humidis distant . Pietestat igitur fortassis, iit sideribus errantibus insignis brumalibus coeuntibus, nori ex influxu ullo lpeciali, sed luminis tantum,& caloris eorum absentia hyemem magnam fieri, ut antea dictum est, statuamus, ac fato tempora praescripta non alia esse putemus, quam ea, quibus ob ratum, constantemq; , Sanatura constituitam motionis syderum illorum ordinem coitus ille contingit. Fatum enim apud Aristotelem aliud nil est, quam naturae lex, certaq; de rata ordinis eius ratio. In hac significatione, in quinto de naturali ausciit tione, aliquos ortiis uiolentos, Ze non fatales esse tradidit ortus eos intelligendo, qui Iege& ordine naturae non fiunt. Qtrod ad Helladem attinet, quam Deucalionis di Liuio occupatam tradit, non ea uidetur Hellas esse, cuius superitis meminit, quoniam haec ad illius occasum posita est,&magis, quam Peloponnesus ad occasum vergit. In Pelasgia autem Dodonea est, Dodoneumq; oraculum. Qui circa templum Dodonei Iouis habitarunt ab Homero Selli in Iliade nominantur, a Pindaro autem Helli. Porro de nominibus ueteris Graeciae Plinius lib. q. cap. . hunc in modum scribit. Sequitur mutatis Lepe nominibus Haemonia,eadem Pelasgi cum Argos, Hellas ea Tin dem Tlies alia&Driopis a Regibus cognominata. Ibi genitus Rex nomine Graecus, a quo Gr. Ecia. Ibi Hellin, a quo Hellenes, qui ut ait Thucydides a Deucalione fuit ortus. De AchcIOo antea dictum est, quemadmodum ex Pindo fluat . Eum ait Aristoteles multis in locis chir sum mutaste: quod declaratur etiam fabula illa,quoe apud Ovidium lib. s. Metamorphoseon legitur, ubi se ab Hercule uictum coliqueritur,& mutabilitatis licentiam sibi ademptam: Z id moror externis 'etiam mibispe novandi.
Corporis, o iuuenci,numero ita potestas.
Fluviorum perennitas antea quidem copiose explicata est, sed nunc quoque breuiter repetitur, eius causis indicatis, quae fiunt imbrium casus re conseruatio,&aquae continens ortus, quae omnia in montibus editis,& densis fiunt:in raris S laxis, seu fungosis, quinetia imi in lapidosis de argillosis non fiunt .Laxa enim loca imbrcm eis excipiunt, non retinent tamen: quin &uapores in illis cogi facile non possunt. Lapido sane excipiunt quidem, quod etiam argillosorum ob densita
153쪽
tem nimiam proprium cst. Argilla enim terrae densae genus est, quod et iam cret1 sigillina, quia Ead uasa fingenda sinuli ea utuntiis Tomiriathir.Ca13dida est ,& eX candore nomen accepi t, quoniaeιργ:iςsCuαργο candidum significat.
Quoniam autem necesse est, uniuersi quandam mutationem fieri, non tamen ortum & interitum,siquidem uniuersum permanet, idcirco oporter,quernadmodum diximus, non eadem semper loca mari, & fluminibus humida esse&sicca. Id quod euentu indicatur. Aegyptiorum enim, quos hominum uctustissimos esse dicimus, regio omnis, facta, ac fluminis opus uidetur, idque regionem ipsam intuenti perspicuum est, atque etiam ex mari rubro coniici satis potest. Hoc enim nox quidam perfodere tentauit, propterea quod totus ille tractus nauigabilis redditus, magnas illi attulisset utilitates . Priimis autem uete rum Sesostris agressus id fuisse fertur . Sed mare terra altius inuenit. Quocirca ille primium, tum Darius sodere desti tit, ne admixto mari fluminis suYus co rumperetur . Palam igitur est, omnia haec mare unum continuum fuisse. Quod idem causa est cur Ammoniae Africae regio demissior,& magis caua, quam inferioris tractus rem postulet. Costat enim adaggeratione uelu ti facta, stagna
& terram extitisse, ac procedente tempore aquam eam, quae intercepta tuerat, & stagna uerat exiccatam , iam prorsus euanuisse
s 3 Eos,qiii uniuersi imitationem di interitium earum mination tim, quae in tei ira & 1Dari inter se, & in ipsius etiam ter e partibus, cxli timido adscchim, Si contra ce inunthir, causa in est C aiebant, refutauit, ueramq; illarum carisa in exposuit. Nunc eX ea mutatione,qua iiiii uersum neces
sario mutatur, quae nec ortus,nec interitus eius est, sed qt edani partium silanum uicissitudo, totius disputationis concitisionem collipit, non eadem semper loca mari 3e fiuntinibus hi imectari, aquosaq; esse atque arida: sed nunc naec, nunc illa, mari a quibusdam locis recedente, &fl minibus exiccatis. Id uerd ita se thaberet is, quaec uenerunt titui Aegypto, tum Ammoniae , tum
paludi Maeotidi,& locis illis adlaeentibus, confirmat. Aegyptum itaque ut cliam antea) facta esse ait,& Nili fluminis opiis: quod S regionem ipsem,quae caua est &depressa, intueriti perspicuum sit,&ex his,quae ad mare rubrum attinent, possit litis intelligi. Aegyptiorum enim Reguquosdarn, nempe Sesostriin prii Titiin, tum Darium Persarulentasse irae dias illius terrae angustias, quae inter illiid mare,& Nil ima intercedunt, dere, alueumq; naitigabilem ex Nilo in mare illuAper acere, qua 11doqui leni magnas illis alueus ille utilitates attulisset. Cum autem territ, in qua est Nilus,nempe AEgyptum,longe demissior inciso, quam mane inuenissent, timentes ne mare Nilo immisi una, i illi admixtuni, eius fluxum corii impetet, deredes 1lisse. Argii mento igitur illud esse, Aegyptum ob eius carium &demissiorem sitiunm,alias mare nitue,tractumq; iIlum to tum,mare unum conti ruria in atque perpetuum, autum Nili colluvie,& adaggeratione loco illo cxiccato, ain extitisse.Hunc Aristotelis de mari rhibro,& alii eo in Nilum a regibus ictato locli, Plinius in librum suum sextum ita retulit.Daneon inquit portus, aequo nati igabile aliaeu perducere in Nilum, qua parte ad Delta decurrit, 61 millium passuum interuallo, quod inter flumen ,& mare rubrum interest, primus omnium Sesbstris Aegypti rcxcogitauit, mox Darius
Persarum, deinde Ptolcinaeus sequens,qui di duxit fossam latitudine pedum centum, altitudine
154쪽
A triginta, longitudine 3 1 usque ad fontes a Ianaros: ultra deterritit inundationis metus, excelsiore tribus cubitis rubro mari comperto, quam terra Aegypti . Sunt qui de mani rubri &Aegyptii coniiunctione breui illo, qui intercedit, Isthmo perfosso interpretentur: a q ia dicti neges metu inundationis Aegypti, quae mari rubro longe ei demessior, abstinuerint. Sed tamen, cuna Ar chimedes Ptolemaei tempore rationem inuenisset, qua iruinclatio u it arctur, Ptolemaeum perficere id noluisse, ne Aegyptus hoc pacto Persariim incursionibus pateret. Hii ibis rei meminit Olympiodorus. Hunc igitur in modum Nili opus Aegyptum ibitio, S: daggoratione ortu in ecte Aristoteles probauit, Eandem causam esse subiicit, cur Africae pars illa, quae Alii monis oraculo illustratur, ultra Aegyptum ad occasum sita, caua sit, 3edem ista magis, quam regio inferior. quod contra rationem uidetiim si quidem quo inferior regio cst, di mari propinquior, eo demi sistor&magis caua esse debet. Sed huius rei causam esse ait, quod ad aggeratione facta, nempe parte ea, qua Nilus in inare sese immit sit, stagna SI terra extiter uiri, inlatis uidelicet partibus aliquibus ab illa adaggeratione interceptis, quae prius quidem ueluti stagna quaedam aliquo tempore fuerui, tum exiccatae sunt, locis illis concauitatem priorem, quam mare occupabat, rorinentibus. Humilior igitur regio illa remansit, quam pars mari propinqua, ubi adaggeratio facta est. De quas Ammonis regione,& eius circa templum A mmonis exiccatio ire Strabo ex Eratos laene memini elibro primo, ubi ad tria millia stadiorum, quod est spatiis in uiae , qua ad ij id itur, pcrmultam ostreorum effusionem esse tradit, permultam item satis, ac prope etiam ipsum maritimarum nauium fragmenta ostentari, quae hiantibus terris apparuerint . Quas ob cati fas Xanthum Lydum&Stratonem physicum existimas e, loca illa mare aliqualido fuit se. Ac Xanthum quid om ut Erasto thenes refert in siccitatem, quae regnante Artaxerso ingens adeo titit, ut flumina lacus,& putei defecerint, recessus maris causam petulisse: Sina tonem uerb causam magi s, S rationem attigisse, quod putare se dixerit, Euxinum ad Bitantium os nequaquam habuist e, si fimi ira autem irrumpentia uiolenter aperuisse. ita aquas in Propontidem 3c Heli spontum excidiste, eodem 1: modo mari ad columnas Herculis euenisse. Cum enim amnibus impleretur, transitum effractu
esse: ita maris effluxu, quae prius mari fuerant operta, patefacta fuisse, sed de hoc maris fluxu postea dicetur Porris de Aegyptiis Aristoteles loquens, hominum uetustissimos est edixit: id quod Plato in Timaeo ante docuerat, cum induxit sacerdotem Aegyptium Soloni dicentem, Graecos esse pueros,nec aliquid antiquitatis apud se habere, ut apud ipsos Aegyptios. In eorum enim tabulis res multorum annorum milium monumentis erant mandatae. non item inundatione, aut dic Iuuio Aegyptii, ut alii homines, periisse ferebantur.
Qginetiarn ad Maeoticum lacum tanta accessio, fi maiorum adaggeratione fa- , dia est, ut multo minora nauigia lucri gratia, illum nunc ingrediantur, quam sexaginta ab hinc annos: quocirca e Y hac ipsa re facile est ratione colligere illum D ut multos quoque alios, fluminum opus initio fuisse, ac tandem necesse esse, ut uniuersus exiccetur. Praeterea& Bosphorus semper quidem fluit ob ad agger tionem, idq; ipsis quoque oculis quonam pacto factum sit, licet perspicere. Cum enim fluxus ex Asia littus e ficeret, id quod a tergo remanebat, lacus primum xiguus fiebat, deinde exiccabatur post uero, ex eo aliud littus ,& lacus egistebat: idq; ad hunc modum semper euenit. Hoc autem saepius facto, necesse est temporis progressu, ueluti flumen euadere, quod tandem etiam exiccabitur.
94 Quae hic de Maeotidis paludis adaggeratione breuiter traduntur, ii Polybio libro quarto
copiosius explicantur, atque ad Pontum etiam Euxinum accommodantur. De quibus hunc in modum scribit 1 Dicimus Pontum arenis, quas amnes assidue deuehunt, continue adimpleri, uenturumq; aliquando tempus, qhic eius alueuster Prorsus aeque tu . Idem etiam de Maeoti
155쪽
de assirmamus, diam modo hic ordo locorum, quem in praesentia cernimus, permaneat, nec ces- Εsent causae defluentium arenarii m. Nam clim tempus infinitum sit, alii ei uero, de quibus nunc loquimur, certis claudantur terminis, manifestum est, quantulumcunque materiae deferatur, etiam 11 perexiguum esset, durit tamen id fiat assidite, longo temporum spatio Liturum, ut omnino repleantur: quando uero deuectae materiae non partia quantitas est, sed infinita pene multitudo, perspicuum est, hoc quod dicimus, non longe post futurum: quod etiam cx parte iam factum apparet, quippe Maeotis iam fere repleta est, nam proflua dissima pars eius quinque, uel ad summum, septem ulnis extenditur. Vnde fit, ut maioribus lignis nati igati non possit, nisi nautis ui malum trahentibus. Cumq; a principio mare fuerit, sapore quam simillimum Ponto, in
quo ueteres omnes constentiunt, Iiunc palus eiiqiuam dulcissima, utpote sala multitudine arenarum, & aquis decurrentiti iri sum iniim superato. Quod olim de Ponto quoque euenit, & nunc
fit, sed non facile perspici potest, propter aluei profunditatem. Si quis tamen diligentius inspexerit, perspicti e id fieri animaduertet. Haec Polybius, de Maeotidis adaggeratione&cxiccatione. Ex qtio etiam auctore, id quod hic de Bosphori angustiis de ad aggeratione dicitur, non parum confirmatur. Danubio enim multis ostiis ex Europa in Pontum ii inirente, tumulos quos dam ait sieri ex colluvie deuectae materitae, quos nautae peet ora appellant, inius dici itinere a lit- Flore distantes, in quos se penum cro delati, perno incinnati tarpericlitum facitnat. Illud ipsum euenire potuit, di potest a fluminibus ex Asa, qua parte Bosphorus eis, in mare in Hielitibus, ita ex illis tumulix uelliti alterum littus fieri, a priore littore spatio aliquo distans, de maris portione aliquam intercipi cns, quae p1 imum sit ueluti lacus, tum exiccetur, thim rvis is id ipsum. Cur autem non propter littus, sed longius intra mare huiusmodi tum ut i fiant, haec traditur causa. Rhiatenus enim impetus decurrentium fluminum praeualet,& superaris fluctatibus ingreditur mare, eatenus arenam & omne genus materiam ferri in altum nece se est . Ubi uerd profunditate maris impetus ipsi fluminum dis oluit 1itur, tunc omnis materia nat hiraliter deorsit nascitur, funduci; ,
quo consillat, inuenit. Ex quo fit, ii t maiorum, ac rapidorum flana intim aggcres magis in m re protendantur, inaiorq; profunditas iuxta tei triam appareat, minorum uerbac mitius fluentia
tumuli, non longe ab ostiis distent. Q Sod ad Bosiphorum attinet, aut Thracium intelligit, aut Cimmerium : sied tamen potius Thracium inter Pontum & Prontidem situm , per quod Pontus in Propontidem fluit. Qua enim parte Propontis coit &stringittit,atigii stim illae Bosphorus Thracius nuncupantur. IIosphorus quidem a Boum meabili trans tu . Thracius uero, quoniam ad Thraciam situm est. Qua atriem parte. Euxinus Pontus in figuram Scythici arcus curuatus G coarctatur, Maeotidisq; ostio committit hir, fietum illud Cimmerius Bosphorus a populis Cimmerii x ibi incolentibus dicitur. Fluere porro Bosphortim semperti adit, quod marium angustiae, laxitate, o soq; aequore utrinq; obses e luxu necessario participent. De quo fluxu initio secundi libri disseretur. Quod alitem hic de Maeotidis adaggeratione, & exiccatio, e traditur, perspici potest in Venetis paludibus, quae fluminum influentiu collimie, Sc terrae ad aggeratione, multa
inoniam igitur nec tempus linquam desinit & unihlers Lim sempiternium est, constat neque Tanaim, neque Nilii in semper defluxisse, sed locum, unde fluunt, aliquando siccum fuisse. Eorum enim opus terminum habet, tempus no habet. Eodem autem modo & de aliis fluminibus dicere conuenit Atqui si flumina o riunt tur& intereunt, nec eadem semper loca humecta sunt&aquosa, mare quoque itidem mutetur necesse cst. Cumq; mare alia loca semper deserat, alia inuadat , pe picuum est, non easdem uniuersae terrae partes, semper alias mare esse, alias continentem, uerum tempore omnia mutari. Quam igitur ob causam non
156쪽
In I. Meteor. Arist. 7IA eaedem semper terrae partes aut siccae sunt, aut nauigabiles, eodemq; modo curlluminum alia perennia sint, alia non sint, dictuni est.
93 Explicandum antea susceperat, non eadem terrae loca semper humida esse&aquos , aut arida, ea ex hino thathi in alterum muta es, itidemque mari & continenti euenire. 1llo eni ni explicato perspicuum euadcbat, cur flumina alia essent perennia, alia D Ones lent, unde etiam te rae &maxis mutationis causa consequebatur. Ad eius itaque rei eYplicationem magnam hycmem certis periodis fato constitutis, certis in locis fieri, atque ex ea loca illa humectari, & a quo si reddi tradidit. Q rum humor ad longum tempus perduraret, in aliis magis, in aliis minus, pro locorum natura & qualitate: ac quandiu duraret, tandiu fontes extiterent, atque fluminibus materia suppeditaret uc, quae tandem illo cessante, & restate magna accedente exiccarcntur, marisque &terra mutatio fieret, redeunte illo ad ea loca unde fluminium influentium ui fuerat pullum. His explicatis, inultisque ad maris ex quibusdam locis recelsum attinentibus allatis, ex illa locorum, quae exsiccitate ad humorem, SI amore ad siccitatem est, mutatione docet fieri, ut non solum ea flumina perennia sint, alia non sint, prout magis aut minus illa humecta fuerint, aut exiccata: sed omnino, ut omnia orta interium sint, di aliquando etiam interitu a. Nam quanquam aliqua sint flumina maxima, ire Nilus &Tanais, de quorum o tu nil proditum est, quoniam tamen tempus nunquam finem habet, D uniuerium sempiternum est, ea non semper fluxisse, sed locum unde fluunt, interdum siccium fuit se, nempe ante hue inem magnam, & rursus interdum siccum fore, clim humor ab hyeine magna dereliccus, pror- si is fuerit exhaustus, magnaque aestas accesserit. Eorum enim opus, hoc est, fluxum, terminum habere, semelque coepisse, ac semel desituram, ob eam uidelicet, quae dicta est, catis ain.
Tempus ueris non babere, sed utrinque perpetuum esse . Atque quod de Tanai & Nilo dicitur,
alijs quoque fluminibus usu uenire, omniaque orta interdum csse, & rursus sinem habitura. Id uero si ita habet, eademque terrae loca non semper humecta sunt, aut sicca, id accidere terrae &mari ait, quod antea traditum est, nempe mare necessario mutari, & alia terrae loca necessari, deserere, alia inuadere. Itaque non easdem terrae partes semper mari tegi, aut siccas este, & continentem, sed tempore omnia mutari. Cuius sane rieces sitatis callis, ea antea esse tradita est, quod flumina in mare inquentia, bifariam illud in contrarium locum pellant, tum aquae imp tu, tum ueris etiam arenae inuectu, &colluvie seu adaggeratione . Quibus fluminibus exicca-c tis, mare in locum suum priorem redit, nota ultra ab illis pulsum: cum praesertim altera ex parte alia fortassis flumina exoriantur, quae illud impellant, ut, quae loca mari antea fuerant Occupa
ta, arida relinquantur. Sed aliae etiam uidentur esse causae, cur mare in terras irrumpaz, aut eas deserat, fiatque maris & terrae mutatio, ueluti terraemotus, is uentorum, stellarum efficientia, aggeres quibus continetur, rupti : quibus de causis cum mare irrumpit, interdum ad locum pristinum reuertitur, ut cum Lunae efficientia id euenit, aut etiam ui uentorum: interdum non reuertitur, sed aut in eo loco diu permanet, aut certe stagnat, ut quae inundationes a terraemotibus excitantur, qualis quidem Achaica fuit, Helice & Buri, aliisque Achaiae urbibus mersis, cuius in dationis in libro secundo fiet mcntio . Manet etiam, quod ex aggeribus ruptis in an da iiii, ut quod in Hollandia paulo ante nostra tempora innumera fere oppida operuit, templorum turriumque sum Initatibus, nunc etiam supra aquam multis in locis extantibus. Quaeret autem a Iiquis, an ista terrae &maris permutatio ita iraturassit, ut qui locas nunc mari tegitur, totus aliquando debeat aperiri, siccusque fieri, his omnibus terrae locis, quae nunc sicca sunt, S habitantur a mari, occupatis, an uero in quibusdam tantum maris, & terrae partibus permutatio haec futura sit, idque Aristoteles ita tuat λ Ardua sane & difficilis explicatu quaestio haec
est, dici tanaen potest, nemini dubium este, quin iti partibus maris & terrae permutatio haec co11 tingat, quando N re ipsa conspicitur, di cum sensu ratio consentit. Toti autem mari, ac terrae hoc euenturum esse,quanquam cogitatu credituque difficile est, immensa maris uastitate, aliisq; ctiam multis. ut historicorum fide, quae eundem seinper locum ei tribuit, repugnantibus, ii tamen ut Aristoteles ait mundus sempiternus esset, ni bit fortasse impediret, quo minus lon gissimo aliquo temporis interuallo, maris&terium utatio haec efficeretur. Quod idem diei potest de Tanai & Nilo, aliisque ingentibus fuminibus, quorum quidem litus&suxus auete
xibus scriptoribus traditur, mutatus non est, nullusque eorum ortus, nulla locorum vinde oriuntur, exiccatio legitur. Sed multis tamen ante seculis, quorum nulla extat memoria, seca illa esse, ortaque aliquando haec flumina potuerunt, cademque multis pbst seculis rursus deficere& exiccari poterunt, ut nihil tandem orbe Lunae contineatur, quod non mutetur, o trimque non aliquando intereat. At quoniam mundas sempiternus non est, certoque ac bre
157쪽
ui temporis curticulo clauditur, idemque Iton ante annorum sex millia, quemadmodum ex si Ecris literis colligitur , procreatus cst, nec maris terraeque mutatio haec fuisse, aut esse, nec flu minum talis ortus, qualis nunc traditur, potest . Cum pnessertim Mosis tempore eum, quem nunc habet, situm mare obtineret, ut ex maris rubri transirit a populo Israel facto coniici po test: a quo tamen Mose ad luc υsque tempora, supra annorum tria millia flaxerimi. ut etiam illius tempestate, eo loco marestum fuisse probabile sit, in quo in mundi procreatione ab opifice Deo collocatum es quandoquidem ab illa usque ad Mosem, non ultra annorum bis mille & quadringenti, uel circiter, intercesserunt. Eundem ergo, quem semper habuit, situm nunc mare habere, semperq; usque ad mundi solutionem habitu
158쪽
FRANCISCI VICO MERCA TiIN SECUNDUM LIBRUM ME TE OROLO GICORUM
Vna cum eiusdem e Graco in Latinum conu rsione.
E mari autem, &quae natura eius sit, & quam ob causam tanta aquae copia falsia est, de primo item eius ortu dicamus. Veteres igitur, & qui in Theologia uersiantur, eius fontes faciunt, ut maris ac terrae principia habeant & radices . Tragice enim &grauiter magis sertasse id dici existimarunt, tanquam magna quaedam pars uniuersi haec esset, reliquumque totum mundum circa hunc locum, positum esse, eiusque gratia constitutum , ut qui summo honore dignus sit atque principium, opinantur. Qui autem humana sapientia magis excellunt, eius ortum faciunt. Nam eum omnem locum, qui terram ambit, principio humidum fuisse; sed Cama Sole exiccaretur, id quod in uapores solutum est, flatus, Solisque& Lunae conuersiones inquiunt effecisse, & quod remansit, mare esse. Itaque exiccatione imminui semper, i
ad extremum exiccatum iri uniuersum arbitrantur. Eorum autem nonnullicum terra ui Solis incalescit, ueluti ludorem aiunt fieri: quamobrem salsum e D se, cum desudor salsus sit. Alij terram false dinis causam esse inquiunt. Ut enim aqua cum per cinerem colatur, salsa redditur, sic&mare salsum esse, ob eius
1 Fluminum origine, perennitate,mutatione 3 omnino omnibus, quae ad ea pertinebant, priuter caetera, quae antea superiore libro explicauit, expositis, & pertractis, de mari, de quo post flumina disserere proposuerat, agere incipit, clim praesertim quaedam de eo in fine libri superioris sint tradita, nempe eius, & terra: pemutationis causae. Absoluta autem dc mari disputatio- P ad uentorum tractationem reuertitur, quorum natura & ortus in primo libro cxplicari cc plus, obstuini narra, & maris tractationem intermissus est. De te motu demum, tonitruo, d Iulgore, turbinibus, procellosisque uentis disputat, atque hunc in modum hule libro finem imponit.Cuius quidem libri initium a disputatione de mali duetum,ob illius immensam, admirandam, i molem ac materia,praeclarum certe uidetur De eo aute tres quaestiones excutiedas propo
159쪽
sit eius natura, quae salse dinis causa,&quis ortus a principio. Quarum quaestionum pri- Ema, ut ex tractationis serie licet uidere, illud qiuaerere uidetiit, quod Iaam genus aquae sit, utrum ex iniatibus scat tirieras, quemadmodum flumina, an aliter collecta & genita. Secunda, quid quaerat perspicii nest. Postrema, si mare sentes non habet, a quibus scaturiat 5 manet, utrum tamen aliquando ortum sit, & si ortum est, quae eius procreationis ratio & modus ab initio fuerit. Olympiodorus uerb putat primam quae rete, an maris aqua simplex sit, an composita& mixta. Postremam, an mare salse dinem insitam habeat, an aliquando in eo sit orta: quod non uidetur.
Siquidem ad secundam qiuaestionem id attinet. Q hanquam duae illae posteriores qtraestiones simul explicantur . In harum autem, quas nimc proposuit,qti et io sitim explicatione, sic latentias aliorum ut consueuit commemorat, casque refellit. Ac primum qui dein ueterum Theologo- rurn, Orpbei nempe,Hesiodi,&Hoirieri ut Alexander auctor es quos ait inanis fontes statuis se, ut ipsius maeris S terrae principia ac radices haberent, nec ex alio quopiam orta stat iterent, sed si is ipsorum radicibus a principiis nixa. Cum enim terram S aquam maxime ueracrarenturdi colerent, tanqtiam magnam imi uersi partem, cuius gratia reliqua omnia &ipsum quoque cce
Iuni facta essent, tragice magis & Lonorifice de eis loqui illos sortiisse existimasse, si propria illis
principia, e quibus orirentur, propriasque uellati radices, unde germinarent , impartirentur, F 'quam ii rei alterius mutatione orta est eas si malent. Atque haec de ortu &natiira maris ueterrim
Theologo tum opinio fuit , ex qua de eius sauedine nihil accipitur . Chim autem diuina quadam sapientia Laee pronuncias se itiderentiir, stibiicit, alios humana Lipi ciuia magis excellentes, de mari aliter sensisse, marisque ortum in diixisse. Existima se igitur omncm cum locum, qui terra ambit, principio humidiim fili sic, & aqua repletum, tum Solis calore exiccathim, plurina a m eius
partem in uaporem abiiste, idque quod in ira porem solii tum est, satus de uentos, Solisque& Lunae conuersiones effeci se, Sole uidelicet&Luna cursiis siros conficienti His, S in orbem perpetuo se conuertentibus, ut ii apores clusinodi & halitus ad se raperent traherentque, di attractis
fruorentur Eum hiero omnem humorem, qui post exhalatione ni re irransit, in diesque remanet, mare esse. Cmn uelo simul censerent mare ipsitan imminui, ac tandem totam Exiccatum iri, hanc
tui Inoris & aquarum respirationem, cur id consierint, causam fili sic Ex his humana sapientia praeditis, aliquos ait putasse, querulam ueluti sudor m, quem terra, cum hii Solis incalescit, ex se redderet, mare esse, ideo te de sillima esse, quandoquidem sititor falsiis os . Alios uero saueditanis causim in terram mari admixtam, cineris cuiusdam rationem habentem retulisse, quippe cuaqua, quae per cinerem colatur, falsae clatur. Cum autem horum sapientum nomina praete- orierit, Theophrastus ut Alexander recenset) primam opinionem Anaxima 11dro ,& Diogeni attribuit: qui etiam Diogenes cum illam aquarum respirationem posuisset, propterea mare lassem esse uoluit, quod pars eius dii Icior in uapores abeat, hii Solis, Alteram Empedocli, ut criam Aristoteles in progressu . Tertiam Anaxagorae,& Mctrodoro. hi etiam inde sitae opinionis argu mentum, trahebant, quod in teram multis locis si mores ii si& amari iniicnirentur, sal que S nitrum taderentur. Quod ad Tieologos attinet, perspicatam cist tum ex corum monumentis, tum ex liis quae apud Arithotelem & PIatonem leguntur, honoris pliti limina terrae & mari eos det tr-lisse,&tragice atque honoris ec admodum de eis lociit os suillo Heliodus enim & Homerus
Oceanum, patrem rerum omnium appellaru tu inctiam piatarunt nonnulli, lac si odiim in Theogonia aquam statuisse rerum initium, S nominaste, ω - op το υδωρ,
id est, uelut abestiisione, siquidem fusilis fluitans te aqua est. Unde ctiam prodierit 1 haletis Milesii opinio de cerum omnium ex aqua procreatione ueluti cx primo principio. Iidem etiam Theologi ob id Deos per Stygiam paludem ius hilarandum concipere uoliter uia i , quia omnibus
clementis antiquior sit aqua. Terram autem inter Deos connirmetatam eii elegi imis: qiun&Deorum antiquissimam a Platone nuncupatam, propter quam Solem-c ultim csse ait Euripi- Hdes, magnam liniuersi partem ipsim se constituens, contra Astrologorum sententiam, qui eam cum Solc comparatam , puncti rationem inquiunt habere. Incutit iter b Olympiodorus, Theologos id de terra sensisse propter montes Lunae, quos Lunae sphaeram fere attingere inquiunt. Vnde terrae tantes aenigmatibus tradideruiu, qui terram ipsisti in superum compellant . Est a tem animaduertendum, id quod grandibus magii ilicisque uerbis, & honorifice de aliquo pronunciatur,τραγικώτερον pronunciari, Aristotclcra, aliosque etia Graecos scriptores dicere duoq; haec hierba σεμνον - τραγικο libenter copulare, quippe quae eiusmodi sint, ut cui alterum congruit, alterum etiam ab eo nullo modo discrepare existimetur. In tertio de arte Rhetorica, loquens de translationibus, ait, alias indecoras esse, λατ-εμνο, λιγγαν, νοῦ σμιγικου, id est, quia numis grandes, ac tanquam tragicae sint. Quod serta sic secuthis Cicero in Bruto, inquit: Sulpi- . titi in Histe grandem,&ueluti Tragicum oratorem. Quicquid cnim inflatum ac tumidum erat,
tragicum, quia thoc genere dicendi tragici Poetae utuntur, uocabatur. Haec de Theologis. Qui
160쪽
Α hiero humanae sapientia excellere dicti sunt, Physici fuerunt, ciuo 1 triam an sapientia excelle iries dixit: uel, ut a Theologis diuina sapientia imbutis eos seiunger. t: uel fortaste etiam ironi cc , ut
Alexander credit, ueluti caeteris arrogantiores, mare ortum Ex alio ita tu emea. Iro 3 tri octo
gi,proprios fontes habens. Hos igitur sensiste ait, locum cum, qrii teriam ambit , acua rem et ii nitio fuisse: quod quemadmodum senserint, dubium cst : an ex iiiiiii o, quod tiγ-
tamque terram inundauerat, ut Olympiodoriis tradit. An potius. quod mundi Itis ius p a C. t onis initio, humidum,& aqua terram operuerit, Solis deinde calore exi CC Ira, t ri CI T c I i-busci; partibus remanentibus. Sed de hac, aliisq; comemoratis opinionibuS in progr. iul a detur,carumq; falsitas ostendetur.
At fieri quidem non posse, ut maris ulli sint fontes, e X iis, quae sunt, dis 'i ciendum est. Aquarum enim, qviae in terra sunt, aliae fluxiles sunt, aliae stant f .ac t uxiles quidem omnes fontanae. De fontibus autem alatea diximus, non ita on tem principium esse intelligi debere , quasi e vase pro matur, sed in qtri γd primum ea, quae perpetud gignitur,& conssuit, labatur. Stantium autem aliae sint collectitiae, &subsidentes, ut palustres & quaecunque Iacustres copia ac pauci tate differunt, aliae fontanae: atque hae omnes manu e X tructae sunt. Dico autem eas, quae puteariae nominantur. Omnium enim fontem stuperiorem, quam fluxio sit, esse oportet: quapropter fontanae,&iluviatiles sponte fluunt, hae ueta C ro arte quae operetur, indigent. Et hae quidem aquarum tot& tales sulit dis
ferentiae., Theologorum sententiam de maris fontibus refutaturus, aquas omnes, quae in terra cernuntur, diuidit, ut maris aqtiam, fontanam non esse demonstret. Est ire id ea, quam assert, aquarum diuiso, satis quidem obscura, non tamen confusa aut perturbata, ut quidam putant, qui, cum caenulla ex parte intellexistent, quod inscitiae suae fuit, Aristotelis uitio ascripserunt. Diuitio eiusmodi est. Aquarum aliae suxiles sunt, aliae stantes: suxiles omnes, fontanae, hoc est, 1 fontibus quentes fontium aquam accipiendo, pro ea, quae aliquo in loco primum gignitur, aut in cum guttatim distillat, non pro ea, quae uehiti in uase seruetur, de qtiare in libro priori mentio facta est. Stantes aquae,aliae colle Paetunt,& subsidunt, ut palast res Se lacii stres, copia S paucitate differentes, quandoquidem & lacuum, &paludum, aliae aliis maiores habentur, aliae fontanae fiunt, quae omnes arte extructae sunt, Ut quae in puteis colliguntur. Quae san e fluere non possunt, quandoquidem fontem inferiorem habent: ear m autem, quae fluunt, sontes, lupesiorem quam fu-xus sit, locum nee esarib obtinerit. Unde ethici ait, ut fontanae fluviatiles, sponte colligantur δ
fluatri, nullaq: artis opera ad fluxum aut earum collectioinem opus habeant, aqua suapte natura ad inferiorem locum semper tria de te: quae autem puteorum est, fontem inferiorem habens, artem requirat, qua in puteis collecta contineatur, ut duplici nominet arte egeat, tum iit πιιτα νύ
δρυφαντι ibint leniatur, tum iit inuenta colligatur de detineatur. Dcratione autem a trae in aerii e
dae Viti uultis libro oeta fio multa prodidit, signis multis traditis, auibus puteum sed re uolen ic ς, locum accommodatum inueniamus. Ita hac aquarum partitione, aqua fontana clii plex es , Buxilis & sta is, quae hoc inter se discrimine differunt, quod fluxilis ex te scat tritat seu manet, ocfluat, stans artem postillet: quanquam S stans aliqua sponte manans absque aptis mi sterio inueniatur, ut in uerbis, quae sic qiuitur, Aristoteles docebit. Unde si exigua fuerit aturigo, loeusq; Datura comparatus ad id, quod scaturit, coiit inendum, stabit quidem illa aqua, fonsq; erit stans nulla arte effectius: at si ingens & copiosa, fluet, flirmenq; efiiciet. Interdum etiam, terraemotibus hiatus terrae excitantibus fontes emergunt, nulla artis operas abricati, qui in stantium aquarum sunt numero . Porrbs ante Scollectitiae δ: sub fidentes, er: pl uitis, aut etiam ex fluminibus