장음표시 사용
221쪽
transit. Mare, cum a meridie Austersa reponitur,taon ab altero polo, qui ad meridiem est, in- Etelligeird uiri cit,siquidem Hori 1on ad pol in illum non pertingit, scd a puncto, quod illi polo in
Tropn o aestitio, recta respondet. Quod, ut planius fiat, uenti non in Horia onte ibi sim rotundo, sed etiam in non rotundo, qui terra .nostrae est, dei cribant vir. Quandoquidem codem modo partem, qhiae a nobis habitatur,diuidi polle Aristotclcs tradit, quo totum Horia ontem. Ita enim &ij, qui a tribus punctis ortus occasusq; Solis, non a ueris ortu si occasu utraq; punctis spirare intelligentur, sed ab iis , qui in nostra habito bili illis respondent, qilippe cum nullus 1 locis ultrad ropicum positis spiret. Uerum, qui terram hodi describunt, ab altero polo spirare Aiu ruinuere raciunt, idq; tum sua, tu aliorum oui per ea loca nauigant, abstruatione: quanqua in concedi potest, Austriim, qui ab altero polo llare incipit, dum ad nos uenit, ex Tropico aestiuo incre mentum sumere, quom do Sti viiij aliorum Pumitatim influxu augescunt Rir Isus obseruarunt, ex Omni icis parte uelitum fare, uentoq; omni alium es e contrarium, itaque cx mundi punctis commemoratis, duodccim este alii uolunt, alii octo, ut bini ex quolibet mundi praecipito puncto existant, alii triginta & duos deleribi inti undecim ex Septentrionibus spirantes, totidem ex Meridie,&qirinos ab ortu, S occasu. Sed de lieniorum numero ab Aristotes et radito Olympiodorus dubitat, quippe qui aut decem solum, aut etiam octo esse uideantur. Etenim a circulis extre- Fmisaretico uidelicet, S: ant arctico nullos spirare, quoniam archicus sit pra Horigo tem stublatus sit, an tarcticus totus in sta,ita ut ab Horizonte non se centur, crim tamen in circulorum aliorum sectionibus, quae ab Horizonte fiunt, uentos spirare constituat, ueluti Lephyrum, SI Vulturnumst sectionibus aequinoctialis .inoiuam etiam diametro di iungi uentos contrarios statuit, eosq; asi citonibus, quae ab Horizonte fiunt, spirare, effici ait, ut circulorum medietas supra, S: medi ias infra Hori fontem statuatur: itaque noctes,S dies perpetuo fore aequales, quandoquidem eorum aequalitas non aliunde proficiscatur. Sed has dubitationes a magno PEilosopho se Iutas huc in modum ait, quod uenti, qui ad latera Aquilonis ponuntur, non ab extremis diametri circulia retici spirent, sed a punctis, quae in terra in ueniuntur, lineas rectas duas ab illis extremis ad centrum terrae prodiicendo: qua enim parte terram perforabunt, is inc uentos eos spirare. Idemque prorsus,& ad alterum polum euenire. Ac, quod ad alteram spectat dubitationem, non omnes circulos in duas aequas partes ab Hori et onte secati, sed in duobus punctis stolum, quae diametro non distent, nisi in circulo aequinoctiali. Loca tamen in terra, unde uenti spirent,eodem modo quo &de arcti codietum est, esse inuenienda, uidelicet cuiusque eorum diametrum sumedo,& ab illius extremis rectas lineas ad centrum terrae protrahendo. Ita enim contrarios uentos fore, qui alo Scis illis spirabunt,qua parte terra a lineis centrum petentibus fuerit perforata: nec nece librio fieri,ut dies noctibus semper sint pares Videntur autem hae dubitationes frustra allatae, quonia nec circulos, nec puncta in illi ut sunt in coelo, Aristoteles sumit, uerum in terra, quae iisdem sectionibus diuiditur, quibus & coelum: unde in ea quinque partes, seu Tonae sitim intur, quinq; partibus coeli respondentes. Nihil igitur refert, utrum circulus a reticus supra Hori Zontem sublatus sit, an tarcticiis infra eand cm demittatur, aliiq; circuli, uidelicet Tropici, ut in coelo simi, in partes inaequales secentur. Nam & in terra similes circulos describimus, alii ab Horizonte in aequales partes secantur, ex quorum sectionibus uentos spirare Aristotelas facit. Ratio autem puncta in terra inueniendi, ex quibus spirent, uidetur accommodata.
Cur autem a locis qui ad Septentriones positi sunt, plures uenti exoriantur
quam ab iis, qui ad merid rem, causa est, quonia habitabilis terra huic loco subii
222쪽
A ciatur, quodq; in hanc partent plus aquarum S niuis, quoniam illa Soli ac eius motioni subdita sint, depellatur ἰ quibus in terram liquescentibus,& a Sole ac terra incalescentibus, necesse est maiorem exhalationis copiam, & in ampliori Ioco, hac ob causam oriri. Eorum autem, qui dicti sunt, flatuum Aparistias, hoc est,Septetrio maxime proprie,Thrascias &Meses Aquilo sunt. Caecias uero Subsolani & Aquilonis communis. Auster&is qui uerus ac germanus est, a meridie est,& Africus. Subsolanusis,qui ab ortu aequinoctiali est,&Vulturnus,Phoenicias communis. Fauonius &is qui uerus ac germanus, & qui uocatur Arg ses.Omnino autem aliqui horum Aquilonii nominantur,aliqui Austrini.Ac Fa
uonii quidem ad Aquilonem adiici utur.Nam quod ab occasu spirant, frigidio
res sunt. Subsolani uero Australes sunt propterea quod calidiores,ut pote ab ortu spirantes.Ventos igitur frigore, &calore atque tepore distinctos ita nominarunt Porrhea quae ad ortum pertinent, calidiora his sunt quae ad occasum,quod
A longiori tempore sub Sole illa sint. Ea autem quae ad occasum citius deserit, ad
eum l ; locum tardius accedit.
a Cum plures uentos a Septentrionibus quam a Meridie spirare in descriptione illorum tradidisset,causam eur id eueniat exponit deinde uentos undecim comemoratos ad quatuor, R qiii Ione Austrum,Subsolanum&Fauonium reducit, ob quatuor mundi angulos praecipuos,unde proficiscuntur. Duobus demum generibus omnes complectitur. Aquiloniis uidelicet, & Austrinis,eorum qiualitate,quod ad frigus & calorem pertinet,simul indicata. Multitudinis uentorum Septentrionalium causas duas asteri:unam,qithd nostra habitabilis ad Septentriones inaxume pouta sit, unde eviciatur,ut quotquot uenti inde excitantur,illustres sint ut Alexander ait di conspicui: quod meridionalibus uentis non euenit. Alteram, quod multae nives & aquae in locis Septentrionalibus decidant,&longe plures quam ad meridiem,quibus Sole accedente liquatis terra humectatur,& humectata atque st Sole ac proprio calore incalescens, aspirationes mulistas reddit,ex quibus uenti procreantur. Quarum duarum rationum posterior magis firma est nIptima non satis efficax uidetur. Nostra enim habitabilis terra, non minus ad meridiem posita, quam ad Septe trionem uidetur.Meridiem autem dico,ex quo Austrum spirare traditum est. I C teriacet nanque tropicum aestiuum& circulum,qui semper apparet.Ponere etiam uidetur, ite tos totidem ad Austrum, quot ad Septcntriones fieri, sed eos tamen ob distantiam non percipi: quod secundae rationi aduersatur,quae in materiae defectionem causam refert. Nisi partes habitabilis, quae magis cultae sunt,' ea praesertim,in qua Graecia sita est,ad Septentriones magis quam ad meridiem itergant, ut quanquam plures uenti a meridie spirarent, non ii tamen ob distatiani perciperentur. Omnes deinde uentos ad quatuor reducit,non ad quatuor praecipuos etsi pa tes, unde spirant,praecipuae uniuersi sint partes ut quidam exposuerunt, putantes illud κυρώσα- να,quod uertimus maxime proprie,ad uentos quatuor referri,cum ad Aparotiam seu Septentrionem solum attineat,quem maxime propriὰ ait esse Aquilonem.Cum autem alios Aquilones esse inquiat,alios Austros,alios Fauonios, alios Subsolanos,alios communes,censendum est eos Aquilones diei, qui Aquilonis qualitatibus affecti sunt,tumq; spirare consueuerunt, cum Aquilo spirat: eodemq; modo de aliis .Eos autem communes, qui utriusq; eorum, quorum sunt communes, qualitates participant, quiq; similiter eorum temporibus spirant. Nam quod ad eorum situ ab Aristotele deseriptum attinet,non minus alii quidam communes sunt,quam Caecias& Plice nicias. Illud uero mirandum est, quemadmodum orientales uentos calidiores esse inquiat, quam D occidentales,propterea qudd loca ad ortu sita sub Sole diutius morentur. Ad omnes enim terrae partes,quae a Sole quotidie illuminantur &calefiunt, aequaliter ille accedere, aIiis tamen & aliis horis,uidetur.Nec partes terrae orientales diutius Solem supra se habent,quam occidentales,clip sertim ille non conquiescat,nee inaequaliter moueatur. Dietum praeterea superius est, idem esse totius terrae in longitudine teperamentia, quanqua in latitudine ob Solis motum obliquum, qui intra Tropicos duntaxat fit, diuersum est. Ad hanc quaestionem alia ab aliis afferauitur,quae exigua omnia firmitatem habent,& cum aliis non minoribus diffieultatibus coniuncta sunt. Aeprimum quidem ea quae Alexander tradit,Solem,& clamoritur, & cum Occidit, orientalibus adesse,& usque ad occasum partes eas illuminare,occideretales autem nec in ipso primum Solis e xortu eius radios excipere,sed tardius ad eas perduci,& cum illuc peruenerit,celeriter cas relin quere,nec illis diu insistere,ut orientalibus.P terea&Solem,cum primu adest orientalibus,niacis eas excalfacere, quam occidentales: quae, etsi ab eo illuminantur, procul tamen absint, nec S x radiorum
223쪽
radiorum uim ita excipiant. Ita uero ex calfactas orientales partes, calorem situm per totum dic, L. Sole etiam recedente, conteruare, quod illius calor, qui coad occasum tondente, ad ex calfaciundum etncax non suisset, ad eri tam cra, quoia in affectae uuat, calorem conlcri iandum uim habeat. Occidentales autem partes, nec oriente Sole, ita calcficri, nec calorem, luem illo occidente,& ad eas accedente, nanciscunt ii ci conseritare, quippe qirae 1 Sole cit brelinquantiir, ut ab co ultri noilluminentur. Ita igitur fieri, ut quanquam tempore aequali orientalibus occidentalibus is pallibus Solem insidere quis inqui at, illae tamen obeam, qtiae allata est, causam magis caletiant. Hunc
in modii Alexander, que Olympiodorus sere la cuius est, qua ilionem hane dili bluit. Sed dubita
tio remanet, quoniani Sol occidentalibus, perinde atque orientalibus, citin illis oritur, adlit, deusque ad occasum illuminet, quanquam occidentales tardius illuminari incipiant: sed ut tardius incipiunt illuminari, ita D: tardius a Sole deseruntur. Nec magis Sol exortii luo o: ientales uide tur calefacere, aut calorem earum conseruare, quam occident ilium. Nec it cari itius occident Ies relinquere quam orientales, cum praesertim qui oriens nobis est,aliis occidetistit, de qui occidens, orierax: totq; Orientes & oecidentes habeantur, quot in longitudinem sunt habitationes. Nec uero quaestio haec magis dis l. luitur his, quae Averrois attritit, nempe orientalibus partibus Solem per octo horas adesse, sex uidelicet ab exortu ad meridiem , c, di .ibus atriera ortum, occi Fdentalibus autem sex illis scilis, quae a meridie ad occasum intercedunt. Nam ct si duabus horis post occasum Sol non magis ab occidentalibus distet, quam ab orierat alibus, duabus ante ortum quoniam tamen recedit,non ita eas calefacere, nec calorem acqui litum conteruare ita, ut noctis frigori resistat. Praeterea orietates partes calidiores esse,quoniam dextra pars sint coeli, de uniuersi, qua parte uchementior motus efficitur, ita ut non radiorum solum reflexione, sed etiam ob inotum, qui calorem asteri, calidiores habeantur. Sed haec posterior caus a, ct in se atq; ablo a te dubia est, quemadmodLim in primo explicauimus, cu doceretur, stellariim ac Solis motione aciem incalescere, ut interim mittatur dextrum de linis rum difficile coelo attribui: de quanqtiam uera esset, non explicat tamen, quemadmodum Sol partibus orientalibus diutius insideat, quam occidentalibus. Prior autem causa probabilior quidem eis, de ad quae itionem magis accomodata, sed neci pla etiam omnino docet, Solem orienti quaan occidenti diutius adeste: propterea qudd, ut dictum ell, aequali tempore post meridiem occidentalibus incumbit, S orientalibus ante ineri diem. Atq; si ante exortum orientalibus adsiit, post occasum similiter adest occidenta ibus, imo uerb nec orientalibus Sol tum primum oritur, cum nobis oritui, nec occidentalibus occidit, cunobis occidit, sed utrisq; meridianum obtinet. Breuiter similia omnia, quod ad ortum & occa- G sum Solis attinet, orientalibus& occidentalibus congruunt, quanquam diuersis temporibus. Videtur uerb Averrois di aliam causam non magis idoneam attulisse, uidelie et Solem statim orientalibus emergere, illasq; uehementer,&collectim ex calfacere , occidentalibus autem paulatim ac sensi in adest e, ac calorem impartiri: ita enim, S ab hyeme ad aeltatem sensim ueniri uere inter medio. Sed niti Iam causam attulit, quare orientalibus statim adsit, occidentalibus sbniim , cum ab occidentalibus ad orientales sub horizonte nostro ita sentim accedat, ut ab orientalibus ad occidentales progreditur. Nec aliter ad Albertum dicendu est, qui huius quaestion is causam afferens, ait,triplicem uim orientalibus Solem infundere sina plicem Occidentalibus: in oriente enim radios, qui caloris initium sunt,primum mittere, deinde paulatim ad cum accedentes, calorem augere, ac postremo uapores praesentia sua consumere, & secum attralatirer in occidente autem mox ubi illuminauit, occidere. Quis uero non uidet,non aliter Solem occidentis partes aspicere,& primum procul eas illuminare, tum ad eas leniim uenire,& calorem augere, quam orientis Nec uerd magis satisfaciunt, quae posteriores attulerunt, orientales partes, ra Ostri habita ratione calidiores esse, S Solem diutius praesentem habere, quoniam, ut dicebat Averrois, duabus horis ante ortum illis adsit: simpliciter item,&absolute calidiorem esse orientem, quia Sol proprieta- Hie qua di ad eum afficiatur, ut Luna ad occidentem: quae posterior causa, quanqua concederetur, non explicatat tamen Solis mora in oriente diutur morem, qua in occidente. Prior autem paulo ante reiecta et f. Quid ergo dicendum est, quo cie modo statis endii, orientalibus Solem diutius assidere, quam occiduntalibus e Nec enim negari potest, orientales illas partes calidiores csb oeci dentalibus, cu aromata omnis generis, S odores, delitiasq; ueluti omnes in illis nasci uiduainus:
quod sine calore ualidiori fieri non potest, siquid c in occidente, qui frigidior est, minime nascii tui. An dici potest,exorientis speciali si in hoc euenire quemadmodu& Septentrio tralati magis regiones calidiores interdum sunt his, quae ad meridie magis vergunt, eandem ob causim. Ita uerd situs est oriens,ut Oceanum ad sui exortum habeat, illoq; undiq; alluatur. Sol igitur ab Oceano ad orientales terras tendit, itaq; eas omnes statim illuminat,& calore suo fouet. Nullos eni in montes Oceanus intra se habet, qui Solis illuminatione possint impedire: quod euenit occiden talibus, quae montibus plurimis impediuntur,quo minus Solem aduenientem statim uideant, atque
224쪽
A que ab eo illuminentur. Eiusmodi loca specialia quaedam uideas, quae etsi Sol iam in regione illa ortus sit, quoniam tamen montibus obsidentur, illum interdum, non nisi hora una ab eius exor tu aut etiam duabus possunt tui derc. Id euenire animo concipias toti occidenti: Orientem uero, quia patet, nec ullis montibus impeditur, protinus illuminari: quod cum ita sit, necesse est, Solem diutius illi insidere, quam occidenti ac tardius ad occidentem ipsum accedere. an 'tram etiam diei potest, loci,in quo scribebat Aristoteles, ratione, Solem tardius ad occidentales par tes accedere, quam ad orientales,& citius etiam eas deserere, quoniam, cum ad occidentem Sol peruenit, statim occidere, illis, qui locum illum incolunt, uidetur. Sed re iera absolute non de serit, nec citius occidit quam aliis, cum totidem horas supra hori hontem emineat. Quoniam uerd etiam ab Oceano Sol mouetur, qui Oceanus calidior est, ata em& halitus calidos secti rapit, quibus terras illas calefacit, unde uentos calidiores quam ex occidente necesse est spirare. Et si enim ad occidentem Oceanus quoque est, quoniam tamen Sol ad illum,n6nex illo mouetur, nihil fere orientis comparatione caloris ex eiusmodi Oceano in terras occidentis defertur. Hac uerbob causam ctiam euenit, ut in oriente suaviora omnia & maiora, quam in occidente gignantur,Solis uidelicet intensiori calore illic dominante,atque etiam terris ex halitibus Oceani , cu
eusta οἱ λίβει. 4- δε Cum autem uenti hunc in modum dispositi sint, perspicuum est eos, qui contrari j sunt,simul spirare non posse, per diametrum enim opponuntur Alter igitur uim passus celsabit. Eos autem, qui ita inter se collocati non sunt, ut, F, D, nihil prohibet. ob eamq; causam secundi ad idem punctum interdum utriq; sipirant, non ex eodem loco, nec spiritu eodem. Temporibus autem contrariis qui contrari j sunt, maxime spirant, ut circa aequinoctium uernum Caecias, & omnino qui ultra aestiuum Tropicum positi sunt: circa autumnalem Africus. At circa si conuersones aestiuas Fauonius, brumales Vulturnus.11 Contrarios uentos diametro distantes spirare simul non poste,non ita accipiendum est quasi nullo modo simul spirare queant: id enim falsum esset, eum Alistrum & Aquilonem, simul interdum flare compertum sit. Idq; Helice Buris, in terra motu Achaiae uentorum illorii inflatibus contrariis inundatione excitata,mersae senserunt. Sed sui ut spirare non posse uenti contrarii dicuntur, qu bdflatus illi contrari, durare diutius non possunt, necesseq; est alterum illorualteri cedere. Ventos autem non contrarios simul spirare eo argumeto, quod Aristoteles affert, intelligitur, quod uidelicet e diuersis Iocis uenti spirantes ad idem simul punctum secundi spirent: quod sane ex nauigationibus perspectum est. Quod ad uentos contrarios contrariis temporibus spirantes attinet,rationi consonum uidetur, ut cum Solia aequinoctio uerno est, uenti illi, qui citra conuersiones aestiuas positi sunt, ut Caecias &Aquilonii, spirare incipiant. Ad ea enim loca sol accedere tum incipit, nec tamen aded ad illa accedit, ut aspirationem solvat. Eodemque modo, eum Sol est in aequinoctio autumnali. Africus & omnino illi, qui ad Austrii in sunt, optima ratione saere incipiunt,qubd ad ea loca similiter Sol pergit: aut, ut uerius loquamur, iam Sol D ab illis locis recedere adeis incipit, ut ortum uentorum non impediat, cum antea calore se non impedivisset: siquidem iIIi a Tropico testiuo ut antea traditum est spirant. Cur autem inconuersionibus aestiuis Sole posito Fauonius, in brumalibus Vulturnus spiret, nulla ratio cogere uidetur: clim praesertim contractum potius esse deberet,ut temporibus calidis calidiores uenti, filia dis frigidiores spirarent. Calidiores ue id sunt orientales, ut Vulturnus& Sub Ianus, frigidiores occidentales, ut Fauonius. An ut Olympiodorus ait, Subsolanus, alii qu e uenti orientales aest te non spirant, quod eo tempore orientaIes partes Sol aded calefaciat, ut exhalationem consumat. Fauonii ita e eo tempore spirant,partibus occidentalibus calore modice affectis. Hye me autem iidem desinunt,prae nimio frigore exhalatione extincta. Subsolani uerb exoriuntur, quoΛ in orientalibus partibus,quae calidiores sunt quam occidentales, exhesatio ita extingui noqueat. Antea etiam traditum est post conuersiones aestiuas, uentos Etesias spirare, qui Etesii ucia . ti Aquilonii sunt ad quos Fauonios & omnino occidentales retulit, quemadmodum Subsolanu
225쪽
orienta Iss ad Australes. Sed duo itatio remanet,quo modo orientales partes non sinpliciter ca Elidiores eae quam occideri tales statuat,de qua dubitatione copiose antea dictum cst
Septentrioaulctra,ct Thrasciae,&Argestae, quod e loco proximo ortum habeant; in alios maxime incidunt. eosque sedant hique omnium maxime crebri ac ualidi spirant, ob eamque causam, omnium maxinie sereni sunt. Nam clam ex propinquo si irent, uim inferentes & reliquos satus sternunt, D nubes sconcretas discutiendo, si enitatem inducunt, niliserte etiam frigidi fuerint. Siquidem sereni tum non sunt. Si enim magis frigidos quam ueli ementes esse contigerit, antea gelant quam repellant. Caecias autem, quoniam au sere sedia serenus non est. Vnde&prouerbium ducitum est: Ad se trahens, ut nubes CarciaS, 33 Nosce uentos ex descriptione antea traditae proximo loco spirare perspectum est Boream Dariquc leti Septe tri Orie1ri,seu Aparctiam a Septentrionibus feti polo Aretico uenire:Thrasciama circulo Arctico, non procul a polo: Argesten ab occatii aestiuo: Caeciani ab ortu; quae omnia Ioca a nostra de Aristtotelis habitatione exiguo irateruallo disi singuratur. Fit igitur, ut propinquitate ortus sui S crebri Sc uph mentes spircnt, itaqtie alios uentos itident,cessareq; faciant, di nubi Iuni aerem si comperiant, nubes propellant, ac serenitatem adducant. Etsi enim in ipso uentorum ortu, non tam uehementes iliat re uiolenti, ubi tamen parum progressi sunt, uim magnam accipiunt, ut i alios, in quos incidant,ventos sternere, ac nubes discutere ualeant. Quas tamenubes, tantum abest ut discutiant, ut etiam,si trigidi magis, quam uehementes fuerint, cogere Geas Aristoteles inqui at.Frigore enim illo ualentiori prius cogi S gelari,quam ut densus ille ad cistia uapor, ex quo oriuntur, discuti ualeat Excipit autem Caeciam,qui nubes ad se trahit funde pro uerbium ortihm: Ad se mala attrahens,ut Caecias nubes: quod in eos accommodatur,qui sibi ipsis mala accersunt Cuius Caeciae effectuscatis a dissicile reddi potest, nisi ea sit, quae in Proble
malibus redditur: ubi da cietur id euenire,aut propter uentum aduersum eodem tempore sipirata-tem,aut quia fatus hic circu ari linea suapte natura fertur ac coelum uersus sitae lineae cauum erigetis,non ad terram resupinans: si1am originem rci clit,cori; modo nubes ad se trahit, quam et ii causam iisdem sere licrbis Tlieophrasius attriti t.Cur autem ita uersius cculum a terra reflectatur, causam Alexander ait esse,qtiod prope terram spiret, & in quasdam terne eminentias incidat, ideo retro ac sursum uersus refluat Ai δε-γαν era, ηπια αυρέ ων- ν - ηλιου stam et
tutationes autem fiunt,illis in eos, qui haerent, pro Solis mutatione desinentibus, piopterea quod illud maxime moueatur, quod cum principio cohaeret. Ventorum autem principium ita, ut Sol mouetur. Hi porro qui contrarij sunt, aut idem,aut contrarium essiciunt: ut humidi quidem Asricus Sc Caecias, quem Heli
226쪽
Hellespontiam nominant, & Uulturnus, quem Subsolanum. Sicci autem Arge stes&Vitlturnus. Atque hic initio sicctis , desinens uero aquosus. Ni uoti sunt Meses, atque maxime Septentrio: quandoquidem si in t tingi dilli mi. Grandinosi Septentrio, Thrascias, & Argestes: Aestuosi, Auster Fauonius& Vulturnus. Nubibus autem coelum densant, Caecias quidem uehementer, Africus uoto rarioribus: ac ille quidem, quod ad se refleetat, quodque Aquilonis & Vulturni communis sit. Eo igitur, quod frigidus sit, eum qui exhalatus es , aerem coagulando nubes constituit: quod uero ex loco in Subiblanis habeatur m Gil tam materiam uaporemque obtinet, quem propellat. Sereni sunt Septentrio, Thrascias & A
geltes, cuius causa antea dicita est.
3 . Ventorum, quae nunc traditur, inter se mutatio facile intelligitiit, si id in memoria reuocetur, quod antea docuit, illos Solis efficientia e xcitari, eorumq; principium Solline me, quandoquidem et ii sui exhalatio attollitur , qtiae illorum est materia. Certa autem quaedam Solis ad terram distantia requiriti ir, ut exhalationem tollere ualeat, S: post ali zmiustulit, non absumat. ita fit, ut pro Solis hiario mota in Hanc aut illam partem uenti excitentur. Quoni uri uero Solis motio continuata est, efficitur, ut uenti in regionibus sibi cohaere .Hibus alte poli alteram ori itur, prioribus semper edatis. Veluti si Solinori est sit brumali, ac Subs, lanus spiret, eo xd orta aequinoctialem procedente, ille quies et , S: Caecias, qui 1 equitur, spii abit. Cum auten , ad ortu aestivit m peruenerit, Aquilones spi rabunt illo cessante. Rursus Sole ab ortu aestiuo recedente,& retro se flectente, uenti succedentes incipient spirare, ac pro Solis uaria permutatione, uaria quoque uelitorum erit mutatio: inan qua in fortasse perpetuus hic ordo ob materiae de te iam aut uicissitudo minime seruabitur. inquit autem Γheophrastus, posse etiam uentos in contrarios mutari: quod euenit, cam nubes in contrarium locum pulse fiterint. Ex illis enim uentos tandem excitari. Huic uentorum mutationi, uim & naturam singulorum Aristoteles subiicit, di eorum praesertim qui inter se aduersantur. Hos ait idem aut contrarium efficere . idem quidequoniam Argestes, At Vulturnus e contrariis locis spirantes, ambo sint sicci , Caecias S Africus ambo humidi i quanquam Uulturnus, qui initio liccus est, ad extvcmum fiat aqtiosus. Q aarum qualitatum causam hanc Olympiodorus reddit. Africum, citria inter Fationi ii inde Lubolaothurimedius est, a Fauonio frigus, ab altero humorem mutuare: itaque postquam spira: idiit, hun ectare. Caeciam uero, quod inter Subsolanunt,3 Boream intellectus fit, a Borealium istum 1 Sabsolano calorem accipere, itaque laumectare . Vulturius ira, qui natura siccus est, ac Argestes, ab
australibus uentis humectari, progrediendo humidum fieri. Ita igitur uenti contrarii eadem efficiunt. Atque haec est uentorum, quod ad primas pertinet qualitates, uis & efficientia. Subiicit & ea, quae harum qualitatum efficientia seeundarid efficiunt, quae ue a quibus proficisca at ut grandines, nives, nubes, Igura, procellae. Quo in loco Olympiodorus quaerit, cur trigidi simi uenti id non efficiant, quod est mari me frigidum, ut Thrascias & Argestes nivem, quae grana ine frigidior est, utpote frigidiori tempore, frigidiori etiam in loco concreta. Illos autet rigidissimos esse, quia oecidentales. Quam quaestionem diluit, contraria inquiens ex accidenti saepius facere: quomodo aqua frigida saepe ex accidenti ea te facit, & calida saepe frigcire astacit. Nihil igitur impedire, st frigidissimo uento, id, quod minus frigidum est, fieri, nempe grandinem minus frigidam nitie. Cum cnim frigidissimus sit, uaporem extrinsecus stati in cog re,& in aquam conuertere, tum in grandinem gelare, nec paulatim uaporem uniuersu In coagula re. Boream autem minus frigidum, non collactim uaporem extrinsecus cogere. sed per partes, itaque totum tandem coagulare antequam in aquam conuertat. Sed mirandum est, quomodo
Boream minus frigidum esse uelit Thrascia,&Rrgeste, qua do ille a Septentrioni is Arcticoq; polo, qui locus frigidissimus est recta uenit, Thraseias uero a eieculo Aretico, Argestes ab occasuae lituo. De Borea autem seu Aparctia, nulla dubitatio est e potest, quando S nivosium S gridino inesse affirmatur. De Mese dubitatio est, qui, quoniam ab ortu spirat, T lirascia & Argeste oce identalibus uentis minus frigidus uidetur inares talia di nouas potius e Geqi iam niuolus deberet. Sed dicitum est antea, orientales uentos hyeine spirare, Occidentales aestate, chirque id fiat, expolitum Cum igitur nix hyeme geletur, grando aestate, fit ut Meses frigore suo niuem afferat, Thraseias & Argestes grandinem de nebulosis uentis dicuntur, plana sunt. C. cias enim frigore suo uaporem condensat, qui multu gin partibus orientalibus unde spirat,ascendit . Itaque nubes gignit praetereas, quas ad se tra iit, ob eam, qu edicta est, causiam. D -bitatio autem est, quo modo Fauonium aestuosum inqui at, qui antea in frigidioribus est Dositus . . An uero aestuosus dicitur, quia aestate spirat, qbianquam frigidus eIs, orientalium uentorum c6-
227쪽
paratione . Theophrastus Fauonium frigidum esse ait,propterea qiuod uesperi ex mari locisque E apciti, is iret , praeterea post hyemen, Sole adeo nuper reuigente, re autumn ', cum sol amplius non uti et: minus tamen frigidum esse quam Aquilo, quoniam aqua in spiritum uersa cum nive spiret: quae onmia de eodem iii Problemat leguntur, nisi quod ex mari campis planissimissisi rate dicitur, ut ostendatiir, cur lenis is iret.
Fulgura autem hi maxime &Meses adducunt. Quod enim de proph ueniunt frigidi sunt: frigoris uero eficientia fulgur excitatur: quippe quod coeuntibus nubibus excernitur. Quocirca & horum nonnulli grandinem aduehunt, coleriter enim gelu eis ciunt. At procellae autumno quidem maxime, deinde uere existunt, ac Septentrio potissimum &Thrascias & Argestes. Cuius rei causa est, quod procellae maxime fiunt, clim in alios spirantes alii incidunt, quod hi potissim sim aliis stantibus faciunt. Cuius quidem rei causa antea dicta est Porro Elmsae his, qui occasum incolunt, ex Septentrionibus in Thrascias, Argestas&Fauonius siquidem Septentrio Fauonius est transeunt ab Ursa quidem incipientes, ac in eos desinentes, qui longe absunt: his autem qui ortum, ad Subiolanum usque permutantur. Ac de uentis quidem, & primo eorum ortu & essentia atq; affeAionibus, quae tam communiter quam unicuiq; accidunt, hactenus
33 Ventis interdum flantibus fulgura excitari experientia compertum est: quibus igitur id
accidat, & quam ob causam docete cum autem Septentrionem, Thrasciam, Argesten&Mesen fulgura maxime adducere censeat, in eorum naturam frigidam causiam refert, qua efficitur, ut nubes, e quibus excerni fulgur solet, ualde cogantur& densentiir, ita ut spiritiis in eis conclusus, uiolentia coactus, expretius exiliat, dccxiliendo accendatur, quod quidem est fulgur, ut in tertio libro ostendetur. Ob hanc etiam eorum naturam frigidam effici ait, ut grandinem nonnulli secum aduehant, aquam ex uapore genitam , antequam decidat, in glaciem celeriter ue tentes. Quoniam autem &procellae, hoc est uenti, nubibus excussi, quos ob eam causam Grae- ei εκν riας nominant, excitantur, ad quos uentorum commemoratorum id pertineat, subiicit.
Itaque ait Septentrione maxime, seu Ap etiam, Thrasciam,&Rrgesten procellas fieri, idq; accidere, quod ut antea dictum est; in alios uentos flantes incurrant, quae procelIarum est co ditio Est autem duplex sui Olympiodorus notauit procellarum seu ecnepniarum genus,unum H quod ex nubibus excutitur exhalatione immutabili manente, nec desii nente aut repullam patiente: quod Turbinem , Graeci τυ titae, nominant: alterum, quod fit uehementi uento nubes persequente, deinde cessante, alioque iuehe1nentiori illas repellente, ut quidam fluxus ac refluxus nubium uideatur. Atque hoc proprie Ecnephias non Est, de quo hoc in loco meminit. Agitur autem de procellis, libri tertii initio Quoniam igitur Aparilaiax, Thrascias,& Argestes uel smentes sunt,& in alios incidunt, utpote e propinquo spirantes, nubes ab aliis uentis pulsesu hementer repellunt, di ad locum, unde uenerant, redire compellunt. Subiicit demin queadmodum Etesiae, qui propriὸ sunt Boreae, aut Septeatriones, in alios atque alios uentox ortum &occasum incolentibus desinant: his quidem qui occasium,in eos, quia Occasum Septemrioni sunt appositi, his uerli, qui ortum in Subsolanos, qui ab ortu spirant: ut inteligamus originem qui dem Eteliarum iitrisque incolis eandem esse, sed tamen finem non eundem, quando alii uenti his ad extremum sunt Etesiae, alii illis. Quod autem ait, Septentrionem esse Fauonium, nona
solute intelligendum est,sed his,qui ad occasum sunt positi, quandoquidem illis Septentrio in
228쪽
Fauonium desinit. ina sane uentorum unius in alterum mutatio, & transciis a Solis motu ut antea traditum es ortum habet.Sed dubitauerit aliquis, qaoniam Etesiae altate spirant,quaue - tos orientales non spirare dictum est. An id de uetuis uehementi libus prolatum est, quibus Ol, nimiam orientis calorem materia non suppetit. Venti autem Eicliae uehementes non sunt ob eamque causam his, qui ortum incolunt , ab ipso ortu possunt spirare, praesertim cum E Septentrione ortum ducant. Atque haec Aristoteles deuentis,quorum aifactiones tam priuatas, limini communes traditas esse in epilogo, eui in lutat, priuatae tamen paucae expositae fuerunt: sed illae in Problematibus explicantur, quemadmodum superius nos commonefecit. Quae autem deuentis hoc in loco tradidit, in summa haec sunt: Ventos exhalationem siccam& calidam esse, aut ex ea consi are, di existere. Itaque non eandem ellia pluuiae, S uentoruim,ut alii opinabantur, materiam, sed longe diuersam. A Sole uerb& calore terrae eam excitari, quae ita superum locus ndelata,rursus deorsum in Obliquum feratur, ob eainque causam ortus uentorum initium a te ra esse,inotionis autem eorundem, e supero loco. Eos prae terea decem uel undecim else, qui omne, in nostra habitabili,& ex cius circuitu sipirent. Unum uidelicet ex polo Arctico, Aparctiam scit Septentrionem,alterum ex polo aduerso, seu ex parte in circulo Tropico aestiuo illi respon- , dente: ternos ex ternis punctis ortus de occasus Solis, uidelicet h*berni, aequinoctialis de aesti-μ ui: duos praeterea ad latera Septentrionis, & unum, quanquam cxiguum, ad , uibri latiis. Quo rum uentorum non solii S situs, & locus, unde spirant, ditior ussu, ted iratura& qualitas, atquceti.im magnitudo, cum alii calidi sint, alii frigidi, alii humidi, alii sicci, alii uehetinentes, alii de biliores, alii niuem, alii grandinem,alii pluuiam, alii fulgura afferant. De eorum autem significatione tam activa, quam passilia, hoc est, quibus rebus significen cur, quid ae illi portenda. , nihil traditum est Nam cuin magnam non habeant haec necessitaterra, nec ex signis perpetuo ueti, aut exuentis alia consequantur, ad Problematum potius traestationem attinent, de eisq; et ii in libello de lignis temporum , qui excidit, disseruit. De quibus nos quoque ob has ipsas causas nune nihil dicemus. Sed cum haec, tum multa alia ab Aristotele hic tradita, quae examen re quirunt, in alium locum reseruantes, separatim expendemus. De uentorum autem significatio
De terrae autem concussione & motu post haec dicendum est: assectionis enim causa huic generi consequens est. Tria uero,& a tribus ad hoc usque tempus tradita sunt.Nam Anaxagoras Clagomenius & ante eum Anaximenes Milesus &post utrunque Democritus Abderita de eo enuntiarunt. Anaxagoras igitur ait aethera,qui sursum ferri aptus est,cum in terrae partes inferas, ct cauas incidit, ea mouere. Superas enim ob imbres constipatas este, quandoquidem natura tota fungosa aeque sit, perinde quasi totius sphaerae pars altera supera altera infera fit. ac supera, in qua habitamus infera, altera. Sed contra hanc caulam, ut simpliciter nimis pronuntiatam, nihil fortasse dicere conuenit. Stultum enim est, stuperum&inserum non ita esse existimare, ut corpora pondere praedita non omni ex parte in terram ferantur, lauta autem & ignis in superum, idqhIC cum cerna-
229쪽
Francisci Vico m. Comm.mlis, orbem eum, qui omnem eam, quam scimus, habitabilem terminat, nobis S locum mutantibus alium semper fieri, tanquam gibbosa terra sit, & in rotu dam
figuram conglobata. Praeterea dicere, eandem in aere propter magnitudinem consistere, quati uero ab imo sursum uersus, per totum uerberatam . Ad haec nihil de his quae in terrae motibus accidunt, tradit: nec enim region cS quae ui S, aut tempora affectionem hanc participant.
6 Magna est &admiranda, Z quae non adini rationem sollim excitet, sed terrorem quoque omnibus uel causam scientibiis incutiat, terrae haec de qua nunc agere incipit, affectio. is e- ni in non stupeat, attonitusque fiat, cum terram,aut concuti, aut tremere &ueluti fluctuare conspexerit, aedificiis etiam maximis treinentibus, nuncque in hanc ,nunc in il Iam partem fluctuantibus, saepeq; etiam corruentibus, S interdum terrae hiatu maximo ingentibus etiam urbibus absorptis, ut iurii uersum corruiturum uideatur, quemadmodum ait Lucretius: Et nutuunt magui naturam credere mundi Exitiali aliquod te spm,cladem , mauere,
Cum uideant tantam terrarum incumberem stlem
Huius ergo affectionis causam nos e praeclarum sit, necesse ei quam qui ignorat uulgus, ad numen diuinum refert,miraculumque&ostentum aliquod esse arbitratur. De hac Aristoteles post uentorum tractationem agit, quoniam ut ipse alto generi illorum consequens est, ab eadem uidelicet causa proficiscens, nempe ab exhalatione calida & sicca intra terram conclusa. Proponit autem initio aliorum sententias, tum illis refutatis propriam aperit , totamque de terrae motione disputationem hisce capitibus eoncludit: illius causia sit, quibus temporibus S locis potissimum fiat, quandoquidem non quibus iris, quae illam antecedant, quae consequantur: quotque eius iunt genera seu species. Quod ad aliorum sententias attinet, tres trium praeclarorum Philosophori ini commemorat, ac primit m quidem in his uerbis eam, quae ab Anaxagora Clazomonio prodita Est. Hunc ait uolui 1se, terram ab aere propter magnitudine in&Iatitud nem si iam sustineri, quemadmodum etiam in secundo de Coelo proditum est. Aere itaque cum sustineatur, αἰ Θιρὰ, hoc est ignem, qui intra terram positus, illam egredi contendit, sursum niti , partesque terrae inferiores, utpote cauas de fungosas subintrare, sed clim pkrtes eiusdem superiores, quod pluuia constipatae sint, & densatae, penetrare non po1 sit , uim illi afferendo nixa suo illam mouere, atque concutere. Ita Anaxagoram de te motu disseruisse, perinde ac totius
sphaerae terrae alia pars csset superior, ea uidelicet quam incolimus, alia huic opposita, inferior. Quam sententiam nimis simpliciter, hoc est in confiderate & inaniter pronunciatam ait,ideo fortas te dignam non esse, quae refellatur . Nec enim ut in primo Ethicorum dicitur quae uis opiniones sunt excutiendae, & te sellendae, sed quae probabilitatem aliquam habent, & rationes allia quas, quibus nitantur . ita uerb, ut ait, de Anaxagorae sententiam rem se habere, inde confimmat, quod de terra ita statuat,qnasi non tota inferi loci rationem habeat, ad quem grauia ferantur, &a quo ignis Sotainino letita ascendant, inibi ieris una eius pars inserum sit, alia superum: quod, cum terram rotundam esse perspicuum sit, ac in rotunda figura, nihil inferii magis quam inpetum habeatur, nimis inconsid crate profecto pronuntiatur. Ac rotundam quidem esse te ram inde intelligi, qud Jalius N alius nobis locum mutantibus Horizon circulus habeatur: quo etiam argumento in secundo de Coelo, praeter aliud de stellis, quae aliae de aliae supra caput oriuntur, usus eis: quorum neutrum esse posset, nisi terra in globi figuram rotundaretur. Quin & itilud stultum esse ait, terram prae sua magnitudine ab aere sustineri,& eandem uerberatam, commoueri . Neque enim duo haec coalescere uidentur, ut supra aerem quiescat, Sc consistat, & e Hdem rursum per totum uerberata commoueatur, ut illud praeterea mittamus nullo modo posse eam supra aerem qui cicere, nec hanc magnitudinem ad hanc quietem aliquid ciueere, ut in se eundo de coelo est demonstratum. Ac quod ad morum spectat, si ab aethere ita moueretur, moueri perpetu beant oporteret, quando perpetu ha: thaer sursum contendit . nec solum perpetuo, sed omni in loco: siquidem tota commoueretur, nec laaec pars, aut illa . Itaq; reche ait Anaxago ram huius affectionis accide Atia non docere, nec cur magis hoc tempore, aut loco, quam illo existat, cum tamen nec omni tempore, nec omni loco excitetur. Nec uero docere id ille poterat: siquidem tota & semper ab aethere terra mouetur, si eius nixu & contentione moueatur. Praetereundum praeterea raon est Anaxagorae sententiam aliter a Seneca commemoratam fuisse. Eum enim uoluit sensisse, ignem terraemotus causam esse, similique pene ex causa& aerem concilii, S terram, cum in inferiore parte spiritus, crassum aerem, & in nubes coactum rumpit ea
dem ut, qua apud nos quoque nubila franguntur . Ignem enim ex hoc nubium collisti emicare, de in obuia incurrentem,& exitum quaerentem repugnantia diuellere, donec per angusta uiam LX eundi
230쪽
exeundi nactiis est Nec sine ratione in ignem teri aemotus caiisam ab Anaxagora reIatam scribit, cum uocabulum Etheris, quod ignem illi lignificabat , usurpasset . Sed Seneca ignem, quo ter- .raemotum fieri, Anaxagoras crodidit, de eius ortus rationem , explicauit: quod Aristoteles non fecit. Nisi ignem aeri admixtum intelleserit, qui sursuira ferri contendat, aut etiam ignem in
terrae locis cauis concluseum.
DemocrituS autem ait, terram, cum aquae est plena aliarnque multam pluviam aquam excipit, ab hac moueri. Nam & cum amplior facta est quod in cauitates excipi non possit, uim inserendo terram concutere, & cum terra exiccati ir, &elocis plenioribus in inania attrabit, eam, quae locum mutat, irrum pCndo commouere. Anaximenes autem ait terram, & cum madet, &cum siccatur,
rumpi,ab hisque fragmentis incidentibus concuri. Ob eamque causani in squalloribus ac tempore pluuio concussiones terrae fieri. In squalioribus quidem ut dictum est exiccatum disrumpi, ab imbribus uero ualde madefaectam decid re. Oportebat autem, si hoc eueniret, terram plerisque in locis in sese refugerec conlpici . Quam praeterea ob causam affectio haec, quibusdam in locis accidit nulla eiusmodi exuperantia ab aliis differentibus e Atqui oporteret. Omnino
autem ii, qui ita censent, terraemotus minores subinde neri,&ad extremum tandem cessaturos in quiant, necesse est. Quod enim constipatum est, eiusmodi natura praeditum est. Hoc igitur si fieri non potest, persipicuum quoque est, hanc causam esse non posse.
7 Democritum terraemollis causam in aquam retulisse, idque ducibus modis Aristoteles docet. Accidere enim interdum, ut terre concauitates aquae sint plenae, magnique imbres deci dant, qui in illas excipi non queant. Uno itaque modo icrram, tum quati&commoueri, imbribus uidelicet uim in tentibus,& aquam illam in concauitatibus conclusam ueluti coarctantibus , indeq; terram concutientibus . Altero modo, cum terram alicubi exiccari contigerit , ita ut aquam e locis plenioribus attrahat . Ita enim irrumpente aqua eam concuti, quod aquae ille impetus, atque irruptio sine terrae motione esse non ualeat. Seneca atriem tradit plu res te
raemotus causis Democritum statuisse. Aliquando enim uoluisse spiritu fieri, aliquando aqua, aliquando utroque, idq; hoc modo prosequi. Aliqua inquit) pars terrae concaua est, Se in hanc aqια magna uis confluit. EX hac est aliquid tenue,& caeteris liquidius. Hoc, cum superueniet te grauitate reiectum est, terris illiditur, 3cillas mouet: nec enim fluctitari potest sine motu eius, in quod impingitur. Etiamnum quomodo de spirita dicebamus, de aqua dicendum est. Ubi in unum locum congesta est,& capere se desiit, aliquo incumbit, Sc primo uiam pondere aperit deinde impetu. Si uerb, cum iam rapi coeperit, aliquo loco substitit, Silla uis fluminis in se
reuoluta est, in continent in terram repellitur, de illam, qua parte maxima pendet, exagitat. Praeterea aliquando madefacta tellus liquore penitus accepto altius sidit, 3c fundus ipse uitiatur, tun ea pars premitur, in quam maxime aquarum uergetitium pondus inclinat. Spiritus uero nonnunquain impellit undas, fle, si uehementius insistit, eam i cilicet terrie partem mouet, in quam coactas aquas intulit, nonnaquam in coacta itinera coniectus,&exitum quaerens mouet omnia. Haec de Democriti sententia refert Seneca. Quorum ea, quae ad aquam per tinent, ab iis fere non dissentiunt, quae Aristoteles commemocat. Caetera, utrum redie a Son