장음표시 사용
31쪽
idem subiectum est in quod postremo distatuuntur. E
8 Haee eo spectiare uidetur, ut quemadmodum Olympiodoriis innuit materiam rermn, quae in sublimi oriuntur,proximam scrutetur, cum iam communem rebus omnibus, quae in mundo inferiori fiunt, quatuor uidelicet elementa, tradiderit. Cum enim halitum duplicem, humidum ερ siccum,materiambulasmodi rerum sit constituturus, humidusq; halitus, qui aeream naturam refert,utpote calidus &Ivimidus,quemadmodum & ille, ex aqua educatur,siccu, qai, quod siccus sit, di calidus,adignissimilitudinem&naturam propius accedit terra exhalet, doceri co mode non possunt, nisi prius ea repetantur, quae alibi sitnt constituta, ac paulo etiam antea commemorata,nempe principium quoddam corporeum esse, e quo coelorum constat natura:praeterea quatuor elementa illi continuata, quae rebus omnibus, quae oriuntur, materiam suppeditet, causa effectrice in uim coelorum relata. Praeterea quod nuc traditu haec ipsa elementa uicissim ex sese oriri,omniaq; in omnibus potestate inesse,in terra ignem, aerem,& aquam, in aqua similiter,& in caeteris. Quam naturam eorum ait esse, quae in uno ac communi subiecto conueniunt, in quod postremo, cum liuereunt,dissoluuntur. Quod in rebus arte factis licet uidere. Mae e nim ex aere constant,omnia ita se habent, ut quodque in quoque potestate insit, di quodque ex quoque possit fieri, statua Herculis exstatua Caesaris, di ex utraque circulus aut sphaera, aut tri- Fpus, aut ii as aliquod .Ita quae ex auro uel alio metallo,itidem quae ex caera.Cum igitur ignis,acci aqua terra eiusmodi sint, quippe quae materiam comminem,in quam di luuntur,&ex qua co- stant, habeant,vicissim ex sese poterunt oriri, & quodque eorum in quoque inerit potestate. Materia enim illa potestas est quaedam, ad omnes elementorum formas accipiendas apta. Quae
autem materiam commvncm non habent,nec uicissim ex sese possunt oriri nec unum eorum potestate est aliud Dixit autem syn quod postremo di FluuntuDJ quod alia etiam subiecta sint, in quae
postrema dissolutio non fit,ut quatuor elementa,minorum materia dicuntur, similares partes, dissimilarium, &hae,totius corporis animati. Quanquam elementa postremum subiectum eorporeum dici possimi, cum materia prima corpus non sit. Porro de cometis, circulo lacteo,&
liis cognatis, uidelicet saciebus ignitis,priore loco dicturus est, quia ignis, qui reliqua elemeta & nobilitate, & loco anteit, stini assectiones, in locoq; illo, qui ad coelii m propius accedit, generantur, quasi prima omnium sint, quae post coelum, quod ante peptractauit, oculis oc
Ac primum quidem dubitati erit aliquis de eo, quod uocatur aer, quae eius natura in eo qui terram ambit,mundo accipienda sit. & quo ordine disponatur
ad alia, quae corporum elementa nominantur. Terrae enim moles ad eas, quae ambiunt, magnitudines, quanta sit, obscurum non est: quippe cd iam ex Astrologiae theorematibus perspectum nobis sit, multo minorem eam esse nonnullis syderibus. Aquae autem naturam consistentem J secretam non cernimus, nec Hfieri potest, ut a corpore,quod circa terram situ est, diuellatur : cmusmodistini, & quae nobis patent, mare & fiumina,& s profunditas aliqua minus nobis comperta sit. Illud uero quod inter terram & ultima sydera interiectum est, utru cen1endum sit corpus unum aliquod secudum naturam, an plura :&si plura, quot, de quatenus suis locis distincta sint
f Quatuor esementa,ignem, aerem,aquam,& terram,ex quibus mundus hic inferior constet, esse,caq; uicissim ex sese oriri, alterumq; in altero potestate inesse sumptiun est. Cum uerb duo ex eis non esse solum,sed etiam quid,& quanta sint,quo ue ordine inter se in uniuersio disponantur,cognitum esset, terra uid clicet&aqua: reliquorum autem duorum quantitas & ordo non ita essent perspecta, imb uero etiam controuersia, dubitationem de utroque annesiit, ueritatem
inuestigaturus: cum praesertim quaestio haec loci esus,in quo res,de quibus agendum est, ortu
32쪽
A tu naturam,uarietatem, ac conditionem sit ostensura, nec parum momenti ad ea rudem rerum materiam proximam constituendam allatura. De aere igitur, quo totum hoc spatium, quod in ter terram &ultima sydera interceptum est , plenum uidetur, dubitare aliquem ait posse, quae uidelicet eius sit natura,& quis ad caetera elementa ordo, utrum ut uidetur ita totum hoc spatiurepleat, tamq; magno caetera elementa interuallo superet, an plura sint corporii, quibus spatium hoc totum repleatur. Cuius dubitationis causam uehiti annectens subiicit, obscurum non esse, quanta sit terrae moles, ad eas, quae ambiunt magnitudines, nempe syderum,& sphaerarum, in quibus sydera infixa siunt. Etenim Astrologiae theorematibus compertum esse, teriam nonnullis syderibus longὰ minorem esse, R quam autem ipsam per se consistentem, &secretam, permanete non posse Hed in concaua terrae loca receptam esse, seu maria snt&fumina nobis conspicta a, seu etiam alii aquarum gurgites praealti, nobis occulti, quasi diceret, ipsius quoque aquae ma gnitudinem cognitam es e, quando a terra seiuncta non est, unumq; globum cum ea efficit, in eius loca concaua&ssinus maximos recepta: ut si terra, una cum aquis, quae eius concauis locis continentur, quibusdam syderibus longe est minor, ipsam per se aquam longe adhuc minorem esse necesse st. Nec enim cum terrae magnitudinem Geographi metiuntur, eamq; cum astrorum B magnitudine Astrologi conserunt, ipsam per se absque aquis terram aut metiuntur, aut conserunt. Cum ergo horum elementorum magnitudo perspeeta sit, merito de aere dubitauerita It quis, utrum tanta eius sit magnitudo, ut quemadmodum oculis uidetur, multitudoque existi mat) totum hoc spatium, quod a terra ad ultimas usq; stellas protenditur, repleat. An uero aliud etiam sit corpus, nempe ignis, S praeter haec duo, etiam aliud, nempe coeleste ab Clementis diu et sim . Ac si plura sint, ac tot, quot diximus, quatenus locis inter se distinguantur,&adqtiem us que terminum quodque illorum, a potissimum, qui infimum locum habet, protendatur. Di xi autem hanc quaestionem, eo etiam utilem esse, quod sit de loco, in quo res pertra standae oriuntur,&quod ad proximam harum ipsarum rerum ita ueniendam materiam non parum conducat,
quae res in progressu perspicua euadet. Quod uero dubitationem proponens dixit eo quodnuuevatur aer J non autem, de aure, factum id Olympiodorus putat, quod nonnulli με- ωμα, hoc est, spiritum illum feruidum orbi lanae subieetum, aerem non spectabilem esse arbitrarentur, idq; aueritate abesset: itaq; cum de toto corpore, quod inter terram ct astra intercedit, quaestio esset, de aere dubitationem propositam non esse, sed de eo, qtiod aer nuncuparetur. Sed si, aeris, uocabulo, ii σεα αυμα etiam comprehendit, falsiam erit, quod demonstrabit, a terra ad coelum spaec tium protensum, non aere solo, sed igne etiam repleri. Nisi nunc aerem communiter accipiat, ob eamq; causam inqui at dubitari, quaenam sit ipsius natura: tum illum in eum, qui proprie aer est,&ini πεκκαυμα, quod aer quidam feruidus uidetar, distinguat. Sed fortasse de corpore illo, qitolae remn Iminamus, locus hic simpliciter exponendus: quoi quidem corpus nominariae rem noideo, iit quidam tradunt, dixerit, quia reuera&exquisite aer non sit, quomodo nec qui ignis di citur, exquisite ignis est, quandoquidem omnia in omnibus in simi, nec aliquod simplex&pura elementum inuenitur. etenim qive simplicia sunt & exquisita, non aer aut ignis, sed aeri aut igni similia sunt, ut in se eundo de ortu & interitu traditum est. Illud uer5 quod ait qua corporum elementa nominautu6 propterea ut alibi quoque monuimus dicitur, quia simplicia quatuor cor pora, proprie elementa non sunt, cum in materiam&formam dissoluantur, elementiq; ratio sit, ut minimum sit, nee in alia possit di tui: elementa autem ab aliis dicta sunt, qui nulla alia eis priora principia statuebant, ueluti Empedocles,& naturalium plerique. Quanquam& cleme ta dici possunt, quia in corporibus prima sint, quae ad rerum procreationem adhibentur, & in ea, ut in simplicissima corpora, postrema mixtorum fit dis lutio. Quod ait Philopolius, qua stionem, quae de aeris natura hoc in loco affertur, adesse aliam illius non pertinere, utpote in li-D bris de ortu & interitu explicatam, sed ad eius magnitudinem, non satis firmam uidetur: quandoquidem aeris natura in progressu explicabitur, eiusq; explicatio ad quaestionem de eiusdem magnitudine, & ordine conducet. III ad etiam, de ultimis syderibus, Alexander non recte exposuit, quippe qui ad citima sydera .i. Solem & Lunam retulit, cum ad extima debeat referri: si quidem quaestio non minus de syderum interuallis disputatur, quam de reliquo spatio a terra ad coelum porrecto. De terrae magnitudine in secundo de coelo dis eruimus, magnamq; de ea controuersiam inter Geographos esse docuimus. QSacunque tamen magnitudine esset, ut qii adringentorum etiam millium stadiorum, quemadmodum ibi traditur, ambitu clauderetur, prae Sole &ciliis quibusdam systeribus exiguam esse. Ptolemaeus enim, qui centum & octoginta millium stadiorum terrae ambitum statuit, Solem centies & septuagies terra maiorem esse demonstraula: quod s ambitum hunc, aut ad ducenta quinquaginta millia, ut Eratosthenes Arriano in Meteoxis author e contendit,aut, quod in secundo de coelo scriptum est, ad quadringenta millia stadia quod tamen falsum esse compertum est) adaugeas, hoc quidem modo octuagies, uel circiter, I
33쪽
lo longe adlvic magis, Solis magnitudo tet mae magnitudinem uincet. Stet Ias autem omnes fixas, Equae notabilis sunt anagniti id inis,& aspectu tales app1ehenduntur,terra maiores este Alphraganus tradidit. De syderibus uagis nihil firmum traditur. Lunam tamen a terra inagnitirdine uin ci compertum est,ut Lunae ad terram proportio, unius sit ad xxxix.quanquam Stoici, ut Ρluta clius refert,maiorem terra arbitrati sunt,quemadmodum de Solem,cui aequalem Lunam esse Parmenides putauit. De Sole id,quod diximus, Ptolemaeo compertum est. Sed Anaximander terrae aequalem esse credidit,etsi circulum, tuo uectatur,& unde is iraei ilum illi esse uoluit, septies 3c uicies terra maiorem posuerit. Heraclitus ridicule latitudine pedali pronunciauit,quem Epicuriis sequutus,tantulum esse, quantulus apparet, amrmauit. Alexander sexdecies terra maiorem scribit. Sed huius rei ueritas Ptolemaeo, ut existiniatur,cognita filii. Vt inde intelligamus, ter xam,cum tota Solis,qiii pedalis nobis apparet,sphaera,collatam, minitanae magnitudinis est e, longe adhue & fere in immensum minoris,si cum Lpl1aera extima conferatiir, ut recte dicatur, c icomparatione punctum esse. Cum uerb tantula, astrorum quorundam comparatione, terra sit una cum aqua comprehensia,hoc enim modo ut diximus Astrologi eam summi, cum eam castellis comparant,ut uidelicet globus unus sit ex ea & aqua constitutus, perspicuum esse potest, quanta ipsius tereae solius moles remaneat,eorum praesertim sententia quit decuplo ab aqua uin- Fci eam existimant. De qua re in progressiti. Porro aquam ipsam per se a terra separatam non esse, eius natura fluxilis declarat. Ea enim efficitur, ut non consistat, n1si cauo aliquo loco, & specu coimineatur.Vnde Aristoteles ait,fluxum aquae,in id quod maxime cauum ess,esse, atque etiam
mare talem terrae locum occupare.
ανακυκλειν γνο ας is φο αὐθώποις, ἀλλἀωρι,κις. GPrimum igitur elementum, quam uim habeat, a nobis antea dietum est, &. quam ob causam totus ille, qui superis motionibus cietur, mundus, eiusmodi corporis esset plenus:& hanc quidem opinionem non nos solurn habemus, sed uetus quaedam priscortuna hominum sententia uidetur. Nam qui aether dicitur, uetusta appellatione tiocatus est, cuius significationem eandem quae , hoc
est ignis esse, mihi trisus est Anaxagoras putasse: quippe qui & superas partes,
ignis plenas este,ct ibi esset, aethera appellanda esse existimauit: quod recte quidem censuit. Corpus enim ιι ι Θεον,id est quod semper cursu rapitur, simul&B Mori hoc est,diuinum,existimasse illud uisi sunt & quod esset tale, aethera nuncupare, tanquam ab omnibus, quae apud nos filint, diuersum esset, constituerbi t. Non enim semel aut bis aut raro, easdem in hominum animos in orbem redire opiniones,sed infinite dicimus.1O IIHeraalhim, quod a terra ad extimas iisque stellas protenditur,aeris plenum non esse osten Hsit ruriab et nacnto,ex quo mundus sillacrior,hoc est,cculum,cons at,exorditiir. Ctinui; in libris de coelo diuers ini ab elemetuis eius naturam esse, tantoq; illis nobilitate& excellentia anteire, quanto longius, qi iam illa,ὰ caduco hoc inie1iori loco distat, docuisset, nobili talemq; ciusmodi, depellectionem,atque naturam iunipiternalia,cx motu sibi simili,& sempiterno,quo illud in orbem perpetuo cietur,perspexisset,lumq; exco, tum ex continuiti hominum opinione &coi . sensu,atque etiam ex uocat, citi,aetheris, etymologia os cndisset, haec omnia breuiter in memoriam reuocans,illis ueluti iam conspectis & cxploratis,acqiuiescit, nihilq; ultra de coelo diccndum esse existimat,quasi ea satis supe1q; sint,ad intelligendum,coeli im acre non constare,nec strarii in interualla aere esse referta. Cumq; caeteras cius loci demoanstrationes communiter tantum attinga cam,quae ex uocabuli ιυθηρ etymologia diricta est particulatim repetit, idq; , ut sitiade coeli natura diuina&sempiterna sententiani,ncc suam solum,nec a se primuna excogitata, 1 odueteram quoque placitumelle ostendat. Vt enim noua,plus quam uetera placere solent, ita etia
34쪽
A magis suspectastini, cum praesertim Ξ caeteris omnino dissentiunt: exactiore in litor demonstrationem,&diligentem probandi rationem requirunt. Itaque cum dixisset, traditum antea est e, quam uim haberet elementum primum, hoc est, corpus illiud simpIicissimum, primuinq; mundi clementum, ex quo superior mundiis, fabrica uidelicet occlorum, constat, neve diuina ari, immortalem &sempiternam,&ab elementis aliis dirier am,& quam ob causam cita modi elemento naudus ille superior esset plenus,ne quispiam, ut inuentum quoddam nouit ab aliorum decretis abhorrens, sentcntiam banc rCp xckenderet,adiecit, hanc non suam solii sententiam esse, sed priscorii etiam illorum hominum, qui ad hoc respicientes, corpus illud & elementu, άθ ρα appellarunt, quas is disν, atque etiam hoc est sempo S motu incitato currens, atque diuinum, nihilq; cum coiporibus, quae sunt hic, affinitatis habens, ut nomine, quo illa uocatu si nuncupari minime debuerit. Nec uerdmirandum esse, ueteres de coelo hanc Opinionem, quae postea ab Iita fit: ilet, habuisse, quando credendum sit, easdem opiniones in orbem, non semel, aut bis, aut onmino raro, sed infinite redire. Cum uero Anaxagoras aetheris nomen ad ignem transtulisset, quippe qui & superas partes, ignis plenas esse, & facultatem illam omnem, aethera appellandam censuerit, commone incit, cum, quod ciusmodi uocabulo, coe Iinaturam appellauit, recte fe-B cisse, quanqiuam id non recte, quod coelum igneum statueret, nomenq; illud ad ignem accommodaret , tu planius scribitur in primo de coelo. ino in loco uerba hae e leguntur: Sed & nome inquit)a ueteribus eandem, quam nos, opinionem habentibus, post mn ad hoc usque tem pus, successione quadam peruenit. Easdem enim opiniones, non semel aut bis, sed infinite ad
nos peruenire centendam eis. Mapropter quod a terra,&igne,&ae e S aqua pri In D cor pus diuersum esset, summum locum aethera nominatiuat, α-τουαμ Θων, hoc est, quod sempiteret: ocurrat te inpore, nomineci imposito. Anaxagoras autem hoc nomen non redde ii sui pa-Liit, quippe qui aethera ignem uocauit. Rec ibi. Nominauit autem Anax agoras ignem, aeri heia, στου αἰθ- , quod citardere. Ita Cicero in libro de natura Deorum ait: Ardor coeli, qui aether uel coelum nominatur. Item, Tenuis ac perlucens & aequabili calore suffiisus aether. Rursus, Aether qui constat ex altissimis ignibus. Quabus patet Anaxagorae sententiam secutum Ciceronem, non Aristotelis. Contra Apuleius, Aetheris inquit appellatione coelium ipsem, stella q:& omnis syderea compago intelligitur , non ut quidam putant, quod igneus sit &incensius, scaquod cursibus rapidis semper rotetur. Nec uero solum Aristoteles voca Sulum hoc ita interpreC tatus est , sed etiam Plato in Cratylo, νον πη υπολαμάνω, ἔτι αμ περιτον ἀερα λέων , LM- λοιπα. id est,ta θέρα sic exponendum arbitror, quoniam ἀεὶ θ περιτο νάεραρέων, hoc est, semper currit circa aerem fluens, quocirca dici potest. De opinionum reditu illud tenendum est, ut alias uicissicii dilicssunt rcrum humanarum, ita sententiarum& opinionum, artiumq;&scientiarum: quae Omnia delentur interdum, di ad nihilum abeunt, aut iri, &iniuria, ueluti bellis, itum dationibus, conflagrationibus, pestilentia, quibus aliquando tota aliqua una prouincia ad internecionem ducitur: aut quod nihil in rebus caducis perpetuum est , nee sine uicissitudine:& ad summum quando perii enerunt, rursus aguntur retro, & ad in teritum tendunt. Ruibus tamen in interitibus quaeda in interdum diutius, tanquam reliquiae e ius, quod prius crat, durant, ut de iis, quae dementibus diuinis conscripsserat , in I 1. Metaph. Aristoteles testatur. inaedam prorsus deperdita longinquis temporii interuallis iter minstaurantur, Si quasi reuertuntur in lucem. Unde de casura breui eloquentia Cicero in Tusculanis ita ait: Oratorum laus ducta ab humili uenit ad summum, ut iam iquod natura fert in omnibus, ut fere senes eant, rebus) breui tempore ad nihilum uentura uideatur. Sed pro rerum humana rum uicissitudinibus, quibus historicorum libri omnes referti sunt, explicandis, recte dicti imis est illud, ab Aristotele in quarto Phusicorum commemoratum, res humanas circulum cste. iod si ita habet, mundusq; sempiternitatc donatus sit, aut certe innumeris iam annis, quan quam finitis, durauerit, quis ambigere debeat, easdem quae nunc sunt opiniones, S sententias,
casdem artes & scientias, alias quoque tape fuisse, & uariis casibus deletos λ Cum praesertim, si stellariim constitutio&configuratio momentu aliquod affert, in eadem, qua nunc sunt, configi iratione, alias fuerint, & rursus tape futurae sint. Nemo ergo inquit Olympiodorus rei alicuius seu artis seu scientiae inuentor, gloriari de inuentis debet, quando & innumeri alij in omni aeternitiite eadem inuenerint. Quod de praestantissima & humano generi Milissima libroruimprimendorum arte dici potest. Haec enim, cum hac aetate, aut paulo ante, apud nos inuenta ut, antea etiam ni isse, libri ueteres excusi, in America superioribus annis ut quidam fide digni testantur inuenti, declarant . Mirandum igitur esse non debet, si ea, quae Aristotelis, &noua demiuidi seu coelia ternitate uidebatur chie sententia, ueteribus quoque cognita fuerit, sed longo temporis tractu abolita, in Aristotele demtim reuixerit.
35쪽
Quicunque autem id quod ambi & non sollim ea quae feruntur, corpora ignem purum aiunt esse, quod autem inter terram &as ra intellectum est, aerem, si ea quae nunc in Mathematicis, monstrantur, fatis essent contemplati, ab
hac fortasse tam puerili opinione sese abduxissent Illud enim simpliciter minus
existimatur singula, quae feruntur, magnitudine parua esse: quod si ea hinc spectentur,eiu simodi appareant. Dictum quidem est,& antea in his, quae desupero Ioco contemplati sumus, sed sermonem eundem nunc quoque repetamus: si Gnim interualla igne essent referta, & corpora ex igne constarent, quod uis reliquorum elementorum iampridem interiisset.
ai Cum coeli stibstantiam ab elementis diuersam, ex his, quae in libris de coelo tradita sunt,
constituisset, eam in primis seruentiam refellendam putatiit, quae 5 lydera, quae cis intcr1ecta sunt, interualla, sphaeras hii delicet coelestes ipsa sylera ambientes, totumq; sinandii incoinplectentes, ignca esse statueret, ut reliquum omne spatium ad terram acculo pota ectum, ad is es set pleniun. Eos igitur, qui itas enserurri, cui n&sydera, ea parua, qua nobis apparent, magnitudine esse affirmarent, idq; ut rationi suam ipsorum sententiam tollenti responderent, ad Alathei naticas domonstrationes animum non aduertisse, nec ea, quae illis demonstrantur, satis contemplato sese, nos monet, quae si, ut par erat, contemplati fuissent, Hilurima proculdubio
fuisse, ut a tam puerili & uana opinione sese abalienassent: quandoquidem nimis fallium simplex est , putare , non maioris Idera, quam ea, qua nobis apparent, constare magnitudine: quod quidem illi responstebant, cum obiiceretur, si astra& cculum igne constarent, futurum me, ut mundus hic in serior totus incendio absumeretur quod incommodum uitari illi aiebat, Gco quod astra exiguae sint magnitudinis, ut, quanquam ignea una cum c celo statuantur, elemeta tamen inferiora absumere non queant. Cum igitur astrorum magnitudinem maximam esse, di infinite quodammodo, quam cernatur, maiorem , ob eamq; caul im,& sphaeras, quae illas ins infixas habciat, immensa uellari mole constare, Mathemati is principiis monstratum sit, consequi reliqua elementa ia pridem consumpta suisse. De qua re & in Theorematibus, seu his, quae contemplatus est, de supero loco, dictum esse testatur: non quia hanc rationem in ea con templatione aut disputatione attulerit . Sed quod deli ac ipsa re differuit,& stellas igneas non esse tradidit, rationesq; diluit exca Iore & lumine ductas, quibus illas igneas esse persuaderi potitis lemus . hecundam enim de coelo potissi nilim intelli sit, qua parte dc ilellis agere aggreditur . o in loco haec de reliquorum et cmetriorum consumptione latio non affertur, sod, cum in libro priori coelum totum seu corpus, e quo coelum constat, diueriam ab elementis naturam habere ostendisset, rationi consonum esse docuit, ut ex eodem corpore sydera constetri: ncc calore aut lumine per uniuersum ab illis fuso effici, ut igneam habeant naturam. Aliam enim. causam calorem hunc habere possie, nempe motionem coeli celerrimam, syderiimq; ipscii um cursum concitatissimum, quo asi uehui atteritur, & attritu partium mutuo calidus i cdditur. Il- Hlud uero animaduertendum est, Philoponum hoc in Ioco ut ego quidem opinor lapsi im esse, qui putat non astrorum solum,&sphaerarum constitutionem igneam refelli: sed doceri etiam,
interuallum inter terram & coelum ignis p Ioniam non esse , cum tamen aperte dicatur, eos eius
modi interuallum acie plenum posuisse. QEod autem, ait, corpora quae in Orbem seruntur, non solum stellas esse, sed etiam sphaeras, uere quidem dicitur. 1ed tamen cum sphaerae sic Ilaxugratia moueantur, stellarumq; motio magis quam sphaerarum conspicua sit, de stellis potissimum dictum est: per id uerb, quod ambit, sphaerarum corpus intellectum est. Quod ad ea at tinet, quae in Mathematicis demonstrari ait, astrorum puto & sphaei irum maximam intelligere magnitudinem, quae sceletur, iit si igne constarent, reliqua in ignem v crterentur, ut pote parua , S: quae tanti ignis sustinere uim non possent. Demonstratum autem est, Solis stellam terrae moIe multo maiorem esse , eiusdemq; sphaeram totam, sphaeram ignis ambitu Limae comprehensam, octies millies continere, ut sphaeiae ultimae magnitudinem , a isPlix ram ignis, sca
36쪽
A totum id corpus, quod a terra&ambitu Lunae intercipitur, collatam, iiDmensam csse animo concipiamus.Illud autem de Solis spliaera, ex interuallis inuenturii ci , qtiae inter terram de Lu nam, terramq;&Solem sivit interiecta, quorum eam rationem uolueriint esse, iit spati lini ad terram a Sole porrectum spatio inter Lιmam S terram conchiso, circiter uicies maius sit. odsi ita habet, totius 'Eaerae Solis ad eius corporis quod ad Lunam pertingit, sphaeram, ea quar dicta est proportio, exoritur . Quod uis enim solidum metiuntur, longitii dine in latitudinem diicta, rursusq; numero, qui hoc diaetu existit, in profunditatem seu alititudinem dueto. Cum igitur spatium a Sole ad terram porreetiim, omni ex parte, id quod u Luna ad terram protenditur, uicies contineat, sit in seducatur, quadringenti existent, qiii rursus inuiginti duehi, octo millia conficiunt. apropter cum spatium a terra ad Lunam unum si illorum uiginti, umimq; in seductum, nisi unum conficiat, totius corporis hoc spatio compreliens, ad totam Solis sphaeram linius, ad odio mille, proportio remanet. Cum uero a Sole ad extimamusque spi eram inam nsum etiam ueluti sit interuallum,quod ob sui immensitatem imi estigari a mathematicis fere nopotuit, uix certe cogitatione comprehendi potest, quantum sphaera illa totum corpus ambitu Lunae conclusium magnitudine superet. Proindc si igneum totum corpus esset, omnia proclii B dubio iampi idem essent consiimpra, praesiertim cum ignis rerum Omnium maxime activus sit, ficileq; ac cito reliqua omnia in se conuertat. Calor enim, isq; potissimum liccitati, qualis ii igne est,adiunctus,ad agendum maxime aptus est,ut qui id,quod patitur, quae res in actione ne
eusiaria est,egregie diuidat&incidat. Quam caloris ad diuidendum ac incidendum facultat cininde intelligere licet, quod soluat, rarefaciat, fundat,& in intima quaeqlicsc insinuet. Reliquis igitur elementis sua maxima agendi ut ignis interitum iampridem ait illisset, eaq; in sui naturam, prout contrariorum agentium mos est, conuertisset, si tanta mole, quanta coelia in cit,c5
staret. Qineres inde etiam confirmatur, quod caetera elamenta igni sunt pabulum,3 in illud facile mutantur. Sed si Haec ita habent, quid nunc prohibebit, quo minus ignis aerem accendat, inde reliqua omnia, praesertim cum multo maior ignis sit sphaera, quam agris, ut decupla pro portione, Aristotelis selitentia, eum uincat, quae adem adue aquam, & hac ternim superari a bitrantur . An uero uis est coeli, quae clementa impedit, quominus uicissim sibi interitum affetarantes Ita enim censent nonnulli, nec aliter difficultatem hanc posse initari putant. At hoc modo& coelum igneum quidem esse dicere posset nus,sed ut aliqtia superiori impediri, quominus reli-C qua elementa conisiimeret. An illud potius dicendum est,tion tantum ignis nunc esse, qui to
tum aerem perdere ualeat. Nam quanquam aere multo maior ignis sit, aerem tamen, quia totus
collectus est, igni circumquaque uiso reluctari. Acccdit quod ratio momentum habet, syde tibiis igneis postis, non ex interuallortiara sola repletione. Ea uero densa di compacta calorem immensuna ex se tanderent, quoniam,quae calida aut frigida sunt, quo solidiorem& compactio rem habent substantiam, eo maiori calore aut frigore sunt praedita. Nunc in igne qui cati uni Lunae replet, nullum tale densum &compactum est corpus: quapropter aerem aut reliqua elementa non perdit, quanquam proximas aeris partes aliquo modo exiccat,quibus&aliaeus hic ad ccrtum terminum seu spatiu1n exiccantur. eademq; caloris est ratio, qui cum in aere ut in igne tantus non sit, propinquioribus acris partibus ab ipso igne communicatur. A 'α μLυ την ἰσυ - της κοινης ανα
Atqui nec aeris duntaxat sunt plena Communis enim ad ea corpora,quae eiusdem ordinis sunt,proportionis aequabilitatem excederet, idq; etiam si duobus elementis is locus qui inter coelum & terram medius est, plenus statuatur Nam terrae moles,qua omnis etiam aquarum multitudo comprehenditur, nulla ut ita dicamὶ pars est ad eam quae continet magnitudinem comparata. Nec uero moles tanta se excedere magnitudine intuemur, cum ex aqua secreta aeroritur, aut ignis ex aere. At necesse est uniuersiam aquam ad totum aerem ean
dem habere proportionem,quam aquae tantulum, parsq; exigua ad eum habctaerem,qui ex ea progignitur.
37쪽
I x Interualla syclerum hin cum eo spatio , qtu ad terram usque protenditur, aeris plena non Ecsse, his uerbis docet, ratione ducta ex conam unis proportionis ae litabilitare: qtrae, si plena aeris illa essent, in elementis tolleretur: qua eadem ratione totum spatium ab ultimo coelo ad terram Protensiim, non tantum non solitis aeris, est nec aeris & ignis siti l plenum esse ostendit, quod . ctiam in uel bis proxime expositis demonstrauit. Commimis aluem proportionis aequabilitare, in elementis tolli eo colligit, quod terrae & aquae tota moles, aeris solius, aut actis & ignis comparatione, nihil quodammodo es et, si totum id, qiuod ambit, uno illorum,aut cliam utroque est et resertum. Fieri uero non posse, ut aer terrae & aquae molem magnitudine tanta exuperet, cum in eorum, quae uicissim aliae ex aliis generantur, partibus tantam proportione exii peratariam nouideamus: quam tamen cerni oporteret, si in ipsis totis inrueniretur. Eandem enim unius elemeti partis, ad alterius, quae ex illa gignitur, partem,proportionena esse, quae est totius ad totum. Atque haec ratio est in his uerbis cones usia: quae perspicua erit, si noscamus primum proportionis aequalitatem idem esse, quod eius similitudinem,ut illae aequales proportiones dicantur, quae similes sunt. Similes autem sunt omnes duplae, aut quadrii piae, aut omnino alterius generis multiplae: item sesquialterae interse,aut sesquitertiae, quarum proportionum si in ilium, trianquam Ἐ- squales dicuntur, aequales terminos eue non cst necesse. Veluti quattuor ad octo proportio sinii- Iis ei est, quae decem ad uiginti, cum tamen terminis inaequalibus constem, quod genus proportionis geometricum dicitur.Nolccnda in praeterea est, elementa proportionem inter se habere,
eamq; aequalem,ut quam proportionem terra ad aquam habet, ea dein ad aci cm aqua, SI ad igne aer obtineat. Quod cum in eorum te mittate&crassiti edoceri potest , siqti idem qua aqua te ram tenuitate superat, eadem aer aqua, & ignis aere tenuior esse existimatur, thi in ortu, quo a 4 iudex alio oritur, ut quoniam ex una terrae portione, decem, hie ibi gratia, aquae portiones oriatur, ita ex una aquae, decem aeris, & ex una aeris, totidem ignis pio gignantur, i me ortus ratio similis ex ea, quae dicta est, tenuitate & crassitie, seu dens late& raritate ortum habet Nam quo densus aliquod est corpus, eo plares eiusdem magnitudinis rario iis corporis portiones ex eo o riuntur. Ex qua clementorum proportione magnitudinis eorum inter se proportio consequi tur, ut qua magnitudine aqua terram stiperat, eadem aquam aer,& hunc ignis excedat. Ac pio inde cum ex una terrae parte, aquae decem tiarat, aqua tecta decuplona aior erit , Codemq; modo aera qua, & ignis aere. Ita magnitudiniim, qua elementa ses euinctini,cxuperantiam, ac proportiO- Gnis, quae in illis incit, communis aequabiIitatem, ex partium illarii morta mutuo Aristotelcs co Iigit. Q proportio, quatenus inest in omnibus, communis dicitur, quatenus similis,aequalitatem habet. Hanc igiti irproportionem Aristoteles ait tolli, si interualla syderum una cum spatio ad terram porrecto, aere plena ponantur, aut illa quidem igne, spatium uero a Luna ad ic ram acre, ut totum interii alium :ὶ terra ad ultimum coelum protensiim , aere & igne sit plenum, quod 'iridem ita habet Nam cum ea tantum, quae dicta est, partium elementorum e Xuper atrii aesse celascat ii sit profecto, tu aer decuplo tantum aquam, centuplo terram, ignis uerb a liuina cetu plo, terram ina ille cupio excedat. Qine exuperantia infinite maior esset, si spatium quod dictum est, & interii alla, aut aero solo, aut igne simili & aere essent referta. Expl icatis in enim antea est, quanta magnitudine Solis sphaera, is, laevam ignis exuperat, ut totius corporis ambitu Lunae co- prehensi, ad sphaeram illam unius:ul od O millia citet proporato, ac proinde cogitatione comprehendi uix posse, quanto extimum coelum, ad quod a Sole immensiim ueluti est intcrii alliina, ira uia dum hunc totum sit blunarem magnitudine ii inceret. Qii id igitur, si ad terram solam S aquam tota illa magnitudo conferati id, cum praesertim Mathem ilici terram, coeli comparatione, tuin- Hctum esse demonstrent. Quod Aristoteles taunc monet, terram, aquarum etiam multitudine c6 prehensi, nullam ueluti partem esse, si ad eam, qhiarcontinet& ambit, magni t tuli num confera tur. Illud uerd inter caetera in Aristotelis ratione dubium est, quemadmodum casit totius ad totum, quae partis ad partem, proportio, cum ex terrae portione uiari, iccem ut piatatur aquae portiones gignantur, ipsaq; tamen aqua tota, a terra magnitudinc litem admodum aliqui tradide
runt uinci uideatur, ut etiam illud dubium sit, quod paulo amo die tum est , hic in decuplo a
quain, dc centuplo ter ram, ignem uero aquam, centuplo, re mille cupio teri am supe1are, quod ex eo ortum habe , qu bd statuatur,aquam decies terra cste maiorem. En autem minor uidetur, cum
in ipsa icrra contineatur, in eius concaua loca reccpta, marisq; altitudo nulli bi adhuc plus mille aut duorum millium, aut paulo plus passuum in uesita sit, ut etiam si tota terea aquis c stet tecta, quod tamen salsu in este, tot habitatae regiones demonstrant,iniri id adhuc minor tectae magnitudine aqtiae moles maneret, cum teriae diameter Ptolemaeo sexaginta millium si, ii et paulo mi nus, stadiorum, quae minima est diametri magnitudo ab his, qui cani motiti sunt, posita . An ire ro necessarium non est,ut quae partis genitae ad eam, ex qua geri ita est, proportio est, eadem tD-tius sit ad totum: ueluti, necesse non est, ut ea totius, quo utimur, ignis ad omnem imateriam, ex
38쪽
A qua gigni potest,exempli gratia ad ligna proportio sit, quae partis est ad partem. Nihil igitur impcdix, quominus ex terrae portione una, decem si ita sit aquae oriantur, quum tamen aqua tota 1 nor sit terra. Nisi fortasse ea, quae ad aquae parilitatem ostendendarn allata est ratio, momen tum non habet,aut quia no omnis adhuc aqtrarum altitudo comperta sit,ire luti ea, qhraepolis su biecta est, quam immensam esse probabile est,aut quia intra terram cauitates maximae aquae repleta: i11ueniantur,aut ob utrunque,quo efficiatur, ut terrae moles, aquae copia exirperetur. Quaestio igitur haec,atque etiam Aristotelis ratio hunc in modum sit explicata. Cum ue1 o ille ex ele mentorum aequabilitate syderum interualla,ac totum a terra asq; ad c Elmo protensum spatiu, aere plenum non esse demonstrauerit, Philoponus eo ostendit, quod uniuersum mancum estpt,
di laesiuri,ut pote pulche1 rimo,&ad gigitedum uitamq: imparciendum maxime idoneo clemento, quod es ignis,destitutum.Nant,qui est in illibis,&in reliquis iraixtis ab uniuei sita ic sua, que admodum 8e caetera elementa,dependero. 'ieti uerδ non posse,ut si caeterorum eIemptorum suae sunt uniuersitates,igitis quoque nota sit,ad quam fumidae & ignitae exhalationes proficii cantur: quae cum circa terram,asit in eius uicinia non sit, in huius mundi sublunaris extremo profecto positam este dargunientis etiam Aristotelis potest confirmari, nempe quod ignis leuissi-B mussit,corpoiisq; leuissimi supernus locus sit proprius, qualis ille est, qui Lunae ambitu comprehenditur. Jd item ignis parte ivrsunt consccdant, idemq; totius δἰ partis sit locus,quodq; ab eo ut quadam interdum detruso aer calidus reddatur , uaporcsq; etiam aliquando accendan tur, quod corpus huic proxime subiectum,motu illo rapidissimo disiectum calefiat S: incenda tur. shonia autem Hieronymus Cardantis omni disiciplinae genere politissimus, arghimeta haecina lyia esse,ni illumq; ignem sub Lunae globo contineri cxistimat, idq; rationibus contendit, de eius sententia & huius , et ueritate in libris nostris de Doematibus, ne iusto nunc proli Xiorestinuis, disseremia S.
Nihil autem interest si haec non oriri mutuo, sed facultate tamen paria esseis aliquis ci ixerit. Hoc enim modo uires pares in illorum magnitudinibus in sint, necesse est, non aliter ac salia ex aliis uicissim orirentur. Perspicuum ergo est nec aerem, nec ignem solum intermedium locum replere .
a 3 Quoniam ratio proxime concluse, clem ntorum mutabilitate, orthul; mutuo quem Empedocles negabat, nitebatur, docet, quemad odiam illius quoque sententia dici non possit,11ateruallum, quod a terra ad c xtimviri coelum protenditur, aut aere solo,aut acre simul&ignee se plenum. c um cnim ille clementorum mutabilitatem, mutuumq; ortum tolleret , aeqii alia ta men illa inter sese uiribiis esse affirmabat, quemadmodum in secundo de ortu & interitu, ubi eius sententia refutatur, expositum est. Ita uero aequalia, uiribus ut tantum uerbi gratia) aquae cyathus posset, ouantum decem aeris, qui ex illa gignuntur, qui trium aequalitatis modorum, qui in ipiis elementis possent coiasiderari, unus est: reliqui enim sunt quantitatis aequalitas,&proportionis. Inquit isitur hoc modo necessirium esse,iures pares magnitudinibus eorum irae se, non aliter ac si uicissim ex sese orirentur, quas diceret, fieri non posse, ut moles ignis N aeris, a reliquorum duorum magnitudinibus,t anto interuallo, si trires pares sint, dist eratri: s- quidem mole alucta uires quoque augeri rationi cosonum est: nihil autem interesse, utrum ex D sese gignantur, an non gignantur. Tum concludit perspicuum esse, nec aere, nec igne s Io intermedium locum inter terram extimumque coelum repleri,quod quidem in dubium fue
39쪽
Restat autem ut dubitando dicamus quo nam modo duo hau , ignis & aer, Esd primi corporis sitiun disposita sint, Cc qua de causa calor in terrenis locis a superis gignatur. De aere igitur primum, ut propoli limus, deinde uero etiam de his ruri ius dicamus. Si ex aere aqua,&ex hac aer oritur, quid causis est , cur
nubes supero in loco non concrescant Θ Eo enim magis conueniebat, quo remotior a terra atque frigidior locus est, quod nec adeo lydecibus, si1 calida statuantur, pro pilaquus sit, nec radiis quia terra reflectuntur, qui calore concretiones Gisiiciendo, concrescere nubes prope terram prohibent. Fiunt enim & nubium densationes, qua radii procumbunt, quandoquidem in uallum disiiciantur.
I Quaestionem, quam hic priore loco proponit, antea una cum ea, quae iraetenus explicata est, proposuit. Ideo cum epilogum illius in fine superiorum uerbo virm feci flet, ad hanc accedes,, tu ruit , ut dribuando dicamin . 4 Hoc uerb discrimen uidetur, quod de solo aere quaestio antea proponebatur, quem ue ordinem ad alia elementa haberet, quaerebatur, nunc dea re simul pti igne quaestio affertur,& quemadmodum ad primi corporis situ disposita sint, inquiritur . Sed
deat resolo tunc quaestio allata est,aut quod aeris uocabulo ignem etiam, qui aer quidam calidus uiderii ric inprehenderet, aut quod ignem supra aerem esie nodum plane demonstrasset. De ordine autem cum quaeritur, quandoquidem coelo seu primo colpori & resi quis interiecta sunt, nihil refert,utrum quaeratur, quemadmodu ad coelum disposita sint, an quemadmodu ad reliqua clamenta. Etenim altero cognito, alteram quoque perspectum sit nece ite et . Adiicit iterὰ aliam de calore in terrenis locis a tellis superis genito quaestionem, cuius afferendae occasio fuit,qubdccelesti e totum corpus natura ignea, S omnino ex elementis constante, non esse, quemadmodum in primo de coelo demonstrauerat, posuit: idq; de syderum interuallis ratione conclusi, ut merito quae illo exii eret, si coelum &sydera igne, cuius proprium est ex calficere, non constant, qua ratione & modo mundus hic inferior, a stellis calidus reddatur. I libitando Mutem has qti aestio nes expendit, quoci considerationis cuiusque&inquisitionis princilium accommodatum a dubitatione peti debet, fit in libello de longitudine & breuitate uitae, S: in tertio de prima philosophia nos docuit. Veritatis enim seu etiam facultatis, qua ueritas agnoscit hir, ex Cortina, quae du- Gbitantur, solutione esse, nec fieri posse, ut dubitationes soluantur, nisi antea cognitae fuci int: itine ulum namque quoddam esse, quo mens de tinctur, ne ultra in ueritate noscenda progrediatur: itaque, ut uinculum solui non potest, nisi sciatur, ita nec mentem a dubitationibus, quibus implicita est, nisi agnoscantur . Eos praeterea, qui non dubitant, similcs his esse qui ignorant,quo sum pergere oporteat, de huius generis alia . Nunc ergo eo possito, quod in libro dc ortu & in te ritu, & in hoc quoque antea exposuit, aere in& aquam uicis sim ex sese oriri, inquirit, quid causiae sit, cur nubes in supero loco non concrescant, siquidem ibi aer est, isq; densatus in nubem, ilia quam soleat conuerti. Quae dubitatio qfiamuis a quaestionibus propositis alteria, o longius petita uidetur,ea tamen ad se, quod de aeris ordine quaesitum est, explicandum Plurimum Coiaducit, simul metuam ut Alexandor monet ad conlirmandi uti id ualet, in torcculit in extim tim& terram, praeter ignem & aerem aliud corpus intercedere . Ac ne inanis quaedam g& uana dubitatiouid cretur, rationem adiecit, quiano militis,im 5 ueto magis, quam in alijs aeris partibus, & Iocis nubes ex eo debeant oriri . Cum enim frigore in nubes densari aer sol cat, idemq; calore, lac den- sari possit, disiiciatui , superum illum locum frigidiorcin es sic commonefacit, itura quia it c lyde- FIribus, quanquam calida stat Merentur, nec a terra reflexis radi)s, qui calore co duplicato, ii cibi irinconcretionem prohibet,aded propinquus sit, quae duae caloris in aere geniti causis cis , animoq; concipi possunt . Superum autem locum intelligit si premam aeris regionem: in duas enim caindi hii det, eam quae nos ambi t, nec se Pra montium sunt mitates se tollit: SI suprema in illain, de ilia loquitur, extra montium sitan initates porreetam, cuius sit perior pars coelo contigua, ad ignis naturam ueluti accedens, ignis ex consuetudine uocatur. Ac nubes quidem in sit pero illo loco nogigni, ut euidens S minime dubium sumit, ut pote historijs & hominum icili inonio comprobatum. Vt enim in progressit docebit, nec nubes, nec pluviam, nec uentos in altissianis inor Hibiis excitari, eo argumento colligitur, quod sacrificior uin cisi r m perpc tuo ibi seritari, nec disiici historiae prodiderint, testeturq;etiam Plutarchus, iteras in cinere in Olympo monte descriptas, anno, qui sequitur, integras reperiri. Quanctiam Philoponiis ait, sibi quendam, qui a Itissimos eiusnodi montes conscenderat, retulisse, cum in cacuminibus illorum esset, nubium concrctio
nes, & in aquam densationes, quin tonitrua & fulgura infra se consi,exisse, ii t quicqii id nobis supra uidetur generari, id omne infra cxcitari, illi uideretur. Sed de loco nubiu et aliarum huius neris perum in progressu fusius agetur. Videtur autem . Aristotelas acroni sua natura frigidu
40쪽
A statuere, quippe qui causis, quae extra sunt, caloris fetanetis, frigidum illum relinquit, ac propterea conii nil edocet,ut in nubes uertatur. Sed cum alibi aliter sentiat, quamobrem id dixe rit, indubitationis solutione erit explicandiim . Porro stellis aerem illum uicinum non esse, ita ut illarum calore, si calidae sint, disiici possit, eo facile doceri potest,qirhd longissimo interualiato ab eis distet, ut earum calore assici lierisimile nota uideatur. Longissimum aurem interuallum inde colligitur, quod cum a terra ad Lunam,septingentorum octoginta millium stadioru, Iioc est nonaginta septem milli uni&quingentorum milliarioru in spatium, Eratosthenis sententia, uel ut alijsentiunt plus minus uesit interieictum, minima liuius spatii parte aer ille, in quo non fieri nubes dictum est, a nobis, qui terrae superficient incolimus, distat. Altissimus enim quisque mons, in quo nubes non excitari diximus, ultra fortassis decem pastuim millia non attollitur. Ac quanquam ad sexaginta passuum millia montes aliqui attollerentur, ut de eo, qui in Teneri Ea est insula haec una est e septem, quas ultra columnas Herculis Fortuna tas Ptolemaeus appellat. nonnulli a Trinant, quae tamen proportio olle possit ad illud totum spatium, quod a terra ad Lunam, ac denique ad alia sydera protenditur P Syderum igitur calon re quanquam calida illa ponerentur) disiici aer non uidetur: at nec radiorum repercrassu . Ii etenim relicxi, modicum adnis prope terram intercipiunt, eumque ob eam causam, quod sit exiguus, dissicere, calidumque reddere ualent: qui cum altius attolluntur, in irastum disiciuntur, seseque a concretione plurimum abducunt, ut plurimum ad is necessarid intercipiant,que prae nimia quantitate, nec impedire, quin cogatur, possimi, nec si coaetus sit, dissipare. Quam ob rem cum disiectionis aeris utraque causa desit,merith quaeritur, cur nubes eo in loco non c5sistant. Ac quod ad radios eorumqae reperciis sum attinet, omnibus compertum est, D sensu exploratum, radiorum Solis 1epercussu, aerem hunc, in quo degimus, calefieri, ac quo repe cussus ad angus hi res angulos fuerit, eo calidiorem,quia uis augeatur, duplici radio in unum ueluti coetante, reddidi chomodo autem radius, nisi calidus astu pontitur, aerem calefaciat, e ius l: concretiones disiiciat, explicatu facile non est, nec facilius est calidum radium statuere nisi Solem, a quo fluxetit, calidum dixerimus, quod Aristoteles negat. Nam quod radius aerem disiiciat, hoc, nisi calore, facere non ludetur: motu enim ciere aerem,cum corpus non sit, aliter non potest. Ergo ratio quaedam occulta est, qua radius,cum antea abole recta proficiscens ca-c lidus, nisi uirtute,quemadmodum &Sol, non esset, repercussu calidas redditur, ob idq; solum, cum repercutitur, calfacere potest, qui reeta progrediens, aerem, per quem tiatast, non calefaciat . Manquam ratione sola, non item sensu id scitur. Siquidem si manum aut aliam corporis partem, ut percipias, obieceris, radius statim repercutitur, in cuius repercussum calor refertur. Quemadmodum autem radij ad angulos aequales reflectantur, ac qud reflexio magi
progreditur, eo magis dissipantur, δc in uastum disiiciuntur, Perspectivi, quorum est munus,
Aut igitur no ex quo uis aere aqua oriri apta est, aut si aeque ex quo uis, is qui in uicinia est terrae, non solum est aer, sed ueluti uapor: atq; ideo in aquam rumsus cogitur. Aut si aer totus, cum tantus si t, uapor est, aeris profecto&aquae natura multum excedere tridebitur: si quidem eorum,quae in loco stupero sunt, in te ualla corporis alicuius plena sunt, ignisq; esse non possunt, quod reliqua iam Omnia exiccata fuissent.Restat uero, ut aeris ,& quod omnem terram circum est, aquae, quippe cum aquae fit secretio. De his igitur hoc modo dubitatum sit.
11 Quod dubit,tioni de nubibus propositae respondere aliquis fortasse potuisset,l, leuiter at
tingit, incommodiimque exponit, quod eiusmo)i responsionem consequit r. Dixisset ergo fortassis aliquis, ideo nube in supero illo loco non cogi, quoniam non ex quovis aere aeque viri aqua apta est, quae nubibus densatis, aereq: in nubes coaeto solet existere . Aut si absi1rdum sortasse hoc uideatur, quandoquidem aeris natura eadem est, quae omnibus suis partibus facultatem, ut ia aquam iter latur, possidet, illud dicendum esse, aquam ex eo, qui in terrae uicinia politus est, maxime generari,quoniam non solum sit aer, sed uapor uehiti quidam, qui in aquam