장음표시 사용
61쪽
ad eum motum nimidae exhalationis tu naturali monaentum habente, imo uero illi repugnante, E quatenus recta& omnino in superum nititur. Cuius conci arium euenit, cum parte superiore
nubes fuerit de iis ata. Cum enim illa deorsum ui sua propellat, exhalatio fumida, quae stir sum
naturaliter contendit, ressistens, ad latus mouetur, ut, cum omnino motionem in superuin ast
qui non possit, ex parte assequatur. Hanc porro motionem, quae inlatus fi , motionem per di metrum Aristoteles appellat, quod diameter in quadrato transuersum habeat situm. Vnde de animalia quadrupeda per diametrum moueri, in libro de animalium gressu prodidit, atque etiae in secundo de animalium historia: Crura enim,quae motione sibi succedunt, in transucrsium sint posita. quandoquidem crus anterius dextrum primit in mouetur, tum posterius si1nistrum, quod illi ex diametro respondet,deinde sinistrum anterius, ac post 1ius dextium. Sed in his, qui par lysis assiciuntur,& tremunt, motionem ut sic dicamus ast latus ex contrariis motibus mixtam licet uidere. Membrum enim, cum graue sit, deorsum natura tendit, quod uis mouens erigere ia superum locum nititur. Quae cum sit debilis, nec membri pondus uincere ualeat oninino,c Ollii elatio quaedam sit, unde oritur tremor.
si κει--α τε vi Mλήνί -ὴλιον. Horum itaque omnium in materiae genere causa exhalatio est, ut autem mouens, interdum quidem supera motio, interdum uero aeris concreti coagulatio. Omnia autem harc infra Lunam gignuntur. Cuius rei signum est corum uelocitas, rerum quae a nobis iaciunt tur, uelocitati similis: quae, quoniam nobis propinquae sunt, Solem, Lunam & sydera uidentur celeritate multum superare.
1V Ut in proxime expositis uerbis duplicem stella rvin trans cirrrentium ortus lochim, ex illarum duplici ortu constititit, ita iminc duplicem omnium ignium, qui in stibi imi .ipparciri, causim, ex his, clii .c ti :idrta si In Gonani biis colligit, materiam S effectricem : qtiae re lacra duae causae sunt, quena cunctuc este edit marraecede lites, e uere causae rationem habentes. Materiam ait est e Gexhalationem, uidelicet calidam &siccam, quam nunc exhalationem simpIiciter Dominati Ei ctricem causim duplicem, Linam motio 11 cm stiperam, qua ignis, & aer superior raptu coelicon uertuntur,c Os ig 14es, qui accensione fiunt,accendentem, non autem motionem, qua in sublime feruntur ut imprudenter alii uerterunt siquidem eius ut non accenduntur: alteram aeris seu nubium densationem, de coagulationem, qua exalatio conclusa ui qua dant cxtruditur. Ex quo id, quod subiicit, consequit hir, omnes eiusmodi ignes infra Lunam generari, quippe cum cxhalatio, ex qua constant, ilitia Limam posta sit, nec Lunae orbem transcendat. sed Aristoteles indi cari id ait, ex horum igni iam transcurrenti uim celeritate, quae tanta est, ut rebus, quas iacula nutrismiles esse , Solei atq; ac iis iam,&reliqua sydera longo interuallo ut illae uincere uideantur. Quod in aliam causam rei et ri non potest, nisi in propinquitatem, quoniam uidelicet multo nobis propiores sunt, quam Soni ut Lirna, auto innitio alitid sydus. Id enim eis e lienit, quod auibus uolantibu S: quae cum multo laicitiis, quam .hin:i, aut Sol moti eantur, uolitentque, propinquit a te tamen siua, longe celerius uidentur moueri. Cuius roic rufa cx Persipestiua aitertur, quod apupillae nostrae punθto aliquo, aspectus radiis in coni figuram exeuntibus, quo longius progi ecliu- Htur, eo magis dilatantur, inter sicci abiungim tria, ac maiorem latioremq; conum constitu irrat. ae igitur ad nos propius accedunt, si per aerem ante conspectum nostrum ferant ui ,1ninus interuallum inter eos, qui conum faciunt, radios intericctum traiiciunt, quam quae longiori sp tio a nobis distant. Itaque angulum radiis illis concili sum, in quo aspectris iudici uiri positum est, celerius transeunt. Quo fit, ut uelocitis moueri, quam quae long interii allo a nobis disiuncta sunt,uid canthir. Ciuin igitur ignes longe celerius, quam sydera moucri nobis cernantur, quoutamen multo tardius cieri ratione certissima compertum Cri, eius, quae uidetur, maioris celeritatis,piopinquitas carisii sit, necessces . Infra Lunam itaque excitantur, alii sublimiores, ut qui motu coeli accenduntuc, a Iij humiliori in loco,iacmpeii, qui mi biblis aereq; densatocli diuitur Hoc autem, quodaminc ostenditur,videlicet hos ignes infra Lunam accendi, & transcurrore a
tea sumptum est, ad probandum coelum igneum non esse. Haec ab Aristotele dc ucris ignibus, qui in sublimi apparent, tradita sunt: expositumquccst, quae materia ipsorum: quae causa efficios: qui efficiendi modus,&ratio: quae forma & figura: quae uarietatis figurarum calusi: quibus in locis g1gnutur,&quo tempore. Ac, quod ad causas attinet, estuetricem causam particularem, quae in omni generatione praeter coelum, quod imi uersialis est causa, conspicitur, praeterea E finem
62쪽
A prae termissa esse aliquis dixerit, qui tamen finis praecipuum in causiς Ioctim habet, tumq; maxi
me ceddi debet,ctim ortus alicuius gratia exquiritur. Sed dici potest, ni illam liarum rerum esse ctricem causam propriam, praeter eam, quae tradita est, esse. Omnium enim eadem costis utio est, figuram tantum,& magnitudine differunt, quae differentia ex materia Ortum habet, non a causa agente. Nec earum eadem est, quae aliarum rerum, ratio, quarum formam propriam ab aliis essentia distinctam figura propria consi qui tur: quemadmodum in animalibas di plantis. Hietenim ignes,&alia, quae in progressu tractabuntur, quaedam solum elementorum sunt a fleetiones, nec eae quidem permanentes, ita ut uniuersi species dici non possint. Nec naturae instituto, aut ad aliquem certum finem facies hae igneae uidetur gigni, sed temere & fortuito, prout materiam
illis accendendis id tancam esse contigerit. Naturaliter tamen, S necessario sunt, hoc cst, natura libiis causis,&quiadam materiae necessitate. Non enim haec pugnant, naturaliter aliquid fieri, naturalesq; cau1as habere, idemq; naturae instituto non gigni: quomodo monstra ex naturaliabus causis ortum habent, quae ipsi tamen naturae proposithanon sunt, nec ad ullum finem reseruntur. Excrementa etiam in animalibus multa gignuntur, quae, cum necessario&naturaliter fiat, ad finem tamen nullum sunt relata. In eodem genere sunt morbi, quibus interdum afficimur, B qui, cum materiae necessitate existant, praeter naturae interionen agignutur. ita igitur de his ignibus res liabet. Fuerunt uerb, qui adb c finem, igneas has concretiones fieti prodiderunt, ut ignis gignatur. Hyeme enim ignem imminutum fuisse, elementis inferioribus auctis: ideo accedente aestate ignem rursias, naturae ad aequalitatem omnia reducere uolentis Ordine &t 'itu to generari. Quae eadem causa est, cur pluuia hyeme oriatur. Sed hoc potius in materiae necessu ratem, quam in naturae institutum, est referendum. Vtrum autem ad aliquid portendendum accendantur, in ulterioribus exquiretur. Φανετα δέ τε α ita, et νυκτυρ ΚΘρ ας ουσης πῖλα φάσμωτα αν τύ ,-ατον Marin Γυτων αγ .
Interdum uero serena nocte complures in caelo rerum imagines conformata
apparent, ut hiatus, & foueae, & colores cruenti. Eadem autem horum quoque
causa est. 3o Quoniam in coelo seu aere illi proximo non igneae solum concretiones, de quibus disseruit, uisuntur, sed aliarum etiam rerum species atque imagines, ut colores quidam cruenti, ap- C parent, quemadmodam de Languinea specie,&incendio, quod ex eo ad terram, Philippo rege Graeciam nexante, decidit, Plinius testatur, hic aspraeterea, coelumq; cauo se scindere hiatu, cernimus, harum ipsarum omnium imaginum causas in his uerbis aperit, &, quemadmodum ita appareant, docet. Quae omnia cum aliter sint, atque apparent, quasi spectra quaedam &imagines appellat. Neque enim, aut aer, aret coelum, re uera cruentum est, aut alio colore, que
admodum uidetur, infectum. Nulli item hiatus, aut foueae in eo insunt, imo uerd eontinuatum est, corpus nullo inani, atat rariori corpore interceptum. Qua etiam de causa nonnulli etsi fortasse minus recte id in quiant, quod etiam in his, quae uere sivit, eo sit usus uerbum φαίνετα usurpatum aiunt, ut intelligeremus, non ea quidem in coelo reuera esse, sed uideri. Vnde eorum,' quae in coelo, seu insupero illo aere, qui coelo proximus est, a nobis conspiciuntur, triplex disse ventia esse, ut antea etiam attigimus, uidetur. Una eorum, quae uero generantur, ut fiammae, &quae torres & faces nominantur . Altera eorum, quae re uera non sunt, sed tantum apparent, ut hi, de quibus nunc agitur, cruenti colores, hiatus,&foueae. Postremaeorum, quae partim simi, ut uidentur, partim apparent,& non nt, cuiusmodi stellae discurrentes, quae parti x post partem accensione consequentia quadam excitantur. Qudarum ignea quidem quae cernitur, concretio 1, uera est,&consistens, motus uerb duntaxat apparens. Cuius generis complura apud nos sunt, ut remus, qui in aqua instemus apparet, & picturae etiam quaedam, quarum aliae eminere, aliae in profundo apparent. Hoc igitur nomine colores, qui in coelo apparent, & foueae, & hiatus, ab
igneis de quibus tractata est) faciebus differunt, quod illarii aliae omnino sunt uerae, ueram thabent nat tiram& constitutionem,aliae admixtam, haec autem solum apparent. Qitoniam tameex eadem propemodum causa ortum habent, cum ob naturae diuersitatem, una cum illis explicari non potuerint, proxime post illas tractantur. Dixi autem, propemodum, quod praeter succensam exhalationem, quae communis omnibus est causa, propriam causam haec habeant, itaque noomnino ab ea causa, a qua illae,proficiscantur. Atque ita intelligendus est Aristoteles cum ait, eadem quoqtie&horum caussam esse. Quod, propter exhalationem, quae harum rerum apparenti him, ueluti S imaginum illarum ignearum materia est, dicitur. Quam exhalationem aeris, sit peri nomine mox tignificabit, nam&antea aerem superiorem id, qlio dignis quidem non est, sed tamen appellatur, quod proprie esto τε κωμα, nominauit. Nisii fortalie ea adem & horum causam
63쪽
causam dixerit, non cum superioribus haec comparans, sed inter se, ut colorum, - - Euearum eadem causa esse dicatur, quemadmodum etiam ignium omnium inter se eadem causa tradita est. Quod autem ait, sereno aete spectra haec, seu imagines apparere, non ita accipiendum est, quasi aerem nubibus omnino expurgatum intelligat, neque enim ita affecto aere apparerent , sed serenum aerem, tranquillum, δέ uentis non agitatum, nec densioribus etiam nubibus opacum intelligit. Ccelum autem, si pro coelo uero accipiatur, nullum incommodum est, quandoquidem in ipso coelos fecies hae apparent, inque eo apparere, non autem fieri, dicuntur. Hiatus porib,& fovea, seu , non eo nomine ut quidam putant) inter sedisserunt, quod fouea se tu Angustior sit, hiatus seu γλὰ μα patentior e sed quia, ut PKiloponus etiam monet, uete altitudo,&profunditas longe minor sit, quam hiatus. Atque haec est uocabulorum scίθυνος, usitata apud Hesiodum& Homerum significatio
Quoniam enim perspicuum est superum aerem ita concrescere, ut incendatur ac incensionem modo talem fieri, ut flamma ardens uideatur, modo instar facis & stellae ferri, nihil absurdum est, si idem ipse concretus aer omnis generi Scoloribus inficiatur. Nam & exiguum lumen cum per densius quidpiam translucet,& aer reflexionem accipiens, uarii generis refert colores, ac in primis puniceum,atque pulpureum, qu6d hi maxime ex ignei, & albi comm laetione, cum Gallet alteri luperinditur oriantur. Veluti sydera, cum oriuntur, di occidunt, si aestus fuerit, atque etiam per fumum punicea apparent. Ac repercussu id ipsum effcient, cum eius generis speculum fuerit, ut non figuram, sed colorem accipiat. Cur autem hae diutiu4 non permaneant, concretio causa est, quae cito intercidit.
3i Quemadmodum eluenti, alijq; colores in coelo appareant,& ab eadem prope causa,aqua,& facies igneae proficiscantur explanat. Ac primum quidem docet, absurdum non esse,cos ita apparere, quoniam lain constiterit, si perii in aercin, hoc est, ἰπὲκκουυμ ι, si ii exhalationem illam ca- lidam, &siccam coelo proximani, ita intendum densari atque concrescere, ut facile incendatur, modo instar flammae ardentis, modo in morem facis, & stellae,qitae etiam per aerem serri & traii ciuideantur. Hunc enim ita de insiti iii, δ concretum aerem, hoc est,fimai dum halitum, S: ἄγε καυμα quod flammam ita concepit, &ardet, omnis generis coloribus infici posse. Quod quidem non ita accipiendum est, quali re uera coloribus inficiatur, nulli enim ueri colores in eo esse pos Hsunt, propterea quod color corporis mixti, terminati, quale illud non est, affectio est, iit Aristoteles in libro de sensii,& uelisibili docuit. χρ ἡμεjἱ Θαii Ritur, hoc est, coloribus iratici, dicitur, quoniam ita nobis apparet, nam& antea dictum est, hosce colores omnes, S hiatus, & foueas, de quibus nunc agitu uere non esse, sed tantum nobis apparere. Quem ad inoduin autem absurdum non sit, o annis generis colores ita aere illo accenso apparere, subiicit, non horum solum,qm in flamma accensi ii ideiri ur, de quibus nunc disputatur, sed omnium univcrsim colorum. Sunt enim&alii uelini Iridis, Coronae, Paretiorum, uirgarit ira, cie quibus nunc non agit qui in aere spe istantur, causam exponens, nec illa, quidem lina, sed duplicem, cu nia ab una causa omnes prosciscantur.Vna causam esse ait, lumen paulo debilius, cu per aerem densiore intra smittitur, scatranslucet: Alteri,aspecti is nostri ex aere denso ad lucidii aliquod corpus, repercussimi. His dua bus de causis omnis generis colores, in aere ait apparere, potis stimim puniceum, S purpureum, si ioniam fit in rex ignei,& candidi admixtione, non quidem inter se, sed cum nigro, eo mixtionis genero, quo alterum alteri superponi solitum est. Ob hane causiam sydera orientia,& occidelia, si aestustii erit,&aers timida exhalatione repletus, pimicea apparere. At uerb reperciissu colores uideri, quando speculu, a quo aspectus, seu lumen tellectitur, tale fuerit, ut corporis lumi
64쪽
A nos fguram non accipiat, sed colorem. Hae e breuiter ab Aristotele tradita plane intelligentur,
si animo conceperimus, apparentium omnium colorum de ueris enim hoc in loco non agitur causam, lucem, & tenebras este, quae aut inter sese, aut cum ueris coloribus mixtaei, aut aliter ad sese, de ad ueros colores quodam modo affectae, uarias colorum efficiunt species. Ex hac luminis, & tenebrarum, seu rei obscurioris, & opacae, ueronimque colorum admixtione, aut alia in ter se a nectione, colores uarij in collo columbarum,&pauonis pennis, item in carbonibus de sulphure apparent: quae omnia cum tenebrarum in se,& opaci aliquid habeant, uerisv coloribus afficiantur,pro uario ad lumen Solis, aut ignis aspcctu, alios, & alios referunt colores. Plurimum enim interest, hoc an illo lumine cernantur colores: ideo errare eos in tert o huius operis traditur, qui in lucernae Iumine aliquam texturae uarietatem efficiunt. Ad hanc eandem causam pertinent colores, qui aliis coloribus iuxta sese positis apparent, quemadmodum, cum uiridi ita Xta puniceum posito, flavus color apparet, ut in eodem tertio de Iridis coloribus explicabitur. Nec aliam causam habent colores, qui alterius coloris inter ipsos, d aspectum nostrum interie ctu uidentur, quales sunt sydenim orientium, & occidentium colores, qui aere densiori, & nigro interiecto apparent. inaratione colores uarii pro eius , quod obiicitur, uarietate, uiden v tur, ut in uitris colore in se his euenit, quae luci cxpolita efficiunt, ut eundem colorem res, qui bus obiecta sunt, reserant. Ab eadem causa ortum habent colores, qui ex reflexione, ut Iridis colores apparent: ex speculi enim quod opacum est, & tenebrarum obtinet rationem, ad corpus luminosum, sicua spe fi um nostrum reflexione, itidentur. Italicet perspicere, omnes, quicunque seu in aere, seu in corporibus aliis apparent solum, nec re uera sunt, co I res ad lumen, R tene-hras seu opacitatem referri r quae duo aut inter sese eo, quo possunt, modo admiscentur, aut cum ueris coloribus, qui insolidis corporibus habentur. Duobus autem generibus colores omnes apparentes possumus complecti, ut uno eorum, ij comprehcndantur, qui in aere apparent: altero ii, qui in corporibus mixtis 3c terminatis. De priori genere nunc agitur, de posteriori non agi tur: quo quicunque comprehenduntur, ii, aut ex uario uerorum colorum ad lumen aspectu excitantur, ut in collo columbae, AI omnino pennis pavonis, carbone,& sulphure,& alijs rebus co Pluribus: aut ex uaria eorundem uerorum colorum iuxta sese positione, ut in lanificiorum sericoriamque texturis, quomodo etiam in Iride flavus color, quanquam non eae ueris coloribus ortus, spectatur: aut ex corporis coloribus insecti, quod inter aspectum nostrum, & Solis radios intercedit, ut colores, qui uitri colorati merito, in aliis corporibus apparent: aut ex reflexione,
C quae fit a speculis, seu omnino corporibus speculi rationem habentibus, ueluti aqua, &leuia omnia corpora: si quidem circunscripta omnis leuitas,&suis finibus circundata, speculum dicitur. In ipsis enim speculis, seu aspeetum nost 1iim,schi rei, quae cernitur, speciem reserentibus, rei uisae imago cernitur. In quibus etiam nonnunquam rei uisae color, aut splendor, qualis est, apparet, interdum diuersus, idq; duplici de causa: aut quod diuersum colorem, cui ille admiscetur, speculum habeat, aut ob aspeetus imbecillitatem, de qua in tertio. Atque ij sunt modi, quibus in corporibus solidis, & terminatis, colores solent apparere. De quibus solidorum corporum apparentibus coloribus, nihil ultra nunc agendum est. Illi uerb explicandi, qui in aere apparet. torum generationis duplex est modus, pro duplici aeris densioris, tenebrasque aliquas in se habentis, ad lumen seu Solis, aliorumq; fyderum, seu exhalationis accensae positu.Nam aut densor aer, seu nubes, inter lumen aspectumq; nostrum recta intercedit, aut ad latera, atque etiam e regione est positius. Ac si recta quidem intercedit, colores, qui apparent, nominantur,
di ut ait Olympiodorus κατὰ διακλασιν fiunt: si a latere, aut e regione nubes, aut aer densior fue1it, κοὰαλέυ. Ἀν fieri dicuntur, ει ιισε eq; uocabulo omnium communi, ut Philoponus ait, nu
13 cii pantur. Atque hi speculari ratione, quae in reflexione ab ipsis speculis facta, polita est, apparent: in priorum generatione nulla radiorum reflexio est, sed διακλι ιι tantum, hoc est, quaedam ues uti illorum fraetura, quae ab aere densiori interiecto efficitur. Quo quidem modo colores hi maxime apparent, de quibus Aristoteles nunc agit, cruenti uidelicet, punicei, atque purpurei. Altero autem, qui est per reflexionem, non hi soli, sed alij etiam simul, ueluti Iridis, Coronae, Paretiorum,& Virgarum colores, de quibus in tertio libro disputabitur, apparent. Est itero prae
ter aeris densioris, seu nubis uarium positam, inter ανακλασιν , x κατακλωπν, duplCX discrimen.
Vnum est, quod in reflexione, & res quae cernitur,& quae cernit, seu aspectus, ad eandem parte, e speculi uidelicet regione, aut certe ad latus sunt posita: in ea uerti, quae uocatur διακλασις , ac densior, qui ueluti speculi rationem habet, medium locum inter aspectum, & rem quae cernitur,
Obtinet. Alterum eli, quod, quae καταδιακλασιν cernutur, cum proclii absunt, maiora quam cum prope, cernuntur, cuius contrarium fere euenit in reflexione. Ideo sydera, cum oriuntur&oc
cidhini,per fumum conspecta, maiora uidentur: quae autem speculari ratione appareant,si Procul cernantur, minora apparent. Sed has discrentias mittamus, & quae in utroque horum colorum
65쪽
orta recitur latur,acquei ulmo dura punicetis,&pm Diu eus color, ἔντη διιυιλα re, hoc em timi- Γ. nis per aerem densior uinas pediti, maxime appareant, exponamus.Nubes igitu , seu ac desior in ter aspectum nostruim, & exlaalationem accensam interiectus,eius corastitutionis este debet , ut
non plane densiis sit, aut compa et his, sed quodammodo hic idus, ut exhalationis, piae accensa cli, color sbius, non item figura,aut magnitudo conspiciatur. Quin & msa exhalatio moderata, nec nimia esse debetine nubem, aut densiorem aerem stibi subiectum di solvat. Ideo ait, men ex guum cum per densus qui'iam transutam. J Qitibus uel bis,& in aere, quandi iam densiori, peripi cultatem aliquam, ut lametri raslucere queat, inesse,& luminis accenta exhalationis paucitatem declarat. Haec ii ita habuerint, uarios colores apparere necesse est,himen illud debilius, cum a ris densioris nigrore, aspeetu nosti o, oui illuc fertur, commiscente. Ac pro ita minis nigrorisque eius quantitate uaria, di admixtione tiari, colores apparebitnt, sed purpurctis potissimum,&puniceus, quandoquidem Eorum natura est, ut ex ignei,&albi,S: nigri commixtione appareant. Dico autem commixtionem, non qualis est in elementis,aut etiam in rebus humidis, ut aqua&uino, quae, rebus in minima diuisis, suasq; uicissim sibi qualitates communicantibus, existit. Sed eam, quae oritur, uno super alium posito, quo modo pictores colorem unum clariorem alteri obscuriori interdiu superindum, alium inde colorem procreando. Non aliter nubes, aut densior Faer inter sammam accensam aspectumque nostrum interiectus super eam ueluti ponitur, ac illi quodam modo admixtus, ne eam i iacere intueamur, impedit. Quod ipsum euenit in syderum orientium,&occidentitum aspectu, si modo aestus fuerit, & per fumum, hoc est, densiorem ha litum, cernantur. Aestus autem Austris spirantibiis maxime est, siquidem hi halitum multum, fumidamq; aspitationem, cum catilli sint,e terra educunt: quam cum in sublinie efferre, aut di ia
luere, calore eorum,qabd humoris adiuncti ut obtundatur, non possint, tum eam prope tu ram manere, tum uerem ad horizontem situm, densore in reddi nece ise est. Itaq; astita per ea con jecta punicetim reserunt colorem, non secus ac flamma, quae per lignorum uiridium fumia conspicitur.Haec enim pura icra interdum apparat, aliquando purpurea, nonii unqhiam aliorum colorum, prout nigriorem,aut mimis nigrum fumum esse contigerit. Puniceus color existit, si minus
niger fumus sit, pulpure bis, si nigrior, ut in tertio huius operis dicitur. an qua in libro de coloribus contrarium traditu i , nempe purpureum apparere, si mediocri albo, S umbroso, tenues&iam fracti solis radiis contemperentur. Proinde adhem,cum sol oritur aut occidit, ill pii reum apparere, quod tum infirmi, imbecilles cs; radii, Obscurum acrem percellant. Mare etiam studiibus sublatis,& secundum impulsum inclinatione in maris inumbratis , purpureum sese otiam Gre, propterea quod infirmi Solis radij, qua parte mare subsidit, coniiciantur. Quod in auium c tiam pennis contingit, quae ad lucem quodammo Jo extensae,& explicatae purpureum reddunt colorem. E quo loco inter purpureum puniceumq; colorem, disertinen hoc colligi uidetur, tenuiori lini ine,alboq; & umbroso mediocri inter se commixtis purpureum fieri , ii alidio ii aut & multo lumine, nigroq; primo puniceum. De quo horum colorum ortus distentione in tertio libro, qui locus magis proprius est, dicetur. Atque haec satis decoloribus, qui κατά διώ--, scii in aere apparcnt. Rc liquorum, qui reflexione existunt, diuersa eth ratio, & catis a. Prima enim ut antea dictuni cst) nubes, steti aer densior, qui ad illos excitandos requiritur, inter a spe di iam nostrum,& Iumen, seu Solis, et i cxhalationis accensis, ad perpendiculii ira ii,teri edtiis escnon debet, sed ad latus aut δ regione, ita, ut ab eo cresspectus nostri ad lumen illud icilexio, comino de efficiatur. Tum nubes seu aer ille densior, eam densitate ira, atque concretionem habeat opor tet, ut aspectus per cam transire non queat, sed ab ca ad tum crineccssarib reflectatur,:uque in ea, ut in speculo, lumen illud conspiciat. Nec tamen continuata aeris concrctio erit, scd in particulas minutas diuisa: quo modo e vcnit, cum nubes in aquae guttas inter sedi sanetas incipit con crescere. Continuata cnim si esset, nee in partes diducta, non ignis aut syderis si, tum colore seu Hθlcndorem, sed figuram quoque,&magnitudinem reserret. Quod quidem grandiora nostra specula faciunt, cum tamen parua rei, quae obiicitur,figuram 8 magnit Uclinem, alit nullo modo, aut uix repraestentent. Quoniam igitur soli sydorum, de flammae colores in aere conspici lintur, non item figura, aut na agniti ido, materia illa, in qua apparent, speculi lii idem, lioc est, rei densioris,&levigatae rationem habeat ncccssc est, sed in exiguas tam e partesdiui . Atq; hoc cit, quod Aristoteles nunc ait, cum speculum tale fuerit, ut non siguram, sed colorcin accipiar. De his uero eoloribus, qui reflexione hac e nubibus fiunt, in tertio libro fit sus agetur, quandoquidem Iridis,& Virgarum, & Paretiorum colores, qui co in loco pertracta litur, non aliter in aere excita tantur. Illud uero commonendum est, nunc Aristotclem ita loqui, perinde ac si aurem uellet resecti: siqi 1idem ait,-όα , Dodia critim iis, aer re Oxionem accipiens. J Atque hoc eum putarint hi intei pretes, qui raro non errant, aciem rescisti, conuerterunt. sed perspic huiuest, id, quod reflectitur, acrem non esse, uerum ab eo aspeetiim, seu lumen. Itaque acrem, res
66쪽
A eoq; res eqv eolores illi appareant. Quoniam autem colores hi omnes,seu reflexione, seu altero modoliant, non diu apparent, causam, cur cito evanescant, hanc assert, quod materia ac concretio, ob quam apparent, celeriter intercidat. Flamina enim illa, cuius color per nubem, se ii densiorem aerem, transiicet, quoniam tenuis est, ct siccae materiae, nempe halitus fumidi, qui cito absumitur, uelociter extinguitur, non aliter ac flamma, quae ex Papyro, aut palea, aut alia huius generis materia arida,&rara, accendi tu . αναρρηγνυμ ει G pci, τις--λανος, 'MIL τι ζαλοῦ ε ἐν δοκω.
Hi a tuum autem profunditas, quaedam fieri uidetur lumine per caeruleum '&ὴ atrum dis rupto. Ac saepe faces ex eis exiliunt, chim maior fuerit concretio: cum autem concrescit, hiatus uidetur. Omnino autem, quod album est, in nigro multas essicit uarietates, uelut fiamma in fumo. Ac interdiu quidem sol prohibet noctu uero reliqui praeter puniceum, ob coloris limilitudinena, non apparent. Trari scurrentium igitur astrorum,& rerum incensarum, praeterea eius generis imaginum, quae celeriter appareat, has ei Te causas putandum est.
31 Cur hiatus, &foueae species in coelo, seu aere appareat, causam reddite quae eadem sere est, quae colorum eorum, quorum ortus ira proximis uerbis expoIllux est Clini cnim colores uno modo apparere traditum sit, quod inter cx balationem accensa aspectit inq; nostrum aer densior in tercedat. pec quem flammae illius lumen transluceat, docet, hiatus citiusdam,& foueae imaginem referri, illius exhalationis accensiae lumine per atrum & caeruleum interrupto Quod tum euenit, cum, aut subter eiusmodi accensam exhalationem pars aliqua densissimi aeris, colorem nigrum aut caeruleum ob desitatem illam referentis, posita est, ita ut medio illius obiiciatur, aspectu inq; nostrum impediat, quominus ad medium eiusmodi cernendum perducatur,a si subter campo C si non est, & inter nos de illam interiecta, in medio illius, ut Alexander tradit, collecta sit. Cum enim niger ille color distantior uideatur, qiuamuis aut propinq uior sit, aut certe in eadem super fiet igitis illius seu flammae, hiatus quidam appareat necesse est, modo profundior, modo minus profundus pro aeris obiecti maiori aut minori densitate. Quod autem nigrum est, chir remotia ς uideatur, causa est,qaod albus color aut splendidus aspectum celeriter moueat, atque disii ciat, cum nigri tardior sit actio, utpote aspectum congregati tis, ut in decimo Metaphysicoruni scribitur. Hinc pictores, cum aliquid cauum aut pr fundum, remotiusq; a nobis, ut putea, aut antrum picturi sunt, colore nigro, aut caeruleo utuntur, albo, seu splendido circa nigrum adhibito Cum autem prominens quid, ut ubera, aut manum, aut pedem, aut aliud aspectui propinquius pingunt, albo, eiq; affinibus coloribus ea effingunt, id totum, quod ambit, nigro aut cae- ' ruleo inficientes. Cum ergo contigerit, ut aer, seu nebula nigrior luminoso corpori sese obii clat,tantamq; molem non habeat,ut totius luminosi corporis impedire ualeat aspectum, sed ii lius duntaxat partem eam, quae in medio posita est, hiatus quidam ac recessus partis illius uideatur necesse est. Ac hiatus quidem, seu E erit, si magna, ut antea dictum est, in eo profunditasese uideatur. Inquit autem faces ex his, lea hiatibus, seu ueis, hoc est, ex materia illa densiori D hiatum seu foueam reserente, interdium excidere, idq; fieri, cum inagis fuerit concreta. Cuius ratio ante exposita est, cum stellas transcurrentes, atque etiam aIios ignes, ud faces, expressione enubibus interdum accendi, & per aerem ferri, atque ad terram decidere traderetur. Euenit igitur, ut aere illo, seu nube densiori hiatum referente, calidae & siccae exhalationis pars aliqua concludatur, quae frigore illo, & densitate pressa exitum qimerens, ampIior redditur, tandemqtie iii quadam e nube prorumpens, motu illo & attritu accenditur, accensaque ad terras delabitur. Haec de hiatu &fouea eum dixisset, de coloribus in uniuersum, qui apparent, subiecit, album&nigrum inter se admixtos, multas uarietates efficere, idqhie in flamma, quae alba est,& fu mo, qui niger, conspici. QDd exemplum ualde est accommodatum, si quidem uariae flammae species ex uaria fumi commixtione oriuntur, aliae priniceae, aliae purpureae, aliae uirides, Pro ut splendidior eandidiorque, aut minus splendida aut candida flamma, fumus autem nigrior, aut minus niger fuerit. Quae tanta uarietas in materiam flammae, quae alia est, s alia, refer- . tur. Qt Dod igitur in flamma, di sumo euenit, in aere etiam eueniat necesse est, s exhalatio
67쪽
nis stamma, aut syderis splendor, aeris densioris nigrori, aut His cedini admisceatur. Nam Izt- E. 1nen ualidius , intensiisque , 3: 1 emissius esse contingit, aerem item sicia mibem. Digriorcm, Zeminori nigroto infe Etam. Quoniam autem colores hi non sena per apparent, edalici tu inter diu, alij noctu, huius rei causa in Aristoteles recidit, sed concise& breuiter, ut statueret iideatur . nullos intcrdiu, punicerim solum noctu apparere. Qine citis sententia non est, sed colores, qui ad album seu splendidum accedunt, ut savus, Je sinat les, album magis, quam nigrum participantes, interdiu non uideri, quia Solis, qui similiter albus est 3 splendidus, splendore obscurentur, noctvoierbcos non conspici, qui ad nigrum accedunt: idque ob coloris similitu cli ncm. Excipit prunice una, qui, quamuis nigrum participet, albi tam cia & splendoris multum in se continet, ut noci si possit uideri. Id enim, qliod in alio corni debet, didisti mile sire nece se est. Ob eam causam res albas in albo pictores non pingunt, sed in diuersio colore, quem ad ira odiam nec nigras in nigro. Sed dubitatio est de albo colore, qui interdiu in aere saepe cernitur. An albus ille color, qui interdiu cornitur, Solis est splendor per nubem aliquam coit speetus P Alii citcles autem de his coloribus intelligit, qui ob balitum accensium apparent. Horum igitur et si quis albus nocte apparet, interdiu apparere non potest, Solis radiis, quorum maior splendor est, imp dientibus. A tque haec de colorum,hiatuum,&foueariim, quae in aere apparcnt, causis iae ona Fnia seu similla citra ecleriter apparere, in epilogo subiicit, hoc est, cum apparent, cel riter intercidere,& lui, atque hoc propite de his simulachris dictum uidetur, non conam uni ter de stellis transcurrentibus, Maliis faciebus ardentibus,qtranquam& h:uc quoque celeriter intercidentia appareant,& stellae potissimum. Quo fortas te dueti rilexander, Philoponus,& O lvmpiodorus, de omnibus communitet sunt interpretati: sed de uerba aliter indicrat,& hoc ip-1um antea quoque his solis simulachris tributum est, cum diceretur, ea diutius non pzrmanere, quia concretio soluatur. Ex his aut cin, quae de his apparentibus dicita sunt, aliorum etiam quo
rundam simulachrorum, quae interdum in ipso aere uisuntur Ze audiuntur, causae reddi possunt, ueluti montium de hominum armatorum inter se confligcntium maximo Cquocum strepitu, tu barumq; sonitu, aliorum etiam animalium, ut serpe imum, taurorum S: c Trei orum, quas imagines, de simulachra A pistotclcs non expressit, aut quod raro admodum uisantiir, aut quod ad tria,
quae comolem orat sunt, colores, hiatus, 3 ibit eas possit ni referri . Nam ab iis lem prors iς causis proficiscuntur, nempe ex nubabus, seu aere dcnsiore,&exhalationis accensu lumine . I laec enim cum aliter & aliter inter sese admisceatri ur, afficianturq;, hiati j ut dici hunc st) colores, uariae item figurae apparent. fieri autem potest, ut nubes ceu a r densior ad lumen seu halitum acce Gsum ita sit positus, ut montes interdum, aliqaando homines, eosq; armatos, aliquanJo alia animalia repraesentet. Montes quidem, si aer lumine illustrariis alio aete denso ac nigro ambiatur. Nam, ut litatus ac foueae uisiuitur, cum nigram, medium luminis occupat, atq; luminc circumcirca ambitur, ita e contrario, si lumen ac perlucidum nigro ambietur, prominere in motis morem, ut de uberibus mulieria ian dicebat tur, hii debitur, nigro, quod ambit, recessus cuiusdam speciem referente. Nihil autem impedit, quominus nubes ita illii miraetur, ut hominum etiam, eorumque armatorum, de alior urn animalium speciem exhibeat. Cumque inmitio e Lalatici, eaq; uaria concludatur, quae nubis frigore .ic densitate pressa, exitu in quaerens, nubem disrumpcn do, sonitum edit , euenit, iit pro uaria nubis cleia satione, aliaque rea Ita pxhalationis crumpen iis tri , uaritis sonus edatur, ita ut tubarum interdum, aut equorum hinnientium, de ad bellum incitatorum uocem referant. Quomodo spiritus in terra incli istis, hac atque illac per anfractus exitum quaerens, sonitum eum interdum facit, ut tauroriim mugientium speciem exhibeat, lIis, qui portenta tradunt, terram mugire aientibus. In paludibus citam i leni soni, quiboinugi appellantur, interdum fiunt, qaos sacros Dei tauros ueteres esse putabant hiorum sonorum in probi. 16. siectione Aristoteles, in aquarum ad loca cauerno si allisionem refert. HQuin etiam in tonitruo, ac uentorum ad res solidas allisione, uarium so 1ait una a ire irinis, ut ferar alicuius esse uideatur. Nihil ergo mirum uariarum rerum ina .rgines, & sonos in acre conspicid audiri. Quanqualia nati vimii detiir certis temporibus, atque etiam modis, de conspici, L
audiri, quemadmodum, quo die Pompeium bello Pharsalico Caesar superstitit, Antiochiae in
Syria bis tantum cxercitus clamorem, de signorit m sonum exauditum cith, ut in muris, quem admodum de bello ciuili libr. Caesar reseri, armata cillitas de scutuler t. Cuius generis com plura alia leguntur. Nam & armorum tubarumque sonitus ante bellum Cimbricum auditus fertur. In bello item Mamertinorum, de Tudertinorum arma inter sic in acie ab ortu ad oc casum,& contra, conflictantia uisa esse referuntur. ini in & sanguinis species, de , quo nihil ut ait Plinius) terribilius mortalium timori est, incendium ad terras inde cadens, cum rex Philippus Graeciam quateret. Circa Diui Augusti excelliina, flammam ingentis pili sp cie uisam esse Seneca testatur. Similem, cum de Seiano aetiim cst, nec Germanici mortem si-
68쪽
Α ne tali de nunciatione fuisse. Stell. e quoque in antennis nauium apparentes , aliae ante tem pestatem futuram, ut Helenae sydus, nautis apparent, ali:e ante salutem, aut tempestatis finem, iit Castoris S Pollucis. Quae cum ita sela abeant, non sine caiisa a multis creditum est uisiliae , e& similla clara quae seu audiuntur in aere, seu conspiciuntur, porteta esse, qui biis, S ea, quae commemoratastant, de Irim ciata fuerint, SI alia eius generis indicentur. Quod etiam de stellis discurrentibus Ptolemaei sententia comprobatur, qttica ait siccitatem indicare, di si ad unam partem ferantur, ueratum: sin in partes diuersias, aquarum imminutiones, ae pis turbationes, &coercituum incursiones. Ac de uentoruin indicatione Poluanus hunc irini dum carminibus ceciniti etiam, quas incendens nocte extulit quis,
Ille qtudem claro, quia tiqui iam aera tractu L. de risit portis qua rimum uentiu a Pertis.
His igitur omnibus perspicumneste possit, tam si murichris,qirae in aere apparent, quam ignibus, alii re uera in eo accenduntur, multa de nunciari: sed quemadmodum dera uncient, id explicatu disti cile est,praesertim ea, qu ae ex hominum pendent uoluntate, ut bella S conflicti is, quinetia D Principum mortes. Nam qubluentos,& siccitates,3 tempestates, Si tempestatuna finem indicant, causi naturalis non difficile affertur. Dici enim potest, tellis discuirentibus sex una ad unam partem sciant tir, uentos dein unciari, quia materiam ad uentum generandum aptam, quae este halatio sicca, eo in loco esse indicatur. Eadem ratione, si e diuersis mundi regionibus stellae ille exiliant, hientos plures necessario erupturos,atque aerem turbatur S. A quarum autem penu ria, &pluuiae raritas de nunciantur, qudd haec aridarum exhalationum copia sine agitarum penu ria esse nequeat, quandoquidem plauiis Cessantibus, & terra exusta, adapertisq; tertae foraminibus, aere inchis exhalante fontes arescere nec est eust. Helenae sydus submersi oriis fortasse nuncius est, quia nisi in grauibus accenditur tempestatibus, nec nisi crassissimo spiritia, di magna luentorium iii, halitus ille cogi potest,&accendi. Cast oris uel b& Pollucis lumina salutem po tendunt, quod iam apparet frangi tempestatem, go desinercuentos: idq; eis denunciatur fortasse, quod parma sint,&minime lenta ac crassa siquidem si cras a & lenta essent, in unum coirent, quodque breui absumantur, quanquam falsa imagi 11 e saliendi, cum plura sint sibi succedentia,
quorum alterum post alterum accenditur, duo referunt, ac interdum unum diuturnius .Haec igitur portendi hunc in modum possunt. At bella,&confli eius, Principumq; mortes, quemadmo-C dum ex his portendantur, explicatu, ut dixi, difficile est: nisi ob eam cauliam, quae asterri solet, quanquam non necessariam, de nunciantur, quod uisa Laec, & ostenta, atquc ignes accensi mal gnam exhalati otiis calidae, &siccae copiam esse declarant, quae non aerem solum calefaciat, &ex1ccet, sed 3e nostra corpora, quae in illo degunt: quibus uehementer calcfactis , & exiccatis ri bra bilis multa accenditur, cuius proprium est propter effervescentiam, ad bella & impetus uiolentos homines accendere. Principes potissimilar, qui & ob delicatam uiuendi consuetudinem, di ob animi magnitudinem ad iram propensi sui at, atque ad bilcm in corpore suo procreandam apti. Unde Z illorum mortes potius quam alioram conseqtiuntur. A at ergo ita dicendum, aut Principum mortes, de bella atque conflictus, ostenta illa, S: ignes atque imagines, fortuito & te mere sequuta esse. Quod autem simulachra illa, quae & raro uisantur, & admirandae rei speciem habcnt proxime sequuta sint, in ea, ut portenta, ac denunciationes quasdam ab hominibus esse
D De cometis autem & eo quod lac nominatur, dicamus, de iis primum dubitantes, quae ab aliis sunt tradita.
33 Stellarum crinitarum, quas Aristoteles,& reliqui Graeci cometas nominant, uocabulum iam apud Latinos receptum, ex igne quidem,aut halita accenso, quemadmodum di ea, quae hactenus exposita sunt, constant turn, sed non raptim, ut illa, transeuntium, celeriterque intercidentium, iterum aliquo temporis interuallo permanentium, tractationem aggreditur, rem cognita non minus praeclaram quam difficilem. Rari enim Z insolitae figurae ignis speciem come tare fert, qui cum apparet, nemo non scire, quid sit, deside iat, & ut ait Seneca) aliorum obli tus, de adiiciat itio qu. erit, ignavus utrum mirari debeat an timere: cum non desint, qui timeant, de eius fgnificationes graues praedicet, malorum praenim cium esse inquientes. Cum autem raro uisendum se praebeat,& ab oculis nostris plurimum distet, omnium propὰ philosophorium inge uia torsit, cum quaeresciit,& cognoscere cuperent, quid csset, Sc quae eius natura . utrum cetsyderibus unum, aut etiam pli ira, quorum cirrisiis nondum est et exploratus: an ex tumultuaria E 3 cleme
69쪽
clementorum materia, quemadmodum,&alia igia ea, quae in aere spectantur, accenderetur .: an uerb ad sturna diem certo naturae ordine produc pietur, clito modo certis teporibus dilutita quae dam heri, & conflagrationes mundi existimantur. Ita uaria, & multiplex de cometis fuit sent 1 ura. quam sentcntiarum uarietatem Aristoteles primo loco exponendam, ac de his, quae non rccte tradita sunt, dubitandum arbitrat vir: quod in caeteris difficilibris, controuersisq; quaestio 1 tibus iacere semper coniueuit. Proponit uepb,& de circulo illo, qui lacteus nominatur, dicen dum est e : hic enim quod non raptim trans eat, sed, ut cometa, imo tieris diuturnius permaneat, cum cometa ipsis limi littidinei uigit vi , praesertim cum ia torque, Aristotelis ipsuis sententia,ue te iit, nec totum ut hiatus,& fotieae, coloresq; cruenti) appareat. Nihil autem lacteus circulus dii detur ille, quam circulus scit Olympiodorus ait comatus. lsi ac, seu Iadteus, graece γάλα, seu etiam dicitur, quoniam cidore speciem lactis reser t. QPomodo&comedie dicuntur seu crinitar, quia stellae comata: seir crinitae speciem exhibeat.
Anaxagoras igitur, & Democritus aiunt, crinitas stellarium uagartim simul apparentium speciem esse , cum sese ob appropinquationem uidentur contingere. Qgidam uelo ex Italicis, & his, qui Pythagorici nuncupantur, unam ex stellis enantibus esse inquiunt, sed longis temporum interuallis apparere, parumque excidere: quod Mercuri j etiam lyderi euenit. Nam cum parum digrediatii inultis apparendi temporibus occulitur, ut per longa temporis interualla
conspiciatur.3 Tres de crinitis opinio nos ab Aristotele recensentur. Prior crinitam aliquod umina cor . pus uere non esse existimatuit, sed quandam speciem ex syde iam erra latitim coalitu existentem: posteriores duae, corpus aliquo uerecscpiit alienant. Priorcio Anaxagorae& Democrito dri buit, quanquam Seneca Zenonis, S Artemidori fui se, uidetur tradere, inquiens, Democritum suspicatum quidem fuissse, crinitam plures stellas esse, quae currant, sed nec nil eriam illa rum posuisse, haec nomina, quinque syderum cursibus nondum comprehensi s. sed quicunque tandem eius opinionis, author fuerit, crinitae speciem reddi per sydcrum errantiam inter se co-hrienti tim coniunctionem putauit, cum sic inter sese appropinquant, ut se coiitingete u 1 dean tur. Tum enim longioris systeris, quod velliti comatum sit, seu crinitum, fac icm reddere, illo rum in unum confusis lumine, interii allo, quod inter illa est, illa strato, &ii Cluti insata amato, aut syderum colore insedio. Reete autem dictum est, ctim sese uidentiar contingere, quoniam reuera nunquam se contingunt, cum in alios iit, alio orbe, multo litterii allo inter sese distanti biis. Videntur uerb, ob maximam, qua a nobis dissident, dista iri iam. Haec illorum de crinitis sententia cum fuerit, causa, cur interdum maiores, interdum minores appareant, facile ut ait
Plii lopolriis ab illis poterat afferri, maiores uidelicet apparere, cum sydera longius inter se di starent, praesertim si aliquar cxlixis, & inerrantibus, illis sese adiunxissent: minores, clim mino
ri interuallo disiuncta efferat, ac ueluti in unum cogerentur. Ita eorum stum uat lima, causiam esse, cur minores, di maiores cernantur, nec Euius tantum uarietatis, sed uariarit m ctici in stigii
rarum, quas in cometis conspicina his, quandoquidem alij longiore ς, alij rotundiores, alij aliis siguris uisanti tr. Sed qtiae huic opinioni eueniant incommoda, in pto gre ibi explicabitur. Nunc ea, quae seqhilthir, exi, lana tuta cis, liuina ait Pythagoricorum,&cori na, qui Italici, quod in Italias litto pharentur, si isti sunt,s utile. Hos igitur ait, unam ex ficilis errantibus crinita esse uolui L. se, sed quoniam parum excidit. i. a Sole parii digreditur, chimcl; fere licia per comitatur, cuius spledone, ut uideri non possit, obscuratur, raro,& post longa lcmporum in tertialia, cum uidelicet ab eo digreditur, uisendum sic praebere. Quod Morcurio etiam eueniat, 'itii, cluna Solem perpetuo fere si quatur, parumq; ab eo digrediat tu, mi illis tempori biis, litibu Scx se cerni pollet, occulitur, ac longo temporum tractu interiecto conspicitur. Haec Pythagoricor viii fuit de crinitis sententia. At Lucius Seneca, orum, qui unam ex stet Iis errantibus crinitam statuerunt, alios inquit cessii sic, ii 1 uim tantum sydiis esse, quod ditiersis temporibus iri citillim se praeberet, alios non unum solum, i d inulta, qtrae separatim diuersis teporibus uideretur, itq; in conspectu lan mortali ii pos hcerta lustra exirent. Sed ut Pythagoricori de Anaxagorae atq; Democriti, eoru anq; ctiatri, quora
70쪽
A Opinionem statim si ibiiciet, sententia planius in res ligatur, cistaedam ex Astrologia hoc in loco suiu commemoranda, ueluti stellas errantcs a Chaldaeis, Aegyptiis, de Graecis, quinq; solum Lunam & Solem excipio) obseruatas fuisse: quae idcirco errantes dictae sunt, quod per alia &alia loca pervagentur, nec in eadem semper coeli part eadem hora, ut inerrantes coiispiciantur: non item aequali se inper spatio inter se distent, sed modo longiori, modo breuiori, ut non nomine solo, ut ait Cicero sed etiam re ipsa errantes sint, uagae. Sol alitem,&Luna cum aliis qitide, eo modo, quo dictum est, errant, sed, quod minus uagentur, uel quod magnitudine ab aliis distantes iiii antur, in errantium numero interdum non ponuntur. il lud item accipiendum est, cr-rantes hasce istellas, per circulum signorsim, qui obliquus in coelo descriptus est, moueri, alias celerius, alias tardius,ac praeter motum proprium, quem ab occasu ad ortum habent, itemq; eu, quo pretini coeli motu ad occasum feruntur, modo qb idem ad septentriones digredi, modo in austrum: qui motus latitudinis dictus est, cum relici uos motus longitii linis nominent . Qtiorum motuum uarietas ex orbium suorum seu deferentium, S reuoluentium, ut Calippus & Eudoxus, quos Aristotcles s equitur, censent, seu epicyciori mi, ut Pythagorici, quos Ptolemariis probas uit,uoluerunt, multitii dine or cum habet . quod quemadmodum fiat, alterius effinstituti explicare: quando nunc satis ei nosse,ilisce motibus uariis, stellas errantes moti evi, δ modo ad septentiiones, modb ad austria ira, ut ab Astrologis obseruatum Lit,digredi Chii illud quoque adiicien dum est, Solent per signiferum moueri sic, ut per eandem lineam, quam Eclipticam uocant, ab
occasu ad ortum mota stro cieatur, nec ad austium, nec ad septentriones digrediendo. Eum aute Venerem Sc mercurium, eadem fere celeritate comitari, ut rato ab eo sese abducant. Haec cum
ita habeant, Solqtre, Z stellae errantes per eandem orbem, qui signifer est, ab eadem parte serantur,&aliae quidem uelocius, aliae tardius sic, ut citius aliae suos orbes conficiant, aliae serius, ef citur, ut illae ad Solis stellam interdum accedant, eamq; subeant, interdum ab ea sese abducant: quemadmodum per spatium aliquod currentibus, si alii celerius currant, alij tardius, euenit. Quod si stellae aliquae eandem eum Sole uelocitatem habeat, se me ipsum comitari coepertiat, necesse pro icto eis, ut eu perpetuo comitentur, a quantum ab illo celeritate differunt, tantam solum ab eo digrediantur . Cum ergo Mercarium, Ze Venerem eadem prope celeritate esse, qua Solem δc circa eum moueri obseruatum sit. ab eo longius no recedunt, sed illum modo compreC hendentes, modo ab eo comprehensi, ne quidem sexangula unquam Agura, hoc est, signis duo bus distant. Cumq; constet Solis claritate aliarum uagarum stellarum claritatem infinite superari, lumenq; minus a maiori obscurari, fit, ut cum stellae uagae sub sit Solem,aut ei appropinquat, etsi supra horigontem extantes, minime uideantur. Ita Mercurius, quod perpetuo Solem comiatetur, rarb se uisendum exhibet. Quod igitur bis quinque obseruatis errantibus stellis euenit, ei euenire Pythagorici putarunt, quam Crinitam esse statue 1 unt, Solem inquam fere semper comitari, ac raro ab eo digredi, quomodo & raro Crinitae uis uatur. Qua autem parte digreditur, seu ad austrum , sea ad septentriones, ea apparere. Sed de hoc in progressu. Illud etiam ex his, qitie dicta sunt, per sipicuum est, quemadmodum si deriim errantium coalitus, re propinquitas, ut prior opinio astruit, cse queat, nempe ex uaria illorum celeritate, qua efficitur, ut ad sese interdum propius accedant, S congrediantur, interdum inter se disiungantur
Idem quoque Hippocrates Chius,& eius discipulus Aeschylus tradiderunt
nisi quod comam, non ex se, in quiant habere, sed errando ex loco interdum assumere, dum aspectus noster ab humore, qui ab illo attractus est ad Solem re fi ctitur. Quod autem tardissurae relinquatur, per longiora tempori S interualla quam reliqua sydera conspici, ut cum ex eodem cernitur toto suo circulo reli-
eius. Res inqui autem illud, & ad septentriones, &ad austrum .
3s Cometam unum ex syderibus errantibus csse, ab his, quorum cursus iamdiu obseruatus est, . diuersum, ut Pythagoricos, ita 8c Hippocratem, non illum quidem Coum medicinae parentem, sed Chium, qui Mathematicus fuit, & circulum per lunulas quadrare, ut in primo Physicorum docti inius, tentauit, Aeschylumq; eius discipulum docet sensisse. Hoc tamen a Pythagorici s dicco id a se, quod cum illi comam ipsuis syderis partem, aut certe ab illo fluentem statuissent, hi