장음표시 사용
51쪽
tu existat Nam quod Sole nisi elocius, quam Lunam moueri, ideoq; magis ad caIorem et ccemlen dum idoneum dicitur, id primum de motu diurno, quo una cum p imo coelo rapiuntur, dunta xat veru inest, crina motu proprio Luna celerius, quam Sol cieatur: dcindc cum propinquitas nominus,imo uero magis quam celeritas necessaria uideatur, non tanta cel critat 2 Sol Lunam antecedit, quanto illa, qtiam Solae si est propinquior. Ac si propinquitatis Lirine, qualiquam mai ris, proportione, quam sit Solis celeritas, nulla ratio liabetur, cur propinqilitatis Solis, ac non potius celeritatis superiorum astrorium, quae longe maior est, quam Solis, ratio habeatur. Quemadmodum enim diurni motus celeritate Sol Lunam, ita Solem stipe Piora astra antecedunt, quippe quae spatio temporis eodem, maiorem orbium circuitum conficiunt. Si igitur in Lunae motum aeris calorem non resert quod quidem recte facit, cum ii em noctiirmina motu illo cali iam non sentiamus, ac si calidior ex Luna reddit citi non ex motu id proueniat, sed ex lumine potius,
quo est pr aedita, aut quod a Sole omnis luminis sonte recipit, ideoq; in pleniluniis, quibus tota
a Sole illuminatur, maiorem calorem fundit ne in Solis quidem motum referendus hi idctur. Quin etiamsi motus caloris est causa, cum non Solis tantum, alit Luinae stella,ucrum totum c Ilim moueatur, cur stellae potius, quam toti coelo, aut Orbi, in quo inest, calor tribuatur. Ac sii coelum, seu sphaera tota motu suo calefaciat, cur non aeque hyemeac aestate, noctu, ac dic, omnibusq; pariter in Iocis calorem aeri adducit. Iam si stella soliditate sua id praestet, cum sphaera quoque tota solida sit, alioqui rapido ac incitato illo motu dissiparetur,ac destiteret, quo minus idee Teiat, nihil uidetur impedire Quin & illud absurdum uidetur, quod de a It cra caloris aeris causa traditum est, igne uidelicet,motu coeli in aerem detruso incalescere. Id enim si sit, totum aeque aerem,ac quouis tempore, siquidem coelum totum mouetur, tot timq; ignCm commoti et, calidum reddi oportebit, cuius tamen contrarium experimur. Nec minus ab sardum aliquis in qiuat, caloris acris, qui suapte natura calidus est,in Solem, aut ignem caut uia referre ac si aliqua afferenda erat causa, non in lumen potius syderum, Solisq; potis si in una, qtio caerem calefieri apex
Superum autem locum calidum non esse, neque ignitum, etiam stellarum trant cursus fatis declarant. Hi enim eo in loco non fiunt, sed in in scro, cum ta
men ea, qua incitatius mouentur, tum celerius, tum plenius ignescant. His accedit quod Sol, qui maxime calidus uidetur, candidus. non igneu S apparot .
12 Etsi antea sun aptum cst S declaratum, coelum igneum non esse, se i alia quadam natura,&stellas, & earum interualla coii stare, quoniam ramen caloris, qui in aere inest, causam in motum Solis nunc retulit, quem aliquis ex ignca calidaq; illius siti, stantia proficisci putare potitisset, duobus nunc argumentis confirmat, Solem, aut omnino coetu in igneum de calidum non esse Vnum est, trani irrius seu traiectiones stellarum, qui in coelo inuaquam fiunt, cum tam cra stellae eiusmodi transcurrentes ac dissilientes accendi magis eo in loco, signeus es et, ob incitatio rem motum, debuissent. Alterum cst, quod Sol, cui calorem, qui hic cst,acccptum maxime feri mus, ob eamq; causam calidus in primis uidetur, igneus nobis nota apparet, sed c ii illidus: qait a meta, signe constaret, igneus uideretur. Ac de stellarum quidem transcii rubus, Si quem ad modum, quo te in loco accendanti iri in progressu cxplicabit hir: mHic stat est ii uelligere,in coelo non fieri, sed longe infra coelum, nempe in aere, qui igni proximus est, aut etiam in igne . Solis. autem candorem per sipicue cernimus Od etiam Empe locles , qtianitis solem igneum putaret, ita carmine cecinit, iiέλυον Dλἀκὸν δραν. Nam quod rubeus interdum, aut puniceus, ctim o ritur, 3c occidit, apparet, calore uidelicet igneo, id ex crassis halitibus, qui a terra redduntur, o tum Eabet, qui crassi halitus, cit mi in meridie Solis calorc soluantur, non item man tuit uesperi, calorem eum, cum oritur,&occidit,non cum medium ccci marcora icci adit, ei aifundunt.Scii cadorem fortasse inquiet aliquis argumentum efficax non est e, quo Sol igneus non ussu monstre tur, quando deflamma pura, Girmisq; fumi expers candida cerantur . Initi Etiam libri de coloribus, Sol δ ignis eiusdem coloris, nempe flaui, statinititur. An dici potest, libellum eum Aritho - telis non esse ρ aut si Aristotelis sit, iuel alterius, ciuilis auctoritatem probemus, cum Solis coloro in eo tradi, quo a nobis frequentius ccrnitur, acre ut plurimum denso, inec candorem Solis cerni
52쪽
λ permittente λ An etiam flamma, quanuis purissima, candida nunquam plane est, cuiusmodi est: ol Θ Admistam enim perpetuo fumum ha Dei, qui ruboris alicuius causa est. Siquidem fumus
sua te natura niger est, ac nigrum splendori admixtum, rubrum colorem efficit, ut in huius o- pei is tertio doeebitur. Obiicit autem Philoponiis nullam i n Aristotelis hac ratione, quae ex colore Solis ducta est,essicaeitatem inesse, quia eo nitatur, quod ex coloribus corporum, temperamenta eorum deprehendantur, quod quidem sit falsitim: quoniam & rosa & sanguis colore sint rubro, quorum tamen alterum frigidum es , uidelicet rosa, alterum calidum. Lac item,&cerusa, uinuiri, allia,&caepe, candida unt, quorum alia frigida sunt, alia calida. Quod autem ad S lem spectat, nec illum candidam cerni, nec, ut cerneretur,argumentum efficax esse, quo igneum non esse doceatur, quando & stellae transilientes, &cometae, cadidae apparent, quae tamen igneae sant, atque ex igne accen . Prius etiam argumentum, ex iisdem stel)is, quae in supero illo loco non accendantur, sumptum, nullam tiim habere, quia eis igneum sit coelum, eius tamen soliditate impediri, quominus stellas illas transilientes motu excitet, quae soliditas, cum in igne non
sit, qui coelo subiectus est, nec in aere illi proximo, imbuero fluxa illa sint, &diuidua facile, stelh Iis illis in utroque eorum accedendis impedimento esse non possit. Sed hae Philoponi obiectio
nes non difficile diluuntur. Ac primum quidem, quod de rerum coloribus, & temperamentis in senere dicitur, mirandum est eum negasse colores rerum, temperamenta earum sequi , illisq; esse consentaneos. Perspicuam enim eis, exuatia humidi&sicci admixtione, uaria item calidi& frigidi, in ea efficietia, qua illa excoquuntur,& terminantur alios atque alios existere colores. Q uod per spieue cernitur in floribus, &fructibus, quin etiam in pilis, quibus animalia integimtur, quorum omnium uarius color, nisi in admixtionem uariam, calidiq; & frigidi efficientiam, referri non potest. Ac ea quidem, quae calidiora sunt, rubicundiora, ac nigriora ut plurimum habentur: quae autem frigidiora, candidiora. Ac quanqiram nonnulla calida, candicia sint, ut caepe, & allium, in illis tamen ipsis, ea quae nigriora uint& rubicundiora, calidiorem habent naturam. Quod Galenus concestit in quinto de simplicibus medicamentis, cum uires medicamen torum non omnino ex coloribus iudicandas este praeciperet. Proinde in rosis, quae rubicundiores sunt, calidiorem uini habent, quemadmodum & uinum quod rubrum est, aut nigrum, albo est calidius. Potest igitur rei ficultas ac temperamentum, et 1 non omnino, at certe aliquo mo-C do, ex coloribus deprehendi. Cum igitur Solem, si igneus statueretur, calidissimum esse ut pote caloris uim maximam in Eunc inferiorem mundum fundentem ac ueluti carbonem accensam, ardentemque oporteret, rubicundum necessarid colorem, qualis in carbonibus, ac rerum calidissimarium maiori parte cernitur, obtinerct: stellarum autem transilientium,& comcta-xum candor, a Solis candore plurimum abest, ut flammeae natura illas constare facile percipia
mus. Quod ad coeli soliditatem pertinet, illa tinpedire non uidetur, quo minus, si illud igneum esset, atque incensum. stellae illae dissilientes in citato illo & rapido motu non fierent. Adeo enim incenderetur, ut quanquam solidissima soliditate compactum, quaedam in eo accensa, transilientia cernerentur: quomodo nunc in aere, & igne, quae materiam accensioni aptam suppeditant. υτίαν αἴ τε φρυνον τραουροενον, α I mio m νων-- . ταυτα μ ταντ em , GH in ν α πεν αἰπυ. τά-ητAν .
D His constitutis dicamus, quae causa sit cur flammae succensis transcurrentes stellae,&quae a nonnullis id est faces, & caprae nominantur, in coelo appareant. Haec enim omnia idem sunt, & per eandem causam, sed intensione & remissione differunt.
23 Cu omnia sere explanauerit, quae ad earum rerum, de quibus in hoc opere disserere instituit, tractationem necessiaria, usumque aliquem habentia uidebantur, ad singula earum genera pertractanda aggreditur. Mae autem hactenus bractauit, ut summatim repetamus, Eaec sunt:
iuersum mundum e coelo,& quatuor corporibus, quae elementa dicuntur, coagmentatum esse: coelium naturam ωb illis diuersam obtinere: nec stellas, nec earum interualla igne constare, aut repleta esse, eodemq; modo nec aere: sed cum coelum diuersae omnino ab elementis naturaest, ignem & aerem citra Lunam contineri, tot uniq; hoc spatium, quod inter eam ,& terram in terricetum est, replere, ita uti gais superiorem locum coelo proximum habeat, aereum qiui sequitur: quat Lior elementa materiam esse earum rerum, quae in mundo hoc sublimariori iuntur, & in tereunt, ea deniq; inter se uicissim oriri & interire: coetu causam ess ciete, quod aerem motu suo,& maxime Solis calefaciat, non calore aliquo, qui in eo itisit: aeris duas partes esse, unam, quae
53쪽
ignis mira cupet hir calidam&siccam: alteram, quae uere aer si, calidana,&biimidam di cuius et is Eduae sunt partes, una globo terrae, quo montes etiam altissimi comprehenduntur, conclusia: at tera, quae montes transcendit, igni continuata, atque cum ipso igne in orbem coeli motu circa
ducta: nubes in supera illa aeris parte ob calorem,& raptum illuna seris consistere non posse. Atque haec in summa simi, quae Aristoteles hactenus explicauit, magnum ad ea, quae sequuntur, pertractanda, usum habentia. Quibus omnibus ueluti elementis qrubusdam,&principiis explicatis, de eis, ut dinimus, agere incipit. Ac primum quidem de igneis faciebus seu i inaginibiis, seu his quae ardere a nobis cernuntur, euiusmodi sunt staminae quaedam, &quae facis, alit capi Vsalientis, aut stellariam discurrentium transilientiumque imaginem habent, disserit: tanquam de his fortasse, quae in superiori aeris parte,& in ipse igne accenduntur & fiunt, materiaque tiam constant calida & sicca, quae igni similis est, qui reliqua elementa Iaatura antecedere uidetur. Cum autem ex halitu calido&sicco quae dat alia in aere& igne oriantur, uel Iti Cometae,
& ut ipse Aristoteles sentito circulus lacteus, de his prius disserit, fortasse quod celerius in te
cidant, faciliusq; , ac sepius etiam oriantum: cum cometarum&circuli lactei generatio, non deo facilis sit: cometae Praeterea raro conspiciantur,& diu consistant. QuΡtuor uerb ignearum imaginum, tanquam utputo praecipuarum nam & aliae interdum, quae ad has tame referri pos Fsun apparent) genera recenset, flammas, transcurrentes stellas, & quae a nonnullis id est faces, & γε , id est caprae, quod in morem caprarum barbulas ueluti quasdam pendentes habeant, nominantur. Quorum omnium ignium stellae maxime & frequentius uisuntur: quas stultissimum est, coelestes uellas esse eqistimare, quandoquidem iampridem defecissent, cum innumerae praeteritis scortis deciderint, ac transilire traiicique uis, sint, aut aliquid ab eis auferri,&abradi. Hos omnes ignes in coelo apparere ait, idemq; esse,& per eandem causam, sed intensione differre, & remissione. In coelo quidem, aut quod ita oculis uideatur in coelo haec fieri, aut quod
aut in creto, hoc ei , in ea ignis & aeris parte, quae coeli cauitatem proxime ambit, quae probabi 1ior ueriorq; expositio uidetur. Ιidem autem subie et o&materia,& per eandem efficientcm causam fieri ignes hi dicti sunt. Constant enim omnes halitu calido &sicco: eo tetracpie agitato, &attrito, atque etiam ex cu , ut mox explicabitur, diuersis faciebus generantur. Quae diuersae, aut caprarum,aut facium, aut stellarum transcurrentium, aut silmpliciter flammarum succensi rum facies oriuntur, prout halitus illius maiorem, minorem ue copiam esse, aliumque & alium si Gium habere, uehementius item,aut remissius agitatum esse contigerit. Quae omnia Aristoteles expressit, cum dixit, differre etὐμαλλον κνὶ id est intensione & remissione De eorum autem cuiusque proprio ortu, in progressu sigillatim agetur. Ac eos quidem supe accendi 8c cerni ne mini dubium est, qilanqitam alios rarius,alios saepius: stellae enim transilientes ,& flammae succen is,& faces, seu, ut aliis placet, trabes, sepe uisuntur, caprae rarius. Quae cur caprae dictae sint, aut ea ratio uideriir es e, quam nonnulli assignant, quod moles quaedam sint ignis in morem c
prae dissilientes,unde de mediet pulsum salientem, caprinum nominare consueuertit: aut si taccause dubia uidetur quod scintillas illi sim de quaque milhcntibu , appendices quaedam inter se disiunctae ac tenues ab ei ς dependent, pilos toti iores, barbii Iam cpie caprae xcfercntes. QEa Olympiodori atque Plillo poni fuit sententia. Quemadmodum & faces seu trabes dicti sunt ignes, qui in longum magis, quam inlatam protensi facium seu trabium speciem imita iiiiir De quare in progressu. Nec uerb Aristoteles horum nominum, quibus bos ignes nominat, author fuit, ut uidetur Seneca existimasse. Aristotele inquit quoddam genus illorum capram uocat. Sed patet Aristotelem expresse dicere, G αγιι, id est' ces oeca raea nonnul- ω minantur. J Talem autem ait Seneca fuisse eius ignis formam, qui, bellum aduersius Per Hseum Paulo gerente, lunari magnitudine apparuit. Se quoque non semel iii diste, inquit, si ammam ingentis pilae specie, quae tamen in ipso clursu dissipata sit. Ac ra Ic prodigitum circa Augusti excellii in appartitisse. Item cum de iano actum est: nec Germanici mortem sine tali dc nunciatione fuisse. Cuius ut existimo) meminit Plinius, cum in secundo naturalis Eistoriae tradit, Germanico Caesere gladiatorum spectaculum C lentc, fac in praeter ora populi meridiano tran scurrisse. Qui idem author,ait,trabes igneos emicasse, cum Lacedaemoni j classe uicti, Graeciae cimperium amiserunt aestatur etiam Seneca,Gysippo Syracusias petente, visam esse stellam super lanceam constitisse. Item in Romanorium castris uisa esse ardere pila, ignibus in illa delapsis, qui tape, fulminum modo, animalia solent serire, etsi minore ui mittuntur, diffluere tantum,& infidere, non ferire. Quibus omnibus perspicutim est, hos ignes saepe accendi, atque etiam , . cum accenduntur, uideri aliquid portendere. Rhiod uerum ne sit, an falsum, iii progressa attingetur. Insistunt etiam saepe nauium antennis, aliisq; partibus stellae , sedem, ut uolucres,
54쪽
ex sede muta lates. Exquiriti ii aspectu nautae, aut tempestatis,aut uenti suturi, aut serenitatis siana accipiunt. In in agnae filia 1 tempestate cum apparent, quasi stellae uelo insidentes, adiuuaris e t :ic periclitante, existit .a ni liuorum numine, aeteres quidem Castoris& Pollucis, nostri
liorum,ueluti D. Petri, Nicolai,de Hermi. Velut ὰ diuerso Helenae sedus circa malum nauis apparet,certus iummerno ras nuri Ius Idae, quam ob causam haec cert5portendant, postea dic tur. Porro de stellis, quae it coelo cadere uidentur, di de alijs accensis in aere flammis Georgico
Saepe etiam Ires ta uento impellante uidebis Praecipites coelo labi, fyer umbras Flammarum longos a terreo albescere tractis.
Qitibus in carminibus,etsic e stellis coelestibiis Ioqiii,ut fibuIosus, polita uidetiir, debet tamen& harum s ellarum, e coelo casus ita intelligi, ut non re tiera ex ipso coelo , sed ex illa parte, quae
coelo proxima est, aut e coelo, hoc est ex aere, spatioque hoc inter terram Sc coelum intercepto, quod coelum a Latinis nomii Iatur,cadere dicantu P.
Horum autem,atque aliorum multorum principium hoc est. Cum enim te
ra ui Solis incalescit, exhalationem fieri necesse est, non illam quidem unam &simplicem ut aliqui existimant sed duplicem: unam quae uapor magis sit:ali
ram quae magis spiritus. Acuaporem quidem eam esse, quae eX eo humore est, qui intra &supra terram continetur: quae autem terrae exiccatae est, fumi da: quarum e quae spiritus natura habe ob calorem emineat: quae autem humidior,
C 2 Ignium commemoratorum, quos subiecto idem esse,& ex eade caiisa dixit fieri, aliarumq;
etiam rerum, quae in sublimi, i induerb&earum, quae in terrae uisceribus oriuntur, imateriam communem,generalernque etiam efficientem causam inuestigat. Ideo quae tradit, horum ait esse principium, & aliorum etiam multorum. Ex duplici enim exhalatione, quae nunc explicata quaecunque in sublimi&in uisceribus terrae procreantur, Aristotelis sententia constant. Non omnia quidem ex utraque, sed quaedam ex una, qttaedam ex altera, aliqua mixtim ex utraque:eademque omnia caloris 3c frigoris efficientia excitantur. Ac quanquam de hoc duplici exhalationis gener , quaedam antea tradita sunt, ex quibus, quae nunc docet, facile intelligantur, ad eorum tamen maiorem illustrationem, aditumque ad difficultates, quae ex eis oriuntur, tollendas, plebendum, haec adiiciemus. Exterra&aqua, clam Solis calore incalescunt, aliquid neces sarib ascendere, non aliter atque e rebus aliis humidis& terreis igne incalescetibus aliquid semper emittitar, ut ex aqua in lebete, aut olla incalescente ac bulliente, vapor quidam Ivimidus, qui operculo lebetis adhaerescens cernitur: nec secius in his, quae distillatione inuasis ad id aptis in aquam uertuntur. Ex bis autem, quae comburuntur, vimque ignis, cum terrea sint, acci D piunt, fumus, qui calida&sicca constat natura. Hanc uerbi umidae e rebus aqueis, 3c siccae e terreis materiae, caloris efficientia, euocationem ideo fieri, quoniam calor attenuandi uim habet, δc caloris in id, quod attenuat, inducendi, ob eamque causam etiam leuitatis: quandoqui dem quod calidum est&tenue, id ipsum leue esse conspicitur. Cuius etiam natura cum sit, ut sursum seratur, nullaque ratio eius rei, quam Rubd leue est, afferri possit, cum primum materia attenuata est, calidaque, &leuis reddita, conscendit, ac eousque sursum fertur, quoad leuita tis, calorisque eius patitur 111tura. Quae cum itae sint, planum est, necessarium esse, ut, cum terra&aqua Sole incalescant, aliquid ex eis, calcitis eius ui,asccndat. od, cum terrae&aquae naturae plurimum inter se differant,unius modi & naturae id, quod ascendit, esse non potest. Cum uerb ex efficiente causa,quae eadem est,nulla in eis differentia esse possit, ex materia existat necesse est. Quae ergo inter aquam& terram differentia esse cernitur,eandem in his, quae ex se init tui,
esse conuenit. Cum igitur terra & aqua lituriore&siccitate inter se differant, hi bd illa sicca,haee humida sit,idem in e thalationibus discrimea sit, necesse est. Itaque terrae halitus siccus erit,aquae, humidus. Vterqueat item calidus, qubdefficientis causae, quae calor est, idque in quod agit, sibi simile, semper reddere nititur, naturam induerint, frigore aquae& ter , e quibus redditi sunt,in calorem mutato. Ac, si interdum uaporem,quem aqua reddit,frigidum esse Ari
55쪽
stoteles pronunciabit, id ad aquam, ex qua redditur, respiciens faciet. Cum ergo halitus uter -vie calidus sit, surium conscendu necesse est, isq; in locum superio: cm, illii calidior est& te utor, cui usimodi estis, qui e terra educitur. Nec uero inter halitum, halitum ea est tenuitatis, ct crassitie leuitatis,& gratuitatis ratio, quae inter terram & aquam: si quidem terra grauior est, eademq; crassior quam aqua, cum tamen halitus, qui e terra emittitur, tenuior sit 3e sevior, quais, qui ex aqua. Cuius dis similitudinis ratio esse potest, quod terra, quanquam natura crassior S grauior quam aqua, caloris tamen efficientia de ui tenuari magis potes , quam illa, leuiorque spri, aut tenuiores eius, leuioresq; partes, caloris ui magis, quam aqhiae, separari. Terra enim natura minus frigida est, quam aqua, cum aqua summe frigida sit, terra non sum me: magis tiam calorem excipere, eumque diutius retinere apta est terra: quod rum siccitatis, quae caloris di ignis maxime amica est, tum etiam solidioris naturae ratione euenit, ut iitriusque qualitatis merito terra attenuari,& in ignem, a quo una tantii in sui qualitate dissidet, mutati longe ma gis, quam aqua, quae ambabus qualitatibus ab igne differt, posse uideatur . Siccitatis enim, qua aqua caret, beneficio, calorem facile & igais vim accipit, summo illo frigore, quod in aqua in est, non impedita. Cum igitur terra incalescere magis,& ignis naturam induere, quam aqua ualeat, attenuari etiam magis, de leuis fieri, quam illa potest, neque enim in ignem unquam uerteretur, nisi tenuis leviisq; reddita, crassitiem grauita icium teriae propriam deponeret. In supcriorem ergo locum exhalatio a terra ascendens educitur, quae autem ab aqua redditur, illi subsidit. inod etiam inde prodit, quia aqueus uapor, modico calore dilatatur, ac facile in acrem conue titur, ut insuperiorem illum locum ferri non posis it Sed illud tamen aduertendum est, harum
spirationum duo genera,diuersa loca ita conscendere, ut nunquam tamen ilicissim inter se liberentur,imb uero alteram alterius aliquid semper comitatur,ac mutuo nexu semper sunt itinctae Quod merito euenit, cum aqua & terra ita inter se affecta sint, ut alterum in altero insit, Deutrumque eorum ut Theopli rastus in libro de igne ait,&nos quoque antea attigimus, & in librorum de ortu & interitu Cominentariis fusius tradidimu ) ab altero pro iis sit liberatum
Aquea autem aut terrea ex ca dicitur, quae sociam excedit, ut in Lecundo huius operis trado tur Cum autem exha Iationis nomine δναθυμι-ν Aristoteles nominat titraque nuncupetur, pro
pria etiam quaedam separatim ito pabula ac coperunt,ut quae a te in P ddul ,αναθυμίασι καπνωδος,
id est fumida exhalatio, aliquando etiam ων ριμάτω hir,id est, spiritos aucta a tuosa, i lucr dum g neris nomine exhalatio simpliciter dicatur, cisi reuera nimidae omni exhalationi nullum com mune nomen, ut pauIbphst tradetur, possit mri est. QEae autem ab aqua, ατής, id est, uapor, sue exhalatio uaporosa, quanquam uapor latius sumptus a tranque, quemadmodium S halitus, si gnificat. Quoniam autem humor, ex quo uapor redditur, in terra est, terramq; ambit ideo di
et tun est, terra ui Solis tepefacta, duplicem seri exhalationem: quod Potitatius tu sua Meteorologia ira expressit:
Terra etiam duphcem exhalat saturata uaporem, Hun Idus iac, crasseti maden e cor ore um fert, Aridus er cabi sit nive rosilit alter,
Ob eamq; causam id quod ambit, hoc ornatu & ordine dispositum est. Primu quidem sub conuersione calidum illud ac siccum est quod mi , id est ignem nominam his.Nam quod fumidae omni secretioni commune cst, nomine vacat Sed quoniam, quod eiusmodi est, maxime omnisi corporu si iccendi natura potest, nominibus hoc modo utamur necesse est. Infra hanc natura, aer est. Ac illud quide
56쪽
A animo concipiendum est, hoc, quod mo, id est ignem, ueluti ύπεκκα istae, hoc est succensionis fomitem, nominauimus, circum extremum Stobi, qui terram ambit, extensum esse, ut simul ac leuiter fuerit commotum, ardorem qita si fumus sepe conficiat. Est enim flamma, spiritus sicci feruor. Qua igitur ex parte co stitutio eiusmodi idonea maxime fuerit, cum a conuersione aliquo modo agitatur, incenditur.
xs Ex dupli eis halitus ortu, ut,& ascensu, mundi huius sublunaris, qui ex quatuor elementis constat,ac Cius potissimum partis, quae terram & aquam ambit, dispositionem Ordinemq; colligit Cum enim ignis, seu id, quod ignis nominatur,&a terram ambiant, idq; quod ignis dicitur, ex illo halitu, qui calidus ac siccius est, ortum habeat, aer autem ex reliquo efficitur: ut ignis superiorem locum, qui coelo continuatur, obtineat, aer eum, qui sequitur: si quidem halitus ille calidus & siccus, calore ac leuitate insuperiore ni locum sertur, humidus uero pondere pressus in inferiori considit. Nec uero aliud uidetur id, quod ignis nominatur, Lunaeq; orbem proxime
B attingit, nisi halitus calidus & siccus, aut certe parum ab eo dilferre, quemadmodum aer ex rei piratione aquarum Oritur, de earu quasi ii apor habendus est. Calidus enim & humidus uapor eli, ut aer: calidus SI 11ccus halitus, tu id, quod ignis uocatur. Ac sua por ex aquis ascendens, mox tibi ascendit, aer non sit, certe paulo post Solis efficientia aer euadit, aquae crassitie, frigore, ac pondere derelictis: quemadmodum&s cciis calidiisq; halitus, si ignis non sit, aut i, ἔκκαυχα, tum cuni Sole euocatur, mox tamen ubi superium locum acceperid, in id plane commutatur, a uapore liberatus, si quid eius cum eo ascenderat: quanquam fortasse non omnino, cum elementa omnia,in omnibus ut dictum est inlint. Illud autem calidum, siccumq; corpus, orbi Lunae subi id est,igilem,ait nominari: quoniam si umidae aspirationi, quale illud est, nomen com mune positum non sit, naturamq; illa obtineat, quae succendi, & in ignem mutari se alii potest: ut ex affinitate, quam cum igne habet, eius nomen merito acceperit. Hoc iterb sepe ficinius, cuuocabulis dc stillii muri saepe autem destituimur, quandoquidem nomina rebus ut in quarto haius operis dicit ut paria non sunt. Ac speciem generis trocabulo interdum nominamus, ut hali tum, qui calidus&siccus est, halitum: interdum gerius, eius,quod est ueluti species, Domino, ut C .hae in re: si quidem ignis, secretionis sumidae ueluti species est quaedam. De qua rerum nunc u patione, multa in quai to libro a nobis traduntur. Fumidam autem secreti neni facile succendi, praefertim si motu, qtianquam Ieui, agitetur, multis in rebus conspicitur. Si enim candelae, aue lucernae lychnus recens extinctus, fumum adhuc mittat, isq; ad aliquod Iumen propius accedat, ita ut fumus lumini admisceatur, atatim accenditur: quod idem in torre extincto euenit, si fumum adhuc reddens igni applicetur. Sed S: torris atque etiam candela recens extincta, si in or bem conuertatur,fumusq; illius leuiter commoueatur, rursus flammam concipiet. Quo facile intelligi potest, siccam illam calidamq; aspitationem, quae sub coeIo continetur, conuersione, qua in orbem rapitur, saepe incendi, iis potissimum locis, quibus, ut ait, ad accensionem praesto est, neque enim ubique idoneam eme credendum est. Siquidem semper& ubique, cum ea de semper sit, conuersio, accenderetur: quanquam, ut Aristotelis superius explicata stet sententia, ea maxime parte accenderetur, qua stellae Soli subiiceretur. Ob hanc aspirationis illius naturam aecensitoni idoneam Umκ, ab Aristotele dicta est, quasi succensionis fomes . Succensioni autem magis & minus, tum ex raritate aut densitate, tam ex humore & siccitate maiore & minore, D redditur idonea. Quae enim extremescca est, aut rara, minus incendi apta est: itidem quae ni miam crassitiem, a thumorem accepit: illa uero idonea, quae hisce qualitatibus mediocriter affecta est. Ideirco ligna uiridi 13 Eumida, aut extreme sicca, ut quae putruerunt, difficile accenduntur. Spongia etiam, quoniam rarior est, Ebenus, quod densior, ineptam accensioni habent naturam. ae uero ligna humorem & siccitatem meάiocriter participant, nulla difficultate ac cenduntur. Ac crassior quidem &bumidior aspiratio illa interdum redditur, aut ob actis subi Eti ut Philoponus notaui 0 humorem, aut ob aspirationis ascendentis nimiam copiam, qua dea sari eam oportet, aut ob Solem, qui ad aliam partem declinauerit, absentiam. Rarior autem&siccior contrariis de causis evadit. Qua igitur parte mediocriter densa est, nec humoris plane e pers, rapido illo motu agitata flammam concipit, ac spledore qui fammae perpetuus est comes, uisendam nobis se praebet: clim interim aspirationis illius omnis reliqua pars tenuitate sita ac raritate aspectum nostrum effugiat Ita ignium, qui a nobis circa coelum uis thir, materiam efficientemq; causam Aristoteles tradidit: materiam quidem irationem illam succensonii doneam: effectricem Catisam,cceli conuersionena: quanquam S aliam postea adferet, ut id intelligatur, quod antea tradidit, ignes illos idem subiecto esse,&per eandem causam. Sed quae eorum differentiae causa sit, cuni materii essiciensque causa, quae hallecius expositae sunt, omnibus D 3 com
57쪽
eo mimines habeantur, in uerbis, quae se qum1im , declarat. E
Sed pro materiae, qhiae incensioni apta est, copia & sitii. differentia existit. Na si in latum & longum ea materia expansa sit, ardens saepe stamina Cospicitur,qLIZIis est stipulae quae in agris incenditur. Si autem in longitudinem Ibi im distendatur ea, quae & faces,& caprae,' stellae nominantur. Si uero in longum magis, quam in latum succensionis materia distenta sit, cum simul incensa uel titi scintillas mittit id quod fit, quoniam per partes quidem exiguas ted cohaerentes, se principio incendatur) capra nuncupatur: quum autem praeter hanc affectionem, faX. 26 Ignium qui in aere conspiciuntur, figura uarietatem, in moeriam,ex qua accenduntUr, reserit quae pro maiore, ac minore sui copia, posituq; uario, aut in longum, aut inlatum, indiue serum figurarum ignes mutatur. Nam si in longum, & latum aeque distendatur, flammas acce di ait, hi, non dissimiles, quae inaniis ex stipula accenduntur. Si autem in longum solum fucri eporrecta, reliquas lias ignium facies excitari, nempe eos, qui faces, caprae, di stellae excurrentes nominantur. Capras quidem, cum euenit, iit eius materiae tota longitudo continuata si, nullis intercepta interuallis, eademq; ad latera appendices qiuasdam inter si distinctas ueluti habeat, ad quas,cum tota simul accenditur, accensionis e Y cursiones & ueluti saltationes faciat, scintilla
riim 'trarundam excurrentium in morem quae toti tamen niateriae continuontur. Faces autem
feti, si materia eiusmodi in longum magis, quam in latum protensa, absque scursionibus illis accendatur. Et liaec quidem de flammae, facis,& caprae ortus ratione, δ: modo: dc stellis uero t transcurrentibus, in uerbis quae sequuntur: quorum trium ignis figuraruin, ortus, 3 mitio, cum ii uellaehu difficilis non esset, fuerunt tamen qui illam minime assequuti, perperam explana ue- Grint. Siquidem uolueriint, ut materia, e qua caprae fiunt, ita esset possita, ut quasi ex globis ac no dis paruis constaret, atq; has este exiguas partes, quarum in uerbis fit mentio. Ita hi ccnsuerunt, hanc materiam per interualla quaedam paTtes ampliores habere, ut funem quendam nodis, aut urbis moenia turribus distincta. Quam expositionem nemo non uidet, nihil ad Aristotelisue ba, ac mentem, attinere: neque etia in docere,quomodo ille ignis caprae speciem habeat. id uerbea, quam . attulimus, quae cum uerbis prorsiis consenti facilς docemus. Primum longior, aliam latior, ut caprae etiam corpus est, ignis hie ponitur. Seci ouoniam hoc nota magis caprae lii timouis, aut canis proprium cst, excursiones illae, praeterea ponuntur, quibus sit, ut quem ad in
. dum a Philopono, & Olympiodoro expositum est caprae assi in letur qtidd uillorum, ac barbitiae caprae in morem, L materia illa longiori quam latiori pendere itideatitur. Quanquam alii ut antea monui) capras esse dictas putent, quod saltus ueluti quidam i ta igne illo, quia caprarum natura non sunt alieni, appareant. Sed haec ea iis, disi cultates liabet, eum illius saltus nulla ratio asterri possit, nisi qliod diuersae sint exhalationes inter se disii mistae, quarum ima ex alte ra ob propinquit alcm, staminam celeriter concipiat, ut unus idemque ignis saliens iis leatur. Qtiam ortus rationem, stellis tantum transcurrentibus in progressit Aristotcles tribuci, capris H ut patet non tribuit. Illa igitur de cvchirsionibus potius causa est, ob quam igite in ea sigura
excitatu in capram nominarim t. Cuius nominis Aristoteles, ut aiuea monui, author non fuit, quemadmodum Seneca do eo com inmemorat. Neque enim dicerct qua Dcci, cura, est siti lua hi nullu nominantur J quo loquendi modo utitur, cum appellationem ab alijs, aut inuentam, aut usurpatam esse commonefacit, ut cum de clementis loquens, ait seruatio cantur H
Sed dubitatio est, de captae forma, quam Aristoteles oblongam ponit, cum globi sp ciem Seneca ei tribuerit: nisi globum acceperit pro mole potunditate in aliquam piis se feren te, t. ametsi in longum magis, quam in latum extensa. Sed non iii detiir globum ita accepisse, qtiacidoquidem ait, caprae speciem ignem illum habuisse, qui bellum ad hier us Pur eum Paulo gercnte, lunari magnitudine apparuit. An ueri hanc de caprae specie globosa uentetitiam, qui bii scdam Aristotelis in libris hielliti exotericis, in quibus alior impotius quam proprias ipsius sen tentias enarrauit, Seneca inuenit, ob eamque causam, cum putasset Ariit occi specie globosa
58쪽
capram posuisse, causam, quare talem speciem, capr m norninasset,intellig re non potuit.Per spicini menim es hoc tu loco, oblongam formam, non rotundam capra: attribui. F uel unt uero de qui in longitudine hac Λ latitudine explicanda,a itero aberrarint, quippe qui longitudine ab ortu ad occasum, alitudinem a septentrionibus ad meridiem metiti sunt, cum Iongitudinem eam partem,quae malo p est, maioremq; dimensionem habet, Aristoteles intelligat, latitudinem cana, quae minor: quemadmodum dein animalibus ac plantis,ac omnino omnibus in rebus figaram liabentibus,cam uolumus esse longitudinem, quae maiori dimensione praedita est: latitudi-nom, quae minori. Quamcunque igitur in partem, ibit ab ortu ad occasum, seu ad lapicntriones meridiemque,maior ignis accensiὸimensio suerit,erit longitudo,minorq;latitudo Cum autem expositum sit, si ignis eo modo in longum magis quam in latum extensus, excur11ones ad latera fecerit,captam es e,absq; dissicultate, id, quod sequitur, intelligitur, nempe si excursiones non fecerit, facem nominari, quandoquidem fax ignis est, aut flamma in longum magis quam in latum proteris a. Sunt uerb qui trabem dicant, cum uocabulum δαλω, quo Aristoteles utitur, trabem non signet,sed lampa)em,fulgorem,torrem,atque etiam facem Sed Plinius & trabes apparer ait, quas Graeci δοκου , nominant, quales cum Lacedaemoni j clacte uicti imperium Graeciae a ri miserunt. Faces item emicare,non nisi cum decidunt,uilas, qualis Germanico Caesare gladiato V rum spectacultura edente,iuxtae ora populi meridiano,ut antea recitauimus,transcurrit. Duo autem inquit focum esse genera, Iampades, quae plane faces nominantur, di Bolidas, quale Muti nensibus malis uisum es t quae duo genera inter se distent, quod faces uestigia longa faciant,
At si est,alationis longitudines per partes e&iguas & frequentes, aequalisq; Iatitudinis ac magnitudinis sparsae fuerint, stellae fiunt,quae uidentur prosilire
Ac interdum quidem exhalatione, motu succensa, oriuntur,interdum a re,qui frigore cogitur, quod calidum est, extrudente atque excernente. Quo fit, ut iaculationis potius earum motio speciem habeat, quam accenssioni S. Dubitau rit enim aliquis, num quemadmodum halitus lucernae subditus ex superiore
samma lychnum inferiorem accendit admirabilis enim & iaculationi similis
huius quoque est uelocitas, sed tamen iaculatio non sic agitur, ut alius atque alius ignis efficiatur an eiusdem corporis sint discursus. Utroque autem modo D existere uidentur Nam&ita, ut flairima a lychno, accenduntur,&aliquae elisone quadam, perinde ac e digitis nuclei, iaciuntur, ut& in mare,&in terram, tam noctu quam die,ac coelo sereno cadere uitantur . Deorsum autem iactu 1 tur, quod densitas, quae propellit, in inferum locum iaciat, qua etiam de causia in inferum locum fulmina decidunt . Horum enim omnium ortus,accenso non
est, sed excretio, quae fit elisione, quandoquidem & calidum quodcunque, na
x7 Stellarum transcurrentium ortus ratio duplex explicatur. Vna ex accensione,altera ex eli sione,&iactu. Ex accensione fieri inadantur,cmne balatio, qua in longia multo magis quam
in latum protensa est, continuata non fuerit,sed in particulas frequentes sparsa,parem cum lon gitudine Iatitudinem,&crassitiem, tum stagulas ipsas perie, tum omnes inter sese habentes. Tum
59쪽
Tum enim euenire, ut particulae illae ordine in longum dispositae, altera alteri flammam celerri- Eme communicet, iit idem ignis seu flamma prosiliens uideatur. Elisione autem & iaetu, cum exhalatio in aere denso conclusa, frigore densante& cogente expi imitair, qtia expres Sione accendatur. ceseriter per aerem feratur, more carum rex uiri, quas iaculamur, ut ille ait: Nunc iaculi in morem Oalidus quod torserit hostis.
ob eamq; causam iaculationis potius, quam accensis onis solius, s illarum eiusmodi transcursu ni speciem habere. Miduo stes larirm transcurrentium generanda rumodi probabiles ital de sunt, ut inceptum sit, utro illorum potius fiant. In primo enim perinde contingit,ac sii funem alique in tenuem nodis crassioribus per interualla distininum, nodosq; illos sui plaurea ut pulucre pyrio, ut flammam facile conciperent, inspersos, animo complecterentur. Tum enim primo eius funis nodo accenso,alter qui succedit, si non admodum distet, celerrime accendetur, qui sequeti flammam celerrime similiter communicabit,& ita in caeteris, ut idem prorsus ignis, qui primo accensus est, transilire, non aut gna unus ex alio accensus uideatur od etiam in lychniis iuxta poli tis facile conspicitur. Qui, si ita posti sint, ut superior unus,alter inscitor, ac qui in serior est, nuper extinctus fuerit, reliquo adhuc accenso, inferioris fumus, atque exhalatio ce Ieriter adeo sti- F- mam concipiet, ut superior flamma ad eum descendisse , ueluti iaculum missa fuisse uideatur.
Sed quaeret aliquis, quare exhalationis particulas illas, quartun altera ex altera accenditur, rotiandas potius quam longitudinis, latitudinis S profunditatis parem dimensionem habentes no statuit, cum stellae transcurre iues rothmdae apparcant. An ut stes lae nobis rotundae appareant, rotundas esse, aut ex rotunda materia accendi necesse non est Θ Si quidem quadrata & triangula etiam corpora,eminus rotundabit dentur,cuilis rei Perspectivus causam ostendit. Illud uerbia cessarium uidetur,us pari in longum, latum,& profundum constent dimensione. R n etiam par ticularum inter se illarum aequalitatem in latitudine , di omnino in magnitudine tradidit, non
autem ipsarum inter se dimensionum, quandoquidem seri posset, ut dimensiones in sugillis sie
paratim inter se essem aequa las, cum tamentina pa1 saliam magnitudine uinceret, quod fieri nodebet, alioqui transiliens stella, non eadem , aut eiusdem magnitudinis itideretur. Ita igitur pri inuis stes larum discura entiu in modus se habet. Alter modus non dissimilis est fulminum acccn sioni de iactui. Intereluditur autem se penum et o spiritiis in a e densio, & frigido, qui exitum
quaerens, uerberatus sir stipariun Iibero incalescit magis, ampIiorq; redditur itaque ieris fri- Ggore & densitate compressus, extruditur flamma concepta, extris susq; ut magna admirandaque
celeritate sertur, ut iaculationis speciem reserar. Vtroque ergo modo stellae hae fieri cu possint, dubitare aliquem, ait, posse, num priore modo gignantur, nempe ut halitus lucernae subditus,exsuperiore flamma lychnum inseriorem accendit, sic, ut idem ignis non prosiliat, aut iaciatur, sed quemadmodum lychnus inferior, qui facilξ incendi potest, aut periori per exlia lationem media accenditur, ita succedentibus halitus partibus in longitudinem porrectis communice tua ,altera alteram accendente, quod iacit lationi quidem simile est, sed tamen iaculatio non est, cum idem
ignis iactus non sit. An potius et iis, qui primum accensus est, frigore e nubibus extrudente, iaculatio sit quaedam. Sed utraque de causa, atque utroque modo ait fieri. Eius autem g cneratio nis, quae fit expressio tae,argit naen tum ponit, quod in mare & in terras decidere interdum uidentur, quae res uiolentiam requirit: quandoquidem res calida aut siccasti apte natura deorsumno 1 feriar, quin potius ins aperum locum consccndit. Quost,tit Expi essione, lecti si ne sit opus, non alite catque euenit, cum nucleos e digitis extrudi in iis, atque etiam, quanta is graues, siti si imascendere cogimus. Eodem aut cm modo iacilli in morem has stellas mitti ait, quo fulimina, qua H quam iii minore. Nam quemadmodum spiritus nubibiis inclusi is& compressus exitum magna ui sibi parans, fulminis materia est, cum nubibus magno impetu ruptis exit, atquc acccnditur,& in terram iacitur, ita ex aere densito, ac spiritum comprimente transilientcs flesiae accensae extruduntur,ac in mare & terriis iaciuntur. Quemadmodum inquit Seneca nubes medioeriter collisis fulgurationes efficiunt, maiore impetu impuliae, fulmina, sic quanto ili: is minus proseris,leuiora fulmina emittim t. Ita si in ilitudinc minterfhil minis&stellariim extrii sionem, ille exposuit: quippe qui uo Iuit ignes omnes in aer ex nubium collisione cxcitari. Cur autem dco sum, non si1rsum iaciatur, cum tamen ob acris stuperioris maiorem raritat cui, utpote igni pro
pinquioris &ecelesti conuersioni sursum ferii probabilius itideatur, calis test, quod nubes parte superiori densior sit, calore in superiorem partem, seu ignis, scua Tis sublato, de quare in secundo huius operis. Dicitur uerti die, noctiusve, S: tempore sereno stellas decidere: quod de nocte quidem perspicuum est, cum nulla nox sit, qua non aliqtiae ire di abduci in diuersum iii deantur Interdiu autem decidunt illae quidem, S discurrunt, scd Solis claritate abscondente non apparent,qnemadmodum Se faces, quas interdiu transcurrentes diurni tu minis splendor abscondit . Si quando tamen, ut ait Seneca, tanta uis emicuit, ut de aduersum diem uindicare sibi suum
60쪽
A Gim sulgorem possint, apparent. Ex quo & siam aetatem ait non semeI diurnas faces uidiise,
alias ab occidente in ortum uersas, alias ab ortu ad occasium. Sereno etiam tempore dicuntur decidere,non quia &nubilo non decidant, sed quoniam illae magis spectantur. Possi,nt enim ,& aliquae nubilo elidi, si modo exhalatio apte, nubibus alioq; dens conclusi fuerit .ita vid exitum qLmere cogatur. Quin nonnullis fortasse .uidebitrer,nhibito tantum, si quidem elisione en ubibus sunt, elidi, ob idque dubium esse, quod dicitur, sereno etiam decidere. Sed dubium omne tollitur, si intelligatur sereno quidem, non tamen omnino, aereque prorsiis nubibus expurgato, eas elidi . Nec enim serenum esse negamus , quanuis nubibus quibusdam coeli pars aliqua tegatur. της απαγ ut α ζ o- δε-αρκυνομυης,- - ν-α α μύα - ων. - Σ3 μ-D ρεταυσα,ἄπο Θsi et M i ἀ- ν si φν δε την ' /-α α μιαρεως, o 2 ς υ τυχι--αλατους-GβαΘους, ου- φερο
Quae ergo in supero magis loco generantur, ea exhalationis fiunt incensione: quae uero in inferiore eiusdem secretione, quod eghalatio, qua humidior
est, cogatur,atque refrigeretur. Ea enim cum cogitur ac deorsum inclinat, den
sata, quod calidum est depellit,& in locum inferum iaculatur. Ob situm autem
exhalationis in superum aut inferum locum, aut ad latus id fertur, prout uide licet illa in latum & altum distenditur Plurimum tamen in latus, quoniam duabus motionibus cieatur: ut quidem in inferum, natura in superum locum. Huius enim generis Omnia per diametrum feruntur. Quae etiam causia est, ut trans currentium stellaruna latio transuersa plurimum fiat.
28 Duplicis stellarum transcurrentiium,ae fortas sic ctiam aliarum facierum ignearum gener c tionis duplicem locum ex his, quae tradita sunt, colligit, quod quidem animadii ertere dissicile non erat. Cum enim priorOrtus illarum S discursus ratio inmotum cinii, quo exhalatio incenditur, posterior in nubium concretionem, illas extrudentem fuerit relata ,dubium esse non poterat, quin diuersis in locis illae orirentur, aliae in superiore, iiii exhalationis sumidae plenus est, aliae in inferiore, ad quem nubes pertingunt: in superiore quidem eae, quae eincensione Oriuntur, coeli motu exhalationem accendente: in inferiore iterb, in quo sunt nubes, aerq; densior de humidior, eas, quae e nubibus elisione. ret autem aliquis, quonam modo Castoris Pollu cisq; &Helenae sydcra, quae in antennis uelisq; nauium apparent, e nubibus elidantur, cum ali quo temporis spatio, his in locis consistere,nec iaculi in morem ferri, ut caetera cernantur Z Ane nubibus quidem ad ea loca elidi ea dicendum est,sed in eis consistere, quia exhalatio, qxiae sub inde aeeenditur,e nubibus ipsis suppediteturΘ Ιtaque, cum alia & alia exhalatio accendatur,eatadem stellas apparere, quo ad illa suppeditari amplius non queat. Quoniam autem uariis motio num speciebus,uariasq; in partes transcurrere stellae cernuntur, nempe in inferum, in superum, es ad Iatera, plurimumq; ad latera, uari; huius discursus,itari aeq; motionis causiam in exhalatio nis humidioris, coactae,& densatae,e qua extruduntur,non autem in eius,quae extruditur ut quidem inscie hunc locum conuerterunt situm uariam refert, ut in superum aut inferam locum, aut ad latus extraidantur&discurrant, prout contigerit hac aut illa parte exhalationem iIlam, seu nubem, magis densatam coactamq; esse. Hoc enim animo concipiendum nobis relinquit, in contrariam semperiet,quae densatur,partem extrudi & ferri: ut si maior in infero densatio fuerit,ad superum locum exprimantur, densiori illa parte sursum trudente. Plurimum autem ad latus ferri ait,qudd,cum ita e nubibus eliduntur,illarum motio mixta sit,dupliciq; constet motione: naturali,quae illarum propria est, in superum, δύ uiolenta, qua in inferum truduntur. Quod sane de motione ad latas deorsum uersiis intelligendum est, non de ea, qtiae si quando contigerit) sursum uersus,quanquam ad latus, seruntur. Nihil enim tum ti iolentum uidetur, quando &extrusio sursum uersus fiat. Nisi non omnino sursum uersus esse dixerimus, quandoquidem a llatus est,ob eamq; causam uiolentiam aliquam inest e, qua mixta motio dicatur. Contingit aute, ut ad latus fiat motio, quando impetus naturalis &iuiolentia non admodum se uincunt. Nam si uiolentia vim natura Iem prorsus etlicerit,deos sum restaseruntur . Quod si frigida, humidaque