C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

161쪽

Lib. IV. I9-2l. 43

fere Gallicis bellis hostibus nostris inde subministrata auxilia intellegebat et, si tempus anui ad bellum gerendum deficeret, tamen magno sibi usui fore arbitrabatur, si modo insulam adisset

et genus hominum perspexi8set, loca, portus, aditus cognovisset; quae omnia fere Gallis erant incognita Neque enim temere praeter mercatores illo adit quisquam, neque iis ipsis quicquam praeter oram maritimam atque eas regiones, quae Sunt contra Gallias, notum est. Itaque vocatis ad se undique mercatoribus, neque quanta esset insulae magnitudo, neque quae aut quantae natione incolerent, neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, neque qui e8sent ad maiorum navium multitudinem idonei portus reperire potersti. 2 l. Ad haec cognoscenda, priuSquam periculum faceret, iidoneum esse arbitratus Gaium Volusenum cum navi longa praemittit. Huic mandat, ut exploratis omnibus rebus ad se quam primum revertatur. Ipse cum omnibus copiis in Morinos 3 proficiscitur quod inde erat brevissimus in Britanniam traiectus. Huc naves undique ex finitimis regionibus et, quam superiore aestate ad Veneticum bellum effecerat classem, iubet convenire. Interim consilio eius cognito et per mercatores perlato ad Britannos, a compluribus insulae civitatibus ad eum legati

veniunt, qui polliceantur obsides dare atque imperio populi

3. Neque . . . neque nichi horre

spondierendosonder neque enim amAnsango de Salges, non enim LE I. 31. II. - contra Gallisa denn Gallien gersiel in 3 Ηauptteile. s. I. I. 4. mercatoribus. Da nach III 8. Idie Venete einen regen Schiilaverkphrmit Britannien Miten, somnia die gli liche Unkunde de vo C. gu Bate gegogenen austeute efremden. qui eram . . . idonei portus Idoneiis Attributis portus C. viil WisSen,

60.4, ais praefectus equitum erscheiul. 4. 4Deerat, ausati .hatte aventassen μ. - ad Veneticum bellum La III. . I. 5. possieeantur obsides dare atque ... Obtemperare. Durch de Ins Pi lis. Diuitia my

162쪽

Do bello Gallico.

Romani obtemperare. Quibus auditis liberaliter pollicitus hortatuSque, ut in ea sententia permanerent, eos domum remittit et cum iis una Commium, quem ipse Atrebatibus superatis regem ibi constituerat, cuius et virtutem et consilium probabat et quem sibi fidelem esse arbitrabatur, cuiusque auctoritas in his regionibus magni habebatur, mittit. Huic imperat, quas p08sit adeat civitates horteturque, ut populi Romani fidem se

quantur, seque celeriter eo venturum nuntiet. Volusenus per-8pecti regionibus omnibus, quantum ei facultatis dari potuiti qui navi egredi ac se barbaris committire non auderet, quinto die ad Caesarem revertitur, quaeque ibi perspexiSSet, renuntiat. 22. Dum in his locis Caesar navium parandarum causa moratur, ex magna parte Morinorum ad eum legati venerunt, qui se de superioris temporis consilio excusarent, quod homines barbari et nostrae eonsuetudiniis imperiti bellum populo Romano

stat de geW6hnlichen Acc. c. Inf. Fut sol die solartigo rfultun desversprechens et in Worden. f. VI. s. T dare pollicentur Ahniich II. 32 3. 6. Iiberaliter pollicitus heundlicho Versprechunge machunμ. Nichi gel-ten, ornehmlich et de Verb. des Versprechens, findet sicli stati ines Obj. in adverbiale Bestimmung. f. Cic. ad Attic. V. 13. 2 liberalissime pnllicitus Sallust Cat. I. 5 bene pollicsantur. - eos in Beguiau denuorhergehende Abi abs quibus auditis. f. Eu III. 14. 4.

T. quem . . . eo tituerat, cuius . . .

42. 5. - regem . . . constituerat. Um

dis simische Parte in ingsinen Sinato gur Geltun gu bringen, be-kleidet C. einige ih ergebene Principes mi eine militarischen err-schast, die alterdings nur in be-schrstnktes lininum Nar. 8 seigies bet den Senonen Cavarinus V. M. 2,bei de Carnuten Tasgetius V. 25. 2ein. Da Commius pater es. VII. 76. I sic an dem aligemeine Au stande ege C. etelligis, s sagidiose hier quem sibi fidelem esse arbitrabatur. - probabat schatate . in his restionibus scit Galliae. 8. populi Rom. fidem sequantur, sic an das sim. Vol anschliessenm6chran μ. - seque egisthi sic auso ais de Austraggeber.

s. qui ... non auderet. De Relativ-

sat in ausalem Sinne, alter der Conjunct. Im librige halle schon C. I idoneum arbitratus angedeutet, das e sie in der Walii des Volusenus gelliuschi atte. 22. . de superioris temporis consui seil derisu stand melchen die Μorinerrim Verein mi de Menapiem immerbs a. 56 anreglen. f. II l. 28. nostrae consuetudinis imperiti. Diuitias by Coos

163쪽

Lib. IV. 21-23. 45

fecissent, Seque ea, quae imperasset, facturos pollicerentur. ocis sibi Caesar satis opportune accidisse arbitratus, quod neque post tergum hostem relinquere volebat neque belli gerendi propter anni tempus facultatem habebat neque has tantularum rerum occupationes Britanniae anteponendas iudicabat, magnum iis numerum obsidum imperat. Quibus adductis eos in fidem recepit. Navibus circiter LXXX oneiariis coactis contractisque, Squod Satis esse ad duas transportandas legiones existimabat, quod praeterea navium longarum habebat, quaestori, legatis praefectisque distribuit. Huc accedebant XVIII onerariae naves, quae ex eo loco a milibus passuum octo vento tenebantur, quo minus in eundem portum venire possent: has equitibus distribuit Reliquum exercitum Quinto Titurio Sabino et Luci 5 Aurunculeio Cottae legatis tu Menapios atque in eos pagos Morinorum, ab quibus ad eum legati non venerant, ducendum dedit Publium Sulpicium Rufum legatum cum eo praeSidio, 6 quod satis esse arbitrabatur, portum tenere iuMit. 23. His constitutis rebus nactus idoneam ad navigandum Itempestatem tertia sere vigilia solvit equitesque in ulteriorem portum progredi et naves conscendere et se sequi iussit - 2

164쪽

quibus cum paulo tardius esset administratum, ipse hora circiter diei quarta cum primis navibus Britanniam attigit atque ibi in omnibus collibus expositas hostium copia armata con- spexit. Cuius loci haec erat natura, atque ita montibus angustis mare continebatur, uti ex locis superioribus in litus telum adigi posset. Hunc ad egrediendum npquaquam idoneum locu in

arbitratus, dum reliquae naves eo convenirent, ad horam nonam in ancoris exspectavit. Interim legatis tribunisque militum con- VocatiS, et quae ex Voluseno cognosset, et quae fieri vellet, ostendit monuitque ut rei militaris ratio, maxime ut maritumaere postularent, ut quae celerem atque inglabilem motum haberent, ad nutum et ad tempus omnes res ab iis administra rentur. His dimissis et ventum et aestum uno tempore nactus Secundum, dato signo et sublatis ancoris circiter milia passuum Septem ab eo loco progressus, aperto ac plano litore nave8 constituit. 24. At barbari, consilio Romanorum cognito, praemi8S0

equitatu et essedariis, quo plerumque genere in proeliis uti consuerunt, reliquis copiis subsecuti nostros navibus egredi

vollatandigo naves solvere selgi. t. c. 36 3 u. d. BigWellen stetit sogar naves ais Subj bei solvere. f. c. m. I. 2 cum, adversaliv. - paulo tardius.

ancoris constiterunt.

b. ut Wie , nichi abhfingi von monuit Wonach de biolas onjunkt. administrarentur stetit. f. Eu E. I. 8

imyΘrat . . . adeat. - maritumae

6. ventum et aenum ... Meundum.

nach c. 28. I u. 29. I de 27. August.24. I. essedarii s. c. 33. - reli

165쪽

Lib. I v. 23-25.

47 prohibebant. Erat ob has causas summa difficultas, quod naves propter magnitudinem nisi in alto constitui non puterant, blitibus autem ignotis locis impeditis manibus magno et gravi onere armorum simul et de navibus desiliendum et in fluetibus consistendum et cum hostibus erat pugnandum cum illi aut ex arido aut paulum in aquam progressi omnibus membris expeditis notissimis locis audacter tela conicerent et equos insuefactos incitarent. Quibus rebus nostri perterriti atque huius 4 omnino generi pugnae imperiti non eadem alacritate ac studio, quo in pedestribus uti proelii consuerant, utebantur. 25. Quod ubi Caesar animadvertit, naves longas, quarum Iet species erat barbaris inusitatior et motus ad usum expeditior, paulum removeri ab onerariis navibus et remis incitari et ad latus apertum hostium constitui atque inde undis, sagittis, tormentis hostes propelli ac summoveri iussit quae re magno usui nostris fuit. Gam et navium figura et remorum motu et inusitato genere tormentorum permoti barbari constiterunt ac paulum modo pedem retulerunt. Atque nostris militibus cunctan stibus, maxime propter altitudinem maris, qui decimae legionis aquilam serebat, contestatus deos, ut ea res legioni feliciter eveniret: Desilite, inquit, milites, nisi uultis aquilam hostibus Frodere: ego certe meum reipublicae atque imperatori metum

aridum. - insuefactos, an derartiges Terrain geWdhnt. 25. I. inusitatior et . . . e editis ,

parat stat des betonis Positiv. ad latus apertum scit die rechis Flanke. - fundis cf. Eu II. I. I. tormentis cf. Eu II. . . 2 paulum modo, etWas, Henn auchnur,enig M. f. I. I. 3.

166쪽

De bello Gallico.

praestitero. Hoc eum voce magna dixisset, se ex navi proiecit atque in hostes aquilam ferre coepit. Tum nostri cohortati inter se, ne tantum dedecus admitteretur, universi ex navi desiluerunt. Hos item ex proximis navibus cum conspexisSent, subsecuti hostibus appropinquarunt. 26. Pugnatum est ab utrisque acriter. Nostri tamen, quod neque ordines servare neque firmiter insistere neque signa sub-Sequi poterant, atque alius alia ex navi, quibuscumque signiS occurrerat, Se aggregabat, magnopere perturbabantur hostes vero, notis omnibus vadis, ubi ex litore aliquos singulares ex navi egredientes conspexerant, incitatis equis impeditos adoriebantur, plures pauco circumsistebant, alii ab latere aperto in universos tela coniciebant. Quod cum animadvertisset Caesar,

scapha longarum navium, item speculatoria navigia militibus wmpleri iussit et, quos laborantes onspexerat, his subsidia submittebat. Nostri, simul in arido constiterunt, suis omnibus consecutis in hostes impetum fecerunt atque eos in fugam dederunt, neque longius prosequi potuerunt, quod equites cursum

Suri in ei qui in proximis navibus

erant.

26. I. Ordines servare Reth undGlie halten'. - signa subsequi denFeldaeichen solgen d. h. e thren Fatae undisomit in thren Manipelnblei n. f. b. c. I. II. 3 neque ordines

neque signa servarent. 2. tibi. . . conspexerant. Di Τεm

5. imul, simulatque. - neque habe nicht'. f. Eu I. 47. I. - quod equite8. . . non potuerant. Die Reiter,

lich c. 36 2 quod ... non existimabat. - ea re erreichen cf. V. 8 3 u. 6.

167쪽

Lib. IV. 25-28.

49 tenere atque insulam capere non potuerant. Hoc unum ad pristinam sortunam Caesari defuit. 27. Hostes proelio superati, simulatque se ex fuga recepe Irunt, statim ad Caesarem legatos de pace miserunt obsides daturos, quaeque imperasset, iacturos esse polliciti sunt Una cum his legatis Commius Atrebas venit, quem supra demon- Straveram a Caesare in Britanniam praemissum tunc illi e naVi egressum, cum ad eos oratoris modo Caesaris mandata deserret, comprehenderant atque in vincula coniecerant; tum proelio acto remiserunt. In petenda pace eius rei culpam in multitudinem coniecerunt et propter imprudentiam ut ignoSceretur, petiverunt Caesar questus, quod, cum ultro in continen btem legatis missis pacem ab se petissent, bellum sine in aintulissent, ignoscere inprudentiae dixit obsidesque imperavit; quorum illi partem statim dederunt, partem ex longinquioribus locis arcessitam paucis diebus sese daturos dixerunt. Interea 7 suos remigrare in agros iusserunt, principesque undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt. 28. His rebus pace confirmata, post diem quartum, quam est in Britanniam ventum, naves XVIII, de quibus supra de

me unum scit die AnWegenheli de Miter. f. b. c. 3. 2 2 hoc unum Caesari ad celeritatem conficiendi

belli defuit.

22. I. se ea fuga receFerunt LE II. 12. 1. - miserunt ... polliciti sunt. De ZWeite Sata, Helcher denerstere erilluteri, is asyndetisch

ut . . . dixeramus, . 35. I de quo ante vietum est.

missis f. c. 21. 5. - ψ Scere . . .

dixit scit se es gues. 7. 3. - -- prudentiae se iis imprudentibus. Μetonymisc seu C. das Abstractumanstat de Personen, denen es eigen-

drucksvolle hervor heben. 7. in agros, nach thren Bestigungend. h. nach Hause.

- 28. q. post diem quartum quam fur das geWdhalichere quarto die

Postquam. - supra es. c. 22 4.

168쪽

50 Do sillo Gallico.

monStratum est, quae equites sustulerant, ex superiore portu leni vento solverunt. Quae cum appropinquaret Britanniae et ex castris viderentur, tanta tempesta subito coorta est, ut nulla earum cursum tenere posset, sed aliae eodem, unde erant profectae, referrentur, aliae ad inseriorem partem insulae, quae est propius solis occasum, magno Sui cum periculo deicerentur; quae tamen ancoris iactis cum fluctibus complerentur, necessario adversa nocte in altum provectae continentem petierunt. 29. Eadem nocte accidit, ut esset luna plena qui dies maritimos aestus maximos in Oceano efficere consuerit, nostris que id erat incognitum. Ita uno tempore et longa naVes, quibus Caesar exercitum transportandum curaverat quasque in aridum subduxerat, aestus compleverat, et oneraria8, quae ad ancora erant deligatae, tempestas amictabat, neque ulla nostris facultas aut administrandi aut auxiliandi dabatur. Compluribus navibus fractis reliquae cum essent funibus, ancoris reliquisque armamentis amissis ad navigandum inutiles, magna, id quod neceSSe erat accidere, totius exercitu perturbatio facta est.

hier intransiti habAegein . 2. ad inferiorem artem insulae,nae der estkliste Britanniens. magno sui eum perierio mit groster Gelah mr thre ergon . Durch den Genet ori des Pron pers anslatides sons geW6hnlichen Pron. P088. vir die sidende Person mehr her-

3 ancoris iactis scit um in de Nahade Insel gualet n. - adversa nocte, trot de ungunstigen, stlirmischen Nachi. - continentem scit Galliam. 29. 1. Eadem Mocte. Es a die Nach vom 30. Eum 31. August a. 65. qui dies ac voraulaegangenem eadem nocte. Die Nachi, melche in Tot des astronomischen ages St, vir dure diesen aher bestimini. cf. IV. 1. I hieme, qui annus. aestus marimos. Springfluten', welchegur sit de Volt und eumondes

169쪽

Neque enim naves erant aliae, quibus reportari possent, et omnia deerant, quae ad reficiendas naves erant usui, et, quod omnibus constabat hiemari in Gallia oportere, frumentum his in locis in hiemem provisum non erat.

30. Quibus rebus cognitis principes Britanniae, qui post

proelium ad Caesarem convenerant, inter e collocuti, cum equites et naves et frumentum Romanis deesse intellegerent et paucitatem militum ex castrorum exiguitate cognoscerent, quae hoc erant etiam angustiora, quod sine impedimentis Caesar legiones transportaverat, optimum actu esse duxerunt, rebel 2lione facta frumento commeatuque nostros prohibere et rem in hiemem producere, quod his superatis aut reditu interclusis neminem postea belli inferendi causa in Britanniam transiturum confidebant. Itaque rursus coniuratione saeta paulatim ex castris discedere ac suos clam ex agris deducere coeperunt. 31. At Caesar, etsi nondum eorum consilia cognoverat, Itamen et ex eventu navium suarum et ex eo, quod obsides dare intermiserant, fore id, quod accidit, suspicabatur. Itaque ad omnes casus subsidia comparabat Nam et frumentum ex agris cotidie in castra conserebat et, quae gravissime afflictae erant naVes, earum materia atque aere ad reliquas reficiendas utebatur et, quae ad eas res erant usui, ex continenti comportari iubebat Itaque, cum summo studio a militibus ad 3ministraretur, duodecim navibus amissis, reliquis ut navigari comm0 de posset, effecit.

4. neque , . . et Dem neque eni- aprichi et . . . On, etches. um den

170쪽

De bello Gallico.

32. Dum ea geruntur, legione ex consuetudine una frumentatum mi88a, quae appellabatur septima, neque ulla ad id tempus belli suspicione interposita, cum pars hominum in agris remaneret, pars etiam in castra ventitaret, ii, qui pro portis castrorum in statione erant Caesari nuntiaverunt pulverem maiorem, quam consuetudo ferret, in ea parte videri, quam in partem legio iter fecisset. Caesar id, quod erat, suspicatus, aliquid novi a barbaris initum consilii, cohortes, quae in Stationibus erant, secum in eam partem proficisci, ex reliquis duas in stationem cohortes succedere, reliquas armari et confestim sese subsequi iussit. Cum paulo longius a castris processisset, suos ab hostibus premi atque aegre sustinere se conserta le- gione ex omnibus partibus tela conici animadvertit. Nam quod omni ex reliquis partibus demesso frumento pars una erat reliqua, suspicati hostes huc nostros esse venturos, noctu in silvis delituerant; tum dispersos depositis armis in metendo occupatos subito adorti, paucis intersectis reliquos incertis ordinibus perturbaverant, simul equitatu atque essedis circumdederant.

I 33. Genus hoc est ex essedis pugnae Primo per omneS

cf. Eu I. 6. 1.2. aliquid novi. . . initum consilium, epexegetischer Sata, id quod erat. cf. I. 5. I. - cohortes, quae in

3. sustinere, absolui. cf. 2 c. 11. 6.

confert legione, Abi abs. Die Legion a in ine dichte Hausen

5. depositis armis in mei. Occupatos,ngliere rhlarungo dispersos. ineertis ordinibus. De gerstreuten