C. Iulii Caesaris Commentarii de bello Gallico

71쪽

Lib. I. 45-47.

6547. Biduo post Ariovistus ad Caesarem legatos mittit 1 Velle se de his rebus, quae inter eo agi coeptae neque per

fectae essent, agere cum eo: uti aut iterum colloquio diem constitueret aut, si id minus vellet, e suis legatis aliquem ad se mitteret Colloquendi Caesari causa visa non est, et eois magis, quod pridie eius diei Germani retineri non potuerant, qui in nostros tela conicerent. legatum e Sui Sese magno cum periculo ad eum missurum et hominibus feris obiecturum existimabat Commodissimum visum est Gaium Valerium Pro 4 cillum, C. Valeri Caburi filium, summa virtute et humanitate adulescentem, cuius pater a Gaio Valerio Flacco civitate donatu erat, et propter fidem et propter linguae Gallicae scien: tiam, qua multa iam Ariovistus longinqua consuetudine utebatur, et quod in eo peccandi Germani cauSa non esset, ad eum mittere, et Marcum Metium, qui hospitio Ariovisti utebatur. His mandavit, ut, quae diceret AriovistuS, cognoscerent et ad 5se referrent. Quos cum apud se in eastris Ariovistus conspexisset, exercitu suo praesente conclamavit: Quid ad se venirent an speculandi causa Conautis dicere prohibuit et in catenas

coniecit. 7. I. Biduo post eine Taispli

al auch de Tag, bis et dem sierechnen dahe stetit aucha 2 pridie

4. C. Veserium Procidium cs. c. 19. 3. c. Valerius Iaecus, ahrschein- Ite a. 83 v. Chr. Statthalter on Gallien. f. Cic. pro Quinct. 7. 28. - qua multa aus linguae gu egiω

Walther, Caesaris bell. GaII. I

cf. V. 16 4 nunquam conserti, sed rari proeliarentur. Sall. Iug. 4. Imultus atque ferox instare. - quod . . non 88et als Ε'amn des han-

cf. II. 32. 2 in Nervus. b. c. I. 85 10 in se. 6. an docti Wohitur'. ach eineraligemeine Frago lette das disjunktive an sine Frage in in elcher de Redenda eius Vermutun algallein lilii hinstelli. - Onantis ober die Form de Ace. f. Euc. 18. 3.5

72쪽

Dε bello Gallico.

48. Eodem die castra promovit et milibus p Suum Sex a Caesaris castris sub monte consedit. Postridie eius diei praeter castra Caesaris suas copias traduxit et milibus passuum duobus ultra eum castra secit eo consilio, uti rumento Ommeatuque, qui ex Sequanis et Aeduis supportaretur, Caesarema intercluderet. Ex eo die dies continuos quinque Caesar pro castris suas copias produxit et aciem instructam habuit, ut, si vellet Ariovistus proelio contendere, ei potestas non deesset. Ariovistus his omnibus diebus exercitum castris continuit, equestri proelio cotidie contendit. Genus hoc erat pugnae, quo Se Germani exercuerant. quitum milia erant sex totidem numero pedites velocissimi ac sortissimi, quos ex omni copia singuli singulos suae salutis causa delegerant cum his in proeliis versabantur. Ad eos se equites recipiebant: hi si quid erat durius, concurrebant, Si qui graviore vulnere accepto equo deciderat, circumsistebant; si quo erat longius prodeundum aut

celerius recipiendum, tanta erat horuni exercitatione celeritaS, ut iubis equorum sublevati cursum adaequarent. Κap. 48-54.

frumento commeatugue f. E c. 39. 1. - Sequani3 cf. E c. 1. 6.

Wegung. - ut . . non deesset istisin

Finalgala; non deesset esset ober die Litotes L, c. 35. 4. 4. Mercitum, das Fussvolhim Gegensat g equites. s. II. 11. 2.

ra curam.

73쪽

Lib. I. 48-50.

49. Ubi eum castris se tenere Caesar intellexit, ne diutius 1 commeatu prohiberetur, ultra eum locum, quo in loco Germani consederant, circiter passus sexcentos ab iis, castris idoneum locum delegit acieque triplici instructa ad eum locum venit. Primam et secundam aciem in armis esse, tertiam castra munire 2 iussit. Hic locus ab hoste circiter passus sexcentos, ut dictum sest, aberat. Eo circiter hominum numero sedecim milia expedita cum omni equitatu Ariovistus misit quae copiae nostros perterrerent et munitione prohiberent. Nihilo secius Caesar, ut ante constituerat, duas acies hostem propulsare, tertiam opus perficere iussit. Munitis castris duas ibi legiones reliquit et spartem auxiliorum, quattuor reliqua in castra maiora reduxit. 50. Proximo die instituto suo Caesar e castris utrisque icopias suas eduxit paulumque a maioribus castris progreSSuSaciem instruxit, hostibus pugnandi potestatem secit. Ubi ne atum quidem eos prodire intellexit, circiter meridiem exercitum in castra reduxit. Ium demum Ariovistus partem suarum copiarum, quae castra minora oppugnaret, misit. Acriter utrimque usque ad veSperum pugnatum est. Solis occasu suas copia 3Αriovistus multis et illatis et acceptis vulneribus in castra reduxit. Cum ex captivis quaereret Caesar, quamobrem Ariovistu8 4

e. 24. 2.

3. eaepedita Das artic is an- stat an de Genet hominum ais Apposition au milia egoge cf. II. 4. b armata milia centum, agegenaus de Geneti IV. 1 4 singula milia

5. in castra maiora Dasselbe betandsita in drdlicher Richiung, tWa3600 m. sudlichion Sennhelis Cernay3.50. I. instituto suo, de Ablativdes eWeggrundes. f. VII. 24. . . c. III. 110. 5. - inuruaeit . . fecit. De asyndetisc angeschlossene Satagieb die Folgerun au dem vorher- gehenden asyndeton conclusivum . 2. ireiter Wird gelten ais Prsip. miteinem asus verbunden. f. Cic. adlam. XIV. 5. 2 circiter Idus No

vembris.

V. 28. I depugnare. b. c. III. 1. 1 decernere. - sortibus durchiose μ-

74쪽

De bello Gallim.

proelio non decertaret, hanc reperiebat causam, quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut matresfamiliae eorum sortibus et vaticinationibus declararent, utrum proelium committi ex usu esset necne; eas ita dicere non esse fas Germanos Superare, si ante novam lunam proeli contendissent.1 l. Postridie eius diei Caesar praesidium utrisque castris, quod satis esse visum est, reliquit, omnis alarios in conspectu hostium pro castris minoribus constituit, quod minus multitudine militum legionariorum pro hostium numero valebat, ut ad speciem alariis uteretur; ipse triplici instructa acie usque ad

castra hostium accessit. um demum necessario Germani suas copias castris eduxerunt generatimque constituerunt paribus intervallis, Harudes, Marcomanos, Triboces, Vangi0ne8, NemeteS, Sedusios, Suebos omnemque aciem Suam redicet carris circum dederunt, ne qua pes in fuga relinqueretur Eo mulieres

5 ante novam lunam Nachoac. Germ. 11 alte de Germanen Neu

c. 26. 3.

75쪽

Lib. I. 50 52. 69

imposuerunt, quae in proelium proficiscentes passis manibus flentes implorabant, ne se in servitutem Romani traderent. 52. Caesar singulis legionibus singulos legatos et quae IStorem praefecit, uti eos testes suae quisque virtutis haberet; ipse a dextro cornu, quod eam partem minime firmam hostium 2e88 animadverterat, proelium commisit. Ita nostri acriter inrahoste signo dato impetum fecerunt, itaque hostes repente celeriterque procurrerunt, ut spatium pila in hostes coniciendi non daretur. Reiectis pilis comminus gladiis pugnatum est 4 At Germani celeriter ex consuetudine sua phalange facta impetu gladiorum exceperunt Reperti sunt complures nostri milites, qui in phalangas insilirent et scuta manibus revellerent et desuper vulnerarent. Tum hostium acies a sinistro cornu pulsa atque in fugam conversa esset, a dextro cornu Vehementer multitudine suorum nostram aciem premebant. Id cum animadvertisset Publius Crassus adulescens, qui equitatui praeerat, quod expeditior erat quam ii, qui inter aciem versabantur, tertiam aciem laborantibus nostris subsidio misit.

Legionen. f. c. 10. 3. - quaeriorem.

de linken luget de Germanen. 3 signo dato f., II. 21. 3. itaque - et ita. 4 eae consuetudine sua cf. II. I9 2, Wo de biolae bl sic findet. phariange facta f., c. 24. 4. 5. complures nostri milites. Im Lat. vird das Possessivpronomen mi oderohne Subst. ii dem vortiergehenden

de Form des Gen. part verbunden, sonder i gleichen asus angelagi. cf. Iv. 12 2 compluribus nostris deiectis. VII. T. I tres suos manipulares u. a. Soli edoch de Gegensat de Gangen u seine Tellenhervorgehobe merden, an stehendis rapositione ex derrae. s. II. 17.2. - inphalangas, der Plural denunach Dio Cass. XXXVIII. 49 rottetensic die Germanen in Hausen vo 300

76쪽

Do bello Gallico.

1 53. Ita proelium restitutum est, atque omnes hostes terga verterunt neque prius fugere destiterunt, quam ad flumen Rhenum milia passuum ex eo loco circiter quinque pervenerunt. Ibi perpauci aut viribus confisi tranare contenderunt aut lintribus 3 inventis sibi salutem reppererunt. In his fuit Ariovistus, qui naviculam deligatam ad ripam nactus ea profugit; reliquos omnes equitatu consecuti nostri interfecerunt. Duae fuerunt Ariovisti uxores, una Sueba natione, quam domo Secum duxerat, altera orica, regis Voccionis soror, quam in Gallia duxerata fratre missam: utraeque in ea fuga perierunt. tuae filiae harum altera occisa, altera capta est Gaius Valerius Procillus, cum a custodibus in fuga trinis catenis vinctus traheretur, in ipsum Caesarem hostis equitatu persequentem incidit. Quae quidem res Caesari non minorem quam ip8a victoria voluptatem attulit quod hominem honestissimum provinciae Galliae, Suum familiarem et hospitem, ereptum e manibus hostium, sibi restitutum videbat, neque eius calamitate de tanta voluptate et gratulatione quicquam ortuna deminuerat. Is se praesente de

nichi tetigenommen. - tertiam aetem cs. c. 24 2 g triplicem aciem.

53. I. ad flumen Rhenum. Die Germanen Ohen on dem Schlacht- Dido in silicher Richiungis unachst bis gur Ili, etche lasther inen Arm de Rheines iidete.

2 perpauci f., c. 15. 2.3. Ariovistus scheint nach V. 29. 3bald nach de Schlstch gestorbenisu

sein.

4 duae fuerunt Arion uaeores Nach

eingetnen Gegenstande is de Plur. Mi uterque seli selten. f. b. c. II. 6. 5 utraeque naves. - Duae uiae. Stat de Gen. partitivus stetit eidem intellende altera . . altera das Subst. Welches das Gange ausdruistim Verhalinis de Apposition. f. b.

c. III. 108 4 tabulae unae . . alterae proserebantur. 5. C. Herius Procilius s. c. 47. 4.

trinis eatenis, die Distributivgahi trini nichi terni , ei catenae, meiStim tur vorkommend ais lurale tantum gili. - hostis ober die Form

6. ipsa vietoria. De Sieg War be- doutent den nach dem Berichi des Plut Caes. 21 selon 80000 Germanen

imaginem patris laureatam in sua gratulatione conspexit. Diuilias by Cooste

77쪽

Lib. I. 53-54.

se ter sortibus consultum dicebat, utrum igni statim necaretur, an in aliud tempus reservaretur: sortium beneficio se esse ineolumem. Item Marcus Metius repertus et ad eum reductus est. 854. mo proelio trans Rhenum nuntiato Suebi, qui ad ripas Rheni venerant, domum reverti coeperunt; quos bii, qui proximi Rhenum ineolunt, perterritos insecuti magnum ex his numerum occiderunt. Caesar una aestate duobus maximis Ibellis confectis maturius paulo, quam tempus anni postulabat, in hiberna in Sequanos exercitum deduxit; hibernis Labienum a praeposuit; ipse in citeriorem Galliam ad conventus agendos

profectu est.

7. sortibus cf. mi. 50 4 - M. Metius cf. C. 47. 4.M. I. Suebi, qui etc. f. c. 37. 4.

- - . . eae his numerum s gu

78쪽

LIBER SECUNDUS.

1. Cum esset Caesar in citeriore Gallia in hibernis, ita uti supra demonstravimus, crebri ad eum rumores afferebantur, litterisque item Labieni certior fiebat, omnes Belgas, quam tertiam esse Galliae partem dixeramus, contra populum Ro- manum coniurare obsidesque inter se dare. Coniurandi haseSSe cauSas primum, quod Vererentur, ne omni pacata Gallias ad eos exercitus noster adduceretur deinde, quod ab nonnullis Gallis sollicitarentur, partim qui, ut Germanos diutius in Gallia versari noluerant, ita populi Romani exercitum hiemare atque inveterascere in Gallia moleste serebant, partim qui mobilitate

I. 1. Latiani f. gues. 10. 3. quam au das Pradihaisnomen ego-gen. f. Evcl. 38. 1. - quam . . diseramus. In ergleichen ZWischensaigenfindet sic bei C. eben dem Per . cf. go IV. 4. 1 u. 6. auch das Plusquamperi. cf. II. 24. 1. IV. 27 2. Galliae scit de gesamte Galliens. cf. I. I. 1.2. omni paeata GaIlia, ebenses 3, das heltische Gallien ad eos fur ad se cf. Eu I. 5. 4. Ad tehi liter ita indlichen

Iuerant . . ferebant. 4tudebant.

79쪽

Lib. II. 1-3.

73 et levitate animi novis imperiis studebant ab nonnullis etiam 4 quod in Gallia a potentioribus atque iis, qui ad conducendos

homines facultates habebant, vulgo regna occupabantur, qui minus facile eam rem imperio nostro consequi poterant. 2. is nuntiis litterisque commotus Caesar duas legiones in citeriore Gallia novas conscripsit et inita aestate in interiorem Galliam qui deduceret, Quintum Pedium legatum misit. Ipse, cum primum pabuli copia esse inciperet, ad exercitum et

venit. Dat negotium Senonibus reliquisque Gallis, qui finitimi s

Belgis erant, ut ea, quae apud eos gerantur, cognoscant eque de his rebus certiorem faciant. mi constanter omnes nuntia 4 Verunt, manu cogi, exercitum in unum locum conduci. Ium 5 vero dubitandum non existimavit, qui ad eos proficisceretur. Re frumentaria comparata castra movet diebusque circiter quin odecim ad fines Belgarum pervenit. 3. Eo cum de improviso celeriusque omni opinione venisset, I Remi, qui proximi Galliae ex Belgis sunt, ad eum legatos Iccium et Andocumborium, primos civitatis, miserunt, qui dice 2 rent e suaque omnia in fidem atque in potestatem populi

4. atque iis undisWar'. Schult eonstanter ubereinstimmendμ. 238. I. Myffert 221. Anm. 2. - imperio nostro. ber de Abi temporis cf. I. 18 9. 2. I. duas legiones, die XIII. undXIV. Legion inita ae8tate nach Ansan de Sommers a b v. Chr. in interiorem Galliam Wahrschein- sic in das Gebie der Sequaner, Wo die Truppen Clisam im Winterlager Waren. Quintum Pedium, in SchWester-soh Casars. 2. cum primum . . inciperet, der

Kommens liem. 3. Senones, ein heltisches Vol gwischst Loire und Sein Wohnhast. s. V. 54 2 civitas imprimis firma et magnae inter Gallos auctoritatis. 5. Tum vero da vollenda μ. - bitandum non eaeistimavit quin Nachdem neglerte Gerundium on dubitare in de Bedeuiung Bedenhen tragen setZ C. quin cf. III. 23. non cunctandum existimavit, quin, ebens b. c. III. T. 2.3. I. celerius omni opinione, nach-drucksvolle als omnium opinione, Wolchos i sons in ahnlichenmen-dungen ei C. finden. f. VI. 30. I. VII. 56. 3. - Remi, in machtiges belgisches Vol gwischen de Narno unlder Aisne. - Galliae, scit dem heltischen Gallie und4War in de Rich- tun des arsches fisars. - ea Belgis inter Belga8.2. permittere, mi auSgelassenem Subjehisaccus. Nei dieser gugleicholaek ist. s. II. 1. 3. V. 20. 2. vi fidem atque in potestatem e per-Diuiliasum G

80쪽

Do ballo Gallico.

Romani permittere, neque se cum Belgis reliquis consensisse neque contra populum Romanum coniurasse, parato8que e8M et obsides dare et imperata sacere et oppidis recipere et lau- 4 mento ceterisque rebus iuvare reliquos omnes Belgas in armis 5 Sse, Germanosque, qui cis Rhenum incolant, sese cum his coniunxiSSe, tantumque esse eorum omnium furorem, ut ne Sue88iones quidem, fratres consanguineosque uos, qui eodem iure et isdem legibus utantur, unum imperium unumque magi- Stratum cum ipsis habeant, deterrere potuerint, qui cum his

consentirent.1 4. Cum ab his quaereret, quae civitates quantaeque in armis essent et quid in bello possent, sic reperiebat Plero8que Belgas esse ortos ab Germanis Rhenumque antiquitus 2 traductos propter loci fertilitatem ibi consedisse Gallosque, qui ea loca incolerent, expulisse solosque esse, qui patrum noStrorum memoria omni Gallia vexata Teutonos Cimbrosque intras fines uos ingredi prohibuerint qua ex re fieri, uti earum rerum memoria magnam sibi auctoritatem magnosque spiritus in re militari sumerent. me numero eorum omnia se haberemittere, usdruc fur die Dei illige

Nach einer Negation finde sicha tersde Gegensat duro que et oder ac angelagi, o Wir m euischen ine Adversativpartihelis setgen plegen IV. 36. 4 et paulo infra delatae sunt.

IV. 35. 2 ac terga verterunt. - rec pere . . iuvare Mil. Caesarem.

5. Germanos, qui cis Rhenum ineolant dies Werde c. 4. 10 aulae-2ahit. - Suessiones, belgisches Volhwestlichion den Remern - eodem iure et isdem lembus utantur cf. uo. 28. 5. - isdem, eisdem, etches sic bei C. nur . c. m. 4. Ι 82 3 findet. - imperium, die MilitArbe- horde, magistratus, die Civilbehdrde. potuerint s. I. 11. 3 et debue

rint.

. 1 si reperiebat Lisu I. 14. I. reperiebat e machi ausfindig'. Das Imperi seleti in lederhoites Fragen Voraus - ortos ab Germanisci Tacit Germ. 28 reveri et Nervii circa affectionem Germanicae originis ultro ambitiosi sunt. ahrscheinlic haben die ingeWanderten Germanen die Sitte und die Spracheder esiere Gallier angenommen. 2 patrum NO8trorum memoria nach

de Schlach bei Norda a II 3 v. Chr. omni Gallia, mi Augnahme des bel-gischen Galliens. - ingredi prohibuerint Nach prohibere fetet C. stet denInfin. de Acc. c. Inf. cf. IV. 24. I. VII. 17. 1 v. d. nur Hirtius VIII. 34. 3 quominus. - prohibuerint und 4 cognoverint, uber denMech set des Tempus in de or obl. cf. gud 44. 2.3. memoria, abi causae.