장음표시 사용
151쪽
1 6 physica disput. XL Art. I.
inscrinile Geometriam elemanta quasi dixisset principia totius M thematicat. Unde ctiam mos obtinuit , ut qui adhuc versantur in primis liminibus alicujus disciplinae, cujus tyrocinium ponunt elamentarii dicans ir , in quo sensu legitur alicubi dictum a Seneca. Turpis Orioco res elementariua senex. Nune vero apud Physico, cINinenta dicuntur ea corpora, quae prima veniunt in compositionem aliorum , ut ignis . aer , aqua , & terra, quibus ex naturali dispositione id perfacile est ut misceantur , dum alia per aliorum sinus cune& eundo stringuntur, quare sorte a . Graecis dicuntur σοιχμ απο σεὐυν , quod est ire ac pervadere. Qine physica clementorum acceditio jam fusius explicabitur. v Notandum secundo Aristotelem lib. 3. de caeso c. 3. sic loqui deesso ' ai mentis physicis. Sir igiιur id corporum elemenιum , in quod catera
Meeptio ιorpora dividuntur, in quibuι ins potentia aut actu ; hoe enim utra eorum modo D habet, adhue ambigitur , lsium autem es in firma diversaphat fi indioisibila, & turis lib. s. Metaph. cap. 3. Similiter etiam corporum elementa dicant ea ultima, in qua corpora dividantur, illa vero non amplius in alia specie disserentia corpora omnibu/ vcr. commune es , illud cujusque esse elementum , quod primum cuiqua inest, ex quibus verbis haec una tantum colligi potest definitio. Elementa casiunt, ex quibus inexistentibus caetera corpora prim5 componuntur &in quae ultimo resolvuntur. At circa hanc disti nictionem in Scholis Aristotelicis bone Deus quot jurgia , quot commental eo tantum fine excogitata ut adinveniant discrimen , quod praesuppomine Aristotelem agnovisse inter elementa & principia: nam , inqui lint , ipse etiam clementa ex principiis constant , nempe ex materia & forma. Nec d sunt qui definitionem illam non sim gravissima in suum Principem ostensa propugnant lubobscuram esse & falsam: sed immerito, ut colligetur ex dicendis in assertione sequente , in qua ostenditur elemcnta nihil aliud esse juxta communem notionem , quam Corpora quae
dam simplicia, ex quibus quaecunquo simplicia non sum , compo
152쪽
interim illa sint oe illis tantum competit communisaeotis elementorum fecundum phsicam acceptionem.
PRORAτuR primo. Per corpora simplicia ea intelligo, quorum
omnes partes sunt homogeneat, i l est, similares r atqui admitti debent corpora, quorum partes sint homogeneae: ergo &c.Probatur minor. Nisi darentur corpora, quorum partes essent homogeneae, sequer ur tot esse getaera rerum quot sunt numero partes, ex quibus quaecunque in Mundo sunt eorpora componuntur: sid hoc est nisum et ergo &C. Mquela majoris constat; aut si plures partes reperirentur alicubi ejusdem generis, hoc ipso cuidens esset dari corpus , cujus partes esset thomogeneae. Neque enim per corpus hic intelligimus molem aliquam compactam ; sed summam aliquam partium, ubicumque Lan . in sint illae partes ; quo paeto particular ignis ubicumque sint seu unitar, scii disperis, modo sint ejusdem is cris, dicuntur pertinem ad unum corpus ignis homogeneiam , & sie de aliis. Minor vero pro batur , quia alias sequeretur iace esse duas scintillas igneas ejus. lam generis , sive speciei , nec duas guttulas aqueas , nec duas atomos , ut ita loquar, aereas S c. quod nulla ratione potest astrui: quis enim intcr cas advertit discrimen aliquo l si issicisus genericum aut specificum Z Ergo Sc. Probatur secundo. Dantur corpora qnae sunt consimilia valde inter se, ut duo ligna, duo ova, duo poma,ne quid dicam de hominibus, cle Iconibus, equis, & aliis individuis cujuslibet speciei intcr se comparatis r atqui illa consimilitudo non oritur nisi ex partibus homogeneis, ex quibus constant: ergo dantur partes homogeneae', ideoque corpora homogenea in sensu jam explicato. Ma)or constat non solum quoad externam', scd praeterea quoad intrinsecam similitudinem proprietatum utrisque conventcntiunt. Minor vero probatur, quia partes, quae non sunt homogeneae, non sunt similes , ideoque corpora quae componerentur ex illis, non essent consimilia; unde quippe potost similitudo corum prodire nisi ex similitinii ne partium p ergo &c. Quod solidius probabitur hoe discursu. Vel enim partes , ex quibus omnia & singula corpora componuntur, sunt omncs ejusdem generis, vel omnes diversi, vel aliae quidem unius , aliae vero
153쪽
compossistionem ex materia& forma
alterius. Non primum , quia sic unita es t diversitas rerum specifica . quippe quae proeli re non potest ex sola configuratione partium uusdem generis , ut deinde adversus Cartesium & Gallendum probabitur: nec Deundum , quia rursus sic nulla esset specifica convenientia , qtiam utique sola configuratio aut qualiscunque di spositio partium diversi generis numquam efficeret, ut satis constat. Ergo superest alias quidem esse unius generis , alias vero alterius ἔ α sic Obtinentur corpora homogenea ; haec autem ca sunt , quae voco simpliciar Ergo Sc. Dixi deinde in assertione solis corporibus simplicibus competere
eommunem notionem clementorum secundum physicam acceptionem.
Et ratio est , quia sola corpora simplicia in eo quod simplicia sint ,
sunt incomposita ex altis , & sic veniunt prima in compositionem, de rursus non potiunt ulterius rcsolvi r atque ita sunt ea ultima.'in quae aliorum omnium possit fieri resolutio. Talia vcro ex commuinni notione secundum physicam acceptionem sunt clementa , nempe quod prima in omnium mixtorum compositionem veniant, & eorum resolutionem ultima concludant. Ergo hoc pacto sola corpora simplicia sunt clementa physica , de quibus asstur, de de quorum numero agetur in arti eulo sequente. objicies Primo. Nulla sunt corpora simplicia r ergo tum nulla ad mitti debent , tum illis non competit notio clementorum ; alloquiuut ea nulla sunt . ita etiam nulla ostent clementa. Probatur anteccindens , quia si quae effetat corpora simplicia , corporea illa simplicitas maxime conveniret igni , aeri , aquae & terrae ; at illis non convenit, tum propter commixtionem ac impuritatem, quae in illis advertitur rium propter compositionem ex materia & forma. Nam ex materia quidem componuntur , ut patct ἔ scd praeterca etiam componuntur αλrma ; alioquin non differreiu ab invicem , quia non disterrent per materiam , quae omnibus aeqvd in communis. Unde quia nihilominus ignis, aer , aqua & terra admittuntur communiter pro elementis , hinc sequitur ad notionem physicam clemcntorum non PersInere , quod sistit corpora simplicia.
Adde quod nulla sunt corpora , quae non constent ex partibus , &similiter nulla sunt quae non possint reselvi in illas , sive sint ejusdem . sive sint diversi generis: atqui ex hoc rursus sequitur tuin nulla corpora esse simplicia . siquidem composita ex partibus ; tum notionem clementorum non competere illis . si quae essent , sed potiori jure partibus , ex quibus primo constant , R in quas ultimo reselvi possint. Iino nec Partibus istis colorcis , si de clementis strictissime
154쪽
acceptis quaestio sit , conveniet notio elementorum, quia adhuc par-tra illae quantumvis minima: ex sua materia & sorma constant , ut in jam dieiis intestigitur , dc in utramque retavi possunt. Quare sievel praeter materiam de formam clementa nulla sunt , vel si quae alia sunt , at certe non sunt corpora simplicia : ergo &c. Resp. negando antecedens , ad ciijus probationem concessa majori nego minorem de dico primo impuritatem , quae ex commixtione accidit, non obstare simplicitati sive ignis , sive acris , deci pro ea enim simplicitate sufficit quod singulae quaevis particulae ignis sint ignis , de singulae quaevis particulae aeris sine aer , &c. Id vero illis perinde convenit sive sint segregatae, sive sint commixtae ; quia commixtio nulla corrumpit entitates rerum , quae commiscentur , ut praesertina constabit in dicendis de incorruptibilitate clementorum. Dico tum secunaso non convenire clementis compositionem ex materia & sorma nisi metaphysicam , quae toto caelo ditari ab ea , quam Aristotclici propugnare solent in suis lycaeis : at compositio inetaphysica non obsitat simplicitati physicae, de qua agitur. Dico itaque ignem v. g. constare ex materia , quae est ipsa eutitas ignis considerata secundum rationem materiae , id est , cntis passivi , & rursus constare ex serina , quae similiter est ipsa entitas ignis considerata secundum rationem formae , id est , entis activi. Sed haec activitas ignis non disteri ab entitate ignis ; alioquin non magis pertineret ad entitatem ignis , quam ad cntitatem aeris. Per hanc itaque adtivitatem differunt clementa ab invicem ae valde convenientius , quam per sormam Peripateticam , quae fingitur physice distincta ab eadem materia , in qua gignitur. Dei e nec materia elamentorum cst communis nisi metaphysice , quare non deerit disclimen specificum inter clementa independenter a physica illa compositione , aut potius fictilia, cx materia & forma diuinctis. Ad id vero quod additur , concessa majori nego minorem , pro
cujus probatione solvenda tantum notabitur elementa non vocari a nobis corpora simplicia , nisi relative ad alia corpora , quae ex partibusheterogeneis componuntur, eo quod ipsa non constent nisi ex homo. gentis ; nam omnes partes ignis sunt ignis, at non omnes partes Iigni v. g. sunt lignum , nec omnes partes caruis sunt caco , &c. Et hoc lensu lignum , carnem, δύα vocamus corpora mixta , sive composita ; at igncm , aerem , dcc. vocamus corpora miscibilia , id est, elementaria & simplicia. Deinde etiam corpora haec simplicia non dicuntur clementa , nisi ratione partium , quae clementares sunt, idta , simplices , ex quibus proinde primo componuntur mixta. in
155쪽
X Opponi. tui hci. mogenei ras quae est inmixtis.
Sed salinsum estea e ge ultimis
iueo P0sica disput. XI. Art. I.
quas ultimo abeunt , & sic instantia nullam patitur difficultatem. Quod vero dicunt rursus partes clementares singulas ex materia &forma componi & in utramque resolvi posse pro fabula est habendum , nisi intelligatur de compositione de de resolutione smiliter metaphysica , quae simplicitatem elementarem non adimit. objicies seeeunssio. Corpora simplicia ex dictis in assertione ea sunt .
quorum partes sunt homogeneae r atqui plurima sunt corpora , que rum partes sunt homogenear , nec tamen sunt clementa et ergo corpora simplicia nihil iuvant ad notionem clementorum. Probatur minor. Omnes partes auri sunt aurum, omnes partes ligni sunt lignum,&ci divide enim aurum aut lignum in quam minutissima potueris ramenta , nullumque tandem invenies , quod non sit aurum aut lignum. At hoc quid est , nisi partes auri & ligni esse homogeneas ppartes siquidem totius esse homogeneas nihil aliud est , quam cas esse eiusdem persectionis & dcnominationis ; at omnes partes auri & ligni sunt ejusdem persectionis & denominationis , quia tam quaelibet pars auri est aurum ; quam qua libet pars ignis sit ignis , &c. nec tamen
aurum ponitur pro elemento. Ergo dec. Adde quod aliunde ad rationem formalem clcmentorum non requiritur quod sint homogenea; quia quamvis non essent homogenea, nihilominus cssent inistibilia, ad eundem modum quo liquores heterogenei commiscentur. At illa miscibilitas pro constituenda ratione formali clementorum sussiceret : quid enim aliud requiritur ad hoc ut quaedam corpora elementa sint, nisi ut ex illis prodeant mixta haec vero prodibunt ex illis modo sint miscibilia , quamvis non sint homogenea : crgo &c. Ac tum potuisset Deus producere corpora homogenea , & illa non ordinare ad compositionem mixtorum, in quo casedarentur corpora homogenea , sive simplicia , quae non essent cle
menta : ergo non exponitur accurate notio elementorum diccndo ea
esse corpora simplicia. Resp. & ut capias illico solutionem objectionis dico mixta posse dupliciter dividi aut ultima divisione , aut non ultima , oicut partes eorum aliae quidem sunt ultimae , aliae vero non ultimae. Nunc itaque partes auri , aut ligni &c. ad quas per abrasionem aut sectionem de venitur non sunt ultimae , neque divisio per quam attinguntur est ultima ; haec enim non abradendo aut secando, sed alterando ac eo rumpendo vi ignis aut aliter solet ac potest fieri. Unde videmus lionum vi ignis in fumum , in humores , & cineres solvi ; quae resolutio per myionem vel abrasionem nunquam fieret. Suam etiam soluti rem aurum ab igne patitur , licet magis laboriolam & in sua tandem
156쪽
principia abit, qiiaecunque interim illa sint. Ex quo patet non omnes partes auri S ligni &c. esse aurum & lignum ; sed eas tantum ad quas per proximiores quasdam divisiones pervenitur , secando aut aliter. Ac denique si omnes minimae particulae auri sive , quod idem est, ubi de resolutione agitiir , ultimae , homogeneae essent , sicut omnes minimae particulae ignis sunt ignis , cas pro elementatibus Physica nostra reciperet, qui inter elementa & mixta hoc unum discrimen& paucis contentum ponit , quod clementa sint substantiae homo
seneae , mixta vero heterogencae.
Ad instintiam deinde additam respondeo non quaecunque corpora miscibilia esse elementa ; alioquin ea omnia , quae quida praesertim sunt aut liquabilia , pro clementis habenda estent sed ea tantum pro elementis accipi , quae sunt prima miscibilia. Ad hoc autem ut sint prima miscibilia necesse est homogenea esse , ut patet : nain aliter ex multis licteroseneis partibus ante commixtis coaluissent, & sic ipsa non prima miscibilia essene , sed mixta. Quod vero adjutariat potuisse Deum creare corpora quartiam simplicia & non ordinare illa ad coinpositionem mixtorum , id verum quidem est ; at nihilominu
clementa inent , quia licet actu non componerent mixta , idonea tamen essent ad hujusmodi compositionem . aut , ut verbo dicam .essent elementa in aetii primo. Et sic superest communem notionem physicam elementorum omnino apte & convenienter exponi asscrendo ea nihil esse . nisi corpora simplicia , seu homogenea , quae primo veniunt in compositionem mixtorum . & eorum resolutionem ultimo
Colliges iam ex dictis toto articulo evidentiam doctrinae Maigia ni , qui nullum agnoscit discrimen inter principia rerum naturalium& clementa. Nam principia quid sunt etiam ad sensum Aristotelis, nisi ea quae neque ex sese , neque ex aliis , sed ex ipsis omnia fiunt pclementa vero quid ad mentein ejusdem Plillosophi nisi ea , cx quibus primo componuntur omnia id est , illa eadem omnia & in quae uitlino resolvuntur Coinr nunc utramque illam notioncm , S: miram utriusque identitatem advertes , praesertim postqualia dcinccpsostensum fiterit elementa nec generari , nec corrumpi ; & naturalem ex se ipsis activitatem obtinere , quae ad quaevis corpora naturalia progignenda ac constituenda sufficiat ; sed prius de clemeitiorum numero disputabitur.
homogeaeneitas est necessatia in elementix.
157쪽
iuea P0stica disput. XI. Art. II.
torum. OTANDUM primis in hoe disserre elementa a mixtis, quod haec sola generatione produci possint: omnis enim mixtio praesupponit paties miscibiles, atque ita iubjectum, ex quo fit et clementa vero sola creatione, quia. productio eorum non est mixtio, seu compositio et alioquin non essent prima componentia , sed composita : nec essent prima misci bilia , sed mixta. Quae tamen doctrina proprie ac structe loquendo non debet accipi , tuli de particulis primis eIementaribu&, ex quibus tota elementi coagmentatio dissultat e nam neque totum , licet homogeneiam ,. si in ratione ενιλι sumitur, subjacet creationi qua res oriuntur δ nihilo ; at totum non o nihilo , sed ex partibus praejacentibus oritur. Hinc ostensum fuit, ubi de continuo agebatur, admittendas esse in eo particulas instetiles, sive atomas, ex quibus primo fiat & in quas ultimo possit dividi ; quatenus in eo admitti debet aliquid, quod respondeat creationi: at reperire nihil est , nisi, admittantur partes atomae, quod idem est ac partes primae & simplices & prorsus extensionis incompositae, quas ideo vocamus puncta, sive minima physica. Et hoc mihi visum suit praenotandum, aut potius ex demonstratis alibi recolendum , ut magis intelligatur notionem elementorum perinde ac principiorum non convenire, si stri- iste loquamur ; nisi solis primis particulis elementaribus, quibus quippe solis competit creari , unde habent quod siue primo componentes , quia sunt omnino, incompositae. Notandum seonvio proprietates Omnes mixtorum non prodire, nisi ex proprietatibus clementorum; ita ut sicut mixta non habendmolem corpoream , nisi quam ex elementis secundum molem con junctis accipiunt , ita nec activitatem ullam habeant, nisi ex iisdemseeundum adtivitatem unicuique propriam combinatis. Et idem die
158쪽
de passivitate , ut ita loquar ; nam proprietates naturales aliae aeti. vae sunt & aliae passivae juxta conceptum naturae, qtiae est principium motus ti quietis , id est , actionis 8e passionis. Hinc sequitur eo plura admitti debere elementa, quo plura sunt genera Proprietatum naturalium, quae in mixtis deprehenduntur. Haec ver5 cum sere sinε innumera, mirum est poritisse a Gassendo propugnari unicum et mentum ; nam revera unicum propugnavit , dum non admisit pro compositione mixtorum omnium , nisi atomos unius speciei , ut docuerat Epicurus. Et rursus mirum est potuisse in ejusdem errorix angustias labi Cartesum : nam similiter iste , licet tria elementa materiae subtilis, globulosae, & striatae pro principiis physicis r
rum Enumeret, revera tamen nonnisi unum admittit e quia figura quaxunque illa sit, non variat esementi naturam , sicut nec mixtiue deinceps Art. s. probabitur Caeterum diversas de numero elementorum sententias, quae apud Authores passim leguntur, non opus est, aliter recensere aut consutate, quam stabiliendo assertionem sequoi item , in qua probabitur, admittenda esse longe plura quam quatuor element .
Admittenda sunt plura , quam quatuor Elementa , ae proinde praeter ea notissima corpora Terram , Aquam , Aerem . tignem, quae 'vulgo pro Element f habentur , quaedam alia admitti dePent,
quaecunque interam illa sint , quibus est. . voca
rs Elementa conῬeniat. PROBA Tu R primo. Quatuor sementa non siifficiunt ad progenerandas cas Omnes mixtorum species , quae in Mundo as III. vertuntur : ergo &c. Probatur antecellcns. Elemcnta nou coia. Speeie currunt ad progenerandas m xtorum species , nisi per divertas coinbi- mixtorum nationes, quae ex ipsis fiunt: atqui omnes possibiles quatuor clementorum combinationes. non sussiciunt ad progeiacrandas eas omnes nitioisi mixtorum species , quae in Mundo advertuntur et ergo Sc. Major est bus eleis ' evidens, quia non nisi ex diversis combinationibus clementorum mentor prodire possunt diversae proprietates naturales mixtorum , ex qua diversitate proprietatum arguitur diversitas eorum specifica , nec certo
159쪽
iue P sica dispus. XI. Art. II.
aliunde potest argui. Minor v ro probatur cvidenter, quia Omnes possibiles combinationes qua- tuor tantummodo clementorum Tabella combinati γnum pro ε, Elementis.I' non sunt nisi undecim; tales,ita i u. Iguis, Aer, Aqua , Terra. Inquam in combinationes, qua ----:rum quaelibet unci adminus ignis, Aee, Aqua ι
alia non occurrat , nam tales'--Σ---
eombinationes pro variancla I g iis a Aer, Terra.
specie requiruntur , quia plussi
vel minus unius elementi aut . - .---.-
etiam elementorum plurium adiIgnis. Aqua, diversitatem illam non sussieli,
ut latis patet. Nunc vara non --- . .
esse nisi undecim combinationes Aet, Aquai. Terra.
hujusnodi nossibiles perspicis
ex tabella hic apposita ἔ scd ---- - - - Praeterea regulam pro his eo- Aer, Aqua ahinationiblis adinveniendis pro-4, Aqua. 4 Terra.
mero paucis accipe. Sume tot numeros ab unitate incipientes in propoditione dupla quot sunt res propositae. & a numerorum eo ordine progrΡdientium summa. quam facile obtinebis detrahendo unitatem ex ultimo duplicato subtrahe numerum rerum prvositarum, d residuus indicabit Aombinationes omnes carum possibiles. Proposito itaque quater- Mario clementorum otium sie quatuor sequentes numeros Iassia quorum summa est II ; nude vero ex Is subtractis A supersunt II, dico igitur quatuor Hementa non posse combinari , nisi undecim modis. Qua regula arithmetica utitur Clavius in Commentariis ad Sphaeram Joannis a Mero Bosco. ubi computat ex n literis alphabeticis Prodire posse combinationes 8, 388, 18 , quarum nulla erit quae non contimeat unam adminus iitream, quae deficere comperietur in aliis. Et ego eadem regula usus disputa r. Phys art. q. in solutione obiectionum similiter computavi 3o tantummodo clementa posse combinari modis 1,U73.74s . 793 ; qui serie combinationum possibilium numerus sufficeret ad omnes quas deprehendimus . mixtorum species. Aepro iis suficere q. elementorum combinationes , quae non sunt Post biles supra undecim , prorsus di evidentissime salsum est: ergo &c. Neque dicas varietatem specificam mixtorum non pei dere ex sela elementorum cambinatione et sed potius ex diversitate Hrmarum, quae
160쪽
l De elementis in communi. I s
ssint in mixtis, ita ut mixta ab iisdem formis desumant varietatem specificam , E quibus composita naturalia desun uni suam : pra stitim quia impossibile est leonem v. g. di canem pertinere ad diversias species compositoriun naturalium, quin pertineant ad diversas species mixtorum. Quia vero formarum varietas peta est infinita , hinc eruetur omnis mixtorum specifica multiplicitas independenter L combinationibus elementorum. Praeterquamquod ut composita suam ha ut is am , suam similiter habcre possunt & mixta, quae peneam in diversissimas species abibunt i atque ita ruiti totus ille discursus adductus ex combinationibus computatis. Non, inquam , haec dicas. Nam nim, chimaericiim est illud discrimen, quod admittit Peripatus inter composita naturalia & mixta rmixta quippe ex. eo praecise ac serinaliter quod sunt mixta , habent in se issis virtutes clamentares ad motum & quietem sive , quod
idem eri , virtutes naturales , . quasi diceres vim ac totam persecti nem naturae, quae nihil est nisi principium motus & quietis. Sesando diversitas sermarum potius procederet a diversitate mixtorum, quam e contra ; quia serinae non generantur nisi ab agentibus naturalibus , & haec illas non generint nisi afficiendo materiam Praecxistem tri qualitatibus, quibus abi dant. Uliae seqimur omnem specifieam varietatem tarnaaritius oriri ex varaetata specifica qualitarum, quas introducunt infimateriam presimpositam agentia naturalia ; ista vero agentia aut sunt mixta. , aut simi ipsi elemcuta ad mixtorum generationem ordinata , S sic si qive essent sermae, quales in Scho. lis Aristotelicis propugnantur, , utique pcnderent ex toto a diversis qualitatum elementarium , sive miscibiliti in combinationibus. .
Te ita nec effugeretur difficultas discursus propositi admittendo Er. mas mixtorum : quia enim istae non resultarent nisi ex praevia qualitatum clementarium combinati ne afficiente materiam , nunquam efficerentur plures species Ermarum , quam praesitissent species diversae eombinationum. Et quia si tantum essent quatuor elementa , species hujusmodi combinationum non essent nisi undecim , ut proba tum est , con uenter non cons ingerent e. illis, nisi undecim diverisse species Q arum. Atque ita quocunque se vertane Adversarii iminimὸ vim efFugiunt argumenti, de quo tinctenus. PROBAT vR Secundo Coerra caelestia aut sunt mixta, aut ela menta : sed sive sint mixta, sive vimenta, hinc sequitur, dari plura elementa quam quatuor δ ergo c. Major est evidens , quia nullum datur medium inter id quod est constare omnino ex pariibus hcmo- muris, aut non constare. Nunc vero corpora illa caelestia, si com