장음표시 사용
341쪽
per igni eonvenit; at haec ci non convenit nisi adtu exsiccet. I tur ignis quidem semper est virtualiter, aut patent aliter siccus a sed non ictu aliter. Neque in hoc est ulla absurditas, cuin uota alite discurrant Philosophi de proprietatibus terum ; nec putent siccitatem esse aliter proprietatem ignis , quam risibilitatevi hominis: ad non dicunt Philosophi hominem esse continuo actualiter ridentem cur itaque dicerent ignem esse continuo actualiter siccum i Deinde similiter ex parte panni duplex distingui potest siccitas, scilicet ae-tualis, & completa ἱ illam habet, quando actualiter exsceatur ; isitam habet, postquain desiit exsiccari; verum linc aliud nihil est, quam carentia totius humoris qui pec actualem abstertionem passivam evasit. Itaque pannus postquam exsiccari desiit, est siccus cominplete, sicut ignis antequam exsiccate incipiat, est siccus potentialiter in qua distinctione adhibita & es polita habes plenam solutionem objectionis. vir. Obiicies siecundo. Si citas a nobis non aliter explicatur qu in, Addunt per abstersionem, vel carentiam humoris: atqui siccitas quocunqu: modo spectata nec in abstersione, nec in carentia humoris consisti fili, theem ergo &c. Probatur minor. Tum quia hinc sequeretur ca omnia quae carentiain miniis habeat humocis, este sicciora & nihilominus licet minus siebumo i . humoris in serro, quani in ligno, maior isti quam illi ob facili- . orem combusti bibitatem siccitas solet tribui. Tum etiam quia in valla omni carent Hamore , nec tamen ideo dicuntur sicca , sed duraia Ergo &c. Deinde vero gratis a nobis supponitur siccitate in esse proprietatem ignis specificam, cum tamen celeuin sit & ventu in Sc. ipsum etiam aciem exsiccare , ut patet ex pannis, qui Iolo acci intra cubiculum peroptime clausum expositi non difficile exsiccantur. Et mhinc coaruit quidquid hactenus pro siccitate explicanda adductum
est VIIL Resp. & concessa maiori nego minorem, ad cuius probationem ς ὀιξρος Alvenda in dico non qualerncunque abstersionem aut carentiam hu-h, ὸu, moris esse apud nos siccitatem saltem proprie dicitam; sed eam quae confund ita aliquid conseri pro combustibilitate corporis, quod est siccum. Fate- ur,lta cir enim tuni siccitatem differre , duritie, tum communiter pet- rdis' eain intelligi proprietatem. quae corpora ad ustionem disponit quam 'quam ibia siccitas sine humiditate oleos a sulphurea, &c. non sufficie ad ustionem 1 quare absurda, quae Adversarius colligit nullatenus ex assemone nosteta conseq iuntur , ut intelligituria Neque
deinde gratis ilipponitur tacitatem, scillaec activam, cise proeIie Disiligod by Corale
342쪽
eatem ignis specifieam , quatenus necesse est vim exsiccandi aut esse
igneam, aut i gaeae aequivalentem .' impossibile siquidem est, ut hutnor abstergatur V. g. e pannis maduit βοῦ quin corpuscula, quae illum abstergunt, sint valde mobilia ἱ talia autem sunt praeserti in ignea, aut vim igneam habentia. Neque obstat quod ventus, aut aer solus sine verito exsecet et id enim tantum convenit vento, aut acri calido; se ventus, aut aer si fuerit humidus non exsiccat: quamvis per accidens motus aeris humidi, & frigidi etiam ex ficeare possit, ut aperiendo poros corporum , e quibus mobiliores humoris particulae absque eompilisione ignea evolant. Et sic solvitur objectio;
iamque satis constat quid sit siccitas ignis, qui juxta definitionem humiditatis Atistotelicam esset se aliter humidus, ut insinuavi imprae
Ex dictis de sieeitate iam intelligis modum physicum, quo de humi- IX.
ditate discurri debeat; ut enim siccitas virtualis nihil est, nisi pro- Hinc erui prietas, sive potentia abstergendi humorem e corporibus madidis; ita humiditas nihil est nisi proprietas insinuandi humorem in cor- ea humiapora sicca. Ac tum ex conceptu siceitatis actualis hine activae , hine ditatis. passivae eonsistentis in abstersione humoris hinc activa, hinc passiva, venis illico in notionem humiditatis actualis seu humectationis activa & passivae eonsistentis similiter ἰn insinuatione humoris activa de passiva. Fit autem haec inminatio eo Deilius atque intimius , quo exiistiores ac mobiliores sunt partes humoris sese insinuantis , aut qua spertiores ac crebriores sunt pori, intra quos sese humor ille insinuata Neque opus est ut annotem quanta sit impossibilitas coexistentiae simini ae siccitatis & summae simul humiditatis in eodem subjecto, eum evidenter repugnet unum idemque subjectum abundare si in ut Scramnino carere vaporibus, qui humiditatem efficiunt.
343쪽
ns Phsica dissut. XIII. Art. V.
ad ignem Mementarem attinentibus.
RAETER attributa ignis hactenus enumerata nominnulla alia ad eum pertinent , de quibus agam brevia ter & sine ut Ia altercatione Scholastica, prout loleo in rebus , seu male iis facilioribus. Dico itaque prsma ignem in his saltem regionibutterrestribus nullum esse qui sit omnino liber ae solutus a commixtione cum particulis elementaribus diversi genetis. Quia si aliquando ab ea commixtione solutus esset, tum maxime , quando est excitatus , seu accensus in flammam ὐ at neque tunc rem ita elle satis testantur suligine , quae ad flammae apicem conlequuntur. Qua propter purus dici non debet noster hie ignis, sive qui in cereis ardet, sive qui in eat bonibus rubet,&c. aut utcunque aliter ad ulus
Quod si nihilominus singulae particulae igneae seorsim ae prout in se ipsis considerentur, sub hae consideratione luam habent puritatem , id est , simplicitatem Elementa em. Cum enitu omnis com mixtio nullam in rebus commixtis generct mutationem intrinse eam; hine sequitur particulas cujuscunque generis eum euiares suam in se ipsis puritatem servare: ac proinde impuritas , quae et mentis propter commixtionem tribuitur , sive igni, sive ea teris , non est, nisi extrinseca Quod omnino animadvertere debui, nequis audiens nos admittere clementa impura , suspicetur in eis, aliquid eorruptionis intrinsecae contigisse per commixtionem.
Dico secundo fabulosum esse quidquid Aristotelici passim in suis Scholis docent de igne puro clementari sedem ae regionem pro
344쪽
ptiam obtinente supra aetherem undeqitaque sub Lunae concavo: nee desunt plurimae rationes, quae id fabulose in elle convineant'; sed satis et it si potiores recenseam. Primo. Cum elementa ex natura sua ordinentur ad gcnerationes mixtotum, nec alio fine creata fuerint , quam ut ex illis omnia primo componantur & in illa ultimo resolvantur , .frustra atque inutiliter ignis ille es ementaris supponeretur sub Lunae concavo collocatus , quandoquidem inde non decideret ad mixta in his lacis inferioribus componenda et nec certe miniis frustra aut inutiliter, quam si altissima in aliquam regionem ad seripsi sent materiae & forma lex quibus gigni omnia clamitat. Secundo. Chm caetera elementa non habeant situm, in quo gaudeant sua puritate , seu impermixtione , non .videtur cur ignis debuerit eo privilegio honorari; at illa , ut constat, in nullo situ puritatem tuam C btinent,
quam alias si ab initio obtinuissent & retinuissent deinceps, ut con tendunt de igne , nulla hactenus fieri mixtio potuisset. Tertio Aristotelici loquuntur parum eo haerenter ad propria principia , dum dicunt ignem , qui quotidie in sornacibus & ea minis accenditur, levitate sua auolare ad regionem illam ignis clementaris domicilio deputatam: nam quomodo potest ignis eo usque pervenire incorruptus , praeserti in ob occursum mediae regionis acteae, quam esse frigidissimam pradunt ' Denique dum haee di s milia docent, non cogitant quanta copia ligni, sulphuris , resinae ,& omnis genetis combustibilium ab Orbe condito in ignem versa fuerit; aut si id cogitarent, adverterent non pcisse ignem eo pervenire , nisi admittant brevi eventurum fore , ut o sine sublunare spatiuin occupet , aut salte in ut tu regione suprema illius spatii nimio condensetur; aut potius id jam evenisset & absumpta calore periissent universa. Ergo &c. Non desunt autem etiam ec Peripateticis , qui opinionem illam tum falsam reputent, tum ne gent fuisse Aristotclis; sicut etiam ex altera parte non desunt ratiunculae in contrarium adduci solitae, quas passim apud Authores videre
est.' quare illas nec refuto, nec resero. ' .
Dico teνrio ignem esse & intelligi eo puriorem, quo persei litis
gaudet attributis , quae ad illius naturam spectant: hoc enim indi. cium evidens est eum non esse eum particulis elementaribus diversi generis implicatum. Nunc vero inter attributa, quae puritatem igneam exhibent, motus praeces lit, motus , inquam , citissmus & in omnem partem indifferens; qualis ille est, qui competit luci, & ideo luet praesertim convenit persectio ignis puti. Plaesertim quia cum eo mo-
tissimus &est proin prius luci.
345쪽
vI. videtur plures este ignis spe
338 Physicae disput. XIII. Art. V.
tu citissimo simul habet vim urendi intensissi inani , ut patet ex radiis . Solatibus, qui a speculo ustorio reflexi & collecti in unius coni vetiaticem , ita vehementer in eo urunt quidquid objicitur, ut comparaticum eorum servore non possit quaecunque ignis nostri vulgaris activitas. Caeterum haec peculiaris opinio de luce corporea & ignea probabit ut fuse in serius in disputatione de iunii ne de colore. Dico quarto ignem verisimiliter non esse unius infimae speciei ; sed cujusdam supremae, sive genericae ; ita ut multae species ignis contineantur sib uno nomine ignis generico, ad eum modum , quo sub uno generi c9 animalis nomine continentur multae species animalis et verisimilitudo autem ex multiplici capite desumitur. Nam primoqqidquid maxime actuosum in Natura deprehenditur,id sole inus vocare ignein: talis vero ac tanta est inter huiuscemodi actuosos ae spirituosos rerum influxus differentia, ut non videatur posse ad unicam
igneae aetivitatis speciem revocari. Secundo. Caetera clementa, ut .videbitur in decursu, non constituunt unam & individuam speciem; sed
consistunt in congerie quada in corpusculotu clementariu diversissimae speciei, quibus tamen prout aggregatis apta ur nomen elementi, cujus copia , aut virtus praevalet: & tic actis nomine designamus omni ingenam illam corpusculorum, vaporum, halituum, &c. collectionem,
quae Caelum inter ae Terram fluitat, de sic de aliis. Igitur ignis et ianimultas species igneae, id est, vividae ac mobilissimae lubstantiae comprehendit. Demum sie facilius explicantur innumera diversissimorum essee tuum genera, quae in Natura advertimus, di simul facilior via sterniatur varietati illi incredibili, quae accidit in compositione mixtorum. Quia enim caetera elementa se habent ad ignem tanquam materia ad formam , sicut si illa pauca essent, parva occurreret differentia iacompositione materiali mixtorum, ita admodum modica esset iacompositione eorum formali, nisi plures essent species sormae , sive, quod idem est, activitatis ae mobilitatis igneae. Nihilominus hoc tantum verisimiliter dictum sit, quia video diversitate in omnem
igneae activitatis poste referri ad diversitatem subi edii , in quo
ignis recipitur, aut ex quo deinceps accenditur: nolo autem, ut multi solent, pro sententia certissima eam divendere, quam aut
experientiae infallibiles , aut rationes insolubiles non convini
346쪽
Denique ex hactenus dictis tota hac disputatione tuum erἰt, opis Vm. 'time Lector, eruere descriptionem ignis idoneam , colligendo illa Tandem omnia attributa , quae ei convenire probatum suit: & sic illa omni f., .: simul sumpta vicem supplebitiit differentiae essentialis, quam sive tributis pro igne, sive pro caeteris elementis Philosoplii non assignant. Op- consessitrarem praeterea ut legeres dissertationem, quam adversus Mai gna- η' V S num scripsit de matura ignis Grangat in suo tractatu de elemen is ; nam iste Scriptor debilitate sui, congressus, eximie inanifestat Scauget vites Advertarii, quem aggreditur , ad eum modum quo suo aecellu solet pigmaeus adjicere ad staturatii gigantis; multa et amalia in decursu -1 ractatus clementaris Muignano objicit, quorum
si quid solidi est , inter obiectiones quar proposui, solutum abunde
347쪽
DIVIDO hanc disputationem in articulos quinque.
Primm erit de eomplexione specifica aeris. Secunatia de passiva indifferentia aetis ad calorem de frigus. Terιim gravitate aeris. 'rim de variis passionibus acris , quas falso itibuunt antiperistasi. Et quitum de caeceris attributis, quae ad
DE COMPLEXIONE SPECIFICA AERIS.
OTANDUM primo totum illud spatium , quod aer occum Ninpae ab Aristotelicis dividi in tres regiones, supremainsmediam , & infimam. Et suprema quidem, inquiunt, est idonea ad eometarum generationes ἡ media vero est e opposito frigidissima, tum illine ob distantiam ab igne illo Mementari, tum hinc Ob distantiam a terra, quae non potest eo usique radios Solares reflediere, & ideo, ut volunt, est idonea ad generationem nivis, grandinis , plu iae, &e. Infima denique est modo calida, inodo frigida, & iis omnibus obnoxia tempestatum vicis'
348쪽
. . De aere. 347 situdinibus, quas nos qui in ea vivimus, experimur, inde apta ad
generandam mirabilem mixtorum varietatem. Cirea quain divisionem sic intellectam non pauca oeturrent reerehendenda in trae tatu de meteocis: interim dico spatium aereum ab aliis commodius bifariam tantum dividi in superius & inferius. Inserius, quod atmosphaeram vocant, est illud quo usque corporum terrestrium exspirationes consccmiunt: superius vero est totum illud, quod superest ab alniosphaera usque ad Caelos. Notandum Iecundo aetem , quem spiramus, evidenter esse im- Π.purum , quatenus resertissimum innumeris exspirationum generi- inali ebus, quae continuo ab animalibus, vegetabilibus, mineralibus & ia..' mixtis fere omnibus emittuntur , ut taceam multiplicem illam effu- s ' uviorum diversitatem , quae a eaelis per aerem in haec terrestria deri in tua. vatur, simul ac perenne in aquae exsolutionem in vapores, terraeici exhalationes, suligines , dic. Quae tanta impuritas Occasionem praebuit dubitandi utrum aer sit corpus simplex clementare, quod per nativam suam fluiditatem permittat liberum aditum de commeatum illis omnibus effluviis, quibus Ideo eopiose insercitur ἀaut utrum e contra nihil aliud sit, quam illa undequaque collecta exspirationum congeries fluidissima ac mutabilissima, cui homines imposuerint nomen aeris. Neque dubitationi desunt sua hine di inde motiva ; quibus tamen ad ratiocinii libellam trutinatis , ea videntur esse graviora, quae suadent aerem esse eorpus clementare, cujus partes similares per spatium, quod eaelum terramque inter jacet , expansae admittunt impuritatem illam, sive heterogeneam commixtionem , quam diximus et itaque in hane sententiam in liqnamus veluti probabiliorem , ut ex assertione sequente dijudicabitur.
349쪽
quod alias spatiit ae reum suis.
Aer est eorpus simplex , seu Hementare , cujus partes similares ob suam seu raritatem , seu fluiditatem , c. admittunt intra se omnia illa Hiersissima.
rum exspirationum corpuscula, qua aeris ιNu 'It tem e ciunt majorem aut minorem , prout major minor e est copia commixtionis. βuod idem es aesi dicatur nomine aeris non designara tollemonem
terrestrium ne caelestium exspirationum ; sed corpus Mementare, quod intra se collectionem illam admittit.
PRobatur primὸ. Non est credibile illud omne spatium, quod est
inter caluin ac terram, ab initio fuisse ex toto vacuum . atqui nihilominus ita contigisset, nisi admittatur aerem esse eorpus esementare, cujus partes similares &c. ergo die. Probatur minor. Tum quia licet corpora caelestia ac terrestria caepissent ab ipso creationis initio emittere suarum exspirationum effluvia , haec tamen non potuissent instantanee transmitti. Tum etiam quia , ut experientia eonfiat, terra dc aqua non emittunt suos halitus, nisi lente ac pigre, idque post diutinam sollicitationem caloris adventitit. Tum denique quia subitanea illa, si quae fuisset, corporum caelestium ae. sub calestium exsolutio in vapores, praeterea debuisset esse ultra Omnem eredibilitatem copiosissima propter amplitudinem spatii , quod implendum occurrebat: eademque alias recurrerene magnae illius vacuitatis pericula, quoties aut hae, aut illa corpora tuos eissu xus revocant, ut contingit aut per abscessum luminis, aut per nu-hium resolutiones, dee. Igitur creavit Deus ab initio corpus esementare pro spatio illo ἰntermedio oecupando ; sed nihilominus reincepturum deinceps in suo sinu tum ob suam raritatem, tum ob si tam fluiditatem dic. diversissimas eorporum exspirationes; nisi i men Deus aliunde illud praeterea foecundavit ab ipso initio certis
quibusdam aliis elementarium corpusculorum generibus. Itaque s a Diqitigod by Corale
350쪽
De aere. Sqῖ .pus illud Mementare ab initio creatum sive eum alIqua e mmsxtione heterogenea, sive absque illa, vocamus acrem ἰ ergo &c. Probatur secundo. Nulla est ratio sufficiens , quae probet aliter rinsentiendum eiu de aete , in controversia, de qua agitur, quam Item aec de aqua , vel terra: atqui datur corpus Elementare, quod est aqua, FRUVς ς ει aliud , quod est terra et ergo etiam datur corpus Elementare, quod est aut: Minor admittitur. Major vero sic probatur. Ratio potis- rerrata sima, quae ad id probandum adduci solet, desumitur ex commixtione ac confusione omnis generis corpusculorum , quae totum hoc spatium aereum implente unde videtur non tam alicui eorpori Elementari seorsim, quam corpusculis illis diversissimi generis eo iunctim convenire aeris nomen: atqui haec ratio non est sussiciens. Nam licet maxima sit commixtionis heterogeneae confusio intra acrem, contendo quod non est minor intra aquam, & rursus contendo quod est valde major intra terram. Et probo: quia tota sere impuritas acris ei accidit ex halitibus aqueis ac terrestribus , qui Proinde, nisi essent heterogenei. non esiicerent heterogeneitatem illam actis, ac tum etiam quia incredibilis illa mixtorum varietas, quae ς aqua & terra prodeunt, & in utraque foventur, satis convinctu quanta sit impuritas utriusque; erso Sc. Itaque ad Oiam modum. quo creditur aquam & terram esse corpora elementaria, licet aliunde confertissima multis aliis miscibilibus, ita idem credendum offertur de aere. Ideo vero id de terra & aqua creditur, quia vi demus similarem aliquam substantiam, cujus copia praevalet cui Cunque intrinsecae mixtioni, & illam copiam praevalentem designamus vocabulo terrae aut aquae. Quare ergo non similiter intelligemu quandoquidem aer visioni non subest praevalentem copiam substantiae alicujus similaris, aeres, qus tum suo in sinu adin. mittat omnia illa, quibus infercitur, mihibilium genera. Deinde admisso aeris pro eorpore eleinentari multum consere ad expedi- . eius explicandas res Phy sicas , quo fit ut licet non constaret de illius existentia, prout jam constat ex argumentis adductis, ea tamen e vsaltem hypothetice concedenda. Objicies primo. Ηge opinio non eoneordat cum ea , qui superius ritradita fuit de elementorum numero multoties excedente quaterna- om onae
riviii, pro quo schola Aristotelica pugnat; ergo &ς. Probatur M ... z.
tecedens. quia si numerus elementorum multoties excedit quater' sngularenatium, necesse est ut moles clementaris, quam vocamus aerems elementu,