장음표시 사용
41쪽
Status quaestio nis pio ponitur.
ve percursis ἔ atq; ita motus adaequale sumptus non erit disti nimis ab histribus enumeratis 3csumptis contuitistim, ut sufficientet intelligitur ex di tis in Met. disp. q. Art. s. de omni generati in , iniri actione indistincta ab agente , tum passione indistinista a passo. Expedit tamen ut haec difficultas singulari controversia decidatur, qua pateat quantum prae carceris sorina haec motus accidentalis Aristotelica falso de inutiliter admit
Notandum rursus pro hac dissicultate expeditius stlvenda satis esse , si ostendatur mobile sit inpium pro eo omni, quod vel a se ipse . vel ab
alio compellente. deferente, trahente, &c. aut utcunque aliter move
eur, non habere sui im illum statum , ab ulla entitate aceidentali sibi realiistet superaddita. Nam si hoc sciaret ostcnsium fuerit, accidentalis illa entiistas fietitia esse deprchendetur ἔ quatenus inutilis ad obtinenckun id , quod mobile ex se ipso; id est, ex sia ieii activitatis , seu , ut ita loquar , passivitatis natura a seipso indistincta sortiri potest : quamquam non deerunt argumenta alia & aliunde petita , & idonea ad eludendos & retorquendos idtus Grangati, qui cap. Io. de motu hanc formam accidenta lem laudat , & instituta adversus Recentiores singulari disquisitionestabilite enititur adhibendo inanes ratiunculas, Rubi istae ratiunculae desunt, graves injurias , quibus spretis& condonatis , pro veritate dimicabitur in assertione sequente. Ideo auitan, ut sepius monui . quoties de seris is accidentalibus agitur , cum isto, licet non magni nominis , Αuthore certatur, quia unus cil, qt .i eas ex pro sesso propugnandas de demonstrandas susceperit,
Hotus non distinguitur realiter in entitative a Dosubjecto , ιd est , a mobili.
tus a mobili , si potest mobile aut se ipsim movere , aut in voti ab alio independenter ab omni entitate accidentali , qualis ea est , quae vocatur motus : atqui ita est et ergo &c. Major satis constat; Aristotelici enim non admittunt motum disti tactum a mobili , nisi quia putant tam non posse mobile moveri sine motu , quam lignum calefieri sine calore , aut aquam rarefieri sine raritate , &c. Minor vero probatur , quia id quod est movere se , aut moveri ab alio nihil importat nisi tramitum localem , ut patet ex communi notione Diqitigoo by
42쪽
motus. At transitus localis ex suo conceptu nullam importat reali & cntitativam mutationem in transci in te ; sed tantum intrinsccam
relationem ad diversa , quae successue percurrit , loca ; ut ingenuEagnoscit Grangaeus cap. illo 3 o. citato: sici negat inotum nihil esse nisi transitum localem. Itaque habcinus intentum . si motus nihil est nisi transitus . nihil vcro aliud est , ut supra probatum filii : crgo &c. Deinde mobile nullam subit similiter mutationem realam & intrin- stram qx eo praecise quod desertur , pcllitur . aut trahitur , ut iterum fatetur idem Author : si vero ita est, hinc sequitur motum navis delatae de propulsae ab aquis non dine serinam accidentalem , 8c cadem
de causa non cuc formam accidentalem motiun currus, qui trahitur λatque ita de omnibus , quae in navi aut in curru deseruntur , aut utcunque aliter. Si vero id quod est deserri , pelli , de trahi , non dicit
mutationem rcalam S intrinsccam , certe neque cam importabit id quini est deserto , pcllere , aut traherc ; S ita si navis delata & propulsa ab aquis non mutatur realiter S cntitative per cam delationem A propulsionein , neque etiam cialitative & realiter mutantur aqua descrentes S propellentes. Nec aliter disturrendum de equis currum trahentibus , Sc. Ergo mobile ad hoc ut se moveat , aut moveatur . non indiget entitate ulla accidentali , qualis ea est , quae ab Aristot
Adde quo l iste Patronus serinarum accidentalium admittit cap. 2. de disti tristione rerum A rt. 5. inscxionem digiti nullam importare entitatem sive prodiaetam de novo cum insccttitur distius . sive percuntem , cum in priorcin statum restituitur , quia inflexio illa digiti nihil est , inquit, nater eius partes taliter dispositar ct spatium curvum occupantes. Ita luc inflexio digiti est motus localis , qui sine ulla entitate accidentali pe uicta S ei supera klita Fragitur, qua dodtrina suppsita sic argumentor rus hominem. Si potest digitus movcri sine ulla entitate mmius accidentali prodi licta . poterit etiam hoc coilcm modo manus complicari , brachium intcndi , caput inclinari & erigi, atque etiam totum corpus cre , jacere, prostrari , 'de progredi: quia nimirum in manu complicata , aut brachio extenso ; aut capitc inclinato, &c. nihil aliud de novo est praeter ejus partes talita dispositas , ct tale spatium occupantes. Ergo omnis motus Iocalis pariter Fragetur sine ulla entitate accidentali, id est, sine ulla Alma motus accidentali. Quae consequcntia omnino evidenter cruitur ex praemisia illa doctrina de inflexione digiti nullam imp4ctante Brinam motus accidentalem. Unde praeterea colligo Graia una esse pessimum pro larinis accidentalibus Patronum, quippe quidemonstraturus eas argumentum offert ineluctabile , quo case contra
43쪽
Entitas illa neqtie esset sim plex neqῆ
Item nece siet m bilit, nec immota.
38 P0sea dissut. VIII. Art. VI.
nullas esse demonstratur, aut talem nullam esse sermam motus aecidentalem, de qua agitur. Sed quia Aristotelici, ut scio, de illa digiti inflexione aliter sontiunt , ideo aliis argumentis utenilum est pro nostra asserti otie solidius stabilienda. PROBA Tu R secundo. Motus, quem Aristotelici contcndunt esse farinam accidentalem productam , inhaerentem suo iubi esto , id est, in o. bili , & ab eo disti lictim, vel est entitas quaedam simplex , vel composita; atqui neutrum propugnari ab illis potest: ergo &c. Probatur minor. Et primo quidem non est simplex , quia sic non posset assicere &informare totum illud mobile , quoci movctur, V. g. rotam integram, quae volvitur: praesertim quatenus , dum rota illa volvitur , omnes illius partes volvuntur, sed non cum aeqitali velocitate , ut superius diccbatur. Ergo non propter unam simplicem qu silem motus cntita- tein volvuntur; scit quaelibet sui un habet motum ilistinctum a motu alterius. Atque ita mutus , quem Aristotelici dicunt esse distinisbim ab ea rota revoluta, non est entitas quaedam simplex aut, ut loqui solent, entitatula materialis ; necesse enim est, ut totam rotam assiciat, icleoque ejusdem sit cum illa extensionis. Neque Secundo entitas illa ilici potest con visita, ex partibus nimirum , quarum singulae assiciant subjecti partes singulas. Tum quia sic dimensiones mobilis augerentur,. quod est contra experientiam. Tum quia nulla apparet causa, quae intra reconditiorem sinum mobilis possi cas pa tes motus producere. Tum etiam quia Omnes ejusilem mobilis, uti rotae solidae, partes simul incipiunt ac desinunt moveri , non videtur autem sufficere unum instans ad productionem tot partium. Tum denique ut alia multarcticeam ) quia motus mobilis singulis instantibus mutatur ; neque enim aliud est quam mutatio localis lucccssva continua : unde si motus esset entitas materialis composita ex tot partibus , quot sunt in mobili,scqueretur singulis instantibus renovandas cssc partes illius cntitatis compositae. Quae omnia propugnari non possitiat nisi gratis & chimae. rice. Ergo &c. Adde quod entitas illa, quam vocant formam motus accidentalem , vel ex natura sua est mobilis, vel immota : atqui neutrum rursis admitti potest ; crgo &c. probatur minor. Et Primo quidem si potest ei titas illa accidentalis ex iratura sua esse mobilis , ac tum ex se ipsa moveri & movere subjectuin, cui inest ἔ cur non absque tot ambagibus dicitur subjectuti ex natura sua posse similiter esse mobile ac movere se ipsum Z Praesertim quia subjecto convenit vis quaedam motrix indistincta ab ejus natura , quae est principium motus , activum quidem in moventibus & passi quin in inotis ; quod principium de caetero Diuitirco by Corale
44쪽
,essct inutile , si omnis motus activus ab aliqua entitate accidentali pro-ccderct & passuris ab alia. Sed neque Secundo entitas illa ex natura sua est immota : nam prout immota non posset movere , quod ost evidens: Ergo ut moverct, movenda osset , per motum utique distinetum , de quo recurreret eadein difficultas & produceretur in infinitum. Itaque anilla est hujusnodi forma motus acciticia talis Aristotclica. Probatur tertib. Si motus distinguitur realiter Sentitative a suo subje-eto, id cst, a mobili, non minius utique distinguitur a mobili spirituali incorpOrco , quam a corporeo ; atqui non distinguitur realiter &cmitari vθ a mobili incorporeo : crgo Sc. Major in corta: ideo enim praesertim distingui solet motus a mobili, quia mobile non est semper in motu,qui proinde illi accidit, dum movetur; at hoc etiam comune est mobili incorporeo, v. g. Angclo, quint non semper sit in niotu. De eaetcro quis nesciat Aristo t. non dubitare,quin motus Angeli distinguatur realiter ab Angelo ob multa alia motiva , quae ex eorum principiis consequuntur λMinor vero probatur. Fram. quia simplicitas mobilis incorporei non Patitur realein ullam compositioncin , qualis esset illa re mobili & motu . Secundo quia motus ille mobilis incorporei. v. g. Angeli esset entitas quae iam spiritualis , que proinde non posset fieri sine creatione; Angelus autem non potest creare , ideoque non posset se movere. Tertio quia nec Deus semper est in adiu movendi hoc aut illud mobile, N sic motus ille adtivus ex parte Dei inci etiam entitas quaedam accidentalis , quod ii flensa simplicitate Divina cogitari non potest. Quaeri.
dcnique , ut caetera omittam, quia perabsurdum vidctur admittore inmobilibus incorporeis quoad suos motus dependentiam ab hujusmo si cntitate accidentali, quam Advorsarii vocant motum : ergo Zec.
Adde quod si motus est entitas accidentalis in mobili , quod a seipso, aut ab alio movetur. scquitur nec divinitus posse fieri ut absque illa sive a se ipso . sive ab alio moveatur : Sed hoc est falsum : ergo Sc. Sequcla majoris concedi solet , quatenus, ut aiunt , causa Hr- malis non potest suppleri ; illa vero entitas est cfisa quaedam sirina.
lis acci lcntalis, quae idco rma accidentalis vocatur. Minor vero probatur , quia si res ita se haberct ad Solis motum non sufficeret j iisio Dei, qui capropter teneretur, si vellet Solem moveri, ad producendam in eo entitatem accidentalem, & nova in quid in sinsulis insantibus ;quandoquidcm repugnat eundem motum divcrsis instantibus succcssi vis correspondere ; Dcum autem non posse sola ilia justione movete Solem, quis dixerit λ Et e contra si motus est entitas accidentalis distin icta a mobili , ut Peripateticis placet , poterio separari & existere cntitas illa separata a mobili: ex hac enim separabilitate solent probare VIII.
45쪽
Sed nee quies iungitur sempe.um quia escibili.
o Physica disput VIII. Art. VI.
aliarum Armarum accidentalium ut albedinis, gravitatis , &c. distum Etionem a suis subjectis r cam vero separabilitatem probant ex actua-Ii separatione in Uenerabili Eucharistiae Sacramento. Atqui motus no potest existere seorsini a suo Q ceto; motus quippe nihil est nisi transitus , non porcst autem transitus existere seorsim a Transeunte alioquin esset transitus nullius rei, quod repugnat Imo quia consormiter ad principia Aristotelica non minus differt realiter velocitas motus a motu, quam motus a mobili; hinc etiam sequeretur velocitatem transitus ab ipi transilii posse separari & scorsim cxistere; quae omnia manifeste repugnant. Ergo quidquid sit de aliis formis accidentalibus , motus non crit inter eas munierandus : nam si carum distineticia sitis subjectis legitime probatur m leparabilitate carum ab illis , aeque legitime & invidie ostenditur identitas motus cum suo subjedio per inseparabilitatem ejus ab illo: orso &c. ut cx selutione objectionum uberius constabit. Objicies primo. Illud distinguitur realiter entitative ab alio, quo lnon conjungitur semper cum illo: atqui motus non conjungitur semper cum mobili: crgo &c. Major est certa; quia cum idem non possit separari a se ipsis, proponi non potest cuidentius argumentum distinistionis, quam illud , quod ex separatione adducitur. Minor oro probatur sustici emissuae assidua experientia, quae manifestat non omnia mobilia semper moveri. Quo unico ferε argumento aliis & aliis iciminis , sed in eundem sensum recidentibus , exornato stabiliri solat cximia illa Arma motiis accidentalis Aristotelica. Respondeo primo eo argumento, si quid probatur, perinde probari motum Angelicum differre entitative ab Angelo I quia nempe non conjungitur semper cum illo, imo etiam probatur eadem distinctio ciatirativa inter Deum & actionem ejus motivam ; quatenus non semper conjungitur cum eo actu movendi. Imo quia ncque etiam Deus est sumper in actu creandi , miserendi , puniendi, remunctandi, &c. hinc sinueretur haec omni importare in Deo multiplicitatem cirritativam, quae summae simplicitati opponitur. Sed ut haec Omittam , eo argu mento si quid convincitur , probatur quietem. perinde ac motum esse claritatem productam et ut enim mobile non semper conjungitur cum motu , ita nec quiescibile semper conjungitur cum quiete I re tamen pauci , ut opinor, sunt Aristotelici, qui putent montem ad quiescenduini in loco , in quo creatus fiuit , indigere entitate aliqua accidentali pro . dueta & superaddita , quam vocare liceat aptato vocabulo , cyMetivam ,. quasi constituentem illum in eo statu quietis, qua fruitur : & sic de aliis multis non admittendis.
46쪽
Respotulco seeundo in forma distinguendo majorem. Illud distingui- xi I.
tur rcaliter & cntitative ab alio , quod non conjungitur semper cum Aetum il- illo , & dum non conjungitur existit seorsim , concedo majorem ; si i. disjun- non existit , aut non saltem existere possit seorsim , nego majorem , de minorem si ib eadem distinctione, cujus ratio satis evidens est. Nam alioquin omnes modificationes , Omnes configurationes , Omnes ita verbo rerum omnium variat & variae & singulis instantibus variabiles dispositioncs ac denominationes essent totidem entitates realiter produis de destructae, quod nemo dixerit. Itaque ad realem & entitativam distin tioncm inter duo requiritur. ut scorsim ab invicem possint existere saltem divinitus ; motus autem , ut supra dictum est, non potest etiain divinitus existere scotlim a tuo mobili : ergo non distinguitur ab illo
Si motus non esset entitas quaedam disti iusta amo-tiinda pro icitur, lapis ille non moveretur per ii 'o pergit; scis statim ae evasisset E funda, illico caderet perpendieulariter deorsiim: ergo dee. Probatur sequela ma oris, lectio 1. quia seclusa illa entitate , quae vocari solet motus , aut impetus , ne tal, nihil in eo lapide esset praei et innatam gravitatem, quae illum recta deor- τntitate. sum compellcret. Ac tum quia quo se uentius ac validius funda rotatur, lapis ulteritis & vclocius pergit , id vexo nou contingeret, nisi nerata illa rotatio produceret in lapide entitatem , quaecunque tandem illa sit, aut quocunquc sive motus, sive impetus vocabulo dcsignetur , cui tribuatur ista cclcritas lationis ita longinquum , tanquam principio propcllenti. Et haec est unica ratio, qua Grangaeus loco citato enititur dei nonstrare distinctionem motus a mobili. Quidquid enim Author ille undequaque congerit & variis puerilinus exemplis seu ovi salti tantis in disco, seu calcuIi supra mensain volubilis , dec. passim illustrat, redigi, tur ad unam difficultatem , quae est de motu projectorum et quia perinde est quod projectio fiat manu , pede, arcu , funda, catapulta, aut aliter, & similiter quod saltitatione , revolutione, directione aut reflexione, Ac. perficiatur.
Respondeo prima. Grangaeumi non videri hic sellicitum , nisi de cau- XIV. Ω essiciente motus, quo lapis funda projectus in longinquum fertur 'η si de ea rauia inciente fuit sollicitus , non debuit pro ea usurpare 'ε ' .
aut cum illa confundere causam Dusdein motus formalem , sive sor- eientemiam illam aceidentalem desipiari solitam vocabulo motus aut imperus : motus. se enim exhibuit se mediocriter peritum in rebus ad Aristotelicam doctrinam attinentibus. Unde quamvis in lapide proiecto admittere tur entιtas illa accidentalis moiau aut impetri, adhuc juxta Perip
objicies Secundo. hili v. g. a lapide , qucam viam , qua de ix II . Nullas
47쪽
et Physicae disput. VIII. Art. VI.
teticos inquiremta superesset causa efficiens, de qua quid a nobis sentiatur patebit ex dicendis disput. II. quae est de variis motuum clement rium speciebus ubi peculiariter de motu projectorum disputabitur. Respondeo suundo entitatem illam , si quae revera produceretur in eo lapide projecto , sere adhuc inutilem & siperfluam ad eflectum ab Adversariis intentum , nam impossibile est ut ab illa lapis iste moveatur 3e in longinquum seratur , nisi tantum in se susceperit motus, quantum in lapide deinceps deprehenditur. At cntitas illa , praescrti in si parvula fiterit, uti finsi selet, non potest tantumdem motus suscipere equia ut experientia constat facilius est celerem nactum imprimem lapidi mediocri, quam palear aliisve minutis corpusculis, quae longe difficilius projiciuntur. Deinde adhuc superesset inquirendus modus, quo parvula ilIa entitas potest . ubi a funda rotata di vcllitur, conservare suum illum motum & Iapidi communicare. & resistere fravitati , quae lapiclem deorsum urget. & opponere se aeri obsistenti, ac tum quo in Drare potest lapidi a temo ; & inhaerere illi, ae tandem ex se ipsa destrui statimatque lapis quiescit. Neque cnim adest ulla causia a qua tunc des eruatur, nisi fortE recurratur ad aliam entitatulam quietis , quae cuin illa pugnet & vincat. Denique cur non potius dicetur lapidem projectunt suscipere in se omnem illum impctum. quem entitatulae illi falso adscribunt, aut quem dicunt esse entitatulam illam quasi vero possit aliter quam fingendo cogitari, lapidem projectum ferri ac sustineri ab illa per aerem, & ab illa similiter pendere ac cffici celeritatem Omnem , quam advertimus in globo aerreo ope tormenti bellici explose: ita ut ad quaestionem factain unde oriatur incredibilis illa globi explosi velocitas , non aliter sit respondendum , quam esse in m gi
bu entitatulam vocatam impeιum. Vide autem quam parum Phil
sophica sit haec responsio , ac proinde quana parum Philosophica sit
doctrina, quae negat identitatem motus cum mobili.
Objicies tertio. Nihil potest esse a se ipso diversum: atqui supposita
id initate motus eum mobili , mobile frequenter emi a se ipῆ diversum t ergo Aee. Major est certa , intellecta praesertim , ut par est, de diversitate entitativa. Minor vero probatur nimb. Quia idem in bile potest successive moveri motibus simpliciter diversis, id est, modo progredi versus austrum , modo re8redi versus boream. Secunῶ. Quia potest etiam simul moveri motibus diversis efficientibus unum mixtum , ut contingit cum quis deambulat versus ortum in navigio , quod interim rapitur vi profluentis versus occasum. Terti. Quia mobile interdum quiescit de interdum movetur ἔ ex quibus omisnibus ac singulis aperte sequitur idem mobile futurum frequenter a Diuitiaco by Corale
48쪽
se ipso diversum , si identificaretur cum suo motu ἔ quia non potest sternis non esse a se ipso diversum id , quod alternis identificatur eum rebus entitative distinctis talas autem Qui motus diversi. Praetere vero saltem quies entitative differt a motu et atque ita mobile, quodesterius quieiceret & moveretur, alternis etiam diffcrret entitative a seipso ; quod propugnari non potest: ergo Sc. Respotvleo primo retorquendo in Aristotelicos pari, imo potiori Xyii. jure distinetionem illam ejusdem mobilis a se ipso; si enim motus per se irest quadam emitas adveniens mobili eique inhaerens intime, hinc sequi- que iei itur mobile mutari riah ter a motu adveniente. Ergo toties realitcr & ex docti, entitative mutabitur , quoties movebitur motu diverso ; N similitct na oppo- quoties moveri desinet arrepta quiete , aut quiescere desinet incepto motu : Adversariis enim placet quietem realiter a motu distingui, de
hunc S illam a mobili. Respondeo Securuato. Et conccssa majori nego sequelam minoris , xviii. quain obiiciens incpte probat. Quia enim juxta doctrinam stabilitam Et aliuti.
motus non est peculiaris quae lana ciuitas ex se ipso, n a proinde est de tota distinctio entitativa inter cos motus , quos dicit diversos ; repugnat diversitas quippe ea inter se entitasve distore, quorum nulla est emitas. Itaque ut uno verbo ad hanc objoctionem prolixiorem respondeatur, dico om- 'nem motuum diversitatem ine intrinsccam ; quia quod mobile fcratur in hane aut illam partem ἴ imo quod moveatur aut quiescat, totum hoc se habet ad illud extrinsece, perinde ac loca, quae diveris sis illis motibus percurruntur , aut quiete occupantur: sicque jam s Iutis objeetionibus stat solide doctrina de' identitate physica motus cum mobili ; quamquam ad ulteriorem seliditatem illius non parum proderunt inulta, quae in disput. sequente adducentur adversus realem existentiam emis illius successivi , cluod vocant tempus. Quia enim motus , posito quod sit ens peculiare , non est nisi successivum, iisdem propterea argumentis , quibus suadebitur non existere realiterens successivum , quod est tempus, etiam stabitetur non existere re Iiter ac per se motum , cui convenire non potest nisi ratio entis su
cessivi. Sed jam satis de motu, & deinceps de tempore. IIDissiligod by Corale
49쪽
tavit , sed Davum fassiis est D. Augustinus in suis consessionibus lib. II. cap. I . ubi ait , Quid est ergo te ua si nemo ex me quarit scio , si quarenti explicari velim , nescio. Et deinceps cap as. Confiteor tibi Domine ignorarimi adhue quιd sit tempus. Et certe hactenus mirifice torsit haec di ficultas ingenia Philosophorum , ob non satis attentam , ut opinor a temporis realis ab imaginario disti nictionem ς ex qua semel stabilitanon parum lucis derivabitur ad idoneam aenigmatis propositi solutionem , quam breviter per quatuor consequentes articulos concinnabo. Agetur in primo de duratione temporis imaginarii. In fecunda de duratione temporis realis. In tertio de duratione rei permanentis. Et in uarto de identitate inter durationem N rem durantem.
UTANDUM nimo tempus ex sua notissi,na aceeptione nihil aliud esse quam durationem successivam s quaecunque interim illa sit, imaginaria aut realis idoneam ad dignoscendas ac dimetiendas durationes rerum omnium a mutabilium , quae vulgo dicuntur subesse tempori. Atque ita omnis duratio , qua utimur idoneE ad dimetiendam durati Diuitiaco by Corale
50쪽
nem alterius rei , rationem habet temporis relative vero non alia est duratio ad id idonea quam motus
ad illam et quia, uniformis scilicet & invariabilis , praecogniti & numerati secundum succcssonem , quam in eo advertimus , hinc facilὰ intelliges Aristotelicam temporis definitionem his verbis esterri sistitam. Tempus est numerus motus δε- eundum prius er posterius , id est , motus numeratus , sive praecognitus , cujus successione , sive duratione succcssiva perinde praecognita utimur ad determinandas durationes rerum mutabilium. Quare siperfluus foret labor hue advocare discordes illius commentarios Peripateticos passim obvios ; eademque ratione moveor ais subiicemias quamplures definitiones , quas Antiquis , unicuique pro suo captu cudere placuit , & Icgere potes apud Gallenduin phys. leel. I. lib. a. c. 7scum adducta redie intellecta sufficiat , contineatque quidquid aliis veri ae solidi inest ad natu tam temporis investigandam. Norandum secundὲ duo esse genera motuum , quorum duratione praecognita uti solemus ad determinandas durationes rerum mutabilium ; siquidein alii sunt motus naturales , & alii artificiales in eum
e num adhibiti , qui modo sint uni sorines , perinde usurpantur &hi & illi ad libitum. Sie ad dignoscendum quantum temporis quis deambulando aut legendo aut prandendo insumpserit . perinde est quod attendatur sive ad motum horologii rotati . sive ad fluxum cleptarae ,
sive ad ascensum vel descensum ipsius Solis in gnomone accurate delineato, modo Artifex eam in suis rotis, aut suis clepsi tris motus uni. Armitatem essecerit , quae in Solari revolutione deprehenditur ; cum enim haec sit nobis notissima & maxime uni serinis, eapropter motus alii omnes uniformes non censentur , nisi ejus aequabilitatem imitentur. Itaque , ut satis intelligitur , Omnes quorumvis horologiorum motus artificiales sunt & ad artificiale tempus pertinent ; ad naturale vero speetant motus caeteri omnes rerum naturalium , si fuerint uni--mes. Quia voto haec uni serinitas in his sublunaribus non deprehenditur , idcirco recurrimus ad caelestes motus syderum ac praeserti iii in Solis aut Lunae, quorum ut splendore ad res nostras peragendas , ita 'motu ad carum durationes determinandas uti solemus , computando
annos & menses & dies &e. Et ita quidem his moribus , quos Natura vel Ars ad summam uni sermitatem perduxit , tribui solet ratio temporis , id est , mensum ad rerum mutationes temporales dignoscendas idoneae. Sed nihilominus gravissima dissicultas est an illis motibus ratio ista temporis tribui debeat , & non potius motui ebidam , qualem seorsim ab omni motu corporeo imaginamur fluere lyciam invariabilitate essentiali, ad eum modum immobile.