장음표시 사용
121쪽
CAP. IV. In quo versentur,&c. I remisse exuperationes voluptatum persequitur, ac mediocres fugit dolores, quam hunc , qui ob vehementes cupiditates eadem agit. Quid enim faceret ille, si cupiditas adveniret ingens,in circa rerum necessariarum indigentiam vehemens dolor' Cum autem c
piditatum Pac voluptaptum, aliae genere sint honestae, inidiosaeque, aliae non sint ι eorum enim quae voluptatem efficiunt, quaedam expetibilia sunt natura, qua dam hisce contraria, quaedam media,quemadmodum prius distinximus, vespecuniae lucrum , honor, victoria)in omnibus talibus, atque mediss non ex e vituperantur homine S,
quia his afficiuntur, cupiunt, atque amant: sed ob modum, & quia
esuperant. Quapropter qui praeter rationem aut vincuntur, aut sequuntur quippiam eorum, quae natura sunt honesta, & bona, non laudantur, ut is, qui circa honorem magis quam oporteat, student, aut erga filios, marentes Etenim bona sunt haec, & laudantur qui
circa se student Attamen est Min his exuperatio quaedam, si quiL
piam ut Niobe Madversus Deos contenderet, aut sic erga patrent afficeretur, ut Satyrus ille, qui patris amator appellabatur , insanire nanque nimium videbatur Circa igitur haec nulla est pravitas, prointerea qubd numquodque per se ut diximus natura est expetibile: Exuperationes tamen ipsorum improbae sunt, ac fugienda Similiter nec incontinentia. Etenim incontinentia non solum est iugien da, sed etiam vituperanda. Ob perturbationis autem similitudinem adiungentes singula, incontinentiam circa unumquodque dicunt dive malum medicum, aut malum histrionem, quem ablolute non diacerent malium . Vt igitur neque hic absolute dicitur malus, quia noli est vitium quicquam ipsorum, sed rationum comparatibne similei se flesillhie solam existimandum est incontinentiam, & continemtiam esse, quae in iis est, circa quae temperantia, intemperantiaque versatur Circa autem iram per se similitudinem dicimus. Qua propter Scipsam addentes, incontinentem dicimus irae, quemadmo dum lometis,& lucri svuMA ET ExpLANATI CAPITIS QVARTI.
nitione ineontinentis duisa Incontinentia propriae materiam esse eum Teiale agit, procedit ad vestigan perantia Intemperantia communem:improdam defiitiendamque materia, ptiae ver longe aliam. Dividitur eaput in in qua versaἀtue continem quatuor partes. In pruna statuitu , volupe priscominem. Summa autem tea A desectatio a vile materiam uuandam
122쪽
generalem eommunemque, In qua Contine nistia Wineontinentia versatur In secunda aias gnatur duplex genus rerum afleientium de lectationem, seu voluptatem. In tertia comparantu Continentia cincontinentia eum Ton-perantia cintemperantia, per quandam similitudinem. In quarii denique explicatur seritatis vilium, di multipliciter dividuntur res, quae delectationem arserunt. a CtRCA Primam partem eruta tur, quaenam sit materia Concinentiae & in eo nistinentiae. Id ut deprehenda , duplieem quaestionem movet. Prima est, an ii aliquis ita an sectus, ut pol, it dici simplieiter incontinens: allo ius , omnes quotquot per incontinentiam peceant , dicantur i. continen res solum ara μέργ secundum partem. Nomine autem impliciter incontinent um, intelligit eos,
qui absque ullo addit., aut sine restrictione apis
Pellantur in eo ni inentes. Ex parie autem in- Continentes nominat eos, qui cum limitatione aliqua , seu incerta materia dumtaxat in- eontinentes sunt,ut circa iram, .g. AI eraque-sio est, quaenam materiam : similiter eonti-
continens, sive simplici sit, in qua versatur in- Dium secundum parieter incontinens sit,sive mens is constans in mollis qui duo sane: inter se contrari sunt, seu continens cinia
continens. Decernit vero, materiam, in qua ii omnes versantur .ese dolores voluptat eique.
CIὶ CA Seeundam partem assignat duplicem rationem eorum , quae afferunt voluptatem, ut ex iis appareat quis dieendus sit incontinens simpliciter , quis autem solum
ex parte. Quaedam enim ex aflerentibus volup ratem sunt viilia iseeelIariaci quaedam verdaeo a nee eitaria, sed tamen optabilia, quae videamur hominibus eligenda. Priora sunt,sne quibus vita servari non potest , aut in individuo, vicibus& potus, aut in speci ut usus venereorum:quae omnia voluptatem pariunt. Et di eunt ue necellaria si in debiti in ensura sua Mantur: quoniam ieeundum ea cenum , potius nocetit, quam prosint ita ,valetudinique tue da . Posteriora sunt,quae licet non sint necessaria,opiabilia tamen sunt,& digna quae a nobis expetatur diligantur,in vita civili ut divitiae, honor, victoria. Sine iis ear civilis ylia transigi eommodu nequit.
senus rerum delectationem asterentium verseis
tu dieaturque tam eontinens απλως simpliciter, quam qui κών ut εο scuηdum partemaneontinens est. Qui enim excedit in rebus posteriori generis, se ille et in ijs, quae ne ees.sariae non sunt, sed solum per se expetibiles is ineontinens solum dieitur secundum partem, ut ineontinens gloriae,aut opum. Qua ipsa li- . miratione , aut restrictione, fgnificatur veluti
Qui ah smi qui simpliciter incontinens est,
quamvis eum ipso aliquam similitudinem habeat, sicuti cognationcm nominis. Vnde insertur, eos simpliciter in conrinentes diei, aut
continentes,qui prate rationis praescriptum, aut ieeundum illud, vertantur in eo ge ι .ere re
rum iucundarum , quae priori loco recensuimus,& humanae vitae lunt necessariae: ut in el-bo, potu, e rebus venereis ae demum generatim in delectationibus, quae gusti, tactu que percipiuntur.
RaM Illustrat militudine quadam. Horro enim qi i Olympia vicit, differea simpliciter homine. quia licet parva fit utriusque di fierentia, vere unus ab alio dissidet, vel imitatio illa in priori denotat. Nimirum, Clympionices quidam , quem idem Arist. in Esuem I pugilem appellat, cum saepe victor
in eo eertamine evasitiet, a victoriam reporis ealiet;communi omnibus mortalibus nomine
speelaum sibi applicato dictus sui ἄνθρωπ , homo. Quod licci quidam diversimode explicent,videntur melius coniectaste ij qni aut uia mant eluimodi pugilem liabutile quidem proia
prium nomen: sed tamen eum illud ignorarent praecones, illum victorem denuntiantes, conclamasi victorem hominem quasi vis eoru enhate suerii inmo vicit Olympia. Aut certe inricredibile non est , quod Grat ei Interpretes, Michael Ephesnus M Aspasus arbitranturhOlympionicem illum non habuisse aliud nomen eaeteris cognitum aibi proprium, sed
commune hominis, quacumque demum caus
id acciderit. Sunt etiam qui id aeeipiant de Milone Crotoniate , de quo alias in hoc opere lib. a. eap. o lib. Io .cap. sed tamen cuchonao fuerit dictus , non satis eonguenter e ponunt. Quidquid de hoe sit, Aristotelis do ctrina est, ita disterte incontinentem simplieitet ab ineontinente laeusdum partem,sive oritum in determinata materia , seu differt ho
mo simpliciter ab homine qui vicit OIympia. Hie enim non est homo quilibet,aut simpIie Gre , sed cum addito in te strictione nominis communis ad illum pugilem, qui singularitet: in limpie is victor audiebar. PORRO Ineontinentem simpliaeiter, ab eo dister requi secundum pariem est
probat: quia prio noratur ut vitiosus ab sol te , quamvis vitium illud non sit consuin tuatum,sed ne heatum .Posterior vero non argui tu vitii, sed veluti erratieuiusdam Non enim vituperatur tanquam vitiosus, qui plus iusto appetens est honoris, aut divitiaruma sed ille dumtaxat, qui corporis voluptates, quae gust tactuque percipiuntur , impotenter expetitε etiamsi in ea inordinatione appetitus non fixerit radites, sed solum per partes cecideritu Nimirum, hie posterior prae illo priori indulget sibi in voluptatibus, quae communes sun chelluit rideoque ab humanae naturae dignitate
123쪽
eu nobilitate nimi im degenerat. Nihil ergo
uitru in lud pr. illo vitiolus dieatur. . .
nentes simpliciter dicuntur rac non ex parte dantum, is qui non ex iudacio tu electione, ted potius eum pugni, sequuntur exuperant asso luptatum corporis, in qitibus duetum et lib. 3. temperantema intempera litem versari. Vnde Π ex opposivi omnia corpori molesta ni mium aversantur: ut famen sitam quum carigus ideoque molles dicuntur Carierum nee incontinentes simpliciter dicuntur , nec moliales , qui impotenter abducuntur, aut impetu irae, aut desiderio honoris, vel divitiarum. Er. so utrique dirierunt, quatenus priores plus tuasto sibi indulgent ei rea voluptates corporis ex rebus vitae humanae necesiam j, posteriores ear circa ea, quae vitae humanae necessaria non
s V, omnia sub hac sere sor mu la stringi possunt. uieumque vitiosus de mola lis eommuniter censetur,dineri ab eo, qui nec vitiosus ne mollis existimatur. At in conti. nens simplieiter,seu indulgens sibi nimium in
voluptatibus corporis ex rebus vitae humanae neeeilarijs,vitiosus de mollis communiter habetur: incontinens vero ex parte, sive ei rea voia Iuprates rerum non necetiariarum , nec vuloia sus nee mollis existimatur. Ergo in continens
smplieite differt ab eo, qui tollim ex parte
CIRCA TertIam partem ompararat eontinentiam tum Temperant in ,δ in conutinentam cum intemperantia ac primum quidem pet smilitudinem aliquam et deinde vetd per dissimilitudinem. Similitudo est in eadem materia utrisque eommuni. quoniam omnes ii habitus versantur in delectationibus gustus ML Ctus, quae generalim aut antonomailice ooluptates eorporis appellantur. Dissimilli is do autem est in eo quod continens est ille, quii modie actus periurbationibus resisti cui
pidi latici temperatus autem levem, aut nota egentem periurbationum pugnam sentiens, operatur honeste eum dele tallone in materia voluptatum. Nimirum, temperatus dicitur,qui iam praevi ius est habitu virtutis Temperantam persecto Dd omnis habitus virtutis perfecta, parat iucundam operationem in propria materia Pariter quoque incontinens de intemperans diuerunt quia ineontinens non operat veturpiter quasi ex electione, aut certa scientia, sed impotenti eupiditate de vehementi pertur batione actus: intemperans veryoperatur prave ex electione, seu ex animi proposito in i dicio iam corrupto. 1 UNDE Inseri , intemperantem re ut id peiore melle, quam incontinentem id
que probat dupliciter. AJMo fere si e Ma- sis peccat qui pcare agit ex electione atquero posito, qu minui ex vehementi peria
turbatione tantum: quia priori magis voluntaria est turpis operatio, luctan potieriori. At intemperatus prave agit ex electione, seu animi proppii ioci incoliti nen autem ex vehementi perturbatione tantum. Ergo magis peccat intemperatus, quam incontinens. SECUNDU.
Magis peceat qui qualibet levissima eius
oblata , aut oblevem corporis molestiam vi-itandam , prave agit qua ui qui urgente gravi perturbatione , aut magna rerum ne cellariarum penuria Atqui intemperan sinu libet te ἰvis, ima causa oblata , aut ob levem corporis molestiam vitandi, prave agit: in continens au- , lem non , nisi urgente gravi perturbatione, laut magna rerum necessariarum penutia. Erago magi peccat intemperatus, qu. in incontinens. Vnde partem hanc pulcherrini claudita Arist. expendendo maiorem impro Dilaieinio iininis intemperantis hac fere inierrogationedi, si modicis tantum impulsus voluptatiuus Italiae .ce..um rapitur. quid iuturum citet, si magna aliqua eum oecuparet libido, aut ob rerutia pecellariarum deiectum dolor gravis II Cl. euariam partem agutur de feritatis vitio , eiulque oceatione divi duo iuri ripartii ea , quae delectationem ast runt. Qitaedain ent in natura sua bona sunt, Uiux dam mala, quaedam denique neutra, seu indit terentia. Quae spectan ad primum genus ει lucis. id quidem sunt, eaque propter te expetenda vi honor, victoria, valetudo bona i duae percinent ad tertium genus execrabiliasu iuryt horninum earue 'Onaedere, languinem sumatiun bisere ,-quae praeter naturam est intemper arrita. Nilnirum, id ad virium feritatis spectat, communes improbitatis metas excedens, immanium ac ferorum hominum proprium: quatit e Se crudis carnibus vesci, ela beta luas inire,& quaedam alia, de quibus cap. s. se- Quenti, dc nonnihil iupsa cap. I. lium libri. Tales sunt is, quos voce composita &4.Graesis mutuata dicimus anthropophagos, id est, si ominum devoratores Illo talia ridea is ex pretia
sit monoeulus ille 'olyphenius apud Io erum Odyss. lib. I. Ovidium Metamorph. I . Virgiliu in s. Enetdm,SLucianum in dialogo κύκλων . Cui proauiae, Graecos iam pene sede gulae immolanti, instar arrei uni aut ovium, di iacitur VIyl ex oculum eruisse. Vndera elegan iter Alciatus i
124쪽
Quae denique spectant ad genus medium, sive
neutrum natura sua nec bona, nee mala suntlsed tamen ad aliud ininum parandum conduincunt: ut cibi,vestes, nuptiae.1 EA Distinctione praemissa, asserit, amatores earum rerum,quae natura sua borinae sunt,aut etiam indine retes,sive mediet,quo ite in eo affectu non excedunt rectam rationem, sed eius limitibus continentur, laudabiles elle quoniam ama ni quoi l amari merito potest,& quatenus expedit illud amari. Si autem in amati dis ijsdem rebus excedat aliquis , seu plus iusto amet .vituperabitur quidem qua fierrans, vel e debita trensura excedens; non ta4men veluti improbus, ac vitiosus:quoniam, seia licet, id peccatum non in substantia amoris, ut ita loquamur, sed solum in immoderatione aut excellu situm est. Actus enim amandi, tam ea speeie va, quam ex obiectoin fines, bonus est: totumque evadit malus ab exuperantia, aut
filiorum de parentum ι qui natura sua bonus est verum si in eo excedatur mensura rationis, ainor erit vituperabitis. Talem ait suisse amo.
rem liorum, quo rapta Niobe eum Dissipsis pugnabat. Praeserendos enim filios suos putavit,ipsis etiam filiis Laionei itiam irii, Apollini , ac Dianae, qui pro ijs praecipui cel brabantur.Verum Latona indignata,Apollinis Diana sagittis filios Niobis interficiendos curavit, piamque Niobem sibi convietantem rapuita dieitur iuxta Sipylum moritem, e in saxum convertisse. Ita fabulatur, inter alios, Ovidius o Metamorpb. Rei autem ipsius veritatem, qui scire voluerit,eonsulatia hephatum lib. i. ω Pausaniam in Arcadiciι. Vnde χα-tat in Niobis tumulum elegiaca prissopopoeia satis elegans, his versibus.
Nonsimili toto maeror in orbe fuit.
Et hae quidem de nimio amore filiorum mere est autem ipso in amore parentum notat Rristoteles quemdam nomine Satyrum , quiqud diatrem suum impotenter amaret, dictus
est eognomento si πανωρ, id est, patris amator,sive patricola Cusus res gestas nemo velerum seripsisse invenitur, nisi Graecus Seholi se Eustratius, sive Aspasius quem tamen, ut ope alias,obertus Giplianius irridet, nee fide dignum censςI huidquid tamen de hoe siti Arist. notat Satyrum erroris miniani , quod
adesi impotenter patrem tuum amaret. Fostasis quia eum colebat, invocabatque veluti Deum.
bie enim legitur apud Paraphrastem Gracum: au Satyrus, qui tanquam Deum P rem ιnvocabat suum.
quae natura sua bonae, ae per te expetendisunt, ex tessu Qvituperatio esse potest verum non turpis, qualiter in ijs rebus , quae sunt materia ineontinentiae ut voluptatibus corporis, quae gustu tactuque percipiuntur. Hae,nimirum,noueo dumtaxet nomine reprehenduntur, quod exuperantiam habeant; sed praeterea quod iuris resin foedae sint,seu istinae,3 natura sua syl. vesties: ut lib. 3. cap. II. traditum est unda demum eollisit, incontinentiae materiam nocies res illas,quae per se expetibiles di honesta
sucit, ac solum ratione excessus vituperari Dialani sed dumtaxat voluptates corporis iurpes ae laedas:quia nimirum,incontinentia non lo.
Ium detestabilis est propter ea cellum cupidi. tatis; sed quonia ipsa per se deformis turpis
es. Quate ineontinentia non versatur in rebus natura sua honestis, aut per se expetibilibus, ut honore, victoria dc bona valetudine, aut amore filiorum, pateatumve aut aliis eiusmodi sed solum iu voluptatibus corporis ad tactum gustumque spectantibus,ut dictum rast. is VERUM Monet, id tantum in telligendum esse de Ineontinente simpliciter: non vero de illo, qui ineo nuneus solum est
secundum partem. In continencia enim seeuniadum partem, seu improprie dicta, etiam in iis rebus versari potest, quae natura sua bona ες per se expetibiles sunt,desin quibus solum obexuperantiam,sive defectum moderationis, peetari potest unde de hoc modo incontinentesssolum dicuntur ineontinentes eum addito,sative per adiectionem: ut ineontinentes honoris aut amoris erga liberos, vel parentes ideo quo ne scedi aut turpes apparent; ciuamvis vituperabiles propterea snt,in mali plerumque diei soleant i sicuti eum medicum malum, aut ma tum histrionem nominamus. Non enim hos
malos dicimus smpliciter, quasi improbraue vitiosi sinu sed eo dumtaxat nomine, qud Lalater male corporibus medeatur, alter male a. bulas agat 'troque, nimirum , errante in sua
arie uos pene sensu de Poggio cive Florenstino inaeotico Iepide dictum suit Dum patriam laudat. damnat dum Poratu hostima Nec mala esse vis, nec bona histori t. In eontinentes autem simpliciter, versantur in rebus turpibus ideoque sine adiectione aut limitatione ulla vitiosi de improbi audiunt. VIDE D. Thom. a. a.q. II s. ubi agit de
125쪽
si uia circa delectabilia prate naturam non sit incontinentia, s eius duasuntspectu.
V M Autem quaedam natura voluptatem,ssiciant, quorum alia simpliciter, alia generibus animalium voluptatem, atque hominum afferunt qua damnon natura, sed partim ob morbos, parum ob consiletudinem, partim ob naturas prava dei
caeni licet cli circa horum singula similes habitus
cernere. Dico autem ipsos immanes,ut mulierem illam, quam gravidas rescindentem, foetus de vorare aiunt, aut qualiabus serunt nonnullos circa Pontum efferatos homines delectari,quirum alios inquiunt crudis, alios humanis carnibus gaudere, alios sium
filios in convivijs comedendos mutuis dare aut id, quod de Phalaride dicitur. Atque hi quidem ferini habitus sunt. Alij autem quibusdam ob morbos,b ob inaniam fiunt ut qui mactavit matrem, atqueae medit, quique censervi iecur item comedit. lis sunt ex morbo, vel
ex consuetudine: ut evulsiones pilorum, o unguium esus &carbo. num,&terrata re insuper venereorum habitus maribus. Alis senim natur aliis ex consuetudine acciddat ut ijs,qui a pueritia cosuescunt. Quibus igitur causa est naturasos nemo dixςrit incontinentes:quemadmodum neque mulieres, quod venerem non agant, sed patianturi pari modo neque eos,qui ob consuetudinem,morbosve se habentiIgiatur singula quidem haec habere, extra fines est vitii, quemadmodum& ipsa seritas. Habento autem vincere, aut vinci, non est ca quae absolute est continentia, aut incontinentia, sed ea, quae per similitudinem dicitur.Quemadmodum lcis,qui circa iram sic si habet,dicendus est cum affect M non incontinens absolute.Omne nanque vitium exuperans,&dementia,& timiditas,dc intemperatia, Macerbitas,aut est ferinum,aut ex morbo.Nam qui talis est natura, ut universa sermidet,etiam si obstrepuerit serex, timidus est timiditate serina.Quidam etiam felem ob morbum pertimestebat. Et dementium, qui natura quidem ratione carent sensuque tantummodo vivunt, immanes sunt: quales nonnullae nationes sunt longe habitantium Barbarorum. Qui verbion natura, sed ob morbo aut comitialem,aut insaniam, ij suut
126쪽
morbosii. Fieri autem potest,ut horum aliqua quispiam interdum a beat tantum, sed non superetur ut si Phalaris puerilia percupiens co
medere, sese detineret,aut ab nefanda libidine 2bstine ict. Fit etiam si non solum habeat, verum etiam superetur. Vt igitur 4ra'itas caci uidem quae est humna, absolute dicitur pravitas, alia veris cum additione, ferina, inquam, aut ex ir orbo,& non absolute dicac incontinentia, alia est ferina, alia ccmorbo Absolute autem ea est sola, quae intemperantiae humanae non egrediturifines Perspicuum igitia res', incontinentiam, , continentiam in lis esse dumtaxat, circa quae iii temperantia,temicrantiaque crsatur,4 in caeteris speciem aliam ii continentiae, quae quidemicia biollate,scd se translationen iaconii runtia dici solet. SUMMA ET EX PII NATI CAPITIS QVlNTI.
ctu gustuque per Pin ivr,elle materiam, in qua versaniatur CC ntinentia Wii, conti-Fientia. Nune eis decernit, Arist. v mi quem abitum non versari in iis oluptatibus, Lae Praeter naturam sunt quoniam id ad selliatis vitium spectat. Dividitur a est caput in duas Partes. In prim tradit, delecta ii Orie re Gupli
cemelle alteram secundit naturam alteram Praeter aut contra naturam. In secunda docet, incontinentiam in onversari in ros delectationibus , quae praeter aut contra naturam sunt.
to dividit delectatiores , ut quedam sint rex tainaturam sve solitum natura vlum quadam utem praeter, aut contra naturam Dividit avialem Oeeasione desumptae capite praecedeti. Cum enim ibi docuerit, Contaneni iam cinis eo ni inentiam vertari in voluptati tuis orpo vis ipOilei quispiam inde colligere, nomine earum voluptatum omnes pro rius intelligi, ut ulla omnino fit , ire aquam non se exerceat
.vir continens aut ineontinens. Verum ut eam
existimationem falsitatis arguat,distinctionem iam in die aram utrarumque delectationum trais dit: atque in prioribus solum , sive ijs, quae serundum naturam sunt, ostendit versari conti- Mentenis incontine stemmon verό in ijs,que
traeter aut contra naturam sunt.
raturam sub dividit vi quaedam sint absoleres nitiei iercu in cui dae, ac pro in. de omnibus arnalitus o voli pia se cibo S potu peris cepi a bulli enim anisi a es cui deleta actionem non paria cit in c&- viii curii eaps tum icci .eus, sive ieii uicini reariit , sue mansuetum Q aman aut IT I. a sui; sapi I-e iter iucunda led dumtaxa huic aiu illi ani ἀna alii re speciei Paleis eriti equus: Hi ia. cim do vel ei tuta glanditius tu, colubris aquila: capra oleamo quorum tamen pleiaque aliis animarum sceletus, .cn II. Ἀλόι Iasulis. Ita 8 eeti arx ip a voluta pies, qua natura ductum sequiintur, quardam sum Cinnibus naturales, quasi in genere quaedam aut cmal. uitius. in specie sol Lm considerati .
ter aut contra natur m , dividuntur ah RΩΡ.
Aliquat enim, lice narui ipsi refugi ent. Li husdam iucundae sunt in σου om, id est, propter debilitates, aut trothos, laetioiciei ve appetitus sensitivi quibus nonnunquam fit, tres natura tua a prae ad pariendam delectationem, fastidio sint; res autem naturae repuit nanis te delectatio inem alicuibus pariati . Ex en' Dplumoue affert Aspasius in in an is morbosis- , que; quibus ob vitiatam Levitatem gustandi,
ire acida sunt iucundae dulcesque , res eta: tdulces, ingrato insuave hium. icci duriti O-que,Vt ex rei us naturae luinianae ad vel .ii ita iabus quaedam alie ui ilicunda ieddar. tu Pr P. rer meteratam coiis Leiudii. ni Ii. vel stitistina altera in lacii vi quis vel . . I .i mi ui Ensenium exuat, e alie ι .um,ail etiam fetinum
127쪽
ibridates Iape venenst. Quamvis enim venenum sit exitiale naturae humanae , Qto tam connaturale animantibus venenatis , potuit diuturnus eius usus quasi mutate Mithridatis naturam , de bonam valetudinem tueri cruriatalle de iucunditatem parere. Quaedam denique voluptates sunt abhorrentes a natura ζ quae tamen aliquibus iucundae iunt propter pravam corporis constitutionem, di perversam humorum complexionem, qua pervertitur organum
ipsum, sive sensorium, in quo illae percipiuntur. Vbi autem organum complexi humorum perversa est, nihil mirum quod delectatio prava sita perversa. Habemus itaque tres forisinas seu rationes voluptarum naturae adversan-rum: primam ex morbo ortam secunda ex inveterata consuetudine tertiam denique ex peris Versa humorum complexione.
DEINDE Procedit ad illustranda
exemplis tria praedicta genera voloptatum naturae adversantium ac prim quidem illud, suo de perversa humorum complexione pro-xedit, de postremo loco assigna ium est. Docet igitur, ea sinistra complexione praeditos , .le similes belluis, praesertim seris indeque feri iam Os nominari .Huie generi adseribit scemina in quandam circa Pontum truculentam M lae dam , quae gravidarum, terum ferro scinde inhat, laetumque repertum: extractum devorabat. Illam ver6 Aspasius hoc loco monet, ap- Pelatam Dille Lamiam , quod postea quarunia dam sagarum , seu maleticarum nomen commune extitit, quod artem suam impiam iniciae idendis insantibus ponant de addit,ed furo- is devenisse, qudd filios amississet suos neque aliud solatium inveniret , quam in occidendis devorandis filiolis aliarum matrum. Verum si ita est vix consonat doctrinae Aristotelis, qui ho loco non affert exemplum voluptatum naturae adversantium , quae e furore aut insaania oriuntur sed earum , quae ex perversa ira morum complexione Nili dieatur, mulierem illam pessimae eomplexionis eiusmodi fuisse , quae occasione addita mortis filiorum, in id horrendum , de serum scelus exorbita. yerit.
ALI v Exemplum similis imma-hItatis ex pessima humorum complexione ortae affert in quibusdam populis immanibus, de erue utentis ad eundem Pontum Scythasionis licos appellat idem Aspasiui quorum quidam earnibus erudis vestebantur, quidam etiam humanis Isique similes alios adiungit qui adedomnem humanitatem exuerunt,ut filios suos in epulas sibi mutud dare solerent. Quamvis autenem Interpretum exponat quinam ii fuerint, fortasse Heniocti sunt, aut Aeliae tu de quibus 3dem Aristoteles lib. 8 Poliιὰ or. cap. . asi
Quod idem vitium adieribitur quibusdam barbarici apud Ethiopiam Regionibus , de aliis nostro pene aevo detectis apud Novir n
prosert de Phalaride Tyranno, quem inlotita crudelitas famosum ubique lac It De eo asie rit Aspasius, ideo ab Aristotele memoratumho loco , quia filium suum eo medit ut idem Arist. infra latis indieat Lineoniensis addit, fuisse usque adeo immanem ac dirum , ut hospites domo exceptos rac in lecto locatos, si
lecto longiores ellent, detruncaret , si autem breviores, extenderet, ut lecto exaequarentur.
Velum haec insolita erudelitas , non Phalariis dis Agrigeatini fuit , de quo Veieres nihil eiusmodi , sed Ploeustis latronis Alexandrini Et quamquam id seelus commisistit Phala..ris, opportunius ad ea emplum seritatis do iactrinaeque Aristotelis est,quod nuper ex Scholiaste Graeco indieavimus. Cui aeeedit quod apud Athenaeum testatur Clearchus de eo. dem Phalaride, vesci volu ille infantibus avulis sis ab uberibus matrum. Alioqui, dc non ha bita ratione antropophagiae , seu comelli ianis humanae carnis, potieti quoque in exemis plum afferri crudelitates immanes Semirami. dic, quae tempore Aristotelem praecellerunt
scutin quae postea sequutae sunt, Tiberis, Neronis , Caligulae , Heliogabali , Commodij de quibus Suetonius et seu QDioeteliam, de Maximiani , quibus laete historiae plena
sunt. Omnia autem exempla ex Aristotele producta denotant habitum , seu vitium seritatis, aterina humorum eomplexione oris
tum naturae contrariarum, supra num . . primo loco relatum, ga morbo aut insania procedens, illustrat seors exemplo iiiiiii, qui
matrem Dii immolavit, veluti victimam, imianiolatamque comedit insuper alterius, tui conservi sui voravit iecur. Divivat idem spa-tsius,priore illum fuisse Xerxem Periarum Regem: sed nullo veler testimonio Pio Dat nec facile invenitur ab aliquo eorum traditum. Dei posteriori autem, neque ipse Aspasius , qui in rebus eiusmodi facile coniecta lotet,ve obuiii Profert. : DEMUM Voluprarum ex inveterataeonsuetudine prudeuntium exemplum adhibet in ijs, qui pilos sibi carptim evellunt,
aut ungues corradunt , aut terram , carbo isnesque comedunt , indeque , quamvis relu ctante natura, delectationem capiunt. Quamvis enim nonnihil causae sit an exuperantiabilis, acidi humoris , attamen consuetudo diuturna est qua potissimum invertitue naturae ordo voluptuolum ii, quod per se insuave, imo di horribile est. Huic in Ouiuosae
128쪽
voluptati addit aliam, eamque nefariam, dc
Prorsus naturae excerabilem in praepostera seu lorum Venere sitam. Quod vero indicat, eam aliquibus naturalem esse, solum denotat,
quibusdam omplexionem in id quoddammodo prope viam ea isteres quamvis consensus ipse de opus eontra naturam sit. Quo sensu expone aduerit Problema 27 sect . . ubi etiam distinguit eos qui ex complexione in eos qui ex impia consuetudine i a seelus adeo immane propenti sunt, praesertim ab ipsa pueritia.Conia suetudini rodendi ungues, & evellendi capillos, quia immani, contra naturam , adiungit Giphanius ex Pontano aliam cuiusda hominis, qui semper intra aquas maris habitare consuevit insuperin ex Averroe resert puel Iam fuisse quae tota vitaeonsueverit nullo alio cibo vesci, quam napello, id est,quadam raditacula alta. Id enim videtur naturae humanae ad.
nunciat, Continentiam dc incontinentia non versari in delectationibus naturae repugnanti
bus,cla serInic: idque probat diseurrendo peetria illa genera voluptatum eiusmodi recensi iata m. . Ac primo quidem de iis, quibus ea rum voluptatum quoddammodo causa est prava , inuasi bellu in complexio humorum,
Pronuntiat nec continentes, nec incontinetes
smplieiter diei posse, aut solere. Idque probat
exemplo ceminaru, quae non dicuntur inconistinentes. Quod sane diffieile intellectu est,prς- sertim propter varietate Interpretum in exponendis illis verbis Graeeis,quibus Arist. de foe-aninis ait, ου' a ' εὐπται Quae vetus Interpres apud D. Tho ita vertit, arem ducunt, sed ducuntur. Itaque iuxta mentem S. Doctoris a. a. quast. 36. art. I. Aristotelesiis verbis voluit denotare in foeminis imperis-stione iudieii,in rationis cuius causa potius due o regi debeat a viris quam eos ducere,
a regerer a proinde docuit,eas non esse simplicite incontinentes. Quieumque enim simia Pliciter ineontinens est, is ratione firmissima praeditus est, eui tamen reluctatur victua euptiaditate impotenti. Quod ipsum exponit ualterus Burteus observando , belluas ideo notidie continentes, incontinentesve quia non
mod nesciunt prineipia generalia rationis, ex quibus dicit uecognitio in singulari eorum, quae ager aut vitare oportet; sed praeterea quiasylum habeat phantasiam dc memoria singularium rerum , qua commotae , necessario aut expetunt aut irascuntur. Unde nullam potestarem habent ut se eontineant: quia earent ratio. ne,& notitia principiorum universalium.
Arist. sub hane Armula proponi potest. Qui eumque praediti sua levi cognitione pria eiis pio tu universalium instar inmutassu,vtitis, terea idonei non sint ad resisten d si fortiter eupiditatibus ii simpliciter ineontinentes non sunt. Quippe incontinens simpliciter is solus
est, qui ratione validama sistiem habet: vincitis tu tamen immo die a cupiditate. At qui pro amde quasi bellui natu complexione habent, praedii sunt levi cognitione principioru univers liu, instar scemina ru,ut propiere non sint idonei ad resistendu sortite cupiditatibus. Ergo ij simpliciter incontinentes non sunt. Cum ver omne vitium, omneque peccata, cui ulcum que generis sit, debeat esse voluntariu non solum in re iuxta doctrina Fidei, sed etiam opinione eiusdem Aristoteles in hoc pete, praesertim ib. 3. cap. I. consequens est, ut illa cognitio principior generalisi rationis, qua praediti sunt homines complexionis pravae dc helluinae , sicut Meminae , quamvis non sit tortis oc valida, seutaneontinentisi, si tamen suffieiens ad dignoscendam malitiam voluptatum naturae adversantium is impediendam operatione turpem suppositis latae ad vincta.dam tentatione grave auxiliis divinae gratiae. Ignoratis ab Aristotele Uuae ab Interpretibus e loe praetermitti non debent, ne Aristo imlam sequamur inserentes quod quam praeiudi-eium Fidei. Itaque nulla Remina, nullus vix est euiuslibet complexioni , etiam balbarae, di belluinae, qui, si praeditus ratione si nouvaIeat resistere c5plexioni effraenatae, qua pro-
ndet ad peccandam , Windulgendum vo-ptatibus, tam iis quae iuxt3 quam quae eon,
tiores, quotquot Graeci sermonis peritissimi extiter , longe aliter accipiunt verba it Ia Aristoteles docentis , sceminas haud diei ina
τω id est , veneram non agant Ied patian tur, ut vertit Argyropilus aut non iuciabent, sed sue bent . ut habet Turnebus Daut M.
subigam , sed subigantur , ut alis ea ponunt. Quae omnes versiones in idem reei
duat respondeo germanae significationi verbi πνω, quod non significat ducite, ut
intiquus Interpres putavit , quam' i intereiadum significet uxorem ducere , sed tantis mst impositum ad fgnificandum actum illum, quo viri siemini ineundis operam dare di.
euntur. ea versione statuta, sensus Aristo telis est, eos qui delectantur voluptatibus naiaturae adversis, propter belluinam complexi inem humorum prave atque inordinat minoiarum, no esse incontinentes simpliciter quia ratione ade infirma praediti sum , ut potius videantur pati instar sceminarsi, quam agere: eum tame incontinens simpliciter is solus sit,qui a- Iida de firma ratione praeditus agere: resistere potest,quamvis tande scdat cupiditati ursenti. Cauod me eade otion: dbibita inhelliseudu
129쪽
ex re praeeedens Nimirum , nemo invitus Peccat, nemo contra naturam delinquit , nisi sufficienti cognitione de arbitrio praeditus ad resistendum quamvis non in omnibus sit ille rationis vigor,qui in ineontiitente, dum reclamante conicientia , o fortiter dehortante a pravo opere, succumbit.
inentes simpliciter esse eos, qui voluptates nais tura contrarias sequuntur ob prava mi in v re ratam consuetudinem. Ratio est: Quia nemo incontinens simpliciter habet corruptum uis dieium , aestimationesnique rerum et tum salis clare latenter intelligat malum et e id quod agit.:At qui voluptates naturi eout rarias sequunturio pravam minueterata a consuetudinem,planei habent eorruptum iudiei uin aestimationemq;rerum Nimirum, vitio ipso et irae iani quasi induerunt belluinam natura, dc exue. gunt rationem humanam. Ergo qui voluptates Natura contrarias sequuturo pravami inve teratam consuetudinem , non tua simplicite incontinentes bellicet, ij omnes, sicut ira Cedente si elle edunt limites vitii, dum bellul-
nos in ore sibi comparans, ineur run ferita-1em quae omne vitium humatium praetergre' turi . . . e . .
eiusmodi hocii nes ferino lae t. niuetudine tela
sinites aegroti de morbosis quibus ex diutisma infirmitate eomplexio ipsa natu tali humo is Tum iam eo erupta est. Similiter enim ij, coria rumpuat iudicium rationem, ne attendant, aut ea pendan rurpissimcmim operum impr. hitatem,euius intenta ac vivida consideratione alioqui pollent ab iis deleri dira Ergo i j non sunt simplietier incontinentes quia Inconti- neu simpliciter eupraediam liuento iudicio, . considetatione mali quod agit, eo lentia,
Quo dictum fuit supra cap. s auare solumiaeontinente x diei possunt cum Adduo,impi . Prie di per quandam simili ludinem ut caρ.
non sum simpliciter in conlineti res, sed ex adiectione,& improprie aut, ut ipse Arist. ibidem loquebatur mera , se visum paρ ιem. Ita mi incontinentes Iluinarum . aut terinarum voluptatum dis possunt,similitudine quadam.
I SED Quaeumque ex eausa trium
praedictarum oriantur immanes eiusmodi delectatione , generatim probat Aristoteles eas non specti re ad incontinentiam simpliciter. Formula argumenti hare esse potest. Qui cum que in peceando praetergredri u limites im- Probitatis humanae , incontinens simpliciter non est. At qui delectationes immanes de eis ranas admittit, in peceando praetergreditur li-m Ilerim probitalis humanae. Ergo in continens simplieiter non est. Maio paret uuia esse incontinentem simplicite en improbitas humarna, leu propria laominis. Alinia aulem tu ad tur: Quia adnitale te delectationes immanes, i fetanas eliquas induere natura ferae, E lium aisnam exuere. Ergo egreditur limites improbitatis humanae Vnde dc infertur, nec coliti irentesmplieiter diei debere habentem eiulat odi cui piditates, S illas vincentem. quia Continentia
simplieiter dicta non ea polii iti fraenandis
cupiditatibus ferinis, sed humanis. Quare nee Continenlle rinplicii et laudem merebi iurine denominationem ortietur, ted Olum eum addito, Mi militudine quadam, viso im di. eatur eontinentia immanium aut erinarum vovi lupi xum. .-
de seritate illa , quae proprie spectar ad materiam Temperantiae, postiam in delectationi jus gustus de tactus. Nunc iam procedit ad expOriendam notionem quandri seneraliorem ferit4lis, vagantem per omnia illa vitia, in quibus summus quidam excellus irae exuperantia invenitur. Sicut enim cap. I. huius libri di iacium stlit virtutes illas, qua luminum apice trapei sectionis attingunt , Ileroicas appellati,
quioniam excedunt commune mensuram probitatis humanae ita etiam die endum, vitia illa, quae stim mam exuperani iam continent, ira tergrediuntur communem mis dum improbita ti , Dimanat,generatim serina esse, vererique feritatis nota. Ei ulmodi, inquit,est ni sol ame tia, triniditas, i cev tia δ asperitas ac deniq eomnis insolita exuperantia fines lauri an ita. lis excedens , sive ex prava cc mplex ne tui inrum , live ex diuturna conluetudine , sive an dem ex morbo procedat. Sicut enim Heliallis fortitudo Vlys 3 is pili dentia , c Catonis constant a Heroica dictae tanti, propter exorsit m Virtutum earum ad commui es aliorum hoἰninum nata vitia quaeque exuperantia in Odu Ira humanum, et italis nomine ins gniuntur.
tum modo asseri alterum in nimia de insolita timidii a te, sive igitavia: alterum in in Ptudentia , seu dementia. Cuca primum est , elio quosdam ita pavidos , ut vel musculi stri; ι . tu expavescant, , ut in Politi cor lib. . in quit , vel ulcas praetervolantes exho Crea
Quod re in proverbrium abili. Simile ue eph
illud aliud, τ ' αντου σκιαν, SMPI , Itiam iui umbram meruere. Quod translatum es in iis, qui sorte conspecta umbra corporis , sub in expavescunt vel etiam a quibus- di mesane holicis , qui iuxta eunde in imstotelem, propter imbecillos oculorum spiri tu , Mere pro imo suam veluti imagine navin te plantes, existimant se suos videre Manes. Inde illud Soeratis apud Platone in Phedonerri tr tuam querer modum icis et, metuis
130쪽
4o ET HIC A. LitaVII. CAP. V. De voluptatibus,&α
nimirum , tibi ipsi diffidis. Eodem que proverbio iuntur Cicero des multo ατenuo se mutaretius Sy mposiacorum Problemarum doeade . Simile etiam est aliud , Timere ne earum mar:duciturqu ut idem Aristotel. obse tua lib. s. Posic a pristis illis laudi hus hominibus , quibus alte defixum animo
era: eoelum Atlantis robore de humeris susti heri ideoque periculum esse, ne Atlante moto, aut defatigato ruat. 4 SED Singularia quorundam ho minam exempla sunt , quibus insigni sae sol Lra longe maior timiditas fuit. plutarchus lib.δε facie in orbe Luna sertatur, Pharnacem quemdam timuille ue Tortu Luna laberetur in teriaram: ideoque misertum eorum, qua Lunae sopia
folii essent, vi Ethropes, doqui rapobanam incolunt Anthe non 'xioque , iuxta Heracli. dem Ponti eum σEccιogi/, semper galea contectus domo prodibat , de publice versabatur, , nitido timore coeli easuri Celebris quoque Ruit pisah de ille, meticulosorum idea, uiua gausa proverbium suit, Figando timia re. Ni mirum, de illo legitur, alsidue pavidum uisitaxe suam ipsius animam haberet obviam Adasium quoque aliud est,Ti nidus Plutus:de quo Aristophanes, de Lueianus in Timore, asserun omita foren id alle, o nulli fidisse omnes igiatur ij, alij si trities ita ignavia, seu timiditate, excesserunt modum humanum,4 deoque serita-gis nolai Hur generali quadam aceeptione. Et eos quidem Arist. meticulosos existimat aiseione pravae eomplexionis: alios vetd ratione Morbi, qualem fuisse asserit quendam, qui perdi;imescebat felem:
io ALTERUM Exempli te fius est Id
am prudentia aut dementia immani ε serina, partim ex natura , partim ex morbo Natura enim , seu eomplexione humorum , quaedamnationes sunt admodum immanesin barbarae.
quas hoe loeo nominatim non exprimit:sed rarimen m Politici nominat Celtas , stultIisimos sane populos, qui olim adversus maris fluctus pugnarunt: sieutic Psyllos in Rhlea adversus Austrum pugna ite, testantur idem Arist. Herodotus, Maelianus. Quibus merit aeeenset Gi et hamus Tartaros, apud quos sceminae non de-eumbunt post partum, sed viri qui postquam 'xores peperergaris in lectum eonijeiqnt . ibi,
demque puerperis, Ireum eursant tuus, illa omnia officia excipiunt, tum gratulationum,tum de deliciarum, quae apud nos i pedum ur foeminis post emissionem laetus res plane non mod6 barbara,sed is id uula, cui plures His ori ei fidem faeiunt Similiterin ex morbo, ei comitiali, seu epit epilaorum, aut insania, eua.dem mentissu porem, seu immanitatem, proinvenire ait. Legendus est idM Arist.Hobtim. i. feci. 3o ubi de melancholicis,in epileptieis, seu eadueo morbo laborantibus dissierit,doeetiaque, id in causa esse, vi homo eruat hominem: v. g. Plato, Pythagoras Siem Bellerophontide melancholicus fuisse dicitur , ut nollat versari inter homines, d vestigia agnorum lustraret. Ideoque de hominibus eiusmodi imquit, aut esse Deos, aut belluas id est , prori diversos ab hominibus. .
iuina indole laborantibus, sive illa ortum d xerit ex naturali humorum complexiois sive ex eonsuetudine , sive ex morbi, sive denique
generatim ex insolita exuperantia , atque hin, manum modum excedentes pronuntiat demum
non esse incontinentes simpliciter et seu nee proprie eontinentes eos, qui ab aliis immani talibus abstinent. Non enim eontinens proripite erit siquis tactus ijs etBarnatis cupiditati bus, resistatae vineat ut si Phalaris , imiai eommoveri se sentiret ad devorandam puerili aut ad libidinem nefariam, omen retaereti propria eontinens non esset sicut neque inco4tinens simpliciter est, qui belluinis cupidita bus exeitatus laeeumbit, de turpe aliquid raruter solitum naturae ordinem committit. Sicut enim vitio stas alia disii ut absolute de simpli. citer , qualis est propria hominis 3 alia autem solum eum adiunctio , qualis est, quae humaea nitatis fines praetergreditur, teritas nomin tur: ita etiam eontinentis duple, est Hiera simplieiter de absolute dest,tuimana, de itin Mtibus intemperantiae atastriac altera a sim eum adiunctione, ut ea quae humanam vitio' sitatem supergreditur, bominem quas transe mat in belluam: ad de his nonnitidi am, plius cap. mirenti u . :