장음표시 사용
221쪽
dem modo. Et proverbium recte ea quae sunt amicorum, comunia dicit esse Amicitia nanque in communicatione, secietateque consistit. Atque fatribus quidem , sodalibusve cuncta communia sunt. Caeteris autem definita, abs quidem plura, aliis ver,pauciora. Et amicitiarum enim alia magis alis minus amicitiae sunt. Differunt autem itista:non enim eadem sunt parentibus ad filios, cu fratribus inter te, nequc sodalibus,atque civibus, in caeteris similiter amicitiis. Diversa igitur sunt iusta ad horum singulos. Et incrementa suscipiunt,qubd sunt ad magis amicos. Est enim gravius sodali, quam civi, pecuniam auferreari fratri, quam extraneo, opem non ferre dc palpem, quam quemvis alium, pulsare Crescit autem o iustum cum amicitia simul quippe cum sint in eisdem, aeque sese cxtendant. At verbsecietates omnes,similes sunt partibus societatis civilis. Nam ob utilitatem aliquam conveniunt homines ac aliquid eorum consequuntur, quae ad vitam conferunt. Civilis quoque societas, gratia utilitatis ab
initio constitui,permanereque videtur. hoc enim oc latores legum con
iectant re iustum id inquiunt esse, quod publice prodest. Caeterae igitur societates per partes utilitatem appetunt nautae quidem eam,quae ex navigatione provenit,acquisitionem,inquam, pecuniarum , aut aliquid tale milites autem ea quae fit ex bello, sive pecuniam, sive victoriam, sive civitatem affectent. Eodem modo contribulesque es populares. Nonnullae autem societates gratia Voluptatis constant ut eorum,qui choros simul exercent,aliaque similia & eorum qui pecunias conferunt ad convivia sibi paranda:hae nanque sacrificii convictusque: causa fiunt. Omnes autem hae sub civili societatescollocantur. Non enim praesens commodum civilis affectat, sed ad omnem vitam. Α que sacrificia, & coetus circa haec faciunt, honorem dis tribuentes,lc sibi ipsis requietem praestantes cum voluptate. Vetusta nanquet sacrificia, conventusque, postfugum perceptionem ut primitiae
celebrabantur hoc enim in tempore Maximc otio indulgebant. S cietates igitur universas, partes esse civilis, manifestum est. Tales autem amicitiae,cales societates sequuntur.
222쪽
CAΡ. IX. De multiplici communione.
SUMMA ET EXPLANATIO CAPITIS NONI.
amisis iam omnem inforistatessam esset ideoque pariter extenditae iactitiam.
AD CLARISSIMUM ET LITTERATISSIMUM,
D. D. IOSEPHUM FERNANDE DE RETES,
CAESARE IURIS IN SALMANTICENSI ACADEMIA PRIMA RiVM ANTECESSOM M EMERlTUM, COMMUNEM MAGISTI M NOB1LITATIS HISPANAE, SCRiPTORE INSIGNEM, REGIV MOVE CONSlLIARLUM IN SUPREMO IUSTITIAE SENATV,
RIST. Hoe loeo addit quandam aliam Amieitiae divisionem, a
tribus communicationum, seu communitatum speciebus desumptam: nimirum, sodalium, cognatorum .d civium quae universe nomine foetetatum intelliguntur.
scopus itaque praeeipuus capitis est osteudere,
Amicitiam omnem si iam esse in communitate, aut societate omnes autem communitates reis
Oeari ad praecipuam istimariam illarum, quae proprie: politi ea leu civilis dicitur. Poriar caput totum dividitur in tres paries. In primi docet, iustum atque Amicitiam, simul esse,& aeque patere, in omni oeietate, e comis munieatione. In seeunda venatu varietatem Iustitiae, sive iusti, ex varia communicatione. In tertia deeernit, omnem communica tonem di societatem evocari ad communicationem politicam. ClRCA Pt Imam partem , statuit, omnem Am citiam , perinde ae Iustitiam, iacommunieatione sitam esse. Quod triplieiter probat. PRIMO Dre sic Iustiti ad Amicitia in eadem materii versantur quoniam amisbae inspiciunt aequalitatem. At omnis Iustitia tonsistit in aliqua humana communicatione. Est enim ad alterum, bonum alterius intueotu curatique quod sine communicatio ae eum altero esse non potest. Ergo dc omnis Amicitia consistit in aliqua humana communicatio. M. SECUNDO id probat ex vulgato loquendi usu Frequenter enim se amieos solent appellare quicumque smul aliquod genus vutae ineunt , seu communicationem habent in eodem instituto , prosessione ci ut qui simul navigant,vel in eastris,aut acie versantur. EGgo quia sentiunt, Amicitiam in communieatione sitam esse. TERTIO idipsum colligit
ex illa veteri parce mi csM. munia,quasum amicoinum: sive, ut apud Latinos plerumque profertur: 'munis aisIcorum
omnia. Quod proverbium ἐρεῶt, id est, recte prolatum cenistiquoniam id iis tinnonici dei est,ut bona amieorum eommunia saeiat, III
rumque ultro citro communicatio item in serat. Quod longe antea iudicio suo probaverat Socrates,exinde eolligeos, bonorum viro. rum esse omnia. Nam se fere syllogizabat: Bonus vir est deorum amicos Deorum autem sunt omnia. Cum igitur communia sni bonam leorum, sequitur, boni viri sint bona omnia. Neque bona tantum, sed is ala communia atque dicuntur amicisci quoniam eadem virorumque ratio est ob intimam a mi eorum unionem , seu potius au ννυτα, identitatem.
Loque sensu interpretantur id adagium Euripides in Orι ιν, atque in moeni MI, Terentius in Adelpbi , Cicero, d pleraque alij. Vere igitur omnis Amicitia in communicationa posita est, sive bonorum , sue etiam maloia
STATUIT Seeundo,omnem Am Leitiae atqualitatem dividi, seu distingui in parutes totidem , ac sunt cornmunieationes Semel
enim probato, nunc supposio, iustitiam de Amieli iam esse valde sibi affines, cu in eadem
materii et qualitatis versari, rex infertur, Amicitis a qualitatem distingui in tot paries quot fuerint communicationes t nam o aequalitas proportionis, quam attendit Iustititia, non est una Meadem, sed varia pro varietate materiς, sive meritorum. Ergo dc aequalitas, quam spectit Amicitia, non erit una ea delinque, sed mulisti pie pro diversitate communicationum , seuco uim unitatum. Porro statim duo genera communitati as,ignat. Vel enim omma sunt ami- eis invicem communia' vel lolum eerta quae. damin separata Communitas prioris generis invenitur inter fratres , sodalesis coniugese quoniam eo nexu viueiuntur,oc adeo stricto,ut omnia iis ultro citroque comae unia videan: ur. Posterioris vera generis cosntnunitas est non una eademque, sed varia in equalis pro rati ne it criminis eorum, inter quos est . ideoque facit,ut quibuidam plura sint communia, quu-busdam pauciora. Plura enim civibus eom-Funia sunt, quam Provincialibus splura tri.
223쪽
qui , qu vin tribulibus Quen ad nodum enim supera oribus statu: uni sui , plures elle Amicitii gradus, e aliam alii perfectronem, ae strictiorem ita inter amicor pluresu unoeotiam uis niones bonorum S alia maiores, seu ampliore aliis.
CUI Doctrinae illustrandae opispo lucus ad tuo diu est locu Ciceronis lib. i. Osfie. Giphanio primi militervatus, . stea a Gallu: io exseriptu, .Sic loquitur Cicero:
Gradus plures sunt sicietatis hominum. Vt enim ab isto sedatur sinitate , propio seis eis gentis,n.rtist nis, lingua, qua maxi ne Lirmnes coniunguntiar. Interitis etiam eis.
hoe natura eo inmune ominum animantιum, ut
babeant libidinem procreandi, prima Iocietas tu Poes constilo proxima re liberisci eisdevna domus , clusion omise eoimuma. I au tem ei principium Orbιι, ct qua Uemmaritim Reipublica Sequuntur post coniunctione eonia sobriuorum . c. vide infra cap. a. reliqua eiusdem verba. CIRCA Secundam partem digreditur ad expi eandum iustum, sive ius Lexinde uberio constet , Amicitiae communiones varias merit 6 ij eomparari,quae a Iustitia spectantur. Quare se uti nuper communiones Amicitia disti tisit, ita nunc exponere aggreditur communiones repertas in iis, quae iusta dicuntur. Iusta enim differunt varia commuianicatione, sicut amicitiae. Quippe non sunt ea de iura, sive iusta parentum erga filios, aestatrum intercle, aut sodalium & civium , aut aliorum similium erga similes. Singuli enim eorum habent proprium iustum eri quum, quod alis, commune non sit. Diverso, scilicet, iure praeduus est pater erga filium, quam fili iis erga patrem; maritus erga uxorem , quam uxor erga virum id quod etiam Leontrario, sive ab iniurijs probat Arist. quoniam diversarii iusta lunt ad veri utiliorum singulos, Ἀδgraviora,quo adversus conluctiores sunt. Gravius enim est pecu vij spoliare sodalem, liram civem dc auxilium non ferre fratri, quam alieno; perculere patrem, quam quem cum oue alium. Quod ipsum habet Cicero Orat praQuinsio, o docent iurisconsulti l. I. st. dei Is qui notantur infamia. Ergo diversi gradus necessitudii iis, seu coniunctionis sunt,qui magis aut mimis impellunt ad obeunda munera Iustiti; sicut di Amicitiario iustum ipsum augeri solet in Iustitia , simul inim eoniunctione Amielitae, cum ambae in il deii versentur A
omnes communicata unes huc iisque explicatas, vile partim niales, parti in dis, imiles commutant eationi politicae, seu civili, S sub ea contineri. Similes este probat quoniam omnes eae communiςationes sunt inuito te propter si ἀquid eurum quae necessaria lunt aut proficua ei vili vitae decerne transigendae neque aiiora ne homines ab initio erexerunt civi/ates, po pulosque, e diversos coetus, in quibus cominis. uionem haberent. Eodem a te respexere legum
eo oditores, quibus nihil antiquius sui in sanctionibus suis , quam utilitatem Reipublicae sarram tectava servare rideoque ius ipsum definitur qud est Reipublicae seu communitati velle: ut idem Philotophus docet lib. 3. Poli & ante ipsum radiderat Plato lib. I. de Republ. Omnes igitur communicationes priva --,quamvis variae Uilfidem es inter se, in eo conveniunt qucta sint similes communicationi politicae leuci vili, in quaerendi utilitate aliqua vitae humanae.
VERVM Addit,esse etiam di siuii
ies: Quia comminicatio politica non atten, ditieeuliarem huius aut illius personae utili tem, sed communem, sive publicair, neque huius aut illius temporis, ted totius humanae vitet. Praedictae autem societate sin communicatio ines direct quaerunt solam utilitatem privaritam. Quod exponit exemplo viilitaris illiu iquam quaerunt πλωτηρες, id est , natita, dc mereatores ad faciendum simul quaestum commilitones in praelio, sive ut pecuniam ac ei piam, sive ut victoriam simul altequantur ἰsve ut eivitate donentur quod ultimum signi sieate videtve Arist. verbis nixi, λωολεω . εγο μεν διυ eisitatem appetentes. Ita enim. exponit ea verba Petrus Victorius quoniam arbitratur , etiam inter Graecos sutile positum in more, ut fortite de micantes civitate donarentur, id est, privilegias di exemptionibus pro . priis civium e qualiter .apud Carthagi uen'ses fiebat,aest Ennio: apud quem legitur vox illa Annibalis, ita suos ad praeliandum liOGlantis:
Hostem quiferiet, mili erit Carthaginiensis. Denique inter eos, qui invicem colliganiue
aliqua vitae eommunione,recensentur a rist. φνλεται, id est, tribules, seu eiusdem tribus de κηώιται , nimirum eiusdem plebiscit omines: quorum utrique societatem invicem instituunt cire aliquid utile. ,
rum quod huevique traditum fuit circa 'tilitatem in omni societate , seu communicatio, ne quesitam: Quia aliqua os ictas sive commuis
224쪽
CAp. IX. De multiplici communione.
Cuias moris eriam meminerunt Virgilius a. Geo gaueret iustibis Tibullus lib. I. Eleg I. de fulius Horatius I. c. tips. I. io UNDE Obiectioni facile occurrit Arist. negando eiusmodi societates, seu c5- muniealioues, utile institutas solius volup tis eausa cum platii constet, Thiasotas, Erant stasque ei uimodi conventus, sacrifieia, oesta dos, instituitis, tum in cultum Deo cum quod speetem viri viis, sive Religionis prae se sertatum ex in recreationem animi, quae sane viiIis est ad laborem postea tolerandum. . si enim aliqua fiat intermiis io laboris, nullae erunt vi res , quae sufficiant oneri perferendo uuam negatur, aliquod elle genus communicationisii quod noci dirigatur in viilitatem aliqualem ipsius societatis.
eapitis , interendo , omnes societates iam meis moraias vitae humanae ad politicam revocari, sub eaque eontineri omnis enim humanae vitae communio & societas,quae instituta est peiaculiaris utilitatis gratia , cominetur sub ea communione de societate, quae publicam violitatem quaerit .e, communione d locietates iam memoratae institutae iam peculiaris utilitatis gratia; sola autem societas civilis,sive politiea, publieam viii itatem quaerit. Ita enim constat discurrendo per singulas illatum ab uno exiremo, d hanc posteriore ex altero. EGgo communiciae M ocietates iam memorath continentur sub communione δ societate cita
vili sive politiea. rueatio est,mia nihil quaerat utilitatis, sed so- lius voluptati,iquale, videmur suille duae it Iae, alaecaThiasotaruar,altera Eranistarum. Prii, resorgia eelebrabant. Mi debant simul adveneraιidum Bachua in Liber u patrem. Thia-i senim actaeis dicebatur Satyrorum grex, dc virorum ae lae minarum eonventus, in quo mera fiebant Libero patri, qua cantu, qu art-vudio, qua compotatio ιi v accinit Catulis
δε , per . seu ypsilou nescio quo fundamento ductus. Caeteri per tota seribsit,& ipse Arist. seu i Suidas dum tamarot ἰερ. χορος,nta Iu late chorus Athenaeus quoqne , de ipse opportune admodum adtextum illustrandum: na iva clarilao.r, dce. Dicitia autem et uia. δει militudo ea,qua BacbisHequitur,ut ait Euν ides. sie ille silus. Et Servius in dictum
utquν uarorum bachantium , pangentι ι Min bis Forte Giphanius eam stocem duxit a verbo miti, quod signiea ieelabrare Orgia, Ferum eae teri dedueunt o ρει ασαι, adiνmarum rerum eantu Polieriotes ab Arist.. nemorati, nimirum, Eranistae erant, qui fa- iebant coenam convivium collatilium ex Umbolis de collectis muliorum sodalium: iba. sine enim eiusmodi ecen vi signifieat, instiιus m .etifieitue eonvictus gratia, celebra-ι- ab agrieolis:qui post collectas oceoditas fruges eouvenire solebant,&de frugibus suisses a faciebant dijs , ae postea epulabantur.
EIPVBUC Eures sunt speetes. totidem etiani
transgressiones, quasi labes illarum. Et quidem sunt, regnum, & optirnorum potestas, te is est ea, quae e tensibus fit, quam censu pote statem dicere, accommodatum videtor plurimi autem Rempublicam appellare consueverunt. A
que harum optima quidem est Regnum Heterrima ver censu potestas Transgressio autem regni quidem tyramus est. In utraque enim vinis est princeps sed interies plurimum distiarunt. Nam turannus quidem suum, rex autem eorum qui ab ipse reguntur, considerat commodum. Non est enim rex, nisi sit ex sese sus ficiens, ola bonis onaantibus antecellat. Talis autem nullius indiget rei.
225쪽
χ M ET HIC A. Lib.VIII CAP. X. De tribus generibus. c.
tuon ergo suas ipse, sed eorum,qui reguntur,utilitates considerat.Qui nanque talis non est, sorte potius quidam est princeps, quam rex Tyrannis autem est contraria regno suum nanque bonum sequitur pletyrannus Q i. magis patet, ipsam esse pessimam Pessimum enim id est, quod est contrarium optima Fit autem in tyrannidem ex regno transgressio. Tyrannis enim erus principatus est pravitas, in quo unus
est princcps Pravus autem rex, fit tyrannus. Ex Optimatum verbioteitite ad paucorum potentiam fit transgressio, vitio principum , qui res civitatis praeter dignitatem distribuunt,&cuncta bona sibi vel plurima tribuunt, & magistratus semper eisdem plurimi divitias facie tes Pauci igitur,vi pravi pro optimis dominantur. Sed ex censa, testate ad popularem fit transgressio. Sunt enim hae finitimae. Nam Mcensu potestas, multitudinis cile solet,& pares sunt omnes, qui sunt iacensu Minime ver,pravum est populari potestas. parum enim Reipublicae transgreditur speciem. Res igitur publicae hoc maxime modo mutantur Minima enim sic atque facillima fit ipsarum migratio. Similitudines autem ipsarum vi quasi exempla quispiam cin domibus accipere potest. Societas enim patris ad filios , regni prae se fert vffigiem Nati nanque patri sum curae. Hinc Homerus Iovem p trem appellat. Ipsum nanque regnum, imperium est suapte natura paeternum Patris autem apud Persas imperium tyrannicum est suis enim filiis utuntur ut servis.Heri etiam ad servos tyrannicum est: nam in i
3b utilitas agitur heri Atque hoc quidem rectum esse videtu sedle
suum aberrat. Diverserum enim diveriauant imperia Viri autem dc uxoris societas similis est optimatum potet tali: pro dignitate nanque vir praesidet,d iiij, quae virum oportet.Quae ver uxori accommo-modantur, haec isti tribuit Rub in omnibusvis do. ninetur ia paucorum potestate mutatur: praeter dignitatem enim hoc facit, o non ea ratione, qua praestabilior est. Interdum autem dominantur uxores,
ob amplituduiem patrimonis. Non igitur fiunt imperia ob virtutem, sed ob divitia vi potentiam perinde atque in paucorum fit potestate.
Fratrum vel societas similis est censu potestati Sunt enim pares,praeter differentiam aetatis. Quocirca si multum aetatibus dit Terant, non fratem inter ipsos fit amicitia. pulvis autem potestas in iis maxime habitationibus est,quae domino carent. Hic enim omnes sunt aequales.
226쪽
CAP. X De tribus generibus,& .
SUMMA ET EXPLANATIO CAPITIS DECIMI.
Pesstiea,seu R ipublicae triplex probabile onus esse, totidem Amicitia Daciebus respondens Retiar, Amyti realiam , ' Timocratiam quibus opponuntur Tyranni , Oligarem , e Democratia, projur vituperi digua PSomodo tria ilia appareant in
denti, omne genus foetetatis, praesertim vero ei vilis, seu politicae, inducere communica
tionem, quae diei utcumque Amicitia possit,& soleat verum quoniam ei vilis foeteias diversimode eo iasiluitur de distinguitur secundiim varia Reis rumpubliearum genera consequens est, ut iuxta harum varietate diversa etiam & multiplex Rmieitia sit. Quare hoc loco praecipue statui. tur, res esse Reipublicae pectes , totidemque Imicitiae, iis respondentes Dividitur ver ea Put in duas partes. In prima docet Arist. eom. In unicationem politicam tres habere species laudata se rationabiles,totidenique vituperio dignas ela a ratione alienas In secunda statuit, earum trium specierum similitudinem appare.
re in oeconomica communicatione.
a CIRCA Primam pariem praemittit eommunieationis politicae meipublieae tresipeetes laudatas Se rationabiles Regnum .Rri stocratiam,&Timocratiam. Regnum, quod Monarchia dicitur, est principatus unius: Arino eratia , dominatus optimorii Timoeratia, quae a censibus est, vi ipsum etymon ostendit. Dueitur enim απλῶ τιμημaros, aceηψω, seu aestimatione bonorum. Census enim in ea do minatur: non tamen magnus , sed mediocris. Magnus enim ligarchiam eonstituiti medio. eris aute Timocratia, quam Aristotel docet communiter a Graecis Potitiam appellari Laistini vulgato nomine Rempublica die Imus. Ita que ex iis tribus mari in laudabile eristio Regnsi deinde Aristocratia demu Timoera ria, qua pessima praedictarum rium dicit, non qudiabiolute mala sit,cum tres omnes laudabile esse pronuntiet; sed quonia minus bona
ponit praeeedentibus , tres alias Reipublicae 1 pecies vituperabiles, a ratione alienas: quas proinde vocat παρι-Mσειρ tra gressiones, quoniam a bono Reipublicae statu exorbitant, e illam impellunt in ruina Eae eid sunt Tv- ranis , ligare hia, o Democrati a Tyranni est omniuearu pessima : ligare hia media,sive mediocre gradu improbitatis obtinens: De- moeratia optima, id est minus distans a malo, qua aliae duae. QuippeTyrannis conrea Pontiue Regno:Oligaret,ia Aristo eratiae:&Democratia Timoeratiae Tyrannis contra ponitur, inqua, Regnes quia licet utraque in eo Onvem arquod unius dominatus ut, Tyrannus ipse vulg8 Rex audiat aliunde summa oppositio
utriusque est Tyrannus enim solum quod sibi est utile, spectat Rex autem quod est subdi,
totu Idipsum docet O. L. Polit .c. A. . e lib. s. c. Io ex quibus omnibus locis Seneca videtve
decerpsisse avrea tua verba lib. I de Clemetiar Drantis a Rege dirutfaciis, non nomine. Pisis sum tamen inte se uis reparat Nain Tyranantissuum eommoua histilitat IRex suoru etia 5 bisu pareηrisis .ctat eou- ώ. Id mqt docet Xenopho lib. Memorabalia Ratio autequa probat Arist. versi Rege, prout a Tyranno distinctum,nb spectare commodi suu sub haetorma proponi iura iplianio: Qui bonis omianibus abundat ela antecellit, nulla re praeterea opus habet. Atqui Rex verus omnibus bonora generibus affluit, anteeellit. Ergo nulla te praeterea opus habet. uare superet ut utilitatates non quaerat suas,sed suorum Maior propoustio est nota Minor explicatur ab eo de Arist. lib. i. Politis. cap. vltim simul e hoe loeor nam qui non omnibus anteeestit honor ge neribus , is non erit verus Rex , sed fortuito aut sorte Verus enim Rex, quique non nomine antlim, sed virtute Regis effulget, debee elle aurat κηε, id eli, per se sibi sufficiens. Contra versi Tyrannus, sibi psepe se non est satis, sed indiget pluribus bonis ideoque proin
priam utilitarem quaerit ex dominai indebito, ut bonis, quibus earet, diletur 4sfluat. Tyrannus igHur non est verus Rex, sed solum nomine. Porrct, Tyrannide tu elle omnium dominationum pel sim amri quod supra indicavi. mu 3ὶ probat Aristotel.quia quod directe optiis
mo contrariatur,id certe peis imim est.Tyrannis autem directe eontraria iur Regno , sive Monarchi , quae est omnium dominationum optima Tyrannis ergo omium dominatiorinum pessima est.
naiioo is est Oligatellia, id est idominaius paucorum' estque partim similis Aristocratia, suae etia triticipatus paucorum eli; ac partim dilia. similis, quonia Attilocratia non est principaritus quorumlibet paucorsi, sed eor si tantum qui
optinti sunt e bona civitati sun leuique iuxta. ivertium a rectam ratione distribuunt. Hogare hia vero est dominatus paucorum improborum , qui liona eo in munia civitatis in quedispensant, non habitacineritorum ratione .
ter cives sed pectata solum privata iiii ae suo rum utilitate. Ideo ligare hia est veluti eorruptio Aristrocratiae et quia quando optamiguberti iores Reipublicae paulatim dege
227쪽
18o ET HIC A. Lib.VUL CAP. X. De tribus generibus,&c.
nerant, transeunt In mores eontrarios rectae adininistrationi bonorum communium I runc quae fuerat Aristocratia, degenerat in ligar-cli iam solumque retinet paucitatem dominatorum, alioqui per omnia dissimilis,& prorsus eo ropia. Cum vero Aristo eratia non sit optima , sive suprema inter dominationes laude
dignas, sed media, ut supra dictum est ita etia. iam ligarchia ipsi eontraria non est pes.sma pravatum dominationum , sed medium obtinens locum pravitatis.
TERTIA Species iniquae dominationis est Democratia, seu dominatus populi, rus, id est, a populo, vulgo , aut
muli nudiue popularium, penes quam inter dum est summa rerum. Hanc Amito tet constituit patii in similem, partim dissimilem Timocratiae luperius explieatae. Similitudo est, tum in eo quod utraque lit principatus multitudinis oum etiam, udd qui eumque dominantur in vitaque , si ii aequalis conditionis, potestatisque Dissimilitudo autem est, quoniam in Timocratia ii, qui dominantur, curant commune bonum , tam divitum . quam Pauperum, & utrisque communia bona ea iusta proportione distribuunt. Caeterum in Deis moeraria solum auendunt qui dominamir ad
bonum inopum , sive plebis, non. autem divitum. Nimirum, hoc ipsum denot tu reipsa in
natura Democratiae, quae lieci secundum etymon nominis significet dominatum populi, vere consistit in dominatu plebis, quatenus a
populo distinctae. Populus enim est quasi genus, ideoque totam Rempublicam omplecti. tur plebs autem est velut speetes portio illius: ut tradit Iustinianus in Institution. lib. I. ituι. a. g. Plebiscitum . maius in
a lib. Io. cap. Io. Quare nihil mirum quod in Demoerati solum attendatur ad utilitatem
pauperum , sive plebis, si ii, qui in ea dominantve, ad plebem piam spectant, seu ignobiliorem populi partem verum quamvis hoc genus Reipublieae malum sit, perversitas eius
minima est trium specierum praedictarum 4e ut mi Timocratia ipsi opposita diximus, minimam esse probitatem inter tres laudabiles species Reipublieae. Porro de iis omnibus laseasit idem Arist. M 3 Polit cap. 3 e, lib. .c.
a. ιib. per totum. CIRCA Seeundam partem edisse. rit amplius es memoratas Reipublicae species, tum laude,tumi vituperio dignas, earuisque probitatem aut improbitate ex pomi limilitudine ducta ab Oeconomici si, sive familiis. Etenim in gubernatione privatarum domuu est imago quaedam Rerum publiearu, sive in bonu, sive in malu . Primo autem loco recenset intellaudabiles gubernationes privatara domuum illam , in qua exercetar patria Potestas erga
filios eamque doeet esse similem Monare hiae, sue Regno , e duplici causa Altera est in eo sta, qu6d quemadmodum Rex in ditiose sua gerit civium quorumlibet populoruinque curam ι ita ei iam patet in domo propria filiis suis omnibus providet Altera est ab Homeri testimonio, Iovem appellacitis patrem hominum deorum ne quo plane indicat, Regnum singulares, sive unius, quale erat Iovis in existimatio aemonieri, paternum elle, patriamque potestatem esse Regiae admodum similem. Quo eodem loquendi modo post Homerum si sunt caeteri Poeti : aque iuprimis ex Graecis Aristides Hymnesis eis: ubi ipsum appellat Homericis pene Verbis , a νβρων τε , εω τε , patres' hominumque , do umqua Ex Latinis Ennius lib. 6. Ano illis verbis, evum pater atqueboreis in Rex. aera imitatu virgilius, munt uatis omnino verbis lis Io. Geui pluresque alii. COLLIGIT Aristoteles ex hac
ipsa doctrina, patres qui utuntur filiis ut servis, non tam patres, quam dominos aut Tyrannos esse ut enim superies dictum, Ty
ranni sunt qui dominatu utuntur , non iu diorum viilitatem, sed su1m. Ati tre uten tes filis ut secuis, non eorum utilitatem alten
dunt, sed suam i quippe potestas in servum arQta,quam est, in utilitatem ipsius dominantis est. Ergo patres tentes filiis,ut servis, noritam patres quam Tyranniciunt. Quare
prehendit inorem Peturgin, apud quos filii a parantibus, ut servi sub dominio habebantur. Idemque Tyrannidis genus suist apud Romanos , onstat ex Dionrta Halleat n. lib. a. resertur a Paul Iuttaeonsulio I.
olim Romae patentibus plena potestas vitae. necisque in filios , perinde ut servos quod novo iure abrogatum suit. Vbi unico eodemque cxemplo protulit Aristoteles simili tudinem, tum Regni tumin Tyrannidis, it Oeconomia bona aut Mala parentnm erga filios Sedrae uberius hane ipsam Tyrannidi similitudinem exponit in domitiis reui adservos, si in obsequio unam utipsorum vi ialitatem prae oculis habeant, ita , ut nihilominnino curae in eos impςndant. Hoc enim tyrannicum est. Nam licci dominus possit iure meritoque uti servo in propriam utilitate iniadbue tamen debet ipsi providere in neeetasariis,&aliqualem ipsus curam gerere. Quod si non faciat, Oeconomia eius erit instar Tyrannidis. Similiter de genus Tyrannidis erit, si patet in filios illum dominatum exerceat, qu4lem iure mtest circa iervos quia aliter filii, aliter servi spectandi suut, ne patria poteristas sit quoddammodo tyrannica, qualis apud
228쪽
CAP.X. De tribus generibus,&c. 181
s PRAETEREA Stat ni aptissimam reser saepe invenit in natinnibus bellicosis,
smilitudinem Aristoeratio ea una parte, si Celtaeis Germa iniexeipian ur. In alijs enim, Oligare hiae ea alteraio Oeconomia viri uxo vi. E*ys iijs, Lycij ciue, ac bacaratis, principarisque , quae instar prioris potest est bona, de ' tus apud foeminas erat supra viros verum de instar posterioris perversa in emadmodum apud G. aecos , Rouraniatque, omnes iraii O- enim Aristoerati eonsili is eo qud sit principatus optimorum virorum ,.qui moderate de rationabiliter distributa habent Oificia intersit ita etinio Oeconomia 'iri di quume imitabitur Aristo erat iam,di instar illius erit lauda bilisvsi vir a Demina moderate de secundam rationem diitribuam officia domesti eae curae. inumvis enim vir pratem ineat violi, dc sit ea nes, experimento deprelienditur qua ruri damin Mns iuperbi de donlinatus stipra marito :sive quia nobilitate sanguinis excellum, sive qara amplis, imam date' tecum derii lcrust. Quod monstrum Oeco,omiae vitare volebat Poeta ille, qui epidissime cecinit Gori no- Hre,o. o mea. Et Iuvenatis dum a tir
put, sive superior ipsius adhuc tamen dec et si Moto Irimi aurci quam te melia, mater mirum non om ora curare, aut exequi, redis ta Gracchortius μά- - δε- seruistis sejsrum uuae vir propria ae deeentia tanti caeteia
nomiae , quae inser fraios avibicinos, autho piles est , similitii dinem exprimit, tum Timocratiae obtinentis locum infimum probitatis iniet speetes laudabila Reipoblieae; sit de De-mocratiae minimum improbitatis mer pravas species habentis Fratres enim , si demortuis parentibus cohabitetit eum aequili peties omis. nes potestate, & nullo alio discrimine , quam raris imitantur planetaim de ratiarn, in quat ut quae viro propris uxori permusis viro autem dignu est rere, parare augere opes,loca se agros, frugeseondere, distrabereque, dolia ad genus uxoris mitem est virum vereri, familia&aneillas ale
xe,eibatia distribue te, easque in officio contiriere de diatia peris asi ignare. Si auιe vir hoe ipsum uxoris officium sibi arripiat, nosterva bitue iusta ostieioru distributio, de Aristoera. nar imago;sed erit quodam simulachrum Olia sarchiae, in qua dominantes non recte iniς leo fieta distribuunt. Et quamvis in hoe pio appareat quadam species Tyrannidis, qualenus plurimi aequaliter dominantur a regunt. Si vir omnia sibi atripit, ex videtur tantum spe aulam ob magnam in aqualitatem fratrum in.ctare utilitarem suam;adhuc tame Arist. nolui esse,qui maiores omnium,totam domus adta comparare hoe Oeconomiae pravae genus Ty- ministratione gerat tunc nou idetur eI e fr4tannidi,sed ligarchiae: qiua potet fieri VcVi terna oeconomia , sed paterna Ne proinde si non tractet dure aut aspere uxorem, nec fami milio Regno , itani Timo era te ubi vero nam ἰsed solum velit se ingerere in omnimos, plures si aeui habitant, aut concurrunt in eo qmniaque pro albitratu suo disponere in quo dem boipitio , si iguli tuis legi s viventes,&son tam Tyrannum exprimit, qui unum ali- absque eo' addat ter in altero: regimen , se am,qui in Oluarchia dominantur administrationem habea: nune est aliqualis si-Rvi S 'In eadem Oeconomia viri militudo Democraciae in tiua luitu rector uni aitque Hris exponi alteram imuit udium Aristoeratiae eontrariam,& Oligaustaeqnne, atque oppositam praecedenti ii, nimiiam,vxor velit inserare domi et omnia gerere pro a Utratu suo. Quod observat aceidere quandoq; in ijsis uinis,quae viro pauperi, aut inferioris conditioni astetunt opes ingentes ,haereditate
obtentas. Solenteni: i nimios ii iritu sic atro-iantiam sumere ex opibus secum altaris ideoque volunt omnia, quae domi gerenda sunt, ad piarum nuriim potiusquam mariti, neri Has'et Arist. tam ho loco, qui sib. a. pJut . iam', in i, επικλψους.quod iuxta Budari interpre-rub alterius cura, aut adminii ratione , vel dominio est. Quii ii tamen quisquain e Uium pret-ficiatur ad aliquam procurationem , sive ad expensas faciendas, id prafecturae genus adedexile aut leve et , ut nihil lorin: itatio ii Graia beat; proindeque ad ni illam pr.ecit ista rimi pe-
bus,utroilue iam parente Orbatis,4 nullo statre supersiit , contigit opulenta haereditas. Quare est ligarebiae similitudinem reserunt, eluatenus ostitium sibi indebitum alium unti de auferunt ab eo,cui iure ac merit cos. Erues r. Hoe autem vitium foeminarum superbientiustudieitur Gynae locratia ab eodem Arist. ib. a.
229쪽
De Amicitia regia,paterna, oeconomisa. fraterna.
Vnaquaque autem Republica tantiis ami-
ῖς eitiae constat esse quantum ociusti Axque re
gis quidem amicitia ad eos, qui reguntur, ita excellentia beneMiseonsistit confert enim, in eos beneficia, qui ab ipsis reguntur. Siquidem clim sit bonus, curam ipsorum hane quo bene sese habeant, ut ovium pastor. V dei Homerus Agamemnonem, popul rum nuncupavit pastorem. Talis autem estri amicitia patema b neficiorum veris magnitudine differt. Est enim essendi causa patere quod maximum esse certum est: & enutritionis, ac eruditionis. Haeci eadem S caeteris maioribus tribuuntur. Natura nanque parer in rum, avus nepotum, Wrex eorum, quibus praesidet, imperium obtincti Hae autem amicitiae in excellentia consistunt quapmptetiochonotantur ipsi parentes. Et iustum igitur in his non idem enu
sed quod efflagitat dignitas. Sic enim sese habeti amicitia. Et vite
etiam ad uxorem eadem est amicitia, & in optimatum potestates: est enim ut virtus postulat. Et praestabilior plus tribuitur boni, quoaunicuique accommodatur. Sic autem sese habet, ipsum iustumia At amicitia fratrum similis est sodalitiae sunt enim pares, atque aequales aetate. Tales autem eiusdem plerumque disciplinae, & eorundem sunt morum. Similis est huic quae est in census potestat Cives: enim pares esse blent, ac boni. Et quisqne nunc dominatur, nunc paret, caeque. Sic igkur est in ipsis& amicitia. In transgressionibus autem, quemadmodumi iustum, sic S amici ia exigua est & miani ma est hi ea, qtve est pessima. In tyrannide nanque nihil, aut perpa8rum est amicitiae. In quibus enim nihil est commune imperanti, atques parenti, nec anticitia est: nam neque iustum. Sed tale quidem est, qua 'le quale est artifici ad instrumentum, Sc animae ad corpus,& hero ad servit a.Haec enim omnia utilitatem quidem ab ij suscipiunt, qui ipsis
utuntur Sciamicitia non est ad inanimat nec iustum:quia neque ad bovem, vel equum, neque ad servum ea ratione, qua seivus es mora estetit m quicqua commune.servus enim animatii est instrumentuanstru- trientum autem inani imatus est servus Ad servium igitur hoe irriquo
230쪽
servus est, non est amicitia, sed qua est homo. Nam omni homini iustitim uuiddam est ad omnem horninem , qui communicare secum te em, pactionemque potest quam ese amicina, ratione qua honao est. Perparum igitur in tyraianide est ami itiae, atque iusti in popul ribus potestatibus plurimum. Complura enitn his sunt communia,
cum sint pareS. svMMA ET EXPLANATl CAPITIS UNDECIMI.
CLARISSIMO ET LITTERATISSIMO HEROI,D D IOANNI ANTONIO
plaudcrevitum est novis RISSIME HEMIS. Nimirum . quamvis itinc Amiciriam in Orcili anauci sunt qui eius clanditiones ac leges ex profesto mamma-vcrint muciores. Qui observaverint. Philalicliaqnoromiam, monim:
ri acdtio oebebatur genio mulioribus auris auueto, id est,
arizibi, in digito unuminatis. quoci olim intc Romanos ruit. Aderam ipse eo temporc in em' vit
Academiae Noluae nonores primis certantinibu niuruisti,n ium; in u Peratores cathecirarum
ritis Tuis debebatura neque alio cinnitu uitatus ruit, quam exacta Mico'