장음표시 사용
231쪽
alia quam meriti culpa fuit. Igitur ad eam rublimem speculam evocaturi attende, quae .lo , Iccon iidera, ii forte graviores curae sinunt , quot paria hominum ver Samicorum :i- veneris, tot terris Irovinciis peragratis imo quot parsum millia passim occurrerunt, quibus lanctum desuaviolatum dicitur Amiciti inomen:cum, tamen ea. quam protamur, spuria diu: fucata iit.Scilicet, ut verbis benecae lib. a.de Beneficiis utar, Diuerso, I t.ura gratu a m eisunt: non donant, sed Oenciant amore1Iuor. Alii voluptate ducuntur,eamque
voluptate repenciunt,'misi dc inice mercimonia sit. In paucis beati, qui honestatis soli Isg alia mutuo amoris nexu illigati lant, eoque Virili, ac coallanti Rari certe, in quibus
cxperimento cleprehendatur Pythiigoricam Illud τι ' φιλιαν ἰσ.τητα, ι, fama 'in an, 4sia o piko ε τερ e αυτον. a nicis iam esse aqualitatem per animam unam , est amictim alteram
culti eodem Cordubenti Philolopho tiniam. VALE Clarissime. α obuilsime D. Sal. ruant leae in Prolatio D. Barnabae, Clo IDC. LXXV.vPERI ORI Capite desseruia
Arist. de tribus Politicae generibus , tum probis, tum&improbis similiteris de tribu, oeconomicae modis, tam
rectis , quam obliquis, vi- rupe ab ilibus ut gradum faceret ad exponendam peculiarem rationem Amicitiae, quae in qualibet earum invenitur. Quare hoe loeo potissimum docet, ima divisionem Politiarum, d partium Oeconomicae , existere multipliacem Amicitiam id est Regiam , Aridoceati-
iugalem. Dividit vero totum caput in duas partes. In prima docet , ex trivis Politiae genetibus rectis desprobabilibus oriri iriplex genus Amicitiae laudabili sis honestae In secunda statuit , ex tribus alis generibus Politiae vitiolae ἐκ reprehensibilis naici triplex genus Amicitiae vitiosae. CIRCA Ptimam partem tradit, eundum una inquamque Politiarum , existere Amicitiam mi ustum. Quare seu triplex est genus Politiae rectae, Regnum, Aristoeratia, de Timocratia, de quibus praecedenti capite diti putatum est in triplex rectae Oeeonouitae gradus, palernus, uxorius, di fraternus ita etiam
triplex Amieitiae forma ijs eorrespondens exIllii, recta, austiti sicutis aequalitati, contentanea. Primum geuus probatae Amicitiae est optimum , utpote imile Regno , quod est optima Politiae species msitum est in Amieitia Regia, sive Regis eum subditis, inter quos eo senio Amieitia est , quo Iustitia ei potest. Iustitia autem inter Regem, subditos
esse non potes seeundum aequalitatem arithis meticam , sed secuιidum geometricam , cum omnino impares inter se sint. Quare clami- eitia ijs erit, non secundum arithmeticam, sed geometricam solum aequalitatem Nimirum, et ii Amicitia proporitonis cuiusdam , sive seis eundum qualitatem solius rationisci quae supra vcl. in ipso Aristorei cognominata fuit φιλια πιε σπερ Mis Amicitia secundum exis ιιιnι mi quoniam inter inaequales est , quoqrum alter alterum exeellere debet, non eondi
tione solum, sed effectibus quoque ipsius Ami
e Iliae Hate igitur Amicitia potissiarum dig- noleti ut in beneficentia Principis erga suos. quos fovet, tuetur, pascit. In quod illustrandum affert Arist. Elogium , quo Homeriis celebrat Agamenonem, dum illum appellat πει-
REGIAE micitiae similis est paterna erga filios 'oae etiam inaequalium est. Si eut evim Amicitia ex e ellentiae , quae est in te Regem de subditos, dignoscitur, tum ex honore ques ipsi deserunt subditi tanquam excellentiora clum ex beneficis a Rege cotilatis in subditos se etiata Amicitia excellentiae, quae est inter patrem filios, apparet, tum in ea obserWantia re honore, quem filii parentibus deserunt i tum praeterea an beneficentia patris ad filios , quotedueat, a Iit, Sc induit. Ioed de in hoc beneficentiae genere pater quoddammodo extadit Regem, quatenus prae illo dat filiis,ve sint quod est be filiorum maxumum, ut pol primum, fundamentum caetero rum o praeterea illos ab ortu educat ae ditae iplina instruit; quorum nihil fere praestat in subditos Rex. Quare infra cap. . de hoe ipso agens,iam non comparat parentes Regibus, sed Diis, quoniam imita horum beneficia fi- Iiis ursi uni ut, Id vero quod de parentibus dicitur, admonet Arist. dieendum etiam de avis atque nepotibust eum cin us eadem ratio sit. Quippe, ut doret Modestinus Iurisconsultus I. io usue Herborum it c. --πρε-
appellatio etiam adHates extenditων que latius hine iuret taberorum a Io. s. tit Aliunde ex ipso iure constat , parentura appellatione, avum, proavum, abavum, e. contineri Ideoque Arist. meri id idem deeernit de patre filiis, aede avo de nepotibus Ee quemadmodum iustum servatur inter Regem de cives, sic etiam inter patrem filios Iusti ver ita servatur inter Reseruin cives, ut non eadem officia praestare debeat Rex erga cives, ac cives erga Regem quoniam Rex honore,
232쪽
bus tamen non debet eadem officia praestate, sed ea quae Regiam dignitatem decent. Ergo iustum ita etiam inter patrem de filios debet servari, ut non eadem mutuo sibi officia praeissent honoris o obsequii, sed proportionata dignitativi conditioni uni ut cuiusque.
Amicitiae in Oeconomica est mediocris boanitatis, instar Aristo cratiae, quam imitatur racapparet in viro atque uxore Causa vero ut in Aristo et alia sit aliquod Amicitiae genus in iater optimates, non est beneficientia unius in alterum, qua excellentior reddatur,ut in Regisn seu Monarchia: sed Virtus, quam nam praeoculis habent Optimates ad regendam Rem. publieam, tribuentes unicuique suum pro digalitate ac merito unde oritur aequalitas, acri ubinde Amieiticeivium ium mer se , tum etiam in eisdem optimatibus,ut Praetectis, seu Guoernatoribus eiusdem Reipublicae. Huievero Amiciliet generi docet similem elle illam, que inter virum de uxorem est quoniam de haec a virtute minat , si ambo probi sint , ut an plius constabit cap. sequenti circa finem. Alia autem ratio est ubi coniuges probi non
sunt,quo tuam inter eos nulla, nisi iniqua, comis
munio elle potest quae longissime a ver inmi. citia distat. Vbi tamen non est intelligendum, Rrii totelem dedisse viro' uxori aequalem potestatem, qualis in Ai istocratia est iniet Optimate, sed inter vitumque divisisse domesticam curamin officia, qualiter explanatum fuit cap praeced. eitc secundam pariem capitis.
lilia pertinet ad Timo erariam,bonitate infiis mam inter probatas Reipublieae species se va . utque inter eos populares, quia xesibus suntie eo Reipublieae vine ut colligantur. Huic ver similis est in Oeconooeica illa species Amicitiae, quae inter socios δε fratres cernitur, cum summa aequalitate , sine excellentia unius in al. erum, sicuti in ipsa Timocratiast, in qua omnes imperant per paries, seu vices, ex aequo. Huius ergo generis videtur Amicitia fratrum de sociorum,utpote moribus stud ij similium, atque aetate parium , quo rum nemo altet amestat. Quare inier eos nulla est 'mienia excellenti qualiter in I nax .chica parentum erga filios , neque in Aristo cratica viri erga uxorem sed omnia aequalia sunt, instar eius macitiae, quae in Timociati
est.blleae nascuntur tres diversae speetes Arnielitae
inordinatae. Et quem adatodum tres illae priores Amicitiae rinae inaequales in bonita. te lunt iuxta inaequalitatem probitatis Rerum αpublica iuni,seu Politiarum; ita de in his posterioribus miculae pervet sita, inaequalis effluxis in equalitatem perversitatis Politiarum,
praemittit,in omnibus sormis Politie corrupte: per veri aeque,esie parum Amicitiae, sicut d Iuiali illae Sunt enim individuae comites Amicitia Iustitia , cum ambat spectent aequalitatem: ut superioribus trauit uni est. Quate eo minus
Amicitiae in ijserit, quo sueti minus Iustitiae, Hinc eo Iligit, in TIrannide, quae est Politiarum pessima, minimum este Amicitiae , quo-n villi criminia. um Iustitiae in ea est. Quod de insuper ratione suadetur sic. Quoties Duer suis periorem c subditum ciuit aut pene nu Ila communio bonorum est nulla aut pene nutu Amicitia elle potest. Haec enim in communio ne bonorum uta est. Atqui in Tyrannide in te esuperiorem& lubduli nulla avi pene nulla communio bonorum est. Vt enim dictum fuit capite proxime praecedent , Tyrannus suam solum utilitatem quaerit, conte inpio subditorum bono , ideoque sibi omnia arripit. Et tot narrannide nulla aut pene nulla mi ei iuri potest. Ideo scit observat Arist. Tyrannum erga suos peringe se habere, ae artificem
ad instrumentum, animam ad corpus, dominum ad servos. tifex enim inurumen ima nima corpore, ia,Oanimas servo, utuntur olum
in gratiam sui, ku utilitatis propriae. Vnde seu artifici nulla est Amulitia cum instruis
inen O in nimia i neque animae cum corpore
tacui neque evin equo aut bove neque domino cum ervo,qua servus est ita neque vranis vocum subditis.
ADDIT Autem, domino esse potile erga servunt im quoddam, aliqualem Amicritatu, non qua Drvus est , ut nuper dicebamus, sed qua homo est δε rationis a liceps. Nimitum, eum servus ratione li praeditus, csaepe aptus ad tractanda negotia , potest esse
cum eo communitas, sive societas pactionum, de rerum contrahendarum. Ex quo Artii. to eo Obertus Giphanius arbitratu plurimum illu- sitari ara luriscontuliorum decreta, praeseriatim verus Vlpiani'. L. st de diversis Reg. iuris,
CIRCA Secundam partem disse fitior sis inc turale erι-t, omnes bori de speeiebus i ei publicae pravis N 'miei nities iant aquales. Quare ervus potest naturiis improbis, quei ab ijs ortum ducunt. Quem admodum enim ex triplici forma Reipublieae probabili de recta conlurgunt tres Amicitiae, I ud Missae speeie diversae, quas nuper expo--- Liri ex triplici forma perversa ei Puraliter obligari,quamvis non ei viliter: ut conis sta e l. naturaliter, l. si id quod, t . de conditione indebiti, l. adoptivus I. serviles fide ritu nuptiarum. Vnde di condat nullam comaru . Aiuicitiamve dosnino euin ervo
233쪽
in civilibus esse posses secus veri; in naturali, in , eeundum qua eiusdem rationi eum domi io particeps est. In quo sane est latum discrimen ab in lirumento corpore , quibus- cura nec ari ille . neque animae ullum Amieitia genus elle . Ο est cum atrone careant. Di CES. Servus,emam,rlervus est, at iliam, talitatem domino arreri, timiliteriat eo recipit. Ergo aliqua con a uita est bo-nCrtim in te utrumque. Jrgois Amicitia, quae o .isi iii Iti mutua conisnunicaraone bOnorum. SPONDET Arist. lion Oeloeo, scd in Polit. lib. 3. cap .servum aliquam ut iis ritate si renortare a domino, non tamen per se, sed per accidens , sive ex eventu Dominus enim si alit etvu. de tuetur , non faeit hoc
gratia servi, sed sui ipsius, is proprie utilitati conlulat, quam refert ex te tuo. HOe auiatem nou susti ei ad veram Amiculam , quς exi ait coini iiiiiionem mutuam bonorum inter
amicos sui ipsorum gratia. Quare servus veservus nultam eum domino fimicitiam eonistrati it sed est velini instrumentum sive organum relate ad arti fleem. Quo circa apud Plu. tarchum inis taci si , qui tot copiosas eris vorum iam ii a linbuit, legitur, servos appelIare solitum , viventia ei fain iliaris organa, ideit, nstrumenta. Ideo neque viventes in iure Civili reputantur , sed inanimes, aut mortuis quoniam servitus est quet dam mones civilis r&tune solum nasci die uni ur, eum libertated
io HOC Loeo videbatur Arist. dictu rus de ieeunda peei prave Potirici , qu est ligarellia,& de Amicitia mediocriter pravalῖpsi responde me. Sed id prerermi isti, ortasse, quia cum media sit inter preeede memin sub
seque mem statim explieandam , satis eius naia tura dignoscitur,utroque extremo pravς Politis perverset Amiciti cognito Oligare hia enim non est enu prava ae Vrannis, quae unius tantum pectat bonum:&est peior,quam Democratia,quibonum solius plebis attendit: mediumque maliti a radiim obtiner.& eueat
Maum paucorum, qui lismpublicam mode, ranium. Ideoque ligaret,iae ne respondet
iam parum au nihil , iniciate, ae Tyraitiridi: neque quantum Democrati. que inter plebeios ignobiles equalitatem iamicitiamque ponit , quana vi quoddam inodo pravam ted quedam inediocritas in probς Amiciti ei intexpaueos llos, qui Rempublicam tractant ib
perversae Politiae genus quod est De inocrati at in hae plurimis ei. Amicitia ait, quo niam multa comm uuio est bis norun an lex plurimos cives, quorum nemo alium dignitate prae edit, sed omnes habemur aequales. Licet enini deflectat ab illa Pollii a specie, quae Timoeratia dieitur . ses postremum bonitati, locum habet inter tres species Politiae probabiles,eoque potita imum nomine peccet , quod potius plebeiorum bona curet , quam nobilium, ut ea pite praecedenti traditum est: adhu tamen servatur aequalitas, bonorum communieatio inter plurimos ad plebem spectan res Vbi autem plurimum aequalitatis ἐκ communionis bono tum est, ibi de plurimum Atm et ii est. Ergo in Democratia est plurimum Amicitia. Verum hoc est intelligendum , non de solida Amicitia,quae semper rationabilis est, .lustitiae comes sed de apparenti, in speeiem solum Etenim ecundum rectam rationem ac iusta in distributionem bona Reipublieae eommunia non deberent dividi omnino equaliter, ut in Democratia sita sed iuxta meritum uniuscuiusque nee tam in coartendenda esset qualitas arithmetica communieationis, quam gemetrica troportioni, solius quei secundum rationem est. Ergo Democratia ,dum bona qualiter arithmeticci omnibus distribuit, nulla habita considerati ne aut distinctione nobilium plebeijs, nees roborum ab improbis, minime servat rationem rectam, aut iustam distributionem. Ergo nec secundum lustitiam distribuentem est atque ade iolidam terrectam, Amieli iam generare non potcst i in a
234쪽
CAPUT DUODECIMUM. De Amicitia sodalitia, baln
iMNIS Igitur amicitia ut dictume' instacietate consistit. Consanguineam autem quiopiam semiaxerit,ac sodalitiam Civium autem amicitiae,& contribulium a. simul navi ea
tium, & quotquot sitiat tales, magis in societate consistunt: nam stipulatione quasi quadam Constare videntur. Inter has quispiam dc hos pitalitiam collocaverit. Consanguinea verbmultiplex est Pendet autem omnis ex paterna parentes enim diligunt natos, ut aliquid suimati ver,parentes, ut aliquid ex illis. Atque magis sciunt parentes eos, qui sunt ex ipsis, quam nati se esse ex illis.
Magisque coniunctum est id,ex quo natum est,ipsi nato,quam factum et,quod fecit. Est enim ei, ex quoest ortum,proprium id quod ex ipse est ortum ut dens, crinis, bc quidvis habenti. Nulli autem illarum id,
ex quo orta sunt aut minus. Accedit eodem temporis longitudo. Parentes enim natos continub diligunt: illi verbiarentes, incrementis tempore susceptis,& mentis comprehensione, vel sensus. Ex his autem pateto cur magis diligant matres Parentes igitur natos,ut se
ipse amant:qui nanque ex ipsi sunt orti,sunt quasi ipsi alis separatione. Nati verbiarentes corti ex illis. Fratres autem sese mutub diligunt,qubd ex eisdem sunt orti identitas enim quae est ad illa, idem inter ipsis facit. Ruspropter eundem sanguinem dicunt,ec stirpem, lia Sunt isitu quodam modo idem dc in divisis Magnum autem ad amicitiam est 6c enutritos simul esse, de aetatis aequalis AEqualis enim aequalem deles at,& ipsi familiares sodales sunt. Et idcirco se, terna amicitia sodalitiae similis est.Patrueles verb, caeterique propi qui,ex his sunt coniuncti, propterea ubd sunt ex eis lem. Atque alii magis, alii iuus fiunt ex eo coniuncti, quia prope est, aut distatoriago Amicitia autem quae filioruin est ad parentes, bc hominum ad
cos, ut ad bonum est, atque excellens. Nam maxima beneficia contulerunt. Fuerunt enim essendi causa, alimenti,ac educationis. Habet autem re voluptatem , 5 utilitatcm, talis amicitia magis quam extraneorum , quant,oc vita communior ipsis est. Sunt aute in desinfraterna amicitia e quae de in sodalitia sunt,& inagis in bonis,&dion
235쪽
188 ET HIC A. Lib.VIlI.CAp. XII. De varia, c. nino in similibus quant coniuncti sunt magis. atqtae ab ortu sese rin, tub diligunt. Et quant iunt magis milium moriam , qui ex eisdcm
sunt orti,& simul nutriti,& si alliter cducati, ac eruditi .Probatio enim, quae quidem fit tempore plurima est, atque firmissima. Sunt etiam occaetcris in consanguineis ea quae ad amicitiain alti rent ut rationum comparatio flagitat Viro autem &vxori secundum naturam amicitia videtur incile. Homo nanque natura coniugale magis est , quam civitae uuant prius, donecessarium magis est domus, Quam civitas, Scppos reatio com nau lor animalibus. Atquc caeterorum quidem animalium, hi et societatis est terminus homines autem coniugium subeunt uon solum procreationis, sed eorum etiam gratia,quae ad ipsam conferunt vitam Ofticia nanque continub sunt divisa atque alia viribalta sunt uxoris opem itaque sibi mutu serunt,res proprias in commune ponentes. Quapropter hac in amicitia viditas inest, atque vo-hiptas Erit aute macob virtutem etiam amicitia, si boni sint.est enim utriusque virtus, atque hoc ipso gaudebunt. Fili autem parentum vincula sunt &nexus. Idcircori citius liqui carent liberis dissolvum tur Filii nanque, bonum cst utrisque commune ipsum autem com mune continet. Jaerere verbquonam modo viro vivendum est cum uxore. omnino amico cum amico,nil aliud est quam quaerere quomodo iustum est Non cnim idem iustum videtur amico ad amicum Mec ad alienum, bdalem,ac condiscipulum esse. SUMMA ET EXPLANATIO CAPITIS DUODECIMI.
Amisiti plurimasoeetes oriri ex varia o mula lici communicatione Agitur praseetim debr.
CLARISSIMO ET SAΡIENTISSIMO UIRO
D. D. ALPHONSO DE OLEA, IN ACADEMIA
'VI Arist. hoe loe est tot esse Amie illae genera, quot Ac Politiae,
ostendere , aliam ae inulti oeconomiae. Quamvis vero explicuerit Antiplicem vitae humanae commuis citias illas, quae ex diversis Politiae generibusnionem efficere spee:es pluri oriuntur;eas tamen , quae ex diversis Oeeon isma, Vivetur vero prolequi miis procedunt , solum reviter, transitu argumentum pium de quo quodam explanavit. Ideo nunc peiotius dedisseruerat praeedenti eapite. Ibi enim statuit ijidem dilierit, e dividit totum caput in rex
236쪽
CAP. XII. De varia communione,&c.
omnino partes. In prima o ervat ex varia communione nasci quam plures species Amia citiae, ut consanguineae, socialis, civilis, aliarumque In secunda docet , commuitieationem consanguineorum gignere Amicitiam inter cognatos. In tertia denique tradit viri uxorisque communio in eam parere Amicitiam, quae coniugalis dicitur. CiRC Primam partem praemitistit,quod saepe docuit praecedentibus, omnem inmacitiam incommunione suam eiis. Atque initium facit ab ea quam hoc lo eo, 3 lib. Eudemiorum cap. Io nominat vγIινικM , idestico anguineam, ut Argyropi lusis Gallutius vertunt sive propriam cognatomum , ut Fictotius de Turnebus interpretatur sive pro-pιο quorum a sinium, ut habet Gi phanius,
Nos ver incomplexa voce con agnineam ap-sultabimus , qualite de ipse Atili Graece exis Pressit appellatione incomplexa , quamvis minus propria r quia non tam pia WΠινμη, πganguinea est, quam .uγlενικων, confinguι- morum. Hae igitur docet nasei ex arctissimo illo vitieulo eo in municarionis in eodem sat sui ne, quo aliqui inter se illigantur' ideoque Primi omnium eam constituit. Secunda δέ huic proxima est socialis, seu sodalitia, quod sh dalium propria sit. Tertia civilis, quae inter eiusdem Reipublieae eives. Quaria, quae inter tribules est. Quinta in iis cernitur, qui simul ad mere imonia navigant.Sexta,quae inter hos- Pites d peregrinos gignitur ex consorti diversori aui itineris . sim enim in iis omnibus sit quaedam mutua communicatio, in quit
potissimum Amieitia eonsistit, milla sit multiplex ae varia nequir non inde multiplex
expuncturos ab albo coniunctionem eam,quq inter cognatos c sodales est. Amicitia enim non ex qualibet coniunctione videtur generari, sed ex illa solum, quae ab electione e eonia filio oti tui. Atqui coniunctio,quae inter cognatos de sodales est, non ab e lactioni coli si Do oritur: seditior ab ipsa natura, posterior ab edueatione,quarum neutra sub eo ostia fium aut electionem cadit Amicitia ergo non videtur generam ex eoniunctione quae inter cognatos & sodales est. Cuius tamen opposiat uni cernitur in iam memoratis. Nam quae inter cives,tribules, socios navigationis ad metia ei monia, aut peregrinationis 'ospitalitatis sunt Leonsilio de electione rium due uni retim fiant consensu iacto quodam sive, ut habet textus Arist. καθ' uoλογῶανsecumisti. σώImmnrm t pactionem. Ι Η 'quieontendata velit has quatuor Polior toros coniunactionum species longe puM ς os ad pariendam Amiciliam,quam duas illa, Priptes. . EXPLICATUR, Amplius. Cona
iunctio illa consanguineorum, nona voluntate, sed a natura procedit e neque cuiquam voluntarium aut liberum est alteri coniungi, inculo sanguinis ab ipso ortu. Similitera conis iunctio sodalitatis, non Oritur a voluntate Odalium: led vel parentum , vel tutorum, alio Arumve, qui aliquos simul educandos curarunt. Ergo utraque videtur nimium distare Leonis iunctione pariente strictam inicitiam quoianiam cum hae e sita sit in mutuo amore , debet oriri a voluntate. At coniunctio , quae in te et consanguineosa sodales est, non Orit ut a voluntate; sed polissimum tis natura educatione Ve. Ergo coniunctio , quae inter consangui
neos de sodales est, videtur nimium distate abi ea quae parit strictam Amicitiam Opposito
autem modo accidit in caeteris coniunctionibus ain indicatis: quoniam illae non a naturas aut educatione procedunt; sed a pactione, seu conventione libera volunt tis, qua alier alteri. coniungitur Civium enim cum municatio
in eisdem legibus de bonis communibus Reipublic videtur niti in quadam pactione, salintem taetri, ipsorum, qua velint simul in societate eadem persistere: idemque iere est de tribulibus, sive iis,qui Iuni ex eadem tribu iam achi colligantur invicem certis legibus, ineuntiaque aliquam societatem.Similiter de qui simulti avigant ad mercimonium,antequam e portu solvant, pacium celebrant iocietatis circa ia- .cturamin lucrum Denique ecconiunctio lios. . pitalitatis ita annexam habet conse si sortem.
voluntatum, pactionemque , ut olim liner hospites ellat tellara societatis index , qua in holiά- talem appellabant, i Igsur omnes hae quatuor postremae coniunctioος longe magis p9sitae sunt in voluntaria comm unicationi, sive Opietate, quam duacillae priores atque adeo plus habere videntur voluntariae inicitiae. CIRCA Secundisa partem agit speetatim de Amicitia consanguinea, sive conia sanguineorum ac primo loco latuit paterna,
secundo fraternam, tertio demum eam, quae inter consanguineos minus proximo Aeli, ut inter patrueles,contobrinos,& alios similes. Pa iernam vero ideo primam assignat, quύd sit veluti sons de origo caelerarum. 3 od etiamaeeipiendum de Amicitii vi pio. vi abavi,&α erga nepotem pso nepotem , abne PDἰem, elata cum priores paremum , posteriores filio arum nomine ceusantur, ut capite praeeς demi observatum est. Rarionem vel eius Amicitis
paternae , qu pater diligit filium in eo si iamelle ait, qud filius ipsius patris aliquid sit. Pa ierentini filio patiem suci ubstantiae postiatam spectat, ideoqMe si cui seipium amat, ita e
filium amare naturae genio de poli dei coli stringitur, veluti non omnino alium a se. Unde tu iure pater ac filius pro una eademque personi reputantur, Instit. lib. 3 tit. 2O. de ui viatillia
237쪽
dilibus stipui. s. ei ve id. Consequens ver Inde
est, ut filii parentes suos ament,quoniam ip- orum portione d decerpta lanci, arque eo affectu, quo pars a toto divit amare totum ipsum si mentem voluntatem haberet. Itaque patris Amicitia erga filium est prima totissima omnium, ae veluti fons caeterarum, ripsius Amicitie, sua filius vicissim amat patrem. Haec enim ab illa ortum ducis.
INFER Arist. ex praeiacta doctrina,maiorem elle Amiciliam, sive amorem patris ad filium qui m6rij ad patrem. Quod tripliciter probit ex triplici disteretia utriusq; amoris. Prima ratiosi fere ab illo proponi. tur. Quant quis Amicitia causam melius movit, tant magis amat caeteris paribus id quod amandum est. At pater Amicitiae causamnielius nole it quim filius. Ergo pater magis
amat filium, lixam filius patrem Maior est no-la: quoniam causa in erementum capiente , e festus etiam ereseere debet Minor autem suadetur. Quia caula Amieitiae, sive amoris mutui
inter patrem se filium , est quod pater prine i- pium filii sit, filius autem pars sive portio lub.
stantia i plius. At paler melius noscit hoe, quam filius. quippe qui nulla cognitione praeis ditus erat eum nasteretve a patre, se lente se aliquid substantia in eius generationem contulisse. Ergo pater minitiae se amoris uis tui caulam melius novit, quam filius ubi obi. te nota , ex hoe eapite amorem matris erga illos elle maiorem amore patris et quia matri notior est foetus, ut idem Arist. doeet infra lib. 9 ea Traiie,&observant iurisconsulti l . Quiast. de in ius vocando. Potest enim patet non seire eeridan filius ab uxore sua editus, si filius suus, an alicuius adulteri. Mater vero ig-aiora re nequit illum ipsum , quem utero gestat de parit,filium suum este.
SECUNDA Ratio de disserentia,qua id probat,est veluti paradoxon, seu nia. xa admodum sententia , ut pater magis ametas lium, uitam filius patrem. Sic au .em propo- ει potest. In consanguineorum Amicitia,qua-Ii es inter filium o patrem , qud amans estri opinquior amato eo maiorestam . At pater est propinquior filio, i vim filius patri. Eris sole maior est amor patris ad filium , quam xiiij.id patrem Maior est certa quia in consan guineorum Amicitia ratio amandi est propinquii a sanguinis atque ade6 erescente hac, de . het crescere amor Minor autem suadetur: quia filius, sive genitus, est quaedam patris generanii pars separata , sive separabilis , oissa avt, . si eucAens aut crinis quae proinde continetur in toto, seu generantera totum autem ipsam, eu generans non continetur in illa. Ergo
pars separata aut separabilis propinquior erat
toti . in quo continebatur, quam totum sit propinquum eidem parii quae ipsum nullo modo
contifiet. Ergo patet, seu genera,s, sopi Mquior est filio vi pari , quam filios patri , seu
generanti, ut cuidam toti. Ergo pater magis amat filium,qualia filiusia rem.
ei lius explicari potes. Id propinquius co
iuniit ius est,atque adesi magis amans,quo protri sente magis habeatur senio, sideatur id, quod est propniquum. Itqui praesente toto mel ιus habe ut seu possidetur pars , qui in praesenter parte habeat ut leuiora ideatur totum Totumeni in i uel ulli pariem. non includitur viacissim ab ea: id ver6 quod ua includit aluid ,ους ab eo non ineludatur,propinquius est inclutis, quam inclutum iticliadenti. Ergo totum est; Propinquiu, dc coniunctius, ac proinde marigis amari quam pars. Cum igiιur pater rela te ad filium sit totum quoddam includens, fiψlio autem pars non includens ipsum totum; conseque ii est, ut pater sit propinquior filio.
quam filius pa .rε. Ergo de coniequens est vi pater magis alnei filium,quam filius patiem. 4ERTIA Ratio desumitura diu tumiori amore parentum in filios, quam filio rum erga patres: sub hanc formam proponi pote it Amor diu: urnitate temporis itabili tura augetur Datque adeo quodiuturnior est. e malo existit. Hi parentum amor in filio vdiuturnio reu,quam tiliorum in parentes Pariter enim amare fit vim incipit ab ortu ipsi uiri filius ver patrem non statim , sed postquam illum cogitoicere incipit. Ergo amor Patris in filium .aior eit,quam fili ιn patrem cu*rationi sere assim sest ali Platonis inbuaposio
qu6 omnes tuam diuturnita latem , tinti Raeternitateιn ament. Pater veriamando fili uini amat diuturnitatem tuam, imo dc aeternitatem: quia id filio, ct nepote ac posteris eorum, im mortalis quoddam cnodo perseverat Filius autem in patre nec diuturnitatem, ne aeternis talem, nec immortalitatem aliquam allequitur
Ergo urgentior est ratio ut Pater diligat fi
scure, materitum amorem in filios est maiqη rem pater et quoniam tres rationes praeiacta magis urgen in matre, quam in patre. Pram quidem nam matres melius ac certius, qua ni
patres, noscunt filios esse aliquid sui ipsarumqvi supra indicavimus Se naa, quia filii magis
proprie continentur, se ii includuntur in in Hire, quae intra rerum eos gestat, qui inpa'
tre , qui solum portionem seu partem separat bilem substantiae dedit Artia, quia diutulanior est amor matris, quam patris quoniam matres prius agno leunt foetum ei: e in uteroiquam patres et in luper c diutius eo habia tam filiis suis. Ergo urgentio ies in matre qui in in patre orat lanes sunt ad amorem ini
238쪽
CAP. XII. De varia communione,&c.
t INFERT Terti rationem, eur ratres mutuo se diligant nimirum quod ex eisdem omihus sive principiis oriantur. lnde amem convinei iuris est invicem se ament, tanquam aliquid quoddammodo aurn. Foriamina vero probationis haec adducitur a Giphanio, salis ad mentem Arist. Quae sunt eaia demum erito etiam inter se sunt eadem. At fratres eidem tertio , ni utitum, parentibus idem tulit, de quasi eadem persona, ut iam dictum est. Ergo inter se quasi idem planeelle videntur. Coniunctio enim illa,sive,ut loquitur Arist. --τηs, tuens ital, quam habere videmue cui parentibus, faeit ut ciniet se ταυτόν. a idemitatim habeant. Coiifitian atque id ipsum Arist. ex vulgata phrasi qua fratres dicimus eandem stirpem eundem sanguinerva qualiter apud Virgilium O. Eneid. δε ne hi Ies pater de posteris sui , nimirum de Iulio Caesare inquit: Proj tela inanisi a Viai3 meus unde moratius de Augusto in ea emine saeulari Garus Anebisa Meneri u Ian. u. Ei luppiter apud Silium tib 3. alloquens
venerem:---ἔene , ongumliae tenebura . διias arcessanguis tuas. Ae Statius 3. Theb. elamat: ---- veri , meus ordine Detuir duae omnia denotant strictissimum amoris vine ulum interfatres, quoniam eiusdem sanguinis sunt.
a ALIAE Quoque eausae existunt
tmutui amoris, seu Amicitiae fraternae, quamvis minus urgentes. Quales sunt educatio eadem, similitudo morum , aetas non admodum inaequalis, institutio eius de doctrinae, cla commit-nio studiorum. Porrd educatio uua qui potens sit ad amorem generandam,patetis amolle eorum qu ab eadem nutrice lac luxerunt, tum inter se, tum de circa ipsam veluti ma. trem: similiter&ex auiore circa paedagogum,
qui coneepius a pueritia , vix unquam mori. tur, ut Cieero in Latio observat. De militudine morum nihil est quod dicatur , eum illa inter extraneos facile amorem conciliet. De aetate aequali aut propemodum , id probat Arist. proverbio illo: quali aqualem amat. Quod experimento deprehenditur in iis ra- tribus, qui peculiari Amieitiae nexu stringuntur, eiusdem pene aetatis sunt. Quod si valde inaequales existant , quandoque inter eos rixae meontentiones exei tantur , etiam gra-yissimae tot notat Plato is Commentaris De Amisitis staretna. Nimirum accidit saepe ut qui maior natu est,uelit imperare iuniori, tanquam filio pater, aut dominus servori eum tavini en hortante ita Plutare ho melius faceret, si sodaliter leniter admoneret Denique de institutione eiusdem doctrinae , & studiorum, quantum valeat ad eoniungendos animos, non solua constat propter similitudinem,que
amoris musa ex illic, Ied et fam erempto eorum hqui in una aula 4 ab eodem magistro diseunt
simul Plerumque enim,uiu tibi hene volunt oto vitae progressu invicem se diligunt. De quo digna lectu est illustris illa epistola Plinii Iunioris ad Taetum suum: ubi tuaviter recordatur eius temporis, quo ambo in eadem aula ad studium litterarum in iuventu
admodum digni sunt , qui ea Idem omnino Seliola frequentant, sive discendi simul live docendi gratia δε tamene, eaeommunione discipliuae, sud potum non mod nullam Amicitiam 'altem sodalatiam , sive socialem contrahunt verum acerbam aemulationem concipiunt, quandoque vatinianum odium. Quali enim eius deni Scholae mairis non essent filii quasi eodem non nutrirentur lacte lapientiae , quasi uno cademiae non recumberent sinu; sie inter se certamina moventri non tam
mcntis, quam dentis in implacabilis odii vemerito ijs adauies illud lib. ι Epigramm.Gr corum, ab Alei auo Latine eapretium e
Vide supra ea p. l. huius libri,eire finem. 1 INFERT Quari , etiam inter tonsanguineorum caeteros esse mieitiam συγγενικια. . sive cognationis, post eam , quaei me fratres est. Quo ipso ordine eam expressi Cieero lib. I. de the ijs ubi post constit tam primo loco societatem inter parentes &filios, subdit Sesauciar forum contuntiis. m .mst comis. inorum obrinorom ur: quin τὼm in Ona domo iam opinon possimi, nasias
domos tauquam is celantis exeiant . e. Ratio auἐem cur inter conlubrin Os , patruele, ,
Walios cognatos Amicitia sit, est qud in eodem fonte ortum dueant, sive ab eodem stipite, aut capite generis , seu fain iliae qualis sui Pelops Pelopidarum , dc Laeus aet-darum. Generatim ver ab Arist. diei tuea εχιγρο , quasi pr3nceps generi, Porro haec
LM illa liguineorum inlicitiae maior est in ipsi minus stipite disiam. Quare sciit fratrum est maior, ita de nepotuni minor vi adialiue inferior pronepotum , quι ταντο - , leuidentitas illa in lipite eodeni, t ἰέ ngatu δ refrigescii quo lotis iores ab ea lineae ducun-
239쪽
13 DENIQUE A s, Ignat proprieta-
ν' quasdam amicitiarum, quae hueuique explicatae sunt, a primo quidem illius, quae est propria filiorum ad parentes de qua duo docat. AIterum est, filiorum Amicitiam ad parentes ei se tanquam erga bonum,& bonum excellens. Praestantiis imit enim beneficium est quod ilιia parentibus acceperunt,& maius, quam ut repe odere possintra eum ab iis habeant visnt , vivant, di insiliuilonem a disciplinam hauriant. Itaque hoe genus Amieniat simile elle ait illi,qui colimus Deum,praecipuum Auis thoren nostrum , cui proinde aequale reddere non pollumus. Ergo filiorum Amicitia ad parentes dueitur bono praecellenii, Monsei superiore ijs,quibus ceterae dueuntur. Alterum
est , quod haec Amicitia prae alijs pariat de Iecstationem, utilitatemque, eum aio rem,quam ea
quae erga extraneos est quia nititur iii maloii Communieatione Deinde duplicem aliam fraternae Amicitiae notam sue proprietatem AEdulerit Prima est quod admodum similis existat Aminitiae sodalitiast,atque eorum qui simul edueat iis nutriti sunt. Secunda est quod in- aer probos fratres sit maior,vehementior,conis stat aliorque, quam inter improbos , quorum amor non honestate, sed natia rati sanguinis,communione ducitur Ratio autem praecipua qua id probat, est quoniam fratres, si probi divit, adaugent similitudinem ratione Virtutis, quae firma de eonstans est. Ergo eum simili iu-,do amoris caula existat,probi fratres adaugent coniunctioni naturali causam constantissimia moras. Tandem de carieris eo nianguineorum anile iiij doeet esse praeditas sutilibus Proprietatibus iis, quas modo deseripsimus in
..Amiciti: fraterna: sed tamen proportione quadam , 6 ed magis vel minus, quo eonsanguia ei magis aut minus proximi sunt primae Birii.
io CIRCA Tertiam partem disse. ait de Amieitiis vitia uxoris, qui arctissime omnium eo lIigati sunt quamvis ab eodem
astipite non procedant ut fratres, consania guinei. Huius autem Amieitiae duas proprietares proponit Prima est communis, non hominum mod&, sed e animantiam quorumlibes nimirum, quod inter virum dc uxorem sit Rmiei ii naturalis, sive ab insita naturae ineliis matione,etiam ante pactionem civilem. Quod ut demonstret, assumit, hominem naturalite eesse magis coniugale animal,quam polit laum,
idque probat duplieiter. PRI MO Quia
quod natura prius est magis necessarium, id profectd est magis naturale. Atqui esse coniniugale animal est homini natura prius, d magis necessarium . quam esse politicum. Ad Poalitiam enim , sive civitatem constituendam. prius existere debet societas coniugalis , ex
sive familiam , ae postea ivitatem. Eam esse coniugale animal in homini magis nain taIe, luam esse animal politicum S E CNND id probat: Quia illud prius sequitur nauaram
generis totius animantuin, qua omitia uiugium amant esse verypoliticum non seqviniit naturam generinam animalis , sed specis eam hominis. Ergo societas coniugalis est Diauis naturalis, quam elle politicum. Igitur iramini magis naturale est ut sit animal eoatiu- galeiqi iam politicum animal. ii V NOE Prona di in aperio
est assumptio Aricto relis statuentis, Amicuiau ex eo niugio ortam ese natis ratem, magis quam civilem,licet civilis appareat propter pactionem& eonventa, quae in ea interveniunt iuxata civiles leges. Si enim homo naraliter HEMagis animal coniugale,quam civile ergo di coniugium ipsum est magis maturales, quam civile ac proinde Amicilia ex coniugio orta ἡPotius naturalis , quam civilis , existimanda est. Oritur enim ex motui vitiis foemi mei coniunctione, quae prior est generatione filio. rum , ae proinde dc domo sarn iliaque Cum ergo generatio filiorum, domus ac familiet snt priores civitate , tanquam partes illius; χonsequens est ut coniunctio vita ciuiae minae, ium iei itaque inde orta , sat priores civitate; ac propterea magis naturales, quam civiles sint. Hase igitur est prima nota seu proprietas Amieitiae conivgalis, non tam sequens hoὰ mini, speciem, quam genus.
lis proprietas soli humanae convenit, studioiaminum propria est, prout differunt aqualibet
alia speete animantum Consistit autem in eo. .qudd non solum procreat liberos,sed aliaque. dam enecta parit vitae bumanae eongrueatia Qeonformi Oeeonomicae inter virum uxorem Eave potissimum sunt, ut administratio domus rei familiaris recte ac decenister inrer virum uxoremque dividatur, atque unusquiique eorum in id incumbat , quod stabi contentaneum est. Quaedam enim deced
sive eongrua sunt soli vir , ut locare agros
condueere operarios,negotiari, dii cepi re uilforo, seu litigare, rem domesticam honorem familia armis aut publico iure defende. re: quaedam verysoli uxori decora sunt;vt, ire, suere, texere vestes, cibaria ancillis minia. orare, pensa distribuere, atque demum obedire vie iusta praecipienti. Quo circa inter
opera gloriosi vianae Principis Carol. hosyersus lego: Grandeorona Alvaron Bila mugies
240쪽
CAP.XII. De varia communicatione.
En rasamiento: Mas Iu eon anuuiems . . Di mron. Quae omnia Sc iis assini si serventur erit inter virum S uxorem coniugalis Amicitia exHO OEeonomicet distributione procedens; qualis non invenitur in qxeris animantibus, quae solo naturigenio sive instinctu coniunguntur, nec cognoscuntς qui circunstant,aua provident in laturum, aut inter se distribuunt opera,quarum quedam alteri conlant ne sint, quaedam alteri.
io DEINDE Amieitiam eandem eomparat tribus primis caseiti generibus
sirpra cap. . explicatis,quoru ianum&Prς-eipuum honestate ducitur , aliud voluptate, aliud tandem utilitate. Comparat aquam, aia serendo tria iee bona posse inveniri in Amiis elua viri uxoris quoniam 'tilitatem assere ex eo quόdseeundam rectam Economicam terque coiugum operam collocet in bonum ommune amborum. Prerere dc iucunditatem parite coniunctione decenti corporum affectuumque Aster denique bonestatem si ambo Virtute prςditi sint, .secundum eam agant,atque uuiquisque a quci sui muneris sunt,exequatur. Et certe in hoc postremo duo Iriora includuntur quia operari secundum abitum virtutis asser secum voluptatem ytilitatem, quamvis non e converso. Verum quamvis Amicitia coniugalis in hoc eonve-Orat cum cereris speciebus Amicitiei honestet, adhue tamen a ijs differt quatenus peculiare rationem & proprietates certas habet, quas
- INCvo Ver eoniugalis 3micitiae, Mo illa conservatur, tertistit, esse positum docet in procreatione filiorum, Muta ex coniugio. Cum enim coniugium prς cipu spectet generationem prolis , tune persectionem suam de finem assequitur, cum Iiberi procreanturine proinde tunc maximὸ GraeHAinicium1quae inter coniues est.
Idque etiam a otia rario suadetur ex inice eunditate aut sterilitate coniugum,qua utrius que amor refrigescit,4 paulatini dissolvitur. Quare apud Romanos, non qui dein a prinetia piis, sed circa ann M'. LIII ab Urbe eoi dira, in raeeundita existi matarint repudi iust ratio: eoque tempore Spurius,seu P. Carvidius Ruga dicitur uisse primus, qui diuellam.
repudi dederit uxori r qu6 3 illa se steri
lem fateretur, te ipse ituasset uxorem habere gratia quaerendae prolis. Ita enim testantve Gellius,& Valerius Aiaximus.
quomodo, pret ter procreationem liberorum 'ude uxor, in ea eoaiugali Amicitia permanere possint, o rectam ac beatam vitam dueere, i ESPONDET, id ab utroque stabili ree assequendum,si iustum inter eos sit:nimirum, si alter alteri vkissimir stet, quod ipsi debetur. Iustum enim inter uxorem Uc virum nuntes generatim dictum, aut quale intercedit et-ga extraneos, amicos, sudales, condiscipu,spia iri: sed illud peeuliare, quod exigitur a eon iugio,&ir stare debet alter alter eoniugum, Verum eum hoc potius ad Eeonomicam, quam ad Ethicam pertinere videatur , noluit Arist. hoc lo eo explicare in quo iram posittin si iustum proprium viridi uxoris , quatenuR, disteria iusto aliarum coniunctionum. Quo modo autem propter bonum ipsum matrim nil prohibita sint ast etiam permissa don tiones inter virum uxorem, Iurisconsulti
tractant,acciti ijs eruditissimus a piissimus D. D.Laurentius Santos de San Pedro in lib. 6. Regularum Licini Rufini ad textum in lag.namet, Imperator. I. K de donat in tecvirum dc uxorem. VIDE infra lib. v. eap. 3. exeurus doctrina circa ultimam partem illustrari admoridum potest hoc eaput.