장음표시 사용
301쪽
Σ ET HIC A. Lib.IX CAP. Vil I. De amatore sui.
ania, e tam ardens esse possit, ut exterorum Omnium amori in vineat sives, quod perinde est,utrum debeat cutiisque seipsum niaxim diligere, an politis diligere aliquem ni agis,qui mseipium. Dividit vero caput in qualuo pariates In prinia proponit luod daal problema, e cuius lolliti Mi videriar,una nque inque ei p. sum debere maximc diligere. In secunda docet aliisve sui ipsi u a nore in vituperabilem esse: aliquem etiam laudabilem in te iiii eandem docti inam confirmat qud ad partem posteriorem , assignato dii crimine in re bonum virum , atque improbum , quo ad amorem sui. In quatia denique oecurrit cuidam obie ctioni ex doctrini praeiacta ortae. CIRCri Primam partem, pro p tiit quaestionem indicatam , virum qui debeat amare seipsum prae caeteris omnibus; an potius diligere aliquem uingis,quam seipsum. I e primi quidem quasi tentando velitando pro- Ponit rationem, qua videatur omnem ut ipsius amorem ei. turpem vituperabilem , iuxta Platonis doctrinam, quiui I de Legibus o m. ne sui amorem graviter reprehei, ut id damia
rvum peccatorum avom. Ratio aurem haee fere est. Nemo quidquam ita amare debet, Pt Propterea ab omnibus reprehensibili, habe tur. At quicumque malle ipsis in plusquam omnes alios,ab omnibus reprehensibilis habetur. Ergo nemo debet amare seipsum plus quam omnes alios Constrinatur. Quant quis ne-eratior de vilior eit, eo magis omnia propiet seipum agit & solum habita ratione suae vii litatis quidquid sit de in eoru modo alio tum rcontra vero, quanto alius melior est, e nioribus excellentiori, e minus spectat propriam utilitatem,& magis attendit alienam , etiam eum tuo ιicommodo. Ergo qui seipsum ultra omnes alios. amat , potius videtur improbus revilis, quam probus aut moribus excellens. Cum igitur nemo debeat esse improbus , sed potius teneatur similem se exhibere probis vi ris,in Virtute excellentibus ; nemo etiam debet, im6 nec iure potest amare seipium , plusquam omnes alios.
ALIUNDE Autem videtur debere seipsum maxime diligere quilibet, supra omnes alios Antequam vero id probet, praemittit, a ratione paulo ante proposita discrepare plurimum res: opera frequentia hominum: ex quilius liquid deprehenditur , neminemelle qui seipium non maximc amet, a supra omnes alios ac proinde rationem illam , qua videbatur probari oppositum, contrariam esse viatin vita communi hominum. In Ethicis auiatem ela Politicis illa, quae vivi de communi vite repugitant,admittend non sunt cum omnes
viri usque disciplinae, Ethicae, e Politicae praeia cepitones tradantur , non disputandi gratia, aut secundum theori ea argumenta, sed prout conserunt ad praxim , e vitam coivmunem. Quare Horatius reprehendit graviter Stoicos, qud ipsorum doctrina e vita sibi in vici mnon eonsentirent in mores ac praeception es inter te adversarentur. Ideoque de ijs a eqcinit:
Queis paria effera placuit peccata dabo
Cum entum ad erum es , sensus mores
Ergo ratio illa phaed ani proposta, non ex
admittendari quippe ita omnium lio minure vitae Meonsuetudini contraria est. Usu nam l. que omnium patet, neminem elie tam amicunei alteri, quam sibi,omnesque maiori amore ergi Is suaque propendere,quam in omnes alios . laver praeterea non esse a ratione alienum se merit .seeundum rationem fieri , proba Arist. triplici argumento. . Pici MVM est. Omnes aiunt, unum s. quemque debere maxime .supra omnes alio νύ diligere eum , qui maxime sit amisus. Atqui unui quilibet sibi ipsi maxime amicus est. Erge να iuxta omnium sensum nusqui Iibet debet emaxime supra omnes alios diligere seipsum. a Minor propositio, in qua ise posset dis fient..tas, probatur. Is unicuilibet maxime amicuιῆ est, cui ille maxime omnium , atque in primis: bona vult, ipsius grati , quamvis nullus id. seiret, nee alleui compertum esset. At unusquis. que sibi ipsi maxime omnium bona vult sui' ipsius gratia, e quamvis nullus id se iret, ne λcuiquam comperium eliet. quod perime mea inductione deprehenditur. Ergo nusquili, tribi ipsis axime amaeus est.
qnibu definitur amicus,ae suis plene numellis expletur, conveniunt homini se ipsum amat ιtie eum probatum iam sit capia .huius libri,quii d- quid ostieiorum impeditur, quidquid communicationis necessitudinisve est inter amico totum id nasei, sive ortum dueere ex ijs, qvie unusquisque facit erga se ipsum Ea nanque --
fiet aquisam te exhibet,quae sibi ipsi exhiberi vult. Ergo nusqancnue sibi debet este i pr .mis amicus Wie amare supra omnes aliusta Patet consequentia : Quia amor ille,qui alioqrum mensura est debet esse primus cmaximus omnium es cur in quolibet genere priminarde maximum esse debet, quod est mensura ea telorum. At vnna seu iusque amo in seipsum est mensura amorum in quoslibet alios araeos. Ergo uniuscuiusque amor in seipsum debet elle primus S maximus omnium amo sim . EGvoin quilibet sibi debet esse maxime mieus.
302쪽
ae se amise supra bmiles alios Idque eonfiemat duleis illa& usitata loquela , qua quis volens alteri significare uam in eum amicitiam, dicere solet, eum te diligere , velivi seipsum. Quod etiam observat ιι b. a. Magn. MoraL TERTIUM Argumentum ducit ex variis ae vulgatis axiomati ν, sive proverbiis, quibus evincitur, unicuique natura insitu esse sui amorem supra omites alios. Porr quatuor proverbia in id probandum asteri. Primum est,
quo amici dicuntur, μι- ν his, anima una Se et undum, quo asseritur, commuis amicorum, Icilicet, omnia, Tertium , quo Pronuntiatur ore ηὐφιλώτη , aqualita amieι-
m. Quorum pleraque Pythagorae tribuuntur, euius illud etiatum tela ciui, τώ φιλ-ior τὸν id est, amiculam ι aquaiuatem, O am-nnaminam ct om cum Irerum Uium. Quarium denique, quo dicitur, γήν κνημης λγυον,σenu trure propius. Et quamvis omnia illa iam deeursu operis ei planata fuerint, accire hoc postremu nonnulla prςmiderimus supra cap . iam xl legato, addendum modd, illud ortu dubiisse ex quodam eventu,que ita aliqui reserunt. cum quis videret aliquando duos consangui-heos de amicos in praeli atque periclitantes de vita, quo rualter erat germinus , conso brinus alter,nec virique limul suppetias ferrapolis sed alteri tantum adiuvit iericulo subduxit german omisso consobrino , illa voce addita γίνο νημης δεπινον, genu crure propius quod postea in adagium abiit Conis
Ionaique illi sententiae poetica Hesiodi Sed ne gemam uJquam aquandus amicus. Vixque et i 4m di fieri ab illo alio Plauti axiomate, admodum sitato, Tumca pallio propior.
Nimirum,quemadmodum unica vicinior est,
immediatior corpori , quam pallium ita Mnu propinquius est partibus superioribus eorporis, ut capiti, 4ςctori, quam erus, sive tibia. . .
HAEC Igitur proverbia omnia in
Τreoni pirare videntur, ut ostendant, nemi-Γem esse alie uitam una, sive tam proximum, uuam sibi. Vndem ratio eruitur Amor se eundum rectam rationem debet ei: maior, oud maior est coniuncti , seu propinquitas Personae, quae amatur; ideoque supra ib. .ap. statu ium suit, parentes debere magis amari, quam fratres, fratres quam consobrinos, de si de alijs, iuxta maiorem, vel mitiorem coniunctionem. At quilibet sibi magis unus, seu coniunctus, seu proximus est , quam
euilibet alteri Ergo quilibet se eundum recta
Tatione debet amare magis seipsum,quam omnes alios. Videtur itaque dissentiendu prima illa opiniontiquae universe damnato homine
amorem maximum erga seipsumi& supra uos
CIRCA secundam partem dubitat, viri opinionum praedicta ruit astentiendast quoniam unaquaeque illarum videtur niti probabili fundamento. Quare ut re expediat praemittit, oportere pri iuum statuere quid si h
quod utraque opinio appellat ut ipsius amore,
i quemnameenseat amatorem tui .et nanque pro de intellecto , fortasie una de altera sententia erit irod damnio do vera , .neutra alieri repugnabit ut aut id editi erat, rem lucum
tintius exponat, dividi amore sui ipsius , sive pMilautiam, in notiones duas' quarum prima signifieat amorem unicuique proprii secun
dum parte illam , quae rationis expers est, Scsentiens dieitur , ne rationis impeti paret: seeunda verd,& principalior exprimit amore, positum quid in eadem iacultate animae' sentientisin appetentisci vero obtemperan te parti rationali , sive imperio rationis. Ea 'veto distinctione adhibita,pso nuncia primo, . amorem illu hominis erga se ipsum , qui ducitur laeundum pararationis experie , nec rari tionis imperio paret, a ceu sabilem elle, ac vi tuis perio dignu. In quo sens aecepta prior opinio, verissima est. Idque probat quo tiram eo senses, sive secundum harre acceptione quiesiis
que dicuntur amatores sui, male audiunt apud onines Etenim ex pecuniJs tmnoribus B vo
luptatibus corporis lumunt ibi plus,quum pae si neque vitam aliam amoris regula, te inensuram praescribunt, quam immodicam cupidi tate utilis, aut tueandi , contra rectam ratio. ne Cum ver plerique mortalii ho morbo aegroten ; factum est ut philautra sive arro esui, malet ubique audiat, veluti turpis, con
ET Meetes quidem eo sensu aecepistius amor sui reprehenditur , atque exosus habetur. Quil quis enim sic amat te ipsum, ut in amando sequatur solu animae sentientis mappetentis ductsi rationi adorsum; i planc appetit exuperantiam bonor fortunae o corporis. adestrae ne eupitatem explenda. At quil quis iappetit exuperantiam bonoru ortu corporis ad euranem cupiditatem explendam, .
re turpis de te prehensibilis est. Ergo quisquiri
se amat se ipsum , ut in amando te quatur se, Ium animae sentientis mappetentis ducturn lationi adversum, is plane turpis reprelis. nas bilis est, io PRONUNCIAT seeundd, iurita altera praeiactat dis in tionis pallet iapiente, bonii vir , recte claudabiliter agere unii tale amat,ut velit sibi an uentiam omni uio noru, quae virtutis di honestalis lunt, eum oue sibi turpatriique adeo amoto sui in hac accepiatione non est turpe, aut vitupera digitia, edlaude. Non enim quis eo amore sibi appet itio.
ad modii ille prior: neque exoptat ea bona parti
303쪽
i ETHICA I ib.IX. CAP. Vil I. De amatore sui.
tanta, e tam ardens es possit, ut G terorum Omnium amor: in vineat sives, quod perinde est,utrum debeat irilisque seipsum niaximi diligere; an potius diligere aliquem magis,quam
seipium. Dividit vero caput in quatuor paristes. In prinia proponit ciuoddam problema, e cuius soliti ione , de Hir,vnuinquemque eip. sum debere maxime diligere. In secunda docet aliquem sui ipsi u a nore in vituperabilem esse: aliquem etiam laudabilem. In te itiae andem doctrinam confimnat ud ad partem posteriorem , assignato discrimine in re bonum virum , atque improbuni , qud ad anorem sui. In quatia denique oecurrit cuidam obi ctioni ex docti in praeiacta Ortat. CIRCA Primam partem, propΟ-tiit quaestionem indicatam strum qui debeat amare seipsum prae caeteri comitibus; an potius
diligere aliquem magis,quam seipsum. Re prim quidem quasi tentando velitando pro Ponit rationem, qua videatur omnem sui ipsius amorem ei: iurpem vituperabilei , iuxta Platonis doctrinam, quia i S de Legibus omisnem sui amorem graviter reprehei, di si damianat, veluti παντων μαρτηματων irto , omismum peccatorum causam Ratio autem hae e re est. Nemo quidquam ita amare debet, ut Propterea ab omnibus reprehensibili liabea-rur. At quicumque alna ieipsum plusquam Umnes alios,ab omnibus reprehens bilis habetur. Ergo nemo debet amare seipium plus quam omnes alios. Confirmatur. Quanto quis nequiori vilior eii, eo magis omnia propier seipsum agit diciolum habita ratione suae vii 1Maii, quidquid sit de incommodo alio tum reonira vero, quant alius melior est, .mori bus excellentiori es minus spectat propriam utilitatem,&magis attendit alienam, etiam euiuiuo incommodo. Ergo qui seipsum ultra omnes alios. amat , potic videtur improbus&vilis, quam probus aut moribus excellens.
Cum igitur nemo debeat esse improbus , sed potius teneatur similem se exhibere probis vi ris, Nil tute excellentibus ; nemo etiam de bet, imine e iure potest amare seipium , plus
ALIUNDE Autem videtur debere seipsum maxime diligere quilibet, supra omnes alios Antequam ver id probet, praemittit,a ratione paulo ante proposita discrepare plurimum res opera frequentia hominum: ex quibus liquid deprehendi iuri, neminemelle qui seipsu in non maxime amet, ae supra omnes alios ac proinde rationem illam , qua videbatur probari oppositum, contrariam esse viatin vita communi hominum. In Ethicis auis temin Politicis illa, qua viui communi vile repugnant, admittend non sunt cum omnes
viri usque disciplinae, Ethicae, Politicae, praeisceptiones tradantur , non disputandi gratiά, aut secundum theoriea argumenta, sedi out
conserunt ad praxi in ula vitam commune m. Quare Horatius reprehendit graviter Stoicos,
qud ipsorum doctrinara vita bi invi comno eonsentirent, Winores a praeception es
inter te adversarentur. Ideoque de iis a e- cinit:
eis paria ess er placuit precata dari
Cum ventum ad verum en sensus ique repugnant,
Ergo ratio illa pavid ante proposta, non e ,
admittenda : quippe quae omnium hominutal vitae de consuetudini contraria est. Usu nam l. que omnium paler, neminem esse tam amicutri alteri, quam sibi,omnesque reaiori amore ergi:
se suaque propendere,quam in omnes alios. livero praeterea non esse a ratione alienum , sed merit .seeundum rationem fieri , proba Arist. triplici argumeri Io. PRIMvM est. Omnes aiunt, unum . quemque debere maxime de sopra omnes alio νύ diligere eum, qui maxime sit amicus. Atqui unui quilibet sibi ipsi maxime amicus est. Erge να iuxta omnium sensum nusquilibet deheit maxime supra omnes alios diligere seipsum.
Minor propositio, in qua ei posset di heu L
eas, probatur. Is unicuilibet maxime amicus. est, cui ille maxime omnium , atque in primis:
bona vula, ipsius gratia in quamvis nullus id. iret, nee alleui crampertum esset.At Unusquis . que sibi ipsi maxime omnium bona vult fuit ipsus gratia, d quamvis nullus id se iret, nee.
cuiquam coae pertum esset. quod experimen tuadi inductione deprehenditur. Ergo nusquili, bet fibi ipsi in axime amicus est.
quibus definitur amieus,ae suis plene numetria expletur, conveniunt homini seipsum amaeitIecum probatum iam si cap. . huius libri,qui id quid officiorum impeditur, quidquid communicationis necessitudinisve est inter amicos,itotum id nasei, sive ortum ducere ex ijs,'ine unusquisque saei erga se ipsum Ea nanque --
fiet aquis amico exhibet,quae sibiipsi exhibe ei vult. Ergo unusqusive sibi debet ei Iesia pii .rnis amicus, Me amare supra omnes aliosa Patet consequentia : Quia amor ille,qui ait qrum mensura est debet esse primus cmaxiamus omnium: sicur in quolibet genere primusim maximum elle deber, quod est mentur ea telorum. At vnni se uiusque amo in seipsum est mensura amorum in vos libet alios anniaeos. Ergo muniuscuiusque amor in seipsum de eelle primus S maximus omnium amonim. EG
304쪽
, se amare supra bmnes alios Idque eonfienis duleis illa o usitata loquela , qua quis volens alteri significare uam in eum amicitiam, dicere solet, eum te diligere , veluti seipsum. Quod etiam observa lib. a. Magn. Moratio TERTIUM Argumentum ducit ex variis ae vulgatis axiomatis , sive proverbi js, qui biis evincitur, unicuique natura insitu esse
sui amorem supra omites alios. Porro quatuor proverbia in id probandum astert. Primum est, quo amici dicuntur, m. υχη, anima una Se cundum,quo asseritur, nοινα communia amico amicitieet, omnia, Tertium , quo Pron utitiatur σίτης φιλοτη , aqualita amici ria Quorum pleraque Pythagorae tribuuntur, euius illud ellatum reseruat, τι ' πιλιαν in τητα
Yum denique, quo dicitur, et νυ κνημης ἐγγυον, nitrure propius. Et quamvis omnia ilia iam decursu Operi se I planata fuerint, accirea. hoc post temu nonnulla prς misserimus supra cap Φ. Iam 1llegato, addendum modd, illud ortu uia, isse ex quodam eventu,que ita aliqui reserunt. cum quis videret aliquando duos consanguiαheos de amicos in praelio que periclitantes de vita, quoru alter erat germinus , dc conso brinus alter, nec virique simul suppetias serra posset, sed alteri tantur 3 adiuvit de periculo subduxit germanu omissis consobrino , ill Σ'oee addita γον νη ης εγγυον, genu crure
propius quod postea in adagium abi jt Conis Ionatque illi sententiae poeticae Hesiodi Sed ne germano quisuam es aquandus amicua. vixque etiam distet ab illo alio Plauti alio amate, admodum sitato, Tum ca pallio propior.
Nimirum,quemadmodum iisnaea vicinior est,
immediatior corpori , quam pallium ita genu propinquius est partibus superioribus eorporis, ut capiti, Micctori, quam erus, si
HAEC Igitur proverbia omnia in
Ireoni pirare videntur, ut ostendant, nemi- hem esse alie uitam v nu, sive tam proximum, uuam sibi unde meatio eruitur Amor secundum rectam rationem debet ei: maior, dud maior est coniunctio , seu propinquitas versonae, quae amatur; ideoque dc supra lib. cap. statutum fuit, parentes debere magis amari, quam fratres, stat res quam conlobrinos,&ie de ali s iuxta maiorem, vel mitiorem coniunctionem. At quilibet sibi magis unus, seu coniunctus, seu proximus est , quam
euilibet alieti. Ergo quilibet secundum recta
rationGebet amare magis et pium,quam omnes alios. Videtur itaque dissentiendu prima illa opinione,quae universe damnat in homine
amorem aut imum erga seipsumi supra alio ε CIRCA Seeundam parten dubitat , viri opinionum praedicta ruin asientiendast quoniam unaquaeque illai uiu videtur niti probabili fundamento. Quare ut re expediat praemittit, oportere primum statuere quid sit, quod iraque opinio appellat ut ipsi iis amore. dc quemnam censeat a maiorem sui. EO nanque proue intellecto Moriade una de altera senten 'tia erit quoddammodo vera, d neutra alteri repugnabiti ut aute dedi Ilerat, de rem lueu lenitus exponat, dividi amore siti ipsius , sive philautiam, in notiones duas' quarum prima signifieat amorem unicuique propria secunis dum parte illam , quae rationis expers est, dc sentiens dicitur , ne rationis impeti paret: 'seeunda vero,& principalior exprimit amo-'re, positum qui de in eadem iacultate animae' sentientisin appetentisci verum obtemperania te parti rationali , sive imperio rationis. Ex
vero distinctione adhibita, psoli uncia prim6. amorem illu hominis erga se ipsum , qui ducitur seeundum pari Erationis experte , nec rationis imperio paret, accusa Eilem este e vituta perio dignu. In quo sensu aecepta prior opinio, verissima est. Idque probaici quoniam ec, senses, sive eundum hanc acceptione quieuis que die un: ur amatores tui, mala audiunt apud onines Etenim ex pecuniis, i noribus &vo aluptatibus eor potis tum untibi plus,quum paei sit neque ullam aliam amoris regula, te inensu tam praescribunt, quam immodicam eupidi tale utilis, aut lucandi, contra rectam ratio. ne Cum ver plerique mortaliuio morbo aegroten ; factum est ut philautra sive arro esui, male ubique audiat, veluti turpis,& conis learius rationi.
et Meries quidem eo sensu aecepistus amor sui reprehenditur , atque exosus a ibetur. Quisquis enim e amat te ipsam, ut in amando sequatur solu animae sentientis Wapia petentis ductsi rationi ads er sum; is plaiie appetit exuperantiam bonor fortunae dc Orporis. ad in aene eupitatem explenda. At sit quis lappetit exuperantiam honor si fortu corporis ad estranem cupiditatem explendam,
re turpis de reprehensibilis est. Ergo uti qui se amat se ipsum , ut in amando sequatur se, Ium animae sentientis o appetentis ducturn lationi adversum, is plane turpis dore pretu . nasibilis est, io RONUNCIAT Secund , iuriata altera praeiacta distinctionis parie, i a Prente,&ionii vi tu , recte ui audabiliter agere dum ita se amatavi velit sibi affluentiam omni dioianoru, quae Virtutis de honestalis tum , iituque sibi usurpat: atque adeo xmorcsui in hac accepiatione non esse turpe, aut vitupera dignia, edlaude. Non enim quis eo amore sibi appetitio
riae orporis flartunae veratroni advertanἔIa,qucia
.dmoda ille prior: neque es optat ea bona parti
305쪽
E A ET HIC A. Lib.lX CAP. Vt II De amatore sui.
est amicus. Is autem maxime clamicus, qui vult cui vult bona illius gratia , si1 nullus etiarn scierit. At hae lipsi ad se ipsurn maxime competunt: Sc caetera omnia, quibus definitur amicus. Dictum est
enim ab ipso ea omnia,quae ad amicitiam attinent, cad caereros pervenire. Eodem accedunti proverbia niversa:vt,anima na:&,am L coram omnia sunt communia:&,ata licitia est aequalitas:&,tibi genu
propinquius. Haec enim universa pli ad se ipsum maxime compρ- tunt. Maxime nanque amicus est sibi χc se igitur ipsum maxime
anaare oportet. Dubitatur autem meritb,viris oporteat assentiri,cuin
utrilqii videatur esse credendum Fortasse igitur tales sermones distinguendi, determinandique sunt, quousque,d quonam modo sint veri. Si itaque sumpserimus quonam utrique modo sui amatorem dicunt, fuerit forsitan manifestum. Qui igitur hoc reprehendendum esse existimant, eos amatores sui uppellant, qui sibi plus tribuunt iupecuniis,&honoribus,t voluptatibus corporis haec enim ipsa multi ludo affectati, ipsis, ut optimis, omni studio iucumbit: quaproptercla in certamen veniunt. Qui igitur in hisce plus habere pergunt, ij cupiditatibus, &omnino affcctibus, eique parti animae, quae rationis est expers gratificantur:tales autem sunt ipsi multi:idcirco dc appellatio orta est ex multitudine, quae quidem est prava: ergo iuste vituperantur ij, qui ita se amant. Non est autem obscurum, vulgus eos, qui sibi ipsis talia tribuunt, sui amatores dicere consuevisse. Nam si quis semper studeat agere iusta maximo omnium,aut temperata,aut qua vis aliae, quae a virtutibus proficiscuntur, honestatcmque omnino sibi ipsi seisper vendicet, atque surpet, hunc nemo dicit amatorem sui,
neque vituperabiti Magis autem videbitur talis homo sui amator Nam ea sibi tribuit, quae pulcherrima, maximeque bonaci Sc gratificatur ei quod sui ipsius potissimum , in omnibusque illi obtemperati Vt autem dc civitas id elle maxime videtur quod est potissimum Scalius omnis conventus sic &homo. maior igitur is est maxitne sui, qui illud amat, illique gratificatur. Et continens igitur dicitur, si incontinens, quia mens vincit, aut non vincit propterea qubd ipsa est hominum quisque Elegisse ipsi Sc sua sponte ea videntur, quae cum
ratione maxime egerunti Non igitur est obscurum, hoc esse maxime unum quenque, Ac hoc maxime virum bonum amare. Quapropter maxime sui est amator, diversa specie ab co , qui reprehenditur: tantumque differt, quantum vita cum ratione, dissica a vita cum perturbatione d appetitio aut honesti,aut eius,quod conferre videtur. Qui
si omnes ad consequendam homstvem, S ad res agendas pulcherri-
306쪽
CAp. VIII. De amatore sui. mas decertarent, atque contenderent, de omnibus publice ea, quae oportet, Municuique privatim maxima bona inessent siquidem vi tus est tale.Quare bonum quidem hominem,amatorem cis sui oporteturam Sc sibi ipse,& caeteris proderit, agendo honesta. ravum a tem,non oportet: sibi nanque nocebit, bc propinquis, affectus pravos sequendo. Ea igitur,quae vir improbus agit, ab iis discrepant, quae agere oportet. At probus,quae oportet, ea d agit Mens enim omnis id expetit,quod est optimum sibi:& probus obtemperat menti. Atqui verum est illud,quod de studiose dicitur,complura,inquam,ipsum age Ie,ia amicorum,S patriae gratia,&, si opus fuerit, mortem obire. Et pecunias enim, bc honores abiiciet,& ea bona omnino, de quibus homines decertant, sibi vendicans honestatem Expetet enim potius voluptatem brevi tempore vehementem, quam longo levem vi vitam bionestam uno anno, quam quamvis multis: oc unum acturn hone-ium,magnumve,qua multos,& paruos. Atque iis,qui pro amicis, qui iro patria mortem obeunt, hoc forsitan a cidit Magnam igitur sibi sis eligunt honestatem, abiicientque pecunias, ut amici capiant plures hinc enim amicus facultates, ipse consequitur honestatem, atquC sibi maius tribuit bonum tandemvicirca honore, modum, magia stratusque servabit:nam haec omnia amico suo concedet:est enim hoc honestum ipsi, ac laudabile. Merit igitur studiosus esi videtur, anteponens omnibus honestatem. Fit etiam, viceres agendas concedat
amico, sitque honestius, se ipsem ruisse causam ut agat illas amicus, quam si ipsemet agat. In universis igitur laudabilibus, ipse studiosus plus honestatis tribuere sibi ipse videtur. Sic igitur sui ipsius uti du
ximus amatorem esse oportet:n ipsi autem multi sunt,non oportet. SUMMA ET EXPLANATIO CAPITIS OCTAVI.
aposit aut debeat quisseipsum diligεν pra alis omnibus. Mi dubitandi adνι sus sui amorem, quali turpissit E solutis, aliquem sua amoremifapbilautiam.vituperabllem ess aliquem item au omum .m idque maxi ne eonferre diser in inter virum probum, atque
D. D. FERDINANDUM DE ARCE , ALCANTARENSIS
MIMTIS EQUITEM , SVΡREMI IUSTITIAE SENATUS CONSI.LLARIUM , OLIM IN SALMANTICENS ACADEMIA IURIS ROFESSOREM , E MAIORIS COLLEGI CONCHENSIS
307쪽
L o ET HIC A. Lib.IX CAP. Vil I. De amatore sui.
tanta, tam ardem esse possit, ut extero romnium amori vineat: sives, quod perinde est,utrum debeat tiisque seipsum niaxim diligere; an potius diligere aliquem magis, quam
seipium. Dividit vero caput in quatuor paristes. In prima proponi quoddam problema, e cuius solutione ιdetur, numquemque ei p. sum debere maxime diligere. In secunda docet aliquem sui ipsius a more in vituperabilem esse: aliquem etiam laudabilem. In te ira aeanisdem doctrinam confir tria quo ad parten posteriorem , assignato diicrimine inter bonum virum , atque improbuni , quo ad amorem sui. In quarta denique occurri cuidani obiectioni ex doctrini praeiacta ortae.
CIRCA Primam partem, propo hi quaestionem indicatam , virlim quis debeat amare seipsum prae caeteris omnibus; an potius diligere aliquem inagis,quam seipsum. Ac prirno quidem quasi tentando velitando proponit rationem,qua videatur omnem sui ipsius amorem ene turpem vituperabilem , iuxta Platonis doctrinam,quia i S de Legibus omisne sui amorem graviter reprehelici illa dam
nium ιccatorum causam Ratio auem liae e re est. Nemo quidquam ita amare debet, ut Propterea ab omnibus reprehenii bili, habe tur. At quieumque amat te ipsum plusquam omnes alios,ab omnibus reprehensibilis habetur. Ergo nemo debet amare et pium plui quam omnes alios. sermatur. Quant quis nequior vilior est, eo magis omnia propter seipium agit in solum habita ratione suae vii litati, quidquid sit de incommodo alio tum reonira verύ, quant alius melior est, .mori bus excellentior, e minus spectat propriam militatem,& magis attendit alienam , etiam eum suo incommodo. Ergo qui seipsum ultra omnes alios. amat , potic videtur improbus divitis, quina probus aut moribus excellens. Cum igitur nemo debeat est improbus , sed potius teneatur similem se exhibere probis vi ris, Virtute excellentibus cnemo etiam debet, im6 nec iure potest amare seipium, plusquam omnes alios.
ALIUNDE Autem videtur debere seipsum maxime diligere quilibet, supra omnes alios Antequam vero id probet, praemittit,a ratione paulo ante proposita discrepare plurimum res: opera frequentia hominum: ex quibus liqii id deprehenditur , neminemelle qui seipsum non maxime amet, ae supra omnes alios ac proinde rationem illam , qua videbatur probari oppositum, contrariam esse vis P vitae communi hominum. In Ethicis auiatem soliticis illa, quae uiuiin communi vi-
repugnant, admittend non sunt cum omnes
viri usque disciplinae, Ethicae, Politicae,praeceptaone tradantur , mn disputandi gratia, aut secundum theori ea argumenta, sedi out
conserunt ad praxim vitam cotvrnune. m. Quare Horatius reprehelidit graviter Stoicos,
qud ipsorum doctrina e vita sibi in vicomnon eonsentirent, ex mores a praeception es
inter se adversarentur. Ideoque de ijs a c- cinit:
Queis paria essfer placuit peccata dabo
Cum ventum ad verum en sensus mores que repugnant,
Ergo ratio illa pavid ante proposta, non ei
admittendari quippe quae omnium lio minurri vitae consuetudini contraria est. Usu nam l. que omnium patet, neminem esse tam amicum ialteri, quam sibi,omnesque maiori amore gw.ι suaque propendere,quam in omnes alios. l. ero praeterea non esie a ratione alienum , secmerit .seeundum rationem fieri , proba Arist. triplici argumento. PRIMUM est. Omnes aiunt, Vnus quemque debere maxime δ supra omnes alior diligere eum, qui maxime sit amicus. Atqui
unuiqui libet sibi ipsi maxime amicus est. Ergo, iuxta omnium sensum nusqui Iibet debe tmaxime supra omnes alios diligere seipsum a Minor propositio , in qua ei se pollet disse ut .
tas, probatur. Is unicuilibet maxime amicus i
est, cui ille maxime omnium , atque in primis: bona vult, ipsius gratia in quamvis nullus id. sciret, nee alleui compertum esset. At vi usquis.
que sibi ipsi maxime omnium bona vult', sui ipsus gratia, quamvis nullus id sciret, ned.
cuiquam coae pertum esset quod experimento να inductione deprehenditur. Ergo unusquili ,3bet tibiipfi,axime amicus est.
quibus definitur amieus, ae suis plene numellis expletur, eonveniunt homini seipsum amatitie eum probatum iam sit capia . huius libri,quii d- quid officiorum impeditur, quidquid communieationis necessitudinisve est inieram reosito tum id nasci, sive ortum ducere ex ijs, quin unusquisque saei erga se ipsum Ea nanque --
fiet aquisam te exhibetiquae sibi ipsi exhibet vult. Ergo unusqonque sibi debet esse i pri .mis amicus, Me amare supra omnes alio. Patet eonsequentia : Quia amor ill qui alioqrum mensura est debet esse primus ex maxiamus omnium: sicut in quolinet genere primit, de maximum elle debet, quod est mensura ex terorum. At vnsu seviusque amo in seipsum est mensura amorum in quoslibet alios a eos. Ergo muniuscuiusque amor in seipsum de eelle primus maximus6mnium amorum. EGuo de quilibet sibi debet esse maxim amicus,
308쪽
H se radiare supti .mne, alios Idque eonfirmat duleis illa re usitata loquela qua quis volens alteri significare binam in eum amicitiam, dicere solet, eum te diligere , velivi se ipsum. Quod etiar observati b. a. Magn. Moratio TERTIUM Argumenium ducit ex variis ae vulgatis axiomatir sive proverbi js,
quibus evincitur, unicuique naturai in tu ellestii amorem supra omites alios. Porro quatuor proverbia in id probandum anert. Primum est, quo amici dicuntur, μia 4νλη an mina. eis et undum,quo asseritur, τα communia omicorum; Ici et omnia, Tertium , quo
P m nuntiatur ore η inseri, aquai Maim. Quorum pleraque Pythagorae tribuuntur, euius illud effatum refertur, τ ' μώ- ουτ ut ιν νψ , - νιτερεν vj.ν idem amiculam in aqualitatem, inausemam unam, O amicum at crumipsum.
hum denique, quo dicitur, ρον κνημης γγυον σem e re propior. Et quamvis omnia illa iam de eursu operis explanata fuerint, accirca hoc postrem nonnulla premisserimus supra cap .
iam allegato, addendum modo, illud ortu uia, iste ex quodam eventu,que ita aliqui reserunt. Cum quis videret aliquando duos consanguiα Meos di Iamicos in praeli aque periclitantes de vita, quora alter erat germ inus conso brinus alter,nec virique simul suppetias ferra posset, sed alteri tantum 1 adiuvit 6 periculo subduxit germanu , omisso consobrino , illayoee addita , γινο μμη δεγο genu crure propius quod postea in adagium abiit Conis
Ionatque illi sententiae poeticae Hesiodi Sed me germano qui uam es aquandus amicuι. vixque etihm ditari ab illo alio P uti axio. mate, admodum sitato, Tu ca pallio propior.
Nimirum,quemadmodum tu alea vicinior est,
immediatio eorpori , qu a, pallium cita sten propinquius est partibus superioribus
eorporis, ut capiti, iςctori, quam erus, si-
HAEC Igitur proverbia omnia in
ἔLeonlpirare videntur, ut ostendant, nemiis hem esse alie uitam Vnu, sive tam proximum, am sibi unde me Mi eruatur Amo secundum rectam rationem debet est maior, oud maior est eoniunctio , seu propinquitas versonae, quae amatur: ideoque de supra lib. cap. statutum fuit, parentes debere magis amari, quam tratres, α fratres qui conlobrinos, de si e de aliis, iuxta maiorem, vel mitiorem coniunctionem. At quilibet sibi magis unus, seu coniunctus, seu proximus est , quam euilibet alteri Ergo quilibet se e dum recta ratione debet amare magis ei plum,quam omnes alios. Videtur itaque dissentiendu a prima illa opinione,quae universEdamnat in homine amorem maximum erga seipsum, iupra alios
CIRCA Secundam partem dubitat, viri opinionum praedictarunt asientiendast quoniam unaquaeque illarui videtur xiiii probabili fundamento. Quare ut re expediat praemittit, oportere prinium statuere tui dii hquod viraque opinio appellat ut ipsius amore dc quemnam censeat a maiorem sui. Eo nanque probe intellecto , ortalis una de altera sententia erit quoddammodo veraci de ne uinta alteri repugnabit ut aute dediti erat,in rem luem sentius exponat, dividia amore sui ipsius , sua philam iam in notiones duas' quarum prima signifieat amorem unicuique proprisi secun dii parte illam , qua rationis expers est, dc sentiens dici: ur , nec rationis impeti paret: seeunda veru, principalio , exprimit amore, positum quid in eadem facultate animae sentietui sin appetentisci verum obtemperan te parti rationali , sive imperio rationis. Ea 'vetd distinctione adhibita,pso nuncia pri md amorem illu hocminis erga se ipsum , qui dueitur secundum para Eratronis experie , ne raα'tionis imperio paret, accusabilem esse e vituis perio dignu. In quo sensu aecepta prim opinio, verissima est. Idque proba quoti arme,
sensu , sive secundum hanc acceptione quieuis que die tantur,matores siri, male audiunt apud onmest. Etenim ex pecuniJs tronoribus 5 voluptatibus eor potis sumuntibi plus, tu mi ae
sit neque ullam aliam amoris regula, te mensuram praescribunt, quim immodieam cupidi,tate utilis, aut tueandi , contra rectam ratione. Cum vero plerique mortalii ho morbo aegroten ; factum est ut pbilautia sive arro esui, malet ubique audiat, veluti turpis,& con
et Merim quidem eo sensu aeceptus amor sui reprehenditur , atque exosus a Ibetur. Quisquis enim si amat seipiam, ut in amando sequatur solu animae sentientis is P Peten is dum ratroni adversum; i, plaiie appetit exuperantiam bonor fortunae corporis. adestrae ne eupitatem explenda. At quil quis iappetit exuperantiam bonoru sorrumi ex coriaporis ad et ranem cupiditatem explenda in ,
re turpis 4eprehens hilis est. Ergo utiqui
se amat se ipsum , ut in amando sequatur se γιIum animae sentienti sic appetentis ducturn rationi adversum, is plane turpis δ reprelis. nas bilis est, .
ta altera praeiacta distinctionis parie, as eme, ωbonuvi tu recte& laudabiliter agere dum ita se amat,ut velit sibi a fluentiam omni dio norsi,qua virtutis honestatis lunt eum qile
sibi usurpat: a que adeo amor ciui in hac accepiatione non esse turpe, aut vitupera dignu , ted laude. Non enim quis eo amore sibi appet itio
naeorporis fori linae veratroni advertantia, qu
admodu ille prior:neque es optat ea bona parti
309쪽
&'h. ne dissimus est: ideoquῶ proprie non dicitur philantia , quae plerumque in malam patrem accipitur: sed appellari potest Graeco nomine,quamvis composito, φιλαοτ ara iaM est, amor albonus.Sic enim mihi fas videor loqui, tum generali illa Graecorum licentia confingendi unum aliquod vocabulum ex pluribustium etiam quia Arist.ipse Issi. a. Magii Moratir. Io homine sutipsius amantem secundum re .ctam rations non dubitat appellare,veluti pro-Prio nomine, φιλαγα is, id est, amatorem bo. num,seu bonorum.
terrorem suspicetur aliquem in praeiacta doctrina Aristotelis, non doceri ab eo absolute, hominem esse rationem aut rationalem animum t quasi solum censeatur anima, non autem com
Pore, ut altera Lellentiali parte sui, quamvis inlatiore. Licet enim oppositu videatur indieari verbis illis ... τοτ ε Meris ιντορ, quali id sis cuius sit: sive, ut interpretatur Argyro pi-
uripropterea qud ipsa ratio est hominu quis
sue adhue tamen senius Arist. non est, qud lainima , sive ratio, sit totus homo sed solum Pars praecipua ipsius; sive, ut immediate antἡPraemisserat, pars vincerer, ut prinei patum exens in homine. Quod etiam ex toto sere eapi - is eontextu patet. Neque enim Arist. in eo creor fuit, ut assereret , animum hominis esse formam dumtaxat assistentem dc proinde to jam hominis substantiam in animo, leu ratio innes ut mente , consistere qualite arbitrati,dieuntur Plato , de Averroes sed diserte tenis uit de docuit, animam rationalem , sive men
em esse actum eorporis , dc partem hominis. x uam Visitae eipuam. De quo vide quae diximus tom. a. Podosopb.N--ant qua, diJ. 9.sea. I. vindicantes Arist. ib impostura eius erroris. Quare hoc loco non licet eolligere ex illius doctrina , nune lari posse animam do homine per au τοτητα,identitatem, quasi haed Propositio vera sit imo est mens Proeuld
bid enim salsa est. Summum licet colligere, magis falsam esse hane propositionem , minoen materia sive corpus, quam hane, Homo est
unι quia ex duabus enuntiationibus , quae magis a verithte recedit, seu quae minus vero similis est,uidetve magis salsa Psior autem eata Propositi u minus verosimilia est, quam po-
serio 3 quia denominationem iovus tribuit Parii ignobiliori. is CIRCA Tertiam putem eonfirmat eander doctrinam praecederom,statuitq virum bonu diligere seipsum longe alio amoris genere, quam homineat improbum Amor enim unius differt ab amore alterius , tum ex sapite actionis, tum& finis. Ex capite actionis disserti quoniam vir bonus amat se ipsum,
quatenus vitae actiones δε opera exercet Ie-
epyikm rationem et probus 'er seipsum
amat quatenus vita actiones δε per exercet contra rationem rectam, solum iuxta cupiditatem. Ex parte finis etiam differuntqquoniam vir bonus eatenus seipsum amat, quutenus sibi expetit quod vere bonum est, ut ponte animam perficiens, pariens honestatis in Crementum: improbus ver ita se amat, ut si Mvelit dumtaxat bonum apparens reipsa malum , ac pernicio ium. Diversus ergo est amoeutriusque erga se ii DEINDE Exponit amplius, κvberius eonfirmat, laudabilem esse virum bovinum in amore sui. Laudabilis enim est ab omnibus is, qui sibi vult affluentiam bono tu harinestoru,quibus de in se optimus sit,& aliorum utilitati, bonoque , amplissime prosit. Atqui vir probus dum ieipium amat vult sibi affluentiam bonorum honestorum, quibus de in te ip4 optimus sit, maliorum utilitati bonoquε largissimi prosit. Ergo vir probus dum amat seipsum claudabilis profecto ab omnibus esto Neque enim non possunt alij non laudare exosiseulariq; eum, qui uberrime cumulatus est omni honestate Virtutum easque affluere faeicidi
commune bonum caeterorum. Contra autem
improbus dum amat stipsum vituperabilis, M. exolus alijs est. Non enim solum foedat detur-patque seipsum improbis affectionibus , sed. etiam dum vult sibi bona omnia utilia, impedimento eae teris est ut ea alliquantur , quibus egent quod nequit non esie ijs molestum , de
odiosum.1 cIRCA Quartam partem ceu ris
rit obiectioni, quae poste ex dictis emergere. Si enim vir probus maxime se ipsum amat , M. prae eaetetis omnibus,ut constitutum relinquimus videbitur forte nihil facturus alior aegra. tia, sed omnia propter seipsum. Hoc aute a paparet vitupςrabile, R merito exosum liabetur in improbis amatoribus ut ipsorum Fluic ve-rd dubitationi occurras strui. dilem pronunt. eians,virum bonum tam procul ab ea calumnia esse , ut potius is si, qui plurima pratiar
seu faei gratia aliorum, iatriae suae , usque, aded, ut non dubitet earn ob causam, ubi οἱ ura fuerit , mortem oppetere. Abi jeiet enim de pecunias in honores , ac demum περι/ra ἀλητα , id est , ea bona de quibus bo in inesci e certant, ut vendicet sibi honestatem Poti .us enim optabit brevi tempore velle menter e tari secundi; Virtutem , quina longo eviter , de alius ducet vivere honeste annum, quam aliter plures annos ι ac de ui lite melio
rem sibi existimabit, nam actionem honestam de magnam , quam multas de Arvas. v. cci certe accidere videtur ijs, ut pro alijsbonestissimam , dc gloriosito iri iam morte in IsCv IV Doctrina ei evnplum o et
eurii in en*crale qui Dionysio Sicilia Ty-
310쪽
, ETHICA Lilam CAP. Vil I. De amatore sui.
ranno minitanii se eaput amputaturum Platoni, impavidus prosilij ia medium, digilo
caput proprium assignans, dixis, Haud prius quismior. uo ipso se paratu exhibuit ad mortem pro amico subeundam, quamvis id re ipsa
non uerit peractum Paue alia eiusmodi exe-pla apud Ehaico oecurrunt,eaque apud Poetas, ne quid certi haberemus. Apud Euripidem Hecuba, Troianorum Regia infelix,videns filiam Polyxenam duci ad caedem , ita loquitur ad lyilem,& caeteros Grae eorum: Κτιν τελείμ. si φειδεσθ', γω τέκεν Παριν.
lum amicum servet incolumen ,etiam eum di pendio vitae uae,ita Graecos alloquitur.
relinquere, ericlitant nonsuccurrere verum sociasse nemo Ethnicorum id opere prae stitit, saltem seeundum honestate morsi. uippe id videbatur reservatum iis,qui ante tost legem Evangelieam, imitatione quada Medi totis Detin hominum,didicerunt pro lege,pro Patria, pro amicis,in honestate, perferre dura quaelibet,& mortem ipsam Caeterum quamvis nullum fuisset Mediatoris Ialvatoris nostri exemplum,mortem subire pro honestate , pro Patria, pro amicis,quos Virtutis nexus e niunia xit,semper est laudabile gloriosum, velu.ti tale habet ut ab Arist. hoc loco , dieiturque probo viro dignum.
omnia bona fortunae, atque honoris, vitam ipsam exponat periculia, aut re ipsa amittat gratia aliorum, desinet seipsum maxime amare Iupra omnes alios. Non enim desinit se maxime amare , supra omnes alios, qui minora bona in aliorum gratiam deserit, seu peruuitit ut permittit, ut exinde sibi eomparet maius depraestantissimum bonum. At qui bona omnia fibri unae, honorisque& vitam eorporis iacturae exponit gratia aliorum, minora bona inali rum gratiam deserti, seu permittit, ut exinde sibi comparet maius iraestantissimum bona. Quippe morte ipsa honestissimum praestaniatiis imum actum virtutis exercet , qui certe: eracellenitus bonu est, quam ea omnia bona, quae deserit. Non ergo vi probus desinit semaxi me amare in supra omnes alios , dum omnia bona fortunae,honorisque, vitam corpq risi iacturae exponit gratia aliorum.
deat ut forte incredibilς, paradoxoti nimiis rum,probum virum quandoque Amicitia pretis ferre honestis actionibus, easque praetermittere interda amici causa videamus autem quomodo, seu quo sensu id accipiendum sit ex mentς ipsius, Mita ut veritate non aberret .Fieri potest ut quis apte recteque gerat Magistratu, aut imperium exercitus bi autem contingat sorte adesse, aut supervenire amicum dexteriorem peritioremque ad id munus administraadum, poterit ipsi edere, ut Magistr tum obeat, vel prae secturam exercitus. Quicas certe propriter Amicitiam desistet ab operibus Virtutum, in quibus antea se exercebat. Et tamen non
propterea vituperabilis erit,sed potius avdaribitur ab omnibus di longe magis, quam si ea operaste isset. Nec ideo desinit seipsum maxime diligere quia actio illa eededi amlao peti liori, a renuntiandi amplissimo muneri ob Amicitiae honestatem,subrogato alio digniorς exeel Ientiore administro, est opus sublime praestantissimum, ex quo summum virtutis ineremeatum in animo subeat, laudis apud quoslibet alios.
mendo, virum erobum nihil aliud quaerere quam honestum, eontemptis omnibus bovia inferioribus,qiutenus a ratione discordant. Ia, superi seipsum maxime diligere, eum appe. tat sibi bonum ereellemissimum virtutis, etia cam iactura bonorum omnium inferioris notae. Qui san nodalsam di se plurimum diias det ab eo amore,quo plerum oue homines se
ipsos amantisimu im probi sum. , ex phialautia turpi,ac propemodum insatiabili,bona omnia utilia tueunda sibi ipsisvntehexoptant nulla servato Amicitiae iure, aut praefrieripio rationis Lege pro uberiori exornatio q