장음표시 사용
331쪽
possἐt eomprehendi ab una civitate optime
constitu in Damnat ergo Arist. regimen ipsarum Athenarum in Romae , dc aliarum quarundam urbium, aut equalium,aut ampliorum:
de quibus plura delecta exhibuimus i Theo logia Florulenta Lud. IX. excursu A qua hue
transferre piget, quamvis ad modun opportune insererentur.
civitates intra Europam, aut non aded procul ab ip, a Graecia fuisse, ei rea tempus Arist. quae
longe excederent numerum centenorum milis
te eivium. De Caesarea Cappadociae quamvis non numeraretur inter urbes principes ciessatur Zonaras habuisse quadringenta maia iuro. iara. DeAgrigenioSiciliet urbeDiogenes Laeristius in Empe eis scribit, eam Mimiamenta hominum millia inhabitasse Mitto plures alias urbes, de quibus loco indicato disierui. Vnde disse illis omnino reddita doctrina Aristo imita multitudinemeentum mille civium inunxyrbe damnantis,ueluti ni,im,d optimoreis
simini adversam. i EX Rit Ionae praeiacta dubitandi miicitur iniet pietati. Petri Victori ad no-Brum eaput ubi admida , ut sonat, sententu
Brist. damnantis eum et tum numerum, veluti iusto maiorem,responderi rationem eius ceci
aurae fuisse, quoa Graeci veteres soliti essent
condere urbs pe/ἰ exiguas, non autem magnasicoque civiuim numero instreririqui faei lean. gusto muror 'n ambitu caperetur. Idque proin
bai,quomin Cretam insulam appellarunt, τόμπολιν, uod in ea sola centum urbes essent. iQuae o casio fuit Virgilio , ut de Cretensibus eret, C tuo urbes habitant. Et Horatiotyt Meineret de Europa Cretam advectar
Qua simul centum tetigit potentemi pidis Creten. 3lio quoque locor Aut ille contum nobilem Cretam Hssim
menti iturus nocuis. Itaque eum in unaInsula,eaque medioert,eenorum urbes essent, plan colligitur , omnesidias fulsi exiguas r quoniam aliter maiorem longe ei reui tum , seu terrae tractum eum suis limitibus Oeeuparent. Quare de totam Graeciam existimat idem Victorius exigua solum oppida habuisse Aristotelis aevor ideoque uni-yerse tulisse sententiam , ne ei vitates amplius
extenderetur,aut maiori numero civiumco
sarent quoniam visum ipsi est rationi iu-blieae utilitati conforrne , ut quod in Graecia fiebat,ubique etiam fie:ret. is REUCITUR, Inquam,haee inter pietatis,esi ostentum sit lupea testimoniisDio ,
ni Chrysostomi,in Dionysi, Halycarnasse. 6Graecorum certe Hist friographorum hoc quisebus merit credendum sit,uel utroeulatis testibus , urbem Athenarum vastissimio murorum circuitu constitisse.& Romam iptam, tota quacita erat, non tui se admodum maiorem. Neque videtur diei vere posse, Athenas aevo Aristotelis futila urbem exiguam,postea autem nimium crevisse , tum amplitudine murorum , tum dc multitudine civium. Non, inquam , vere dici
posse videiuruum quia vix,aut ne vix quidem, id probabitur testimonio alicuius veteris Ru thoris,&fide digni: ium etiam,quia de magnitudine ingenti Athenarum constat ex allegatis Dione, Dionysio de exiguitate autem non constat: tum denique, quia trecentis illis circiter annis qui fluxerunt a tempore Aristo
relis, vique ad tempus Augusti, quo seribebat Dio Dysius, Imperium Grae eorum non sub ij tincrementa ,sed paulatim dilapium fuit morte ipsa Alexandri Magni. Quare vix apparer
quomodo ab eo tempore Athenae ex civ Hata
exigua creverint in urbem usque aderi insolitae magnitudinis, ut pene Romam, primum αmaximum Orbis emporium , aemularetur.
i. QUARE Aliter videtur exponendus Arist.M quidem dupliciter. PRIMO
fi dieamus, nomine civium no intellexisse hoc loco quoslibet homines intra moenia civitatis comprehensos si inquilinos, peregrinos,
pueros, senio consectos, servos, caprie censos,
proletarios,sed illos dumtaxat,qui publicae alicuius potestatis Midmitti strationi sum partici pes iuvi, te eapaces gerendi Magistratum, aut serendi suffragium in comitii, IJ enim dumtaxat veri cives censentur ab eodem Attiassotele lib. 3 Polit. cap. I Si autem horum cen,
tum mille in civitate sint, ultra illos alios a
alboeivium expunctos, qui frequenter numero excedunt videbitur multitudo incolarum maior, quam ut recte ordinate civitas aiaministrari possit. Iuxta eundem Philosophum 7. Polit cap. 4 ubi hanc ipsam quaestionem exagitat, modus leuisensura, ut ii ludis etiavium capienda est ἄπο, αντοι κ erat, id est,usus rutia, sive rerum copia,quae victuia vestitui omnium incolarum sufficiat. Di me illimum est autem ut aliquot centenis millibus hominum, partim eivibus , partim a eivium albo exelusis, sit suffieiens annona, compeiatens victus ac vestitus, undecumque asportetur. Quare tanta incolarum multitudo in una civitate videtur iusto maior.
is SECUNDO Dici potest, etiamsi
hoe loeo veniant intelligendi civium nomine ij, quos paulo ante expunximus adhue nimiam esse multitudinem centum millium incolaruma quoniam tam ingens hominu ni numerus, nec commode regi potest ministerio morialium hominum , nec habere sufficientia atque opportuna alimentorum vestium subasidia , nisi in magna plerumque caritate , au.
332쪽
α ETHICA.Lib. IX.CAP. X. De numero amicorum
etiam desectu, saltem ad tempus. Quod si veri
obiiciariir, aut iplam Atheniensium rhem,aut Rcmam, maiori civium multitudine constiti L es mi amen utramque futila optime administratam, ac rebus omnibu , ita humanae ne eetasar ijs abluidantem Reis fortasse utramque vria
i rneli chabitura, ae eonvenientius regentiam, instrirenda inque rebus necellat ijs, si mii. nori numero ei vium constaret. Praeterquamqvrid dici etiam potest , Aristotelem experiis naento didie ille in urbe sua, non fuisse recte cOstitatium, aut per millum aded copiosum numerum civium quoniam regimen opportunum eorum omnium difficillimum erat,& noninis veniebatur αυτ ρκaa illa , sive sufficientia reis rum , ex qua metiendam docet multitudinem livium. Idemque fortali diceret de ingenii Romae amplitudine, de numero civium, si rem perspectam haberer verum hoc loco satis fuit notare generatim,& secundum ea que: plerumque accidunt, multitudinem centum miluum incolarum i quia videtur iusto maior, quam ut commode regi ac provideri possit. Io II AQVE Summa eius doctriis
nar est,in numero ei vium servandam et e meis dioeritatem opportuna , t nee pauci sint, nee multi ad modulii. Neque enim taloe devenie- dum est ad numerum aded exiguum, qualis est denari uri neque etiam abeundum in infinitum: sed certa quadam mediocritatis regula coeriscendum, prout visum fuerit expedire ad bonuregimen o abundantiam rerum in ei vitate.
Quaerit ergo A rist an se ut in civitatibus oportet numerum civium non esse indefinitum, sed cerνum definitumque inter parvum isag
nurna sic etiam in Amicitia honesta expediat numerum amicorum non esse indefinitum, sed certum ac medioerem, ut nee plurimi diligan'tur amici, neque admodum pauci. i CIFCA Tertiam partem proe dit ad eam quaestionem dirimendam, statuit, in Amicitia honelia non expedire ut anileisnt plurimi neque in multitudine innumerabili, sed certa, & definita. Quod multiplici ratione probat.18 RATIO Ptima est. Amicitia
omnis,proindeque cilla quae honestate dueitur,exigit convictum, amiliaritatem, crebra collocuta ami eorum inter se. Atqui diffieite, aut etiam ago νατον, impossibile est unum ali. quem habere convictum, fati, iliaritatem, erebra colloquia eum plurimis. Ergo di melle, aut etiam impossibile est, unum aliquem habere eum plurimis Amicitiam honestam Ma ior patet ex dictis libra. eap3 3. Minor ab Hrili dieitii perspicua;& a Plutarcho proba tu loeo iam allegato, ubi do e et, impossibile est eiusmodi societatem inire eum multis: quia hoc esset veluti se dividerem distrahereis multas Partes , a tanquam scortum cu'multis vertari.
1 SECvNDA Ratio. Quien misque sunt alicuius amici, debent pariter mutus seu inter se esse amici. At hoc aut difficile, aut impossibile est .lsit plurimi sint. Ergo alicuius a mi eos esse plurimos, aut difficile, aut impos--s bile est. Maior pio baiulab Arist. Qui cum .ique enim sunt alicuius amici. debent una cum eo vivere,versari, Mamiliariter eolloqui, aesecreta leuconsilia intima communicare. E
so pariter mutuo , seu inter se debent una vivere, eaque omnia ossicia praestare. Cum ergo Heia ei uimodi sint propria amicorum quicumque sunt amici alicuius , oportet vix sibi invieem praestent Oificia propria amicorum Minor autem suadetur Quia plurimos sibi tot Amicitiae offieia praestari, ininico
rum est: plurimorum auqem apparet lolige difficilius, aut etiam omnino impossibile. a TERTIA. Quieumque inter se amici sunt debent ei isdem rebus prosperis una laetari, iisdemque ad Netsi condoleres quippe
quor κοινα μώδεα, mmum omnia, ac proin, de omnes tangentia, si vel via una aliquem eorum tangant. Atqui xifficillimum est gaudere laetari eum plotimi οἰκιωρ, id est est, famι-liariter, sive, ut alii e eg citius vertunt con gruenter, accommoda, , amice, aut ex animo.
Ergo disse illimum hi plurimos inter se
amicos elis. Quippe eum, tanto amicorura numero necellum iit freque vir uni aut aIieri
prospera conlingere seu adve is , oporteret
ad explenda Amicitiae officia, hi veme curu no dolere, eum alio laetari, citra amctuum
vicissitudinem subire, atque interium simul. Quod non modo sunt vidi eiulat Ο diraqvissimi ei iam oneris est, ut idem Arist biseqvat Itb a. Mun.Moras .cum miseri, in planctae genus sit in assiduis pene , aut saltem freqquentibus doloribus versari.
nat, prius hortatur ne quis sit πολύφιλει, seu deditus quaerendae multitudini amicorum: sed eorum dumtaxat, atque in eo numero, ut satis stad idoneum eonvictum, honestate mi conqsuetudinem tueundam. Quippe eiusmodi eon victus debet elle norma aut mensura ad praeqseribendum numerum amicorum. Hoc autem
praemisso, rationem instituit fere sub hae formula a Giphanio expressa Summa omnia ac excellentia in paueis esse solent. Sunt enim
pretiosa, ae proinde rara. Amicitia autem ho ianesta est eleellentia quaedam , mamicorum amor non languidus est, sed fervidus, laeerrimus Amicitia igita honesta, 4mieorii triamor, in paucis elle sistet. Non ergo inter phiarimos invenitur, aut esse facile potest. Qua
sane ratio suffragatur aliis duabus expensis lib. 8.eap.o illi praesertim, qua Arist. a mi eos
eo inparat quoddammod6 amatoribus Reminarum. Vt enim hi ardenter non amant scem in
333쪽
cedentem experimento in Amicitia odalium, live sociorum,quae solet ei se maxima iseris Isim omnium Noenim inrer multos iniri fo- Iet, sed perpaucos , vix aut ne vix plures, quam duos. tia enim Ioeculotu fama,& scrip - iis hominum cons gnatum est, ut celebres sociorum amicitiae , duorum numero contentae fuerint, nec ad plures processerint. Quod non
edisseritArist. adhibitis in singulari exemplis, kd generatim indicatis, dum aitem 'σμνου φε λι-τM. Qua ver3 ce
ntur. Nimirum eiusmodi paria decantatissima suerunt, Damon d Pythias, Orestes e Pylade Theseus: Pirithous,Charit5 Meri lippus, alij que nonnulli, quorum meminitivalerius Maximus lib. . cap. 7. Cicero in Laiio. Neque obstat quod hi lib. I. a. deifinibus referat, Epicurum domi tuae habuisse magnos fidelitam amicorum greges li enim montam amini, quam discipuli existimatidi sunt, sive auditores ipsius: qui cum Magistro suo nequeunt habere Amicitiam strictam, de qua loquimur , sed illam solum quae excet lentiae dicitur,ct inter inaequales est, iuxta dicta, lita praee d. neque etiam inter se ineunt Amieitiam ταρια. sive sodalitiam, de qua agimus , sed dumtaxat politicam, Minos
.as ADDIT,Πολυριλουν, sive studeria ites inire Amieitiam eum multis, nulli amitacos censeri,nisi summum politice, seu civili-per. Idhue etiam tradit in Eudemiis ib. 7 eap. a. illo axiomate, utile ρ ρ, μῶροι, puIιu amicass,em musti amisi. Cui lare conso nat effatum Senecae, Gi is queis, 11Quum H.Et illud tritum Martialis:
Cui nemo mesus est,quii bonus esse pus
rationemverd,ut qui multorum amicus esse νult,nullius st,optimam assignat Arist. lib. a. Polit.e .a ubi civilem Amicitiam,quoniam iniet multos est,uoeatis η, d latam nimirum, tenuem, imbecillam, instar modicae aquae in eadum vini missae,quae illico evane ia
Iuttur, vigore in amitti . Alia eomparatione, tive similitudine fluminis in varios rivos divisi, tu ut Plutarchus libro iam allegato: eonsonat illud apud Hispan os proloquium:
enim in amore humano accidit, inuit m gis,ob sui exiguitatem. In hoc quippe dissidet amor humanus a divino ut ob ervat ita venius m Embleuratis alvis Amoris in quorum uno, doctrinam hanc, non solum Latinis, de Belgicis, sedi Hispa meis carminibus eleganter expressam me legisse iam diu meminia Porro carinina Hispanica erant:
cet,quamvis eum pluribus simul iniri Amieiatia illa non possit, quae secundum virtutem, sive honestalem est; posse anien illam quae ei L. vilis dicitur, vulgi communium Amicitia, quamvis improprie,dicitur. Haec enim solum exigit vitae communitatem civilem,qua plures suaviter, seu blandis sermonibus, se invicem alloquuntur, ubi tempus δc ratio consuetudoque praescribit. Neque enim alio cives, ,
communi .er amici dicuntur. Hoc autem erga
plures praestare, imo& plurimos,facile est. Si quis enim civium cornes de urbanus sit aestu leuhdus in colloquiis, absque offensione aliorum, atale sibi pluriinorum eo ne ili bit animos in quotidianis congressibus rac saltem eum ijs omnibus,qui eiusmodi genio sunt, ci-ψilem Amicitiam inibit. IV vero strictior , ω numeris omnibus absoluta Amieitia, de quae nupe loquebamur , non ita faciles, nec eum 'multis haberi potestiquoium valde pretiosa. est, veluti rara avis. Vt enim res humanae habensi difficillimum est invenire vel duos, qui
nullo utilitatis,aut iucunditatis iuruitu prointer unum honestatis amorem, ineant m uintuo nexum sive neeessitudinem
334쪽
1N OVA FORTUNA SINT HARENDI AMICI. .
Vtra in sortuna magis opus est amicis. Vtrum in prospera an in adversa In utraque nanque quari untur. Nam dc qui fortunam habent adversam, indiget ope Et qui sunt in rerum prosperitate eorum indigent, quibuscum vivant,vi in quos beneficia constra Volunt enim donare,beneficiaque conferre.Amicos igitur haberet cessarium quidem est magis in adversa fortuna. Quapropter hic utulibus amicis est optas.Honestius autem est,in prosperitate fortunae.Idcirco & bonos quaerunt in bos enim benefkia conferre, atque camhis una degere magis est expetibile. Est enim & ipsa praesentia ainucorum iucunda in utraque fortuna:nam levantur ipsi dolentes c d
lentibus ipsis amicis. Quapropter & dubitaverit'iuspiam, si dolo
iis, ut oneris, amici participes fiunt an hoc quidem non fit, ipsorum autem praesentia, clim si iucunda, condolendique sensus minuit ipsudolorem Verum si ob haec, aut ob aliquid aliud levantur, missum faciamus. Id quod dictum est, evenire sane videtur. Ipserum aurea praesentia immista quaedam est nam alpicere quidem amicos lucum dum est, prasertim ei, qui calamitatibus premitur fertque praesidiualiquod adversus dolores. Conselationem enim ipse amicus maspe,ctu, dc verbis afferre potest, modis sit dexter Scri nanque mores,quibus gaudet,atque dolet. At sentire suas ob aerumnas dolere amicum, affert dolorem. Nam omnes fusiunt,secvisam dolaris esse amicis. Quapropter viriles quidem natura cavent,ne amici secum condoleati& si non exuperent indolentia, dolorem, quo illi afficiuntur, non serunt. Atque omnino simul plorantes, moerentesque non admittunt, quia nec ipsi sunt propensi ad luctus.Mulierculae verb,&huiuscemo di viri, gaudent iis, qui una cum ipsis gemunt, Mamant eos, tanquaamicos,ic condolentes. Oportet autem omnibus in rebus praestabiliorem imitari.At amicorum prosperis in rebus praesentia dc voluptatem affert omni in actu, oc cogitationedelectar, ubd in ipsius bonis laetantur. Quaproptet videbitur oportere in prosperitatibus quidem prompte vocare amicoωEst enim honestum, beneficum esse. In adversitatibus autem pigre Minime nanque facere participes maloru
ies oportet. Vnde illud dicituri
335쪽
CΑΡ. XI. In qua sortuna sit opus amicis. 119Sat est gravis,tristisque,si me sors premit.
Maxime tamen vocandi sunt tuc amici, cum parva suscepta mesellia multum prodesse reisint. Contra autem fortaue congruum est, ad calamitosos quidem ire non vocatum, S prompte. Est enim amictbeneficia conferre,praesertim in eos,qui indigent,vi antea, quam illi requirant.Vtrisque nanque honestius, atque iucundius est. Ad tam natos autem prompte quidem accedere ad operadum una curri illis: est enim ad haec opus amicis.Lente autem pro beneficij consequen- dismon est enim honestum,utilitatis suae causa properare. Cavenda autem est sortitan opinio iniucunditatis in repellendo accidit enim nonnunquam. -entia igitur amicorum in universis expetibilis et
wMMA ET EXPLANATI CAPITIS UNDECIML
An minas amicis potius tempore prosperstatis, quam, lamitatis. Statuitur, vimque tempore amicis opus esse: i, prascroitu modus, quos debeat gerere quisque in utraque Drtuna.
D. D. ANΤONIVM SEVI DE ANTE LICEA
corum constitutum est, Pro cedit Arist. ad indagandum ipsorum sutri iuxta temporuvarietatem Scilicet quandost magis necessarius eorum usus an tempore
Prosperitatis, eum res omnes feliciter, , Voto contingunt; an potius tempore adversitatis, cam infausta omnia,& adversa. Dividitiver caput in tres partes. In primi, exeitat Tam quaestionem, solvit. In secunda doeet, et que tempore opus esse praesentia amieomm. In tertia denique prς ieribit modum, quo debeat quis se gerere in utraque portuna. CIRCA Primam partem, in ea quaestio inhe pronuntiat,utroque tempore amicos requirit utiles in adversitatibus in in proi peritatibus probos Priorem partem prodat Qui eumque enim alieno subsidio indigent, ij maxime opus habent amicis utilibus , quorum est auxilium ferre in rebus vitae humana necessariis,& explere indigentiam. At qui ei periuntur adverta Minfausta omnia,alieno subsidio
indigent. Ergo ij maxime opus habent amicis utilinus,qui auxilium serant in rebus vitae hundianae heeessariis, expleant indigentia. astetior veta pars suadetur. Quicumque est ita statu apso at benefaetendum, o communieadum bona sua alijs, opus habet amieis honestis cicitobis, atque dea dignis, quos faciat eorum participes. Atqui fortunam prosperam experitur,est in statu apro ad benefaciendum. de eommunieandum dona sua alijs. Ergo opus
habet amicis honestis imbici, ideoque dimni quos faciat eorum, sive Relicitatis suae partieipes. Imd nulla vix prolpera fortun. aest, ne regnitis quide,in qua amicis opus maifit. Ideoque aiebat Cyrus apud Xenophonte. mlib. g. os τε ι τὸ χουσῶν σκηπτςeν. e. Non au eiam studJci'p iNm euisma regna meustodit sed copia amicorum est Regi 3Icep.
QVOD Alii quoque Seriptoreseonfirmant: quo ad utramque quidem paria tem Mareellus apud Caceronem lib. I pist. I . dum ait: M vero huismodi essestituo, visne
talium,iereom mscorum benevolentia,
pars traditur ab Ennio in illo tecia enarro, quem Cicero, instar proverbii refert: Am:cne
336쪽
certus In re incerta cemisti . Cuius sensus est. amicinde in rebus advertis maxime examinari. id enim quod pericu Io expositum est, dubium dicitur, pro quo Eam tu incerium usurpavit, sicut d alii Veteres usque ad ipsum Tullium Plautus quoque amicum pronunciat, qui in re dubia iuvat Euripides etiam in ore' accinit, cognosci, seu deprehendi masti λουιεν τοῖς κακοῖ , amicos minaeis, seu adversis
pare Iarquinius apud Ciceronem nam Lo dixisse fertur, is, dum exul esset, intellexisse, quos fidos amicos haberet, quos infidos Plerique enim aut cre omnes mor
lium, amicos in felicitate positos observant colunt in calamitate vero fugiunt. Sivem ut aliquando dictum fuit Ferdinaudo Arag nio Hispaniarum egi Catholico Solem squuntur, ubi oritur ubi autem occidit, des
3 ET Certe amieorum fidelitas potius in adversitare probatur, laudaturque, qua in felicitate. Ideoque inter plures,lios, qui
exinde celebritatem meruerunt, commendatur Lycurgus Rhetor. Is enim Xenoe ratem amicum tuum occurrentem, d a Telone d cium ad carcerem Athenarum, liberavit, ii
pacto fuste in caput Telonis ipsius, eoque in
carcerem deerulo. Cumque id Lycurgi factum ab omnibus celebraretur, aeeidit quadam die ut Xenocrates occurreret filis Lyeurgi. Quibus dixit: Cito retuli gratiam patri vestro. Si enim mihi amieo, in adverstate constia tuto, auxilium tulit; dignam propterea ab omnibus nactus est laudem. Quare dc Aleiatus
prudente mcnet, quaerendos esse nobis eiusmodi amicos,ut in necessitat seu adversitate non deserant. Id ver exprimit eleganti emblemate frondosa vitis amplexantis ulmum, iam iunio consectam cinarentem, a qua olica praesidium acceperat. Carmina sunt:
Ex .in Ploq; monet, tale nos quaerere a eor
insuper, in utraque sortuna expetendam esse amicorum praesentiam. In adversa quidem: nam eonstitiuo in calamitate levamentum d
loris est, quod amicos videat sibi co dolentes, aut solatium aliquod colloquiis de monitis
suis afferentes. Cuius doctrinae duplicem cauissam assignat , dubitans utra earum opportu
nior sit .PRIMA dueitur eorum exemplo,quis mul grave aliquod pondus gestant,ut alter alteri suppetias serat. Hac ratione putabit aliquis se habere illum, qui in calamitate posuis,ab amico praesenti opem recipit, s
In qua fortuna se opus amicis.
latium. Ambo enirn smiri gestant, seu persearunt illud onus calamitatis infortunii. Verum eam similitudinem improbat Arist. vetuisti non omnino congruentem. quoniam tristi ita illa, quam amicus suscipit ex infortunio alterius amici,no est eadem, sed diveri ab ea, qua alter patitur. Oaius autem quod duo alia qui mulgestant, idem omnino est. Ergo similitudo non omnino congruit. Quare amicusam leo condolens , dc aliam tristitiam perferes ab ea, qua amicus praemiiur, comparandus non est ferenti simul eum alio idem pondus. Poterit ramen ea comparatio eue opportuna qud ad damnum: si,niurarum, alter amicorum de suo sarciat, sive compense partem damn illius,quod amicus calamitosus patitur.Tunc enim ambo idem damnum persereto sicuti ducit
aliqui idem pondus gestant. SECUNDA Ratio desumitur eneo,qudd nulla sit tristitia aut ealamitas , quae
delectatione extrinsecus adveniente non mi
nuatur. Atqui praesentia amici delectationem aliquam asset amie in calamitate positou Ergo huius tristitia minuitur ex praesentia amici. Quare vel eo tum titulo, ut tristitia infortunati hominis minor sit, opus est prae sentia amicorum. Neque tamen Arist. videatur decernere, utra Harum rationum sit prae ferenda alteri et satisque ad rem esse inutat quod Compertum,' experimento frequenti deprehensum sit, neminem afflictione costitutum esse,qui examicorum praesentia merilius non habeariseu aliquam utilitiae imminuritionem non sentiat.
quam amieus calamitosus recipit ex prae se tia amiei, non esse eiusmodi, ut totam tristitiam depetrat;nreque dilectationem puram, sed mistam ex tristitia aliqua iacit enim amicus
in ea lamitate positus percipiat aliquid dei ctationis ex praesentia de suavi alloquio amiseonsolantis;adhue tamen o nonnihil tristitia aeeipit ex eo qudd videat amicum condolentem. Nequit enim non concipere moerorem aliquem ex moerore sui amici. Qui, eum pro-he perspectam habeat indolem amaei sui, feles profect6 quomodo,quibus verbis, quo, uuitu debeat ipsum coli solari,& levare ab eo AG
flictionis onere. Verum quaeumque demum arte utatur, ubi dolorem suum de amici ea- Iamitate ostendit, revera non solum deleactationem asser ea lamitoso amico , sed de tristitiam aliquam utpote attendenti in P so moerorem,o veluti suum reputanti. Hi ne esse ait, ut amici fortes, seu virili praedita animo , nolint in calamitatibus suis admittere luctam aliquem,vel moerorem in amicis , qui veniunt ad eos solatio amete dos.Nolunt enim eam consolationem admi
iere,quae mi Is ipsorum dolori tristitiae sit.
337쪽
CAP.XL In qua fortuna sit opus amicis.
a. si Quin eum it non sint ad laeh mandus
ciles,aut propensi,aegrὸ fersit quod amici,causa ipsorum, chrymentur. Quare ita amicos excipiunt,ad consolandam venientes,ut deleiactationem quidem accipiant ex eorum eonia pectu α alloquio:moleitiam ver ea ipsorum dolore sentiant. Contra ver fieri observat amollioribus hominibus Leseminatis: qui,vesaeites adplorandum sunt, ita& gaudent in
calamitatibus,si amicos una pPorantes intueantur. Hos autem minime sequendos pultar,sed.
priores illos,quod sint excelsioris animi. INSvPER Addit, etiam in rebus. prosperis,amicorum praefentiam esse iucundam. Quod dupliciter probar. PRIMO: quiam, modd ineundaest absolute seu generatim praesentia&convictus amiei, sed etiam constri nimium ineius onservationem Ditium est enim lib. 8.eap. Amicitiam ex absentia tepescere' demum frigefieri,aut deleti. Vndes 1llud Graseorum adagium τηλου φιλοι
δε- amiri. Quod reser Athenaeus lib. . Dipnosoph. Consentireque videtur Properis tuus lib. 3. Eleg dum accinaestuantum Minummo tam piscutissim ν.Nimirum,ut Consulti aiunt,c ni rer,per quas causes fritur
p realism disssotu . Atqui amornastitur ex oeulorum aspectu ut lase supra probatum est hoc ipso libro eap. s. ubi plura de hoe videri
Postunt. Ergo de amor dissolvitur, aut paulatim tepestit,vbLeessat oculorum aspectus.Nam hil itaque mirum, quddamicus amici pretisn- iam amet, saltem ut Amicitiam conserve . Quamvis enim allegato eq.3 libri octavi dictum si, Amici iam illam quae dissolvitur per absentiam esse voluptuosam Imperfectam dumtaxat;negari non potest tam illam, quae honestate ducitur,paulatim languescere pra sertim si defectus praesentiae,luterain se epia solarum interventu non compenset'r, sive siretiatur.
CIRCA Tertiam partem prestribit
nonita quaedam strvanda in exeipienda aut exhibenda praesentia erga amicum, idque tam in foriuna prospera,quam adversa. Ac loquenis dis quidem de prosperitate,suadaet,ut prompta Macriterque invitemus amicoe,& accersamus ad nos Ratio est: quia omnis probus arnieus debet amieo suo etiam probo bene acere,illique oblinamentum quae rete. At invitando accersendo illum in prospera fortuna ad is,eii ne facit,ipsique oblectamentum quaerit vi-Pote ex conspectu mutuo re colloquio triuiariue,in eum finem accommodato.Ergo omnis amidus probus debet amita invitare, in proia per fortuna,& accersere ad se.Vndio insem Iur per Ioeuna aeontrario, probum amicam
H Imine positum 1 non deberi invitarei
seu accersere amicum,nisi Iehaee,&eunctanter; sive quasi invito,quoties adveriit, i plum valde condoliturum,& ingenti tristitia ametenta. Ratio aute est contraria quoddammodo praecedet t. Nullus enim amicus probus vult mi euua subire tristitiam ingentem,msi neeessitare adactus,&Iunc morosc, cunctanterque. At
qui in gravissima calamitate positus est,si amixum accersat,inseri ipsi aspectu suo miserabili ingentem tristitiam Ergo nullus amicus pro bus in gravissima calamitate positus, accersieramicum,nisi necessitate adactus, idque morosses eunctanter. Idque praeterea eomprobae ex illis verbis Orestis in gravissima calamitarate positi apud Euripidem: Aλιρ έγω P. I. ω-ν. ιιι ιν miser. Quibus expressit, se nota' te amicos advocare,ne eos faeeret participegsui doloris. Q.VOD Si ver ingentes ealamitauus,quas inierdum patimur,invenire prςsenta neum inertum retaedium. pessim in amieis,iabsque magno illorum dolore,molestiave;tue suadet ut prompte ac tacita advocetur. Ida . tem te ite probat: Quia m qualibet delibe ratione maius bonum preferendum est mino-κri.Atqui molassiam seu laborem non magnis
serte pro blatio amici in ingenti alamitatest posti est maiushonum, quam illam non per
serre.Ergo serenda est moresti te libor non. et gaus,proi.latio amici in ingenti ealamitate positi. Igitur & hic pinest facile prompoteque advoeare amievin infit opem solatium 'que t illud marus bonum pra stet, relictismi inori bono. senim eonsilium ' est ad optimum amici bonum n infert ipsi'
dici siqui ad amicos Veniunt in utravis for tuna.PRIMUM est, ut ad amicu in calamitaui constitutum proi ter veniant,etiamsi no mieentur.Probatur facile milibet aminus Mobet erga adium praestare id quod melius,&np-s iucundius est. At venire prorupte atque ultro ad amicum in calamitae tonstitutum, aut consolandum, aut qualitercumque adiuvan .dum,melius est,tpsque iucundius, 'uim v catsi ut rogatu venire. Ergo quilibet amicus debet venire pro rha ue Vitryad amicum in calamitate cori sinu um,aut Unsolandum, iniqu1litercumque vir uvadum, potius quimvoeatus,aut ab eo rugatus. Cuius ratio vehitia peior est,qnod beneficium, quo magis sp5
taneum Ad magis gratiosum sit: ac proinde in maiorem splendorem dantis, gratiamiaeeiapientis.Si enim pectit illus,si rogavit, istam donum accepisset videtur,quam emisse precibus tuis.1 . SECTu Dum elaeaamlaum in prospera ac leniter blandiente fortuna po-
338쪽
LM ETHICA.Lib. IXTAP.XI. In qua sortuna sit opus amicis.
situm. quem duplici ex fine conon ire possumus,altero ad συνερτ ἄν,id est, ad cooperandum ipsi in felicitaιe,vel adiuuandam eius nestam actione altero ad συμ- ἄν, nimi , ad recipiendum aliquod ex ea abundantia Mia ficiatmPriori considerationes adire opo tet,seu eonvenire amicum, prompto atque hialari animo.quoniam id honestissimum est. P serioriautem -- f ei dum est idmoroiae verecunder quoniam no satis honestum este modo beneficiunxobtinere dc quandoquo timeri poιerit, ne id amico, quamvis seliei, molestum fit Pudorixenim honestas videtur Fin1us exigere, ut heneficia ponte ab amico collata aut recusentus, aut lente recipiantur, quam ut non oblata petantur.
1 TERTIVM.--tum est, ut quando amicus felix beneficia oster urgendqἰ instando, velut,ea effundendo in simam nostrum norimus moros ad ea recipienda:quia
Mite incurrere unorum acerbitatis, aut ruinstieitatis Neque enim omnis donorum recuinsatio laudi est, aut se e modestiae tribitiis tur,sed quandoque etiam duritiei, de insuavi animo ConcIodit iraque caput, Widentidem
docet, in omni fortuna,Ium prospera, tum re adversa , praesentiam amici exoptabilem ae iucundam esse.
De pracipuo munere amicorum bonorum,s malorum. Estne, ut adamantibus amabilissimum est ipse aspectias, magisque hunc sensui quam caeteros expetunt,
propterea'ubd per hunc maxime est, atque oritur
amor sica amicis maxime expetibile convertari, simulque viveret Amicitia nanque communicatio est Et ut ad se ipsum quisque, sic sese habet de ad amicum Sensus autem euique de se ipse est expetibili igitur & de amico. At operatio ipsis insimul vivendo fit. Quare non immerit vivere simul ass ciant. Atque quod tandem est singulis esse, vel gratia cuius vivero
expetunt, in cocum amicis versari, degeremue volunt. Quocirca
ali compotant, alij talorum ludo firmi incubunt, ath simul sese exercent, &ina venantur aut philosophantur, singuli totos dies id simul agentes, quod maxime amant Vivere enim simul cum amicis volentes, haec faciunt,i ea cum ijs communicant, quibus cum Vna via Vere expetunt, quae maxi me ipsos in vita delactant. Fit igitur amicitia quidem improborum flagitiosa Communicant enim prava. suntque instabiles, 'eiores etiam fiunt moribus, similes evadentes. Obonam autem proba,congre incrementa. Videntur etiam tales & praestabiliores evadere,iam agendo, quam somumbemendan Eliciunt enim ex sese mutuberiquae placent. de illud dicitur recte: Disces ex studiosis nimirum optima semper. Sed hactenus de amicitia.Deinceps de voluptate dicamus.
339쪽
CAP. XII. De amicorum convictu. H
constitutum est, amico in quai. libet fortuna posito tueudum esse eonspectum amici, nunc eoliae renter diuerit de praei puo amicorum munere,quials tum est in eonvictu, frequentia triuique. Dividit verycaput in tres partes. In prima quaerit, an cum amico eon. ivvi e , ipsumque praesentem habere, sit omnium maxime opta bile,& iue undissimum. In secunda statuit, nihil optabilius elle eonvictu amieorum. In teriam denique docet, Amieitiam improborum hominum ex eonvictu pessimam existere. CIRCA rimam partem q4aerit an praesentia amici sit maxime optabilis: idq; vestigare incipit per comparationem ab ama- Oribus,quorum mutuo amori. Amicitia similis quoddammodo est. Experimento enim Pater,eos qui se invicemi ardeter amant, nihil habere optabilius,aut iucundius,quasn ut mutuo se aspiciant;<ineo lorum sensem longe caeteris praeponere. Quippe ex dictis e. I.hui libri unde hue plura advocari pota ad commentarium locupletandum satis con 'stat amorem, de quo loqui r ab aspectamculorum initium ducere. Ideoque vulgata illa vox Veterum est, praesertim Aristotelis Phitarchi, ἐκ τῆ νωετα, εραν eo. ρε- Hum tu ν amor. unde S insertur, amorea,
rono magis in oculis,quim in alio sensu habere sedemtqina ea nullo alio aeque initium, sive originem ducat auae uat que Arist. an etiam in Amicitia idem existimandum sit, ut inihil magis appetant amici,qu minutuum LPedium,seu convictum.
CIRCA Secunam partem resin Pondet quaestioni, pronunciat, nihil amicis piabilius aut iucundius esse eonvictu. Quddtriplici ratione probat. PRIM A est.Omnis praeeipua vis Amicitiae posita est in comm hicatione: ut Itb. 8 .cap. traditum est. Ergo communieatio in Amieitia est maxime opta, bilis& iueunda Ateommunieatio fit medio onvictu ut patet. convictus ergo in Amicitia maxime optabilis queundus estΔECUNDA Cum amieus sit aIter ego , ita quis animatus est erga amicum,ac erga seipsum. At quilinaet
ra est ergastisua i ut sibi maximi
optabile iucundum sit quod sentia se rivere. Ergo erga amicum Manimatus est, ut maxime optabile ciueundum sit, quod ea tiati plum vivere Sentitve id amicum vivere mcdio Onvictu Ergo hic intine optabilis dilucundus est. Hae e ratio illo strari etiam potest ex dictis supra cap. praecipue circa tertiami me capitis. TERTIA. Plerique ho-- miuum ita ducalat ut amore quorundam studiorum,eaercitati otiumque,ut in iis vitam ex- Pendant, Wannos insuinant. Ideo&scelox
quaerunt,alis, cum ijs te isera aut Hea ludat, alij ut compotent,alij ut vene .rir, alis sti exerticeantur in gymnaso. Omnes itaque Damant convictum,une quo non possent ijs studiis vi tam impendere eiusdem eonsuetudinistamore qualemcumque illam Amicitiam mu- tu ineunt. Convictus er gotii Amicitia ope bilis& iucundissimus est. 4. CIRCA Tertiam partem docet. Amicitiam improborum hominum ex ipso convictu pessimam esses quoniam perversitas morum ex eonvictu inerementa capit, laeta terior quot die fit. Non enim inutio uiadem que malitiae gradu conlisi ita sed ipsa comma nicatione flagitiosarum actionum assidua sus cipit incrementa. Cofltra vera ponorum amf- eorum mobitae ex o patigetur: quia cae 6 Mutuo communieent inhonestis actionibus mediante convictuin familiaritate frequentiis
mationem uti re vesgasum, o tempore in .
ba etiam a Platone mineum allegantIrr.Vndet iupra hoc ipso libro monitum quod dam Veterum adduximus , ut parente non modo i utent filios suos aeterrere a convicta improborum,sed etiam assuefaciant ocietata consuetudini proborum,ut exinde Virtutes addiscant, earum incrementa faciatit. Porro quam perniciosa sit improborum is ciet a quamvis multi dixerint, nemo melius ex pretas siquam Iuvenalis,dum a inter ------ dedit bae eontagio labem, i
340쪽
NSTAR Architecti stitissimi se gessit Aristoteles in pulcherrima Philosephiae Moralis,
seu Ethicae structin a,cui iamiam exi remani
manum imponit Ptimbenim,utriarchu C tectis mos est,concepit Ideam,seu exemplar totius operis, veluti euiusdam aedifiei ad praescriprum artis rutadeparavit ac dispo fuit, quasi per partes, omniailla,quae necessi ria novit ad structuram exequendam , perficiendam. Quare initio Muratim, tipse loquitur seu lineamentis quibusdam adumbravit extromum humanae hae finem,qui est Felicitas hominis Deladu progressuoperis cui eruit berrime de iis subsidijs,sive instrumentis,
quae in eam consequendam, utimurn momentiaramim nimirum, des et bus tum intellectitatibus,tum, moralibus. Insuper Se quosdem alios habitus,seu affectiones exposuit, magnam cum Virtutibus cognationem habentes, ae praesertim micitiam , sine cuius praesidio existimavit neminem Hicem esse posse. Nunc denique ipsam serinam Felicitati praesectim in contemplatione positae, luculenter tradit. Prius ver,dusserit de Voluptate, qudd eius penitior notitias invin conferat ad exactam Felicitatis cognitionem. C,