장음표시 사용
71쪽
de ptine ἰpia , tanquam In quibus terminetu
tandem controversia Prudentia non est te mi uorum,lcitieet, principiolum , ae.denai
tionum indemonstrabilium, sed ultimi, seu extremi, nimirum , singularis, cuius non est seientia ted sensus. Singularia enim directe
solum pereipiuntur sensu, non autem intelleiactu, vi idem Aristoteles saepe oeet , ae praesertim lib. 3. de Anima textu o. o. Phys eap. s. lexiv 7. illis verbist l. ricte niveryati Maem ratim es notum, Iingulare autem sensum fram re universa , ra
in formulim redigitur ratio Ariuotelis Haiahi ius principiorum definitionumque , differt ab hai itu extremi, eu ungularis , spectantis ad leniam. Atqui Iniellectu est habitus pri et ipiorum denaitionumque Prudentia autem, est haoitu, extremi, se ultimi, id est singui risi pectaniis adsensum. Intellectus ergo noct
a ADDIT Praeterea , sensum nostae eipi hoe loco pro illo , qui propriorum est, sed pro eo quo lentimus in Mathematicis ex tremum esse triangulum Licet enim Mathe, mathiel de ijs diuerant, quae triangulo insunt per e , Hue generatim demonstrent, ultimusta ne triangulus, id est, singularis atque in dividuus,non percipitur directe hinitu cienisaiae , quoniam haec de singularibus no eurati sed sensa , qui semper terminatu singulari aliquo vadeac subdita Balatur enim ibi.
Iive, ut ali vertunt, 'sis mim etina illis
T ver quaerere , ae eonfultare disserunt Conlultare nanque est aliquid quaerere oportet autemi de bona consultatione quidnam sit accipereri virum scientia quaedam sit, an opinio , an coniectatio bona, an aliquod aliud genus. Scientia igitur non est. Non enim det ij quaerunt , quae sciunt. At bona consuutatio, qutedam est consultatio: qui ver consultat quaerit ratione 6ue lubducit. Atqui neque bona coniectatio est. Ipsa nanque sine ratione. ωcit,fit. Ad consultationem ver longum temporis spatium ρdhibetur. Atque aiunt cςlcriter quidem deliber esse agenda, cum
Cum enim devenitur ad iriangulum singula. rem, a cerium disputatio finem aecipit, quoniam iam non potest inferius progredi, cum iam a summo'. id est ab universalibus ad
sngulare, proaeserti Sensus autem nomine in prauentiarum non est accipielidus aliquis ex quinque exierula, ted interuus ille, cui iribuitur vis cogua adi, di cuius interventu eo ἀnoscimus individua quorumlibet praedicam critorum, ut hanc substantiam, illam relationem, hune triangulum, lilinum, vnxmquamqua
a1 DENIQUE Claudit disputationem iis verbis Sexbi prudentia magis en a illius autem est alia species iasib fgnificat, quamvis terque sensus, externas internusque percipiat singulariari, internum tamen magis deservire Prudentiae , quam exinternum quoniam Prudentia ad sua inhnia obeunda magis utitur facultate cogitandi, quam pereipiendi aliquid exietius. Non enim Prudentia deliberat circa hunc colorem,odo. rum aut sonum , sed circa hanc pacem Phoebellum, illud pactum, has inducias , quae nu lo sensu externo percipiuntur sed iniim lo-lum,de habente vim cogitandi, ac deservie ui rationi, proindeque dc Prudentiae, quae est recta ratio rerum agendarum. Quare subiu
tit longe aliam speciem ille liuin interni senis sus,quam aliorum et utpotet praestantiorem,
72쪽
CAP. IX. De Bona Consultatione.
mora autem, consulendum. Praeterea, diversa sunt, solertia, Meo sultatio bona Solertia verb, bona quaedam est coniectatio. At neque opinio ulla est. Sed cum is, qui male deliberat , peccet, is autem , qui bene consultat, recte deliberet constat, bonam consuli rionem, rectitudinem esse quandam. Non autem scientiae, neque lopinionis. Scientia nanque non est rectitudo , quippe cum neque I peccatum sit. Opinionis ver rectitudo, veritas est. Et insuper determinatum iam est id omne, cuius est opinatio. At ver,neque sine ratione est ipsa consultatio bona deficit ergo a mente. Haec enim enim nondum est enuntiati Etenim opinatio, non inquisitio, sed quaedam iam enuntiatio est. dii ver consultat, sive bene, sive male consultet, quaerit aliquid rationemque subducit. Sed ipsa consul. tatio bona, consilii quaedam est rectitudo. Q rapropter quaerendum est primum quidnam sit consilium iccirca qtud ipsum versetur.
Cum ver multipliciter rectitudo dicatur, constat, non omnem re Etitudinem, bonam consultationem esse. Incontinens enim, & pr vus, id quod videre proponit, attinget, cogitando , rationcmque subducendo. Quare recte quidem consultabit malum autem magnum existimabit. Bene ver consultasse, bonum quoddam es constat. Talis enim rectitudo consili , qua bonum quispiam assequi potest, bona est consultatio. At potest quispiam δε hoc ratiocina tione falsa attingere, atque id quidem, quod facere oportet, assequi: non autem per quod oportet , falsus medius terminus esse potest. Quare nec ipsa bona est consultatio, qua quispiam adipiscitur id, quod oportet, non tamen per quod oportet. Anterea fieri potest, ut alius longo deliberans tempore id consequatur, alius lib. Igitui nee illa bona est consultatio. Sed eadem rectitudo bona est consulta- , tio, qua quispiam ratione conducentis assequitur quod oportet, Hic i
Insuperfit uti absolute quispiam bene consultet,i ad ali
quem finem. Atque bona nitidem consultatio absolute est ex quai ad eum finem , qui est absolute finis, pergitur recteri quaedam autem ea, qua ad aliquem finem. Qubd si bene consultare prudemtium est, consultatio bona rectitudo est, qua ratione conterentis adsequem pergitur finem, cuius ipsa prudentia est ezistimatio vera
73쪽
SUMMA ET EXPLANATIO CAPITIS NONI.
de quinque habitibus intellectualibus , pluraque tradidite ire a Prudentiam, d illius divisionem in membra sua; nune exponit quasdam aptitudines, sive alsectiones, quae, cum rectae sint, videntur cohaerentes eidem madentiae ut Bona Conissultario , Sagae itas,in Sententia. Nimirum, omnium virtutum, leu moralium , seu intellectualium , sunt quadam comites, vel cognatae,
veluti iliarum paries, causae , aut principia: ut Liberalitatis, faei litas, hospitalitas okhumanitas iustitiae fides, veritas, probitas, ocpiet M magnanimitatis simplicitas de gene. rositas Temperantia pudor, reverent in aese de aliis, ut legere est libello de virtutibus, qui communiter tribuitur Aristoteli. Similiter ergo rudemiae comites , seu administrae uni quaedam ' inter quas praeeipue enumerat
Aristoteles Eubuliam , Synesim in nomen. Praeter has vero Pontanus Io da Prudentia
enumerat de exponit alias viginti quae tamen, ut monet Gi phanius , potius sunt functiones, quam paries, vel comites Prudentiae. Francis. Castamen Patri eius Ity. 6 de rerum situtiois ne tribuit Prudentiae novem comites, ideoque
plures quam Aristo iel. Stoici olim solas quatuor assignaba ut testatur Laertius in Zenone. Aristoteles tamen quinque exponit id est,memoriam, exercitationem,sive sum Eubuliam, Anchinoeam, ii notita: ut apparer partim ex hoe loeo, partim ex lib. I. Maga. Moral. cap.
vltimo,&lib. a. eap. a. e 3. Addit duobus expitibus sequentibus Synesim, cla nomen, quibus denique omnibus septenarius numerus effieitur. Porro de ipsa Eubulia,seu Bona Consultatione , procedit totum hoc caput quod dividit in quatuor paries. In prima pluribus sesierin exponit, quid non si Bona Consulta. tio. In se eunda decernit quid illa sit. In tertia statuit plures conditiones Bonae consultationis. In quarta denique illam dividit, definit. CIRCA Primam pariem statuit quinque Asserta. Pνimum est Bonam Consultatione vile aliud ab inquisitione.Probat hoc serἡmodo. Quoties aliqua duo ita se habent,ut alte tufit universallus altero, iniet se disserunt. At inquisitio ita se habeteire Bonam Consuliatio. nem,ut illa sit aliquid universalius. Ergo inteese disserunt. Probat ut minor. Quia licet omnis Bona Consultatio sit inquisitio , non tamenia
contri:mulii enim inquirunt,oc tamen . beis
e eoasuli nI.Ergo inquisitio est quid univeru
alius Bona Consultat Iones, utpote quod noria solam illam extenditur, sed ad pluta alia. 66rm. Separario duorum est signum eviden distinctionis. Cum iguur inanifestum sit, inquisitionem saepissime a Bona Consultatione separari, seu abique illa elle, consequens est veidem eum illa non sit. Meundum Alterium est. Bona Consultatio non est idem , ae scientiae Probatur. Scientia non est inquisitis e norx enim inquirimus de iis , quorum evidentiam certam habemus ex scientia provenientem. At omnis Bona Consultatio est inquisiti, vel nuper traditum est. Ergo nulla Bona ConsuItalio est scientia. Tertium. Boa a Coulultatio, non est idem , ae Eustochia , seu bona conisiectatio. Suadetur Bona toniectatio absque distursu fit,ic subit concipitur, seu absque longa investigatione , ut experimento patet. At bona Contuli alia non absque discuti fit,
nee subit coneipitur , sed longa investiga
tione. Non ergo idem est bona coniectatio, d Bona Consultatio. Quare hane comitatur maiaturum rei examen ideoque Philosoph. monetἐlongo spatio ine rem eonsuliandam, celeriter autem exequendam. Quartum, d prExedenti cohaerens Bona Consultatio non est idem , aesis Iertia Haee enim nihil aliud est, quamquadam specie eoniectationis bonae. Cum igitur quid diversum fit Bona Consuliatio a
Gniectatione bona, eonsequens est, ut etiam Bona Consultatio dis erat a solertia. Cons quentia patet δε anteeedem Iiquet ea doctri in eiusdem Phil in libris Poster. Vbi statuit,
Iolertem esse, qui pereeptis extremi eeleriter eoniectat medium est si videat quis pauperem loquentem eum divite, statim coniecta pauis perem ab eo aliquid petere. usurum Bona Consultatio non est idem , ae opinio. Proba tur. Nulla opinio est inquisitio. At omnis Bona Consultatio est inquisitio, ut supra dictum est. Ergo nulla Bona Consultatio est opinio. Consequentia est Came'ra.& minor supponitur ex dictis Milo autem suadetur. Omnia enim opinio est inventio eius, quod quaeritur: eum si astenso alterius partis eontradictionis; quamvis eum inmidine oppositi. Nulla a u. tem inquisitio est inventio eius, quod quaerito: quidem via e& terminus differunt inaquisitio autem oldinatu ad inventionem sis
cui via ad terminum. Nulla ergo opinio est
CIRCA Meundam partem statuitio quo eonsistat ex parte generis Bona Con-1Mltabo, a decernit eue rectitudinem quan-
74쪽
di in PrbFatu . Quicumque recte deliberat in
iis , quae ficti irit, operat iit rectitudine qua e consultans , eo ipso recte delitaberat. Ergo bene consultanc, eo ipso opera Iur rect Hudine quadam' ideoque Bona Consultatio est quaedam tectitudo Subdit tatim, Hiie rectitudinem non elle letentiae, nec pi monis. Pphnum istorum probat Bonae Conis Iultatio iii rectitudo, est illi iis cuius potest etis aliquis erroret quia rectit ita de error tune circa idem. At nullius scientiae potest elle aliquis error. Ergo Bona Constillario non est recti id scientiae. Maior conii aliquia qui consilitat potest deliberare bene aut male , ac proinde utrovis modo consultare. Ergo recti indo ita eonvenit Consultationi , ut tamen. in ea posit elle aliqui, error. Minor autem suadetur quoniam eientia essentialiter opponit ut errori, ideoqtie nullum errorem pati tui, lacunis ae proinde nee lectitudinem. Quarestientia numquam dieitur habitus rectus; sed vetus,eertus, e evidens'misia rectitudo non
habe loeum , nisi in iis , quae in genere luci
obliquitate, aut errorem admittere possunt. Discuudum autem , scilicet rectitudinem UOnsultationis Bonae non elle idem a rectitudianem opinionis' probat hoc pacto opinio nis rectitudo est ipsa velitas. At rectitudo Boianae Consultationis non est ipsa veritas ledrisntum rectitudo eonsilii Ergo opinionis reis clitudo non est eadem ae Bonae Consultario. nis. Praeterea. Opinio est solum rei determinatae firmae. R Bona Consultatio non est rei determinatae de firmae , sed adhue in deteraminatae. Ergo opinio non est Bona Coni ulta alio. Igitur necopinionis rectitudo est eum reactitudine Bona Consultationis. Denique. Um ni rectitudo opinionis est enuntiati , a proinde ab sol tu affirmatio, aut negatio Amrectitudo Bonae Cousultationis non est enuntiatio, sive non est affitaratio aut negatio liquidem tu ea non quiescitur, nec dς cernitur, sed inquiritur, seu tentatur via ad decernendum. Ergo Bonae Consultationis rectitudo non
est eadem,ae opinionis. Cum igitur Bona 5sultatio si tecti iudo quaedam e nonicientiar, nec opinionis reliquum est , ut sit rectitudo tres quarum prima desumitu per qrdinem
ad finem te cunia per orditiem ad madiarier tia denique ex parte emporis coaxenturae pissus Consultationis. Prima igitur proprietas rectae Conlultationis est , quod in ordiue ad bonum finem siti nam ii iii ordine ad pravum finem dirigatur , miram vis recte dispotita sit ad illum in allibiliter assequendum, decque recta consultatio appellari vicu:vque pos, is, non tamen est recti Iudu Burbe Conlultationis absolute loquendo. Qua teli eo in continens se
pe dirigat coti lilia tua infitiem turpis delecta-
Uuiris ea dexteritate, ut illam Uequa iuri adhue: qicendus non eli recte contuli alles quia recti
iud eonsili Mo est nisi in ordine adtinerare dum live rationi conformem utpote a quo potissimum pecipua soli Hur Sectinaa proprie tas est cyt etiam Minnia media , quae ex Bona Contuliatione eliguitetur, sint recta ac decentia Nam si turpia, aut indecentia sint quam in vis in ordine ad bonurn finem eligantur, Conia sullatio recta non erit utpote vitiata ex par te ni ediorum. Quare Oulul ratio circa auxilium, eleemosyna nave praestandam amico, aut pauperi, bona non e Ii, liter furium, aut aliud
nredium indecens,dirsgatur. Di illais enim actu,
Prudentiae , quali, ei recta Consultatio, non,' si per decentianae dia, tendit ad finem a s Gqtiendum. Neque obstat qucd hic quandoque bonis, quandoQue malis me di s demum Obu
raeatur. Hac ei υm est conditio rerum opera
M. .rιν, licuivi speculabilium. Porr In spe eulabilibus sepe accidit. vi ex malis quasi me-clo, id est , ex praemii si falso, non minias,
i tu aut ii veric reia a conclusio inferatur , q
rectam in forma deductam tamen ex prae miliasis sal fis , seu non reciatne i arte Hreui l. aiadem ver conlectilentia posset se ei uini norma, si ex pr. ris ordinaltarii eui
habet, ut conclutio, quoniam per mala me consilii neque enim aliud esse polle videmur ei. Iut o na, decentia aut etiam indecentia,
Quare oportet quaerere quidnam litπonsilium,&cire a quid ipsum ςrsetur. Quod iam lib. tertio huius operis cap. 3. definitum relinquitur nimirum , eonsilium elles rum , quod sunt ad finem, .neminem consultare de aeternis, & de pluribus aliis ibidem indicatis led tantum de ijs, quae a nobis agi pollunt. . Ii CA Tertiam pariem exponit qualis esse debeat rectitudo eontili periti lens ad Bonam Consultationem , seu quas Oi. diistiones selyare debeat. Potiis imae autem Litit
obtineri potest verum quem adrnodii nocie fi limpliore rectus lyllogismus , cuius medium recte ηrdinatum , seu dispositum non elli ita neqti est recta Contuliatio boni fi uis , nisi de Inedia ad illum obtinendum sint tecia Abie Um e habet peculatio in ordiati ad Qerbin , 'illum, sicuti actio moralis ad boatu .n , de malum. Tertia denique proprietata est rectar Conlultationis , ut Oniagetiori se id opportuno nodo deliberet: id ei , in valde celeriter , ne nimium mo-da L.
75쪽
ETHICA Lib. VI CAp.IX. De Bona, dic.
sed fovi res exigit, ae decet utrovisenim vitio peccatur, per desectum, aut ex s. sum.
ID Vero eum eodem Arattotele observandum, Eubuliam, seu deliberationein fieri debere eum disputatione in omnes paristes, ae proinde cum mora: ea autem praematasa, celeriter exequendum esse, quod semel de . liberatum est. Hue spectat vetus illud adagium,
πώ est. Alioqui accidere poterit Ialoniis cum illud , ut festinanies in prineipio , rius perveniamus ad finem. Quare celeberrimum fuit in te veteres adagium illud μιιι-x acie via r quod mitis laudibus esterim fui. exponit Erasmus initio Chiliadis eundae. Hue spectit illum Livi in bello Punie is Eundo nerentio erroni, homini iuvenili. ter exultanti hi temerario datum fuisse eoia legam Paulum Amilium, maturum aetate M
ii silio, ut sua prudentiara cunctatione nimium alterius servorem temperaret. Sic etiam Fabius Maximus luit creatus belli dux , quoiantam eunctator maturus erat, ut Mareelueeseritatem reprimeret. Ideo Hugustus Caesar irequente dicere solebat , uti a. acie, quo simul cunctayionem in delibera do i eeleritatem in agendo eommenda. bat. Sed de his hactenus. Porr Aristoteles, alii gnatis iam tribus conditionibus , steti defitiitionem bonae Consultationis ut sit να
ipsam Bonam Consultationem, ut sit duplex, quem 1dmodum , e finis humanarum actio. num dupIex est. Alios est enim finis simpli tile dictus, qui est ulti tam finis hominia inimi tum 1 parulicit in alius et est patitiaeultas ἐχ non vliἰinus ut pax meraut unius urbis cum alia; qui proinde oldι
natur ad klinii alem hominis, ut ad finem ultimum. Similiter ergo duplex Consultatas e cta est i altera de fine vitam hominis per ueribita media oporione ebnsequendo altera cirrea alios fines articulates , decenteique ad finem ultimum ordinantur. Utraque au tem in relatis proprietatibus convenit, Win eo etiam quod secundum Piudentiam sit. Hoo enim omni a ciuium eaercisio commune est, quoniam Prudentia omnibus Virtutibus moralibus mediocritatem praescribit , sine u eri non pollunt. Quare omnia Bona Comuia ratio brevius definiri poterit Congiatuisse-xiandum prudensiam. Eo namque ipso respiciet bonum finem , ter decentia media, di congruo tempore:acim inde servabit conia ditio a superius assignatas rectae consulti iIoni verum di observasse oportet , bonam Consultationem dupliciter accipi polle Homodo sub ratione habitus seu ut vim quan dam prudentis, qua potest . solet bene conia fultate Latio modo sub ratione actionis, quoi
setis videtur Philosopb loqui de illa dum doeet , profluere in ipsa prudαntia matevi duplieem definitionem subire poteritiPti
76쪽
S Autem & ipsa sagacitas, cui contrarium est
hebetudo, quibus sagaces dicimus, ac hebetes: nec idem omni liquod scientia, aut opinio omnes enim scientes, vel opinantes, sagaces essent, nec una quaedam seientia:vt aut medicina desse nis aut geometria circa magnitudines Neque enim de iis est,quae sunt semper,& non movem
tur neque de iis, quae a quovis fiunt, sed de quia bus dubitaverit quispiam, aut corastiliaverit. Quapropter est quidem
de ijs, circa quae versatur prudentia. Non est autem idem sagacitas,&prudentia Prudentia nanque praeceptiva est. Finis enim ipsius est, quidnam sit agendum,aut non agenaum praecipere Sagacitas autem, vis iudicandiduntaxat. Idem esten sagacitas, bc bona intelligemtia : quippe cum sagaces sintdi boni intelligentes. Neqnc autem haubere, neque accipere prudentiam, est ipsa sagacitas sed in opinationis usu ad ea bene iudicanda, de quibus est prudentia, alio dicente consi nit:fitque hic perinde,atque cum discipulus ca distit, ac comprehendi
dit,quae a scientiam tradente praecipiuntur. GMMA ET EXPLANATIO CAPITIS DEClMI.
te de Syueli,quae a quibusdatii Latine redditur sagaeitas, ab aliis per ieacitas, aut intelliugentia. Verum eum freque lius Sagaeitas dicatur, eo no
in praesenti. smiliteris disposi-rionem ipsi contrariam,quam Grate ἀσινεα sdieunt, hebetudinem appellabimus, seu ita plerique Interpretum. Porrcs sy nesis, si Ea-gaeitas,est una ex iis partibns Prudentiae laudpotentiales dieuntur et aam illa est quasdam vis,sive potentia,qua Prudentia diseernit quid in actionibus humanis sit agendam , de quid omittendum. Dividitur eaput in duas partes. In prima exponiis quid non sit Synesis iquid sit, quidnam etiam illi contraxisi existar. In secunda agitur, qua ratione ει entii comparari possiti
tui Philosopli. Sasicitatem non esse se leuis, tiam, aut opinionem, neque λωr, id est, omnino, vel universiae , neqi e singolariter, nemque ex parte. Non militio et quia sagacitas hon est scientia , neque opinio , in genere 3 universe loquendo. Non singulatu te . aut ex pari quia sagacitas non est iugularis aliqua fetentia , aut opinio nec ulla genet
Iis pars scaenia , aut opini'nis. Prior ase
ii huius pars, nimirum , Sagacitatem non Mi scieιitiam, aut opinionem omnino , ve ynhversim, piobaid ser sic ab Aristotele.Nus, Ius mortalium est adeo hebes, aut stultus modi ad ratione viatui rivi no habeat de rebus scio, iam , aut opinionem aliquam. At pleri'us mortalium sunt qui Sagathitatem non habeant, Ergo Sagae ii asclion estide ac ieientia,vel opi, vio.Cbitiequentia palei: Quia ii Sagacitas eius
77쪽
ETHICA Lib. VI CAP.IX. De Bona, di c.
oieci sed p in res exigito e delet utrovinearim vitio peccatur, per derectum, aut exceta
Vero euae eodem AristotelεDhIer an dum Eubuliam, seu deliberationem fieri debere eum disputatione in omnes parvites, ae proinde cuna morara ea autem praemicti, celeriter exeonendum esse, quod semel de liberatum est. Hue spectat vetas liud adagium, ηt. β ιψε, dia vilib/raro Et carmen quoa
Confiatas diu multo, ut praecellere posei Ide de Sallustius innuit Ante aua incipuM, εο ulit , ubi consulueris , matur Iasa πώ est. Alioqui accidere poterit Platonia cum illud , ut Astinanies in prineipio , serius perveniamus ad finem uvare celeberrI Inum fuit in te veteres adagium illud Hni. naraeuth quod mitis laudibus ester de suis et ponit Elasmus initio Chiliadis seeundae. que spectat illum Livij in bello traiie te .cundo Terentio erroni, homini iuvenili ter exultanti de temerario datum fuisse eotia legam Paulum similium, maturum aetate, Minustio vi sua prudentiara cunctatione ni
mium alterius servorem lemperaret. Sic etiam
Fabius Maximus luit creatus belli dux , quoianiam eunctator ε maturus erat, ut Mareel Ileeseritatem reprimeret. Ideo oc Augustus C si frequente dicere .l bat , πώκι βρ . NM quo simul cunctaxionem in delibera do . de eeleritatem in agendo 'ommenda bat. Sed de his hactenus. Porr Aristoteles iassignatis iam tribus conditionibus , affert definitionem bonae Consultationis, ut stis e
cititudo eos Dad obtin sim nem bisampe iacentia media a stram tempore eos iacepti. CIRCA Quartam partem Ividit
ipsam Bonam Consul rationem, ut sit duplex, quemadmodum Me finis humanarum actio.
num duplex est. Alias est enim finis simpli niter dictus, qui est ultimus finis hominia i
cularis non vltimus ut pix inter cives, aut unius urbis cum Mi a qui proinde oldι natur ad pelιnitatem hominis, ut ad finem vi limum. Similiter ergo duplex Consul incis ericta est Laltera de fine ii imo honianis per de ibita media oporione consequendo altera cirrea alios fines Particulares, decenteique , qu ad finem ultimam ordinantur. Utraque au tam in relatis proprietatibus convenit, in eo etiam quod secundum Prudentiam Da Hoa enim omni Viriuium exerci ci commune est, quoniam Prudentia omnibus Virtutibus, o ratibus mediocritatem praescribit , sine ella non possunt. Quare omnia Bona Coniuutatio brevius definiri poterit cingiatMisj. xiandam prudentiam. Eo namque ipso re ei et bonum finem , ter decentia media, di congruo tempore in Proinde servabit conditiones superius asi ignatas rectae consuli iIoni verum obser asse oportet , otiam Consultationem duplieiter accipi polle: vito modo sub ratione habitus seu vi vim quandam prudentis, Qua potest, dc solet bene cov. sultare alio modo sub ratione in ionis, quo istis videtur Philosopb loqui de illa dum doeet , profluere ab ipsa Prud nli R. Quare di duplieem definitionem subire putet ii Ptio isti sensu sic definienda erit rubum meruia ad ea asiatandam sum dum prud- . Sive aliat ter ωerpIieatius: ruisio me ulu adeonsaliatmium ev cibo Mnem , per deeraria, dia servata tempσι coumentia. Posteriori secis definimueritas uita is secandum' ἀλκtiam. Sive aliter , ut inquit AristoreIes: ἡ ἡ φρόν-σι . Ne una ληψi34Hιν Cumrprudentia vera exi inaristes Aut deni rue,dcelarius Actat, quo men consulsat carsa nam Dempe decensis in dιa, s umorem ps a VIDE D. Dοωam I. a. σ.M. I . qua
78쪽
ST Autem & ipsa sagacitas, cui contrarium est
hebetudo, quibus sagaces dicimus, ac hebetes: nec idem omnino,quod scientia, aut opinio omnes enim scientes, vel opinantes, sagaces essentinnec una quaedam seientia:vt aut medicina desa: nis, aut geometria circa magnitudines Neque enim de iis elixquae sunt semper,& non movemtur neque de iis, qua a quovis fiunt, sed de quilius dubitaverit quispiam, aut consultaverit. Quapropter est quiderii de ijs, circa quae versatur prudeptia Non est autem idem sagacitas, tia quippe cum sagaces sintvi boni intelligentes. Nequc autem habere, neque accipere prudentiam, est ipsa sagacitas sed in opinatumi usi ad ea bene iudicanda, de quibus est prudentia, alio dicente consi astitisitque hic perinde,atque cum di ipulus ca discit, ac comprehenqdit,quae ascicntiam tradcnte praecipiunturi
Dnsit, seu Sagaei 3,quid missi quia etiam sti quodnam contrarium bal
te de Syneli,quae a quibusdaas Latine redditur sagacitas, ab alijs per ieaeltas, aut intentigentia vertim eum freque lius Sagae ras dicatur, eo no
utemue in praesenti militerin disposia ionem ipsi contrariam,quam Graeei σέννεσίMdieunt, hebetudinem appellabimus, seu de plerique interpretum porrcs Synesis, si e Sagacitas,est una ex iis partibus Prudentiae 'qua Potentiales di euntur: am illa est qua datu'is,sive potentia,qua Prudentia diseernir quid in actionibus humanis sit agendam , de quid omittendum. Dividitur eaput in duas partes In prima exponitur quid non sit Synesis iquid sit, quidnam etiam illi eontrantisi existat. In secunda agitur, qua ratione Sagaei taxeutri Pegdent comparari possi
IR C A Primam partem, tuli Philoibpli. Sasaeitatem non esse eleuri
tiam, aut opinionem, neque σκιοι, id est, omnino , vel universiae, neque singulam cernenque ex parte. Non ordititio' quia Sagae ii as
tion est seientia , esue 'pinio , in genere Imuniverse loquendo laon singula iter . aut Ex parte . quia sagacitas non et sugularis aliqua fetentia, aut usnio, nec ulla genera,
lis pars scientiae , aut opinionis. Prior asse i huius pars, nimirum , Sagacitatem non e
te scietitiam, aut opinionem omnino , vel tu versim proba id sere sic ab Aristotele.Nus, Ius mortalium est adeo hebes, aut stultus modi Gratione viaior rivi no habeat de rebiisset tiam, aut opinionem aliquam. At pleris uariortalium sunt,qui Sagae talem non trabeant, Ergo Sagacitas i.on est ideae cientia et opi, hio. duleuuentia pateit ut si Sagaci a vile
79쪽
- . sic 'ovi res exigit, ae deeet viro iaet im vitio peccatur, per desectum, aut ex ia, I ver eum eodem Aristotele observandum, Eubuliam, seu deliberationem fieri debere eum disputatione in omnes parvires, ae proinde cum morara ea aurem praemitati, celeriter exequendum esse, quod semel dein liberatum est. Hue spectat vetas illud adagium, δηι. β- us, dia delibιrato Et carmen quod dam Graecorum i, Mi M έ-, ν εχη - σι ιν μεIνων. Confiatai diu, multo, ον racinereposeu Idedis Sallustius inquit Antequam inciρ- ,δοnsulit , is consulueris , matur fassus est. Alioqui accidere poterit Platonia cum illud , ut festinantes in prineipio , serius perveniamus ad finem. Quare celeberrimum fuit inter Veteres adagium illud HB,. cient e quod miris laudibus inert e suist exponit Erasmus initio Chiliadis seeundae. Hue spectat illum Livia in bello Punie te
eundo nerentio erroni, homini iuvenili ter ea ultanti destemerario datum fuiste eoia legam Paulum Amilium M turum et te, consilio , vi sua prudentiam cunctatione nimium alterius servorem temperaret. Sic etiam Fabius Maximus fuit creatus belli dux, quoianiam eunctator e matur u erat, ut Mareelli eritatem reprimeret. Ideo N Augustus Caesar ne ueniet dicere .l bat, πεδε βριιώλια, quo simul cunctationem in delibera do. 4eleritatem in agendo i commenda bat. Sed de his hactenus. Porr Aristoteles, assignatis iam tribus conditionibus , affert definitionem bonae Consultationis, ut sit νε-
ipsam Bonam Consultationem, ut sit duplex, quemadmodum, e finis humanarum actio. num duplex est. Alia est enim finis fimpli lcile dictus, qui est vitiae ut finis hominist
cularis , dc non vltἰmus ut pax aut unius urbis eum ali, qui proinde oldι natur ad telicitatem hominis, ut ad finem vi rimum. Similiter ergo duplex Consultata re ita est i altera de fine vitam hominis per de ibita media oportune conlequendo alier vir te alios fines particulares, decentesque , a ad finem ultimam ordinantur. Ucraque au tem in relatis proprietatibus convenit, di ii eo etiam quod secundum Piudentiam sit. Ho enim omni Vιriuium exerci ci commune est, quoniam Prudentia omnibus artutibus trio
talibus mediocritatem praescribit , ne qua est non pollunt. Quare omnia Bona Comuutatio levius definiri poterit CenisuMissis τώndum prudenriam. Eo namque ipso re bitiet bonum finem , ter decentia media, di congruo tempore:ac Proinde elevabit tonia ditiones superius assignara rectae consuli cloni Vetum M observasse oportet , votinax
Conlultationem duplieiter accipi poste: ναι, modo sub ratione habitus seu ut vim quan dam prudentis, qua potest, α solet bene cov. saltare ratio modo sub rMione actionis , quo sensu videtur Philosopb loqui de illa dum doeet , profluere ab ipse prudantia. uateo duplieem definitionem subire poteritiPtio ri istis si definierula erit Habις. meruis adrassaviodum Iccundum prudMntiam. Sive alia ter, explicatius: ita motiιώ-salistandam rana Minam - , pinduentia, idia eruata tempm muruersia Posterioriri sensa defini elue:taui uita io Iecandumpr. dratus . Sive aliter , ut inquit Aristoteles: ἡ ἡ φρόνησι αλ. N , --i' 'clo mumrprudentis vera ἔκι ι mali es. Aut denique,de elatius A ι, quo meri consultat carsa --m nempe decentis inta , .ngruatem
80쪽
Tram Autem Hc ipsa sagacitas, cui contrarium est
hebetudo quibus sagaces dicimus, ac hebetes: nec idem omnino,quod scientia, aut opinio omnes enim scientcs, vel opinantes, sagaces essent nec una quaedam scienti aevi aut medicina de se nis aut geometria circa magnitudines Neque enim de iis est,quae sunt semper,& non move
tur neque de iis, quae a quovis fiunt, led de quibus dubitaverit quispiam, aut consultaverit. Quiapropter est quideiride ijs, circa quae versatur prudentia. Non est autem idem sagacitas, re prudentia Prudentia nanque praecepto est. mis enim ipsius est, quidnam sit agendunt, ut non agendum,ptaecipere. Sagacitas autem, vis iudicandi duntaxat. Idem est enum adicitas, bcbbna intelligentia: quippe cum sagaces sint boni vitelligentes. Nequc autem habere, neque accipere prudentiam, est ipsa sagacitas sed in opinationi usu ad ea bene iudicanda, de quibus est prudentia, alio dicente consi astit:fitque hic perinde,atque cum discipulus ca ditat, ac comprehendidit,quae a scientiam tradcnte praxipiuntur
te de Syueu,quae a quibusdaci Latine redditur sagaelias, ab alijs perspieaeltas, aut intellugentia. Verum eum freque lius Sagaeitas dinatur, eo no-: utemur in praesenti. frixit literi disposi- Iionem ipsi contrariam,quam Gree α θνεσίην dicunt, hebetudinem appellabimus, seu de plerique interpretum porrcs synesis, si Easaeitas stina ex iis partibus Prudentiae quάPotentiates dieuntur et aam illa est quadam vis,sive potentia, tua Prudentia diseetnir quid in actionibus humanis sit agendum δε quid omittendum. Dividitur eaput In duas partes In prima exponitur quid non sit Synesis racquid sit, quidnam etiam illi eontraxisi existat: In seeunda agitur, qua ratione Sagacitas eum'Pciuehira comparari possit
tui Philolopli. asacitatem non esie eleuritiam, aut opinionem, neque σκωρ, id est, o manino , vel universiae, neque singulariter , nemque ex parte. Non omnino : quia Sagacitas hon est seientia , neque 'pinio , in genere imvniverse loquendo. INon singulaMier. aut . Ex parte . quia sagacitas non est siugulatis aliqua stientia, vi opyn ioci nec ulla genera, lis pars selemiae , aui opinionis. Prior asse ii huius pars, nimirum , Sagacitatem non es.se scientiam, aut opinionem omnino , ve 'tu , versim probaid sere sic ab Aristotele.Nul, Ius mortalium est aded hebes, aut stultus modi ad ratione utatui qui nomaoeat de rebus scio, triam, aut opinionem aliquam. M lς risus mortalitam iunt, qui gacitatem non liabeanta Ergo Sagae ii ac toti est de ac cientia,vel opi,io.Cbniequentia Pateir u si agacitas ei