장음표시 사용
141쪽
maria Neptunus, alii per alia, poterunt intellegi qui qual0s
que sint, quoque eo nomine OnSuetudo nuncupaverit. Quos deos et venerari et color debemus Cultus autem deorum est optimus idemque castissimus atque sanetissimus plenissimus que pietatis, ut O Semper pura, integra incorrupta et mente et voce Veneremur. Non enim philosophi solum, verum etiam maiores nostri superstitionem a religione separaverunt Nam 2
qui totos dies precabantur et immolabant, ut sibi sui liburi superstites essent, Superstitiosi sunt appellati, quod nomenio patuit postea latius qui autem omnia, qua ad cultum deorum pertinerent, diligenter retractarent et tamquam relegerent, sunt dicti religiosi ex relegendo, ut legantes X eligendo, o diligendo diligentes, ex intellegendo intellegentes. His otii in verbis omnibus inest vis legendi eadem, quae in
1 religioso. Ita factum est in superstitioso et religioso alterum vitii nom0n altorum laudis. Ἀ mihi videor satis et ossudeos, et quale es Sent, Stendisse. 29 Proximum est, ut doceam deorum providentia mundum is administrari. Magnus sane locus est et a Vestris, Cotta,r VeXatus, ac nimirum Obiscum omne certamen est. Nam
vobis, Vellei, minus notum est, quem ad modum quidque dicatur; vestra enim solum legitis, vestra amatis, cete os
1 poterunt, de Pluralis is ver- antast duro die vorangeliende Apposition.
n. Α. IV, 9, 1 religentem e88e oportet, at religiosumst superstitiosum nefas. Orgugiehon is diu Etymologi de Lact. IV, 28 hoc inculo pietatis obstricti deo et religati
sumus, unde ipsa religio nomen accepit. elegantes gemahit'.
13. eae diligendo diligentes achien
21. quem ad modum quidque dieatur die ingetnen Ansichten. 22. vestra solum legitis, in denEpikureor of gemachter OrWurL
142쪽
DE NATURA DEORUM. causa incognita condemnatis. Velut a se ipso J10sterno diu dictum est anum fatidicam προνοιαν a Stoicis induci, id si
providentiam. Quod M. Stata dixisti, quia existumas ab iis
providentiam singi quasi quandam deam Singularem, quae mundum Omnem gubernet et regat; sed id praucis dieitur. et Ut si quis dicat Athonisensium rem publicam consilio regi, dosit illud Ar00pagi', sic, cum dicimus providentia mundum
admiΠiStrari deesse arbitrat 'deorum' plene autum t 0r et sic diei existimato providentia deorum mundum administrari. Ita salem istum, quo caret Vestra natio, in ir 10 ridendis nobis nolitote consumere, et mehercle, Si me audiatis, ne experiamini quidem non decet, non datum est, non potestis. Noe oro hoc in te convenit, unum moribus domesticis ac nostrorum hominum urbanitate limatum, sed cum in seliquos vestros, tum in eum a Xime, qui ista peperit, hominum in 15s Marte, sine litteris, insultantem in Omnes, Sine aeumine udo, et sine auctoritate, sine lepore. Dico igitur providentia duorum mundum et omnes mundi partes et initio constitutas osso t
omni tempore administrari eamque disputationem tres in partes nostri fere dividunt, quarum prima pars St, quae 20
2. anum fatidicam, . . I, 18.3 es errore, - quia existumas in dor falschon OrnuSSetZUng,
dast S. 9 75 g. ratio, quae docet. 5. M Iraecise dicitur das ist
ad Att. I, 11, 2 . . Ur. 34.10. e8tra natio, im vera chllichon Sinne, te de har resp. 57 deteriore cavete; quorum quidem est
magna natio. 13. unum, limatum unum
giaglici charaliterisieri, tressendenWit undiseisivollen Humor. Brut. 143 cum gravitate iunctus urbanitatis lepos. gl. III, 50 non inur
143쪽
dueitur ab ea ratione, quae docet S Se deos quo concesso confitendum est eorum consilio mundum administrari. Secunda est autem, quae docet omnes res Subieeta esse naturae entienti, ab eaque omnia pulcherrume geri quo constituto sequitur ab animantibus principiis iam esse generatum. Tertius est locus, qui ducitur X admiratione rerum caelestium atque
Ρrimum igitur aut negandum est esse deos, quod et 76D0mocritus simulacra et Epicurus imagines inducens quodam pacto egat, aut, qui deos esse concedant, iis fatendum ste0 aliquid agere, idque praeclarum nihil est autem praeclarius mundi administratione; 0orum igitur consilio administratur.
Quod si alitur si aliquid profecto sit nocessu st melius et maiore vi praeditum quam deus, quale id cumque est, Sive
eum Se mundum. Die Idschr. haben eam 88 oeneratam. Die
al dis et fregie rung. 9. Simulacra se imagines, εἰδωλα
horigo ori, o de sin IV 69 quod erit cumque visum, p. est 68: quod iudicium cumque subierat unddas geW0hniiche quomodocumque.
144쪽
DE NATURA DEORUM. inanima natura sive necessitas vi magna incitata haec pul-77 cherrima opera efficiens, quae videmus. Non est igitur natura deorum praepotens eque excellens, siquidem ea subiecta est ei vel necessitati vel naturae, qua caelum, maria, terrae regantur nihil est autem praestantius duo ab o igitur mundum necesse est regi. Nulli igitur est natura ob odiens aut subiectus deus, Omnem ergo regit ipse naturam. Et msi concedimus intellegentes esse deOS, concedimus etiam providentes, et rerum quidem maXumarum. Ergo utrum ignorant, quae re muXUmne Sint quoque eae modo tractanda et 10
tuendae, an vim non habent, qua tantas res sustinoant et gorant Ah oh ignoratio rerum aliena natura deorum est, et sustinendi muneris propter imbecillitato difficultas minimo cadit in maiustatem deorum. Ex quo efficitur id, quod volu-31 mus, deorum providentia mundum administrari. Atqui necesse 1578 est, cum sint di, si modo sunt, ut profecto sunt, animantes
eSSe, ee Olum animantes, sed etiam rationis compotes intorseque quasi civili conciliatione et societate coniunctos, unum mundum ut communem rem publicam atque urbem aliquam
79 regentes Sequitur, ut eadem sit in iis, qua humano in sogenere, ratio, eadem Veritas utrobi uiae sit eademque lex, quae est recti praeceptio pravique depulsio. Ex quo intellegitur
prudentiam quoque et mentem a dis ad homines pervenisse, Ob eamque causam maiorum institutis mens, fides, Virtus, concordia consecrata et publice dedicata sunt. Quae malis, .
cOΠVenit pene deo esse negare, cum eorum augusta et an Ta1 inanima natura, mi dies ianter
3. ea, S. g. nihil id. 7. Etenim 'ferner', . . 6 16.8. etiam providentes Dali disese
de Nationalitat, dis dio Gihorl
Mensehenrechte intraten. gl. II, 154.
20. eadem ratio Sen. p. 66,11:
Ratio autem nihil aliud est quam in corpu8 humanum sars divini spiritus
145쪽
simulacra veneremur Quodsi inest in hominum genere mens, fidos, virtus, concordia, unde haec in terram nisi ab superis dosuere potuerunt Cumque sint in nobis consilium, ratio, prudentia, necesse est deos hae ipsa habere maiora, nec habere solum, sed fiam iis uti in maximis et optimis rebus;
nihil autem nec maius nec melius mundo necesse est ergo 800um deorum consilio et providentia administrari. Ostremo cum satis docuerimus hos esse deos, quorum insignem vim et inlustrem faciem videromus, solem dico et lunam et vagas a stellas et inerrantes et caulum et mundum ipsum et earum rerum Vim, quae inessent in Omni mundo cum magno usu
et commoditate oneris humani, officitur omnia rogi divina mente atque prudentia. Ac de prima quidem parte satis
dietum St. et Sequitur, ut doceam omnia subiecta esse naturae, eaque
ab ea pulcherrim uox Sed quid sit ipsa natura, explicandum
est ante breviter, quo facilius id, quod docere Volumus, Π-tellegi possit. Nam tu alii naturam esse censent Vim qua Π-dam in ratione cientem motus in corporibus neceSSuri OS, I alii autum vim participum rationis atque Ordinis tamquam Via progredientem declarantemque, quid cuiusque rei causa efficiat, quid sequatur cuius sollertiam nuda ars nulla munia S, nemo pila consequi possit imitando seminis enim vim osse tantam, ut id, quamquam sit perexiguum, tamen, si inciderits in concipientem comprehendentemque naturum nanctumque
Sit materiam, qua ali auguri quo possit, ita fingat et officiati suo quidque genero, partim ut tantum modo per stirpes alantur Suas, partim ut moveri fiam et sentire et appetere possint et ex ses similia sui gignero. Sunt autem, qui 22 si superis, im stoischen Sinne, der Ather, die Gestirne.
s. ideremu8 S.IAE Z. cumque haberent. 10. caelum, aethera. mundum pSum, . . I, 37.
18 vim quandam sine ratione, LI, 35 II, 43 III, 27.
146쪽
DE NATURA DEORUM. Omnia naturae nomine appellent, ut Epicurus, qui ita dividit: Omnium, quae int, naturam 8Se corpora et inane, quaeque a dei dant. Sed nos cum dicimus natura cons ar ad
ministrarique mundum, non ita dicimus, ut gla0bam aut fragmentum lapidis aut aliquid ius modi nulla cohaerendi As u . Sed ut arborem, ut animal, in quibus nuda tomeritas,
sed ordo apparet et artis quaedam similitudo. Quodsi ea, quae a terra stirpibu continentur, arte naturae vivunt et vigent, profecto ipsa terra eadem vi continetur arte naturae , quippe quae graVidata eminibus omnia pariat 10 et fundat ex sese, stirpes amplexa alat et augeat ipsaque alatur vicissim a superis externisque naturis. Eiusdemque Oxspirationibus t aer alitur et aether et Omnia supera. Ita, si torra natura tenetur et viget, eadem ratio in seliquo mundo est stirpes enim terra inhaerent animantes autem aspiratione sueris sustinentur, ipsoque aer nobiscum videt, nobiscum audit, nobiscum sonat; nihil enim orum sine eo fieri potest quin etiam movetur nobiscum quacumque enim imus, quacumque
1 qui ita disidit. Die orto Epikurs ei Sext. Emp. IX, 33:
η των λων φυσις σωόματα εστι κοὰ κενόν.
2. quaeque his accidant - τα συμβεβλὶ κοτα, das Acciduntiello' an den Orpern thre verschiedenen Elgenschanen, Wi thre Gestali, Groste, Schwere, tarbe. 4 ut glaebam se natura con8tare administrarique dicimus. Die Natur-
147쪽
movemur, videtur quasi locum dare et odero. Qua sequo in 1 medium locum mundi, qui est infimus, ut qua a medio in Superum quaeque conversione rotunda circum medium feruntur, ea continentem mundi officiunt unumquo naturam. Et cum quattuor genera sint corporum, vicissitudine orum mundi
continuata natura est Nam e terra aqua, e BqUR Oritura .. .
aer se aere aether, deinde retrorsum vicissim o aethere aer, inde aqua, e aqua terra infima. Sic naturis his, se quibus Omnia constant, sursus deorsus, ultro citro commeantibus 10 mundi partium coniunctio continetur Qua aut sempiterna 85 sit nocesse est 10 eodem ornatu, quem Videmus, aut certe perdiuturna, permanens a s Ionginquum et immensum paene tempus Quorum utrumvis ut sit, sequitur natura mundum administrari. Qua nim classium navigatio aut quae in-15 structio Xercitus aut rursus ut ea, quae natura efficit, conferamus, quae procreatio itis aut arboris, quae porro animantis figura conformatioqu0 membrorum tantam naturae
sollertiam significat, quantam ipso mundus Aut igitur nihil
est, quod sentiente natura rogatur, aut mundum regi On-2 fitendum est. Etenim, qui reliquas naturas Omne earumque 86 Semina contineat, qui potest ipso non natura administrari γ
mundi locus, qui est idem insimus
in rotundo. 4 continentem mundi naturam
6. continuata Sen. n. qu. I, 2, 2: continuatio est partium inter Se non intermissa coniunctio. 8. terra infima, terra, quae δι
148쪽
DE NATURA DEORUM. ut, si qui dentes et pubertatem natura dicat exsistere, ipsum
intellegat ea, quae esserant aliquid ex sese perfectiores habere
natura quam ea, quae X his efferantur. 34 Omnium autem rerum, quae natura admini Strantur, Seminator et sator et parens, ut ita dicam, atque educator et altor os mundus omniaque sicut membra et partos suas nutricatur et continus. Quodsi mundi partes natura admini- Strantur, necesse est mundum ipsum natura administrari,
cuius quido administratio nihil habet in se, quod repreh0ndi possit ex iis enim naturis, quae erant, quod effici optimum 8 potuit, effectum est. Doceat ergo aliquis potuisse melius. Sed nemo umquam docebit, et si quis corrigere aliquid volet, aut detorius facio aut id, quod fieri non potuerit, desidorabit.
Quodsi omnos mundi partos ita constituta sunt, ut neque ad usum meliores potuerint esse neque ad speciem pulchriores, videamus, utrum a fortuitane sint an eo statu, quo cohaerere
nullo modo potu serint nisi sensu moderante divinaque providentia. Si igitur meliora sunt ea, quae natura, quam illa, quae arte perfecta sunt, ne ars efficit quicquam in ratione, ne natura quidem rationis expor os habenda. Qui igitur convenit, signum aut fabulam pictam cum aspeXeris, Sciro adhibitam ess art0m, cumque procul cursum navigii Videris, non dubitare, qui id ratione atque arte OVentur, ut, cum
1 pubertatem Bart natura, in dem speciellen Sinne Von φυσις, S. . II, 33. 2. cui, ni commod fit in quo. 3. perfectiore8, an erWarte aut perfectiore aut certe aequale8. 5. seminator et sator - λογος
17. utrum ea fortuitane sint. Sowir nach utrum nicht 0ltu ne an das Tonmor angeliangi, ni ob utrum Pronomen undisicht Frag0- partihel are Tusc. IV, 59 utrum illudne non videatur aegre ferendum is etc. p. Quinet. 92 ea res nunc in di8crimine verSatur, utrum possitne se contra luxuriam defendere, an . te in solchor obraue enistando ist, eigenB0ispieio te uso. IV, 9 Utrum igitur mavis statirune nos vela facere an paululum remigare fl
149쪽
solarium vel discriptum Vel ex aqua contemplere, intellegere declarari hora arte, non casu, mundum autem, qui et has ipsas artes et earum artifices et cuncta complectatur, consilii et rationis esse expertem putare Quodsi in Scythiam aut 8 in Britanniam sphaeram aliquis tulerit hanc, quam nuper familiaris noster Geth osidonius, cuius singulae conversiones
idom officiunt in solo et in luna se in quinque stellis errantibus, quod efficitur in caelo singulis diebus et noctibus, quis in illa barbaria dubitet, quin ea sphaera sit perfecta ratione γ10 Hi autem dubitant de mundo, sex quo et oriuntur et sunt 35
omnia, casune ipse sit effectus aut necessitate aliqua an ratione ac mente divina, set Archimsedem arbitrantur plus valuisse in imitandis sphaera conversionibus quam naturam in efficiendis, praesertim eum multis partibus sint illa perfecta 1 quam hae simulata sollertius. Atqui ille apud Accium pastor 89 qui navem numquam ante vidisset, ut procul divinum et novum vehiculum Argonautarum e monte conspeXit, primo admirans et perterritus hoc modo loquitur: Tanta moles labitur
Ita a Interruptum credas nimbum Vol Vier,
marmor vetus aeraque et artes su8pice.
5 sphaeram ei Planetarium, VonPosidonius onstruier nach dem Vorgange de Arehimedes Tusc. I, 63 Archimedes cum lunae, oli8, quinque errantium motus inisphaeram inligavit, ejecit, ut tarditate et celeritate dissimillimos motus una
regeret converbio. 9. barbaria, A. I. 1.10. Hi die pikureer. 11. isse voti solbst'. at II, 1:
Catilinam eae urbe vel eiecimus vel issum egredientem verbis pro-Secuti sumu8. Verg. Georg. , 127: ipsa tellus omnia ferebat Dasii ΙΙ,
Nonius p. 90 . 16. divinum, Hil mi Hilla dorΡallas orbaut uti nach eundeter Faliri untur die Sterne versetZt. 20. ingenti sonitu et spiritu. gl. Ennius trag. rel. 6 Vahlen unde oritur imber sonitu saevo et spiritu. 22. pelagu8, eQUSnti V. 23. dum dum im Sinne onitum tum findet sic fons nichi. nimbum RegenWolhe'.
150쪽
DE NATURA DEORUM. Dum quod sublime ventis expulsum rapi Saxum ahit procellis, Vel globos os turbinos Exsistere ictos undis concursantibus, Nisi quas terrestre pontus tragL conciet, Aut forte Triton fuscina Verten specu 5 Sub tor radicos ponΠuT undanti 1n fruto Molem X profundo saxeam ad caelum eruit. Dubitat primo, quae sit ea natura, quam cernit ignotam, idemque iuvenibus visis auditoque nautico cantu, Sic ait, incit atque alacres rostris per fremunt 10 Dolpha Di.
Cons 1 milem ad aures eantum et auditum refert,
s alia multa. Ergo ut hic primo aspectu in animum quiddam 15
SeΠSHque Vacuum e putat cernere, Ost autem signis certiori
bus, quale sit id, de quo dubitaverat, incipit suspicari, sic
philosophi debuerunt, si forte eos primus aspectus mundi OmturbaVerat, postea, cum vidissent motus eius finitos se aequabiles omnia quo ratis ordinibus moderata immutabilique con 20 stantia, intellegere inesso aliquem non solum habitatorum in hac caulesti ac divina domo, sed etiam rectorem et moderatorem et tamquam architectum tanti operis antique muneris. 36 Nunc autem mihi viduntur ne suspicari quidem, quanta sit admirabilitas caelustium rerum atque terrestrium. 25s1 rincipio ni terra sita in media part mundi circumfusa undiquo si hac animali spirabilique natura, cui nomen