장음표시 사용
201쪽
Quod ratione utitur, id melius est quam id, quod ratione non utitur nilii autem mundo melius ratione igitur mundus utitur Hoc si placet, iam efficies, ut mundus optim librum 23 legere viduatur. Venonis enim vestigiis hoc modo rationem poteris concludere: Quod litteratum est, id est melius, quam quod non est litteratum nihil autem mundo melius littoratus igitur si mundus. Isto modo etiam disertus et-Aulidem mathematicus, musicus, Omni denique doctrina eruditus, postremo philosophus erit mundus Saepo dixisti nihil sori nisi
10 e eo, nec illam Vim esse naturae, ut sui dissimilia posset effingere concedam non modo animantem et sapientem esse
mundum, sed fidicinum etiam et tubicinem, quoniam earum quoque artium homines ex eo procreantur Nihil igitur adfert pater iste Stoicorum, quare mundum ratione uti putemus,1 ne cur animantem quidem esse. Non est igitur mundus deus, sit amo nihil est eo molius nihil est enim o pulchrius, nihil salutarius nobis, nihil ornatius aspectu motuque constantius. Quodsi mundus universus non est deus, ne stellae quidem, quas tu innumerabiles in deorum numero reponebaS, 20 quarum te cursus aequabiles aeternique eleetabant, nec me
herculo iniuria sunt ni admirabili incredibilique constantia. Sed non omnia, Balbe, quae cursus certos et constantes 24 habent, ea deo potius tribuenda sunt quam natura0 Quid 10
4 vestigiis Locativus. De volt- standige Αusdruc Brut 305 Hortensium ipsius vestigiis ser8ecuti.
rationem - conesudere, . . II, 22.
lange, ais es nichi durchondere Elgenschanen iberbolen merde Sosei de Grammatilior Aristarchdurchaus nichi esse ais Plato, melcher et Grammatiker sei. Sext. n. n. O.
7. et quidem s. . Ι 82.8 denique - FOStremo, S. .
I, 104.10. sui dissimili posset estingere. Vgl. I, 22.
earum artium homines, te P. ROSc. m. 120 omnium artium puerulos de Orat. II, 37 ceterarum artium homine8.14. pater iste Stoicorum ahniichLucr. III, 9 Von pikur tu, uter,
e rerum inventor. 15. cur animantem eSSerae putemu8.19 in numero reponebaS, S Z. I. 38.
23. quarn naturae. Wahren Cotta
202쪽
Chalei dico Euripo in motu identidem recierocando putas fieri posse constantius quid freto Siciliens1 quid oceani fervorsi illis in lociS, Europam Libyamque rapax ubi dividit unda PQuid a sistus maritimi ut Hispanienses vel Britannici eorumque certis temporibus vel accessus vel recessus in duo fieri non possunt Vide, quaeso, si omne motu Omniaque, quae certis temporibus ordinem suum conservant, divina dicimus, ne tertianas quoque febres et quartanas divinas esse dicendum sit, quarum reVersione et motu quid potest esse com2 stantius Sed omnium talium rerum ratio reddenda est. Quod vos cum fassere non potestis, tamquam in aram confugitis ad deum. Et Chrysippus tibi acute dicere videbatur, homo sine dubio vorsutus et callidus Versutos eos appello, quorum celeriter mens Versatur, callido autem, quorum, tamquam manu opere, Sic animus usu concalluit) is igitur: Si aliquid
est', inquit, quod homo efficere non possit, qui id efficit, melior est homine homo autem haec, quae in mundo sunt, efficere non potest; qui potuit igitur, is praestat homini; homini autem praestare quis possit nisi deus est igitur deus
Haec omnia in eodem, quo illa Zenonis, errore VerSuntur.
26 Quid nim sit melius, quid praestabilius, quid inter naturam
unreget mastigen Stromunge des Euripus Aprichwortlich gemordenWaren. Hipparchus b. Stob flor. p. 574 αστατά τε καὶ oeβεβωα Ευριπου τροπον Ugi Liv. XXVIII, 6. 4. Europam Libyamque etc. NachVahlen p. 45 aus Enn Annal. IX. Dassolbe ita auch Tusc. I, 45. Ugi Hor carm. III, 3, 47 qua medius liquor secernit Europen ab Afro. 9. tertianas, tertio quoque die
10. reversione et motu, δια δυοῖν dio portodi sche rschiitterung Er- regung Vgl. 9 27 motibus et mutationibus, g 1 sine animi motu eteogitatione. ii ratio reddenda est. De Aha-demihor vertangi triinde fit diesu Erscheinungen. en aber Balbus
15. tamquam ut S. I, 102 Z. quaSi. 21. Haec in eodem errore ver-
22. Quid sit melius, quid prae8tabilius. Dag is au dem Digenden
203쪽
LIB. III CAP. 10, 11. 24-28 199
0 rationem intersit, non distinguitur tam ille, si di laesae
sint, negat esse in omni natura quicquam nomine melius id autem putare quemquam hominem, nihil homine esse melius, summae arrogantiae censet esse. Sit sane arrogantis pluris se putare quam mundum; at illud non modo non arrogantis, sed potius prudentis, intellegere se habere sensum et rationem, haec adsem Orionem et Caniculam non haboro. Et: Si domus
pulchra sit, intellegamus a dominis', inquit, aedificatam
esse non muribus; si igitur mundum deorum domum X- 10 istimare debemus. Ita prorsus existimarem, si illum aedificatum esse, non quem ad modum docebo a natura conformatum puturem.
At enim quaerit apud Xenophontem Socrates, unde ani
mum arripuerimus, si nullus fuerit in mundo. Et ego quaero, 1 unde Orationem, unde numeros, unde cantus nisi vero loqui solem eum luna putamus, cum propius accesserit, aut ad harmoniam canere mundum, ut Ρythagoras existimat Natu a
ia sun C, Balbe, natura non artificios ambulantis, ut ait
en0, qu0 quidem quale sit, iam videbimus sed omnia
ad ci0ntis et agitantis motibus et mutationibus suis. Itaque illa 28 mihi placebat oratio de convenientia consenSuque naturae, quam quasi c0gnatione continuata conspirare die0bas Iliud non probabam, quod negabas id accidere potuisse, nisi ea uno divino spiritu contineretur. Illa vero cohaeret et permanet
non distinguitur in non definitur
man in genaue estimmun derB0grisse melius und praestabilius, gweitens in Unterscheidunggwischen Vernunt und Naturhran im alia demischen resp. epihure- ischen Sinne . 1. Idemque s. II, 16 Z. Etenim. 2. nihil homine esse meliu8, s. II, 24 . Quod. 7. Orionem et Caniculam, . . II, 113. 11. aedificatum esse, de eigent-licho usdruch on de seliop&risehon Thaligkeit der Gottheit. gl. I, 19 u. 18 aedificatorem mundi. quem ad modum docebo. Dieser Tei des Vortragos de Cotta istnicht mehr rhalten. 13. apud Xenophontem Socrates, a. II, 18.15. numeros Her Rhythmus'. smir im egensat g oratio Or
18. artificiose ambulantis, eine Travestierun de Zenonischen ignem artificiosumprogredientem via. II, 57.20 Itaque egriinde das vor-hergehende vis, melches deshalbnachdrucksuod am Ende de Salges
22 dicebas ΙΙ, 19.24. Illa ero 'Nein, sie', . . I, 17. cohaeret et permanet, dani II, 115 cohaeret ad permanendum.
204쪽
D NATURA DEORUM. naturae viribus, non deorum, estque in ea iste quaS1 OΠSeΠSUS, quam συμπάθειαν Graeci Vocant Sed ea, quo sua ponte maior est, eo minus divina ratione fieri existimanda est. Illa autem, quae Carneades adferebat, quem ad modum dissolvitis si nullum corpus immortale sit, nudum esse corpuS Sempiternum corpus autem immortale nullum esse, ne individuum quidem, nec quod dirimi distrahive non possit. Cumque omne animal patibilem naturam habeat, nullum est eorum,
quod effugiat accipiendi aliquid extrinsecus, id est quasi
ferendi et patiendi, necessitatem, et, si omne animal tale est, 10 immortalo nullum est. Ergo itidem, si omne animal secaria dividi potest, nudum est eorum individuum, nullum aeternum atqui omne animal ad accipiendam vim externam fferendam paratum est mortale igitur omne animal t disso-1 naturae viribus fur suis viribus, wege des olgende deorum, um
4. Carneades, A. Eini. φ 21.5 si nullium corpus etc. an
κ insatiabilis. eorum, nis en Voraulainge omnia animalia. gl Tusc. IV, 65: in tota ratione ea, quae pertinet ad animi serturbationem, una
res videtur causam continere, omne Seas 8se in nostra pote8tate.
Gedanken gi Tusc. I, 71 est enim interitus quasi discessus et secretio et diremptus earum artium, quae ante interitum iunctione aliqua
205쪽
lubilo os dividuum sit necesse est. Ut enim, si omnis cera 30 commutabilis esset, nihil esset cereum, quod commutari non posset, item nihil argenteum, nihil aeneum, si commutabilis esset natura argenti et aeris similiter igitur, si ea omnia quae sunt , e quibus cuncta constant, mutabilia sunt, nullum corpus esse potest non mutabile mutabilia autem sunt illa, e quibus omnia constant, ut vobis videtur omne igitur corpus mutabit est. At si esset corpus aliquod immortale, non esset omne mutabile ita efficitur, ut omne corpus mortale 10 sit. Etenim omne corpus aut aqua aut aer aut ignis aut terra est aut id, quod est concretum ex his aut ex aliqua parte eorum horum autem nihil est, quin intereat. Nam et fur 31 renum omne dividitur, et umor ita mollis est, ut facito promi
collidique possit ignis vero et aer omni pulsu facillim pullitur
15 naturaque cedens est maXum et dissupabilis. Praetereaque omnia haec tum intereunt, cum in naturam aliam convertuntur, quod fit, cum terra in aquam se Vertit, et cum X aqua Oritur aer, e nere aether, cumque eadem Vicissim retro commeant. Quodsi ea intereunt, e quibus constat omne animal, us nudum est animal sempiternum. Et ut haec omittamus, tamen
animal nullum inveniri potest, quod neque natum umquam sit et semper sit futurum. Omn enim animal sensus habet; sonti igitur os calida et frigida ut dulcia Damara nec potestud sensu iucunda accipere, non accipere contraria si igitur 2 voluptatis sensum capit, doloris etiam capit quod autem dolorem accipit, id accipiat fiam interitum necesse est omne igitur animal confitendum est esse mortale Praeterea, si quid est, quod 33
6. non mutabile α quod non sit mutabile. gl. Ι 84 terra insima. 7. ut vobis videtur II 84.
13. disiditur a se sich tollen. Adriam. IX, 16, 2 non facile diiudicatur amor verus et fictus Caes.
b. G. I, 6, 2 Rhodanus vado tran8
itur. 16. tum intereunt cum On
etnen Unterganide letgteren. 17. terra in aquam se vertit etc. S.
di Ausnilirunge des Balbus II, 84. 24. non accipere Ohne gugleich Dieser Syllogismus, melcher mitden orte aeternum est in 33endet, berithri sic nah mi demin 29 Cumque etc. eide aren
206쪽
DΕ ΑΤUR DEORUM. nec voluptatem sentia nec dolorem, id animal esse non potest; sin autem quid animal est, id illa necesso est sentiat; et, quod ea sentit, non potest esse aeternum et Omne animal sentit nullum igitur animal aeternum est. Praeterea nudum potest esse animal, in quo non et appetitio sit os declinatio naturalis appetuntur autem, quae Secundum naturam sunt, declinantur contraria et omne animal appetit quaedam et fugit a quibusdam quod autem refugit, id contra naturam est, et, quod est contra naturam, id habu vim interimondi; 3 omne ergo animal intereat necesse est. Innumerabilia sunt, o quibus mei cogique possit nihil esse, quod sensum habeat, quin id intereat; etenim ea ipsa, quae sentiuntur, ut frigus, ut calor, ut Voluptas, ut dolor, ut cetera, cum amplificata sunt, interimunt nec dum animal est sine sensu nudum 14 igitur animal aeternum est. Etenim aut simple est natura animantis, ut vel terrena sit vel ignea vel animalis vel umida
qu0d quale sit, ne intellegi quidem potest), aut concreta ex
pluribus naturis, quarum suum quaeque locum habeat, quo natura vi feratur, alia infimum, alia summum, alia medium. Haec ad quoddam tempus cohaerere possunt, Semper Utem nullo modo possunt necesse est enim in suum quaeque locum natura rapiatur Nullum igitur animal est sempiternum. 35 Sed omnia vestri Balbe solent ad igneam vim referre Heraclitum, ut opinor, ,equentes, quem ipsum O Omnes
1 id animal esse non poteSt. Sext. mp. X, 142 το γαρ ζωον του μη ζωολου αλλ' τινὶ διαφερει
3. et omne animal sentit 'nunabor Uber et in de propositio minor de Syllogismus . I, 110 . et deus vester. Negativ: nec, mi im folgende Paragraphen nec ullum animal. gl. i, 21 nec mundo quicquam meliu8. 5. appetitio et declinatio, S. II, s34g.
Verhennbtar. non omne interpretantur uno
207쪽
interpretantur uno modo qui quoniam quid dicero intollogi
noluit, omittamus vos autem ita dicitis, Omnem vim esse igneam, itaque et animantes, cum calor defecerit, tum interire, o in omni natura rerum id vivere, id vigere, quod caleat. Ego autem non intellego, quo modo calor exstinet corpora intereant, non intereant umore aut Spiritu amisso, praesertim cum intereant etiam nimio calore. Quam ob om id 36 quidem commune est de calido verum tamen Videamus Xitum. Ita vultis, opinor, nihil esse animal extrins0eus, in natura
1 atque mundo, praeter ignem. Qui magis quam praeter ani mam, unde animantium quoque constet animus, e quo animal dicitur Quo modo autem hoc, quasi concedatur, Sumiti S, nihil esse animum nisi ignem probabilius enim vid0tur tale quiddam esse animum, ut sit ex igni atque anima temperatum. s. 15 Quodsi ignis ex os ipso animal est nulla se alia admiscontenatura, quoniam is, cum inest in corporibus nostris, efficit, ut sentiamus, non potest ipse esse sine sensu. Rursus eadem dici possunt Quidquid est enim, quod sensum habeat, id necesse est sentia et voluptatem et dolorem ad quem autem 20 dolor veniat, ad eundem etiam interitum venire. Ita fit, ut . . Re ignem quidem efficere possitis aeternum. Quid enim non 37 -- e sedem V0bis placet omnem ignem pastus indigere nec permanere ullo modo posse, nisi alatur ali autem Solem, lunam, reliqua astra aquis, alia dulcibus, alia marinis Eamques causam Cleanthes adfert, cur se sol referat nec longius progrediatur solstitiali orbi itemque brumali, ne longius discedat a cibo. Hoc totum quale sit, moX; nunc autem conclu-
1 qui omittamu8 S. I, 12 . quae, perciperentur.
intellegi noluit, . . I, 74. 2. vim se vitalem S. II, 24. 4 id vivere 'nu das 8. commune est de cilido. Wasvo de Warme gesagi st, gil ingleicher eis voti de Feuchtig-koit, o Lus etc. ege de S. I, 19 g. de divinatione. eritum das Resultat'. gl. I, 104. 9. animal aetrinsecus se extra corpu nostrum, te de lalgendo orklarende usat in natura atque mundo gelgi. - animal Lebendiges'. 11. unde constet animus, die populare usicht, melcho auchviel Philosophen vertreten. 14. eae igni atque anima temperatum Eb0ndies istobur dis Ansich de Stoiker Dio uel istihnon in oeri πυροειδης oderπνευμα ενθερμον Diog. VII, 157)- inflammat anima Tusc. I, 42.
208쪽
DE NATURA DEORUM. datur illud quod interire possit, id aeternum non esse natura; ignem autem interiturum esse, nisi alatur; non esse igitur
natura ignem empiternum. Qualem autem deum intellegere nos possumus nulla
virtute prauditum Quid nim prudentiamne de tribuemus,
quae constat e scientia rerum bonarum et malarum et nec
bonarum nec malarum Qui mali nihil est nec esse potest, quid huic opus est dilectu bonorum et malorum quid autem ration0 quid intellegentia quibus utimur ad eam rem, ut apertis Obscura adsequamur; at obscurum deo nihil potost esse. Nam iustitia, quae suum cuique distribuit, quid pertino ad deos hominum enim societas et communitas, ut VOS dicitis, iustitiam procreavit. emperantia autem constat X
praetermittendis voluptatibus corporis, cui si locus in ca0lo est, est etiam voluptatibus. Nam fortis deus intollegi qui polost in doloro an in labore an in periculo quorum 3 doum nihil attingit. Noe ration igitur utentem nec virtute
19 g. longum est ad omnia. Κap. 15. 38. Die ugendens in unu ere in bar mi dem Wesen toties ei non Gothaber line Tugendo an mansio utimo glich vor stellen.
4. intellegere, . . I, 21.5 prudentiamne deo tribuemu8.
virtus, in sic darstelli S. II, 39).6. constat eae best0h in buruhinus Tusc. IV, 1 eorum vitia constant e falsis opinionibus. De Orat. I, 83 eloquenti eae bene dicendi
scienti conStat. nec bonarum nec malarum, derαδιαφορα S. I, 16, intere88e pluri
Wiirden, ersiehi man aias II, 154: est enim mundus quasi communis deorum atque hominum domu8. Wege Nam . . I, 27.
209쪽
ulla praeditum deum intellegere qui possumus Nec vero volgi atque imperitorum inscitiam despicere OSSum, eum enconsidero, quae dicuntur a Stoicis. Sunt enim illa imperitorum: piscem Syri Venerantur, omne fere genus bestiarum Aegyptii consecraverunt iam Vero in Graecia multos habent ex hominibus deos, labandum Alabandis, en odii Tennen, Leucotheam, qua fuit Ino, of 01us palaemonem filium cuncta Graecia Herculem, Aesculapium, Τyndaridas, Romulum nostri ali0Sque c0mplures, quos quasi novos et adscripticios ei vos in
a caelum receptos putant Haec igitur indocti quid vos philosophi qui meliora Omitto illa sunt enim praeclara sit
sane deus ipse mundus. Hoc credo illud esso
sublime candens, quem In Voeunt Omne IOVem.
Quare igitur plures adiungimus deos quanta autem est eorum 1 multitudo Mihi quidem an multi videntur. Singulas nim
stellas numeras deos eosque aut beluarum nomine appellaS, ut Capram, ut Nepam, ut aurum, ut Leonem, ut rerum inanimarum, ut Argo, ut Aram, ut Coronam. Sed ut haec 1 o Q.
concedantur, reliqua qui tandem non modo concodi, sed om-ρ nino intellegi possunt Cum fruges Cererem, vinum Liberum dicimus, genere nos quidem sermonis utimur usitato, sed ecquem tam mentem esse putas, qui illud, quo Vescatur,4 siscem. Plin. n. h. V, 23, 19:srodigios Atargatis, Graecis autem Dercet dicta, in ei mi sinum
Κult uider a mei verbreitet; auch in Rom fande si Cingangunter de Namen Matuta s. II, 48)und Portunus II 66).7. eius Palaemonem filium. Diese transgressio verbi Quint. Vt II 6 62)findo sic bui Cicero nich selten. Vgl. 49 huius Absyrto fratri p. Arch. 6 eius Pio filio p. Cluent. 25 eius Lucium filium Brut 98: cuius Gaio filio. 9. adscripticio cives, o hi0Ben
adscribebantur. Festus p. 14. illi. 11. Omitto illa, alles, as e in diesem Paragraphon noch sngi. Sunt enim praeclara und deshalb
15. Sane, . . I, 15.16. NumeraS, . . Ι, 33.
die Metonymie, immutatio, eaequo genere haec sunt, Cererem pro frugi bus, Liberum appellare pro vino. De orat. III, 167.
210쪽
deum credat esse Nam quos ab hominibus pervenisse dicis ad deos, tu reddes rationem, quem ad modum id fieri potuerit aut cur fieri desiurit, et ego discam libenter. Quo modo nunc quidem est, non video, quo pacto ille, cui 'in monto Oeta ρο illata lampades fuerint', ut ait Accius, in domum saeternam patris ex illo ardor pervenerit; quem tamen Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe, Sicut ceteros, 42 qui excesserant vita. Quamquam, quem potissimum Herculem colamus, scire sane Velim plures enim tradunt nobis ii, qui interiores scrutantur et reconditas litteras antiquissimum Iove onatum, sed item Iovo antiquissimo mam IOVes quoque plures in priscis Graecorum litteris invenimus ex eo igitur et Lysitho est is Hercules, quem concertavisse cum polline
de tripod accepimus Alter traditur Nil natus Aegyptius,
vo ut findet sic bui Cicero ρ-wJhniich in diese Formel, amhaufigston in de Briefen. gl ad Att. XIV, 16, 3 nunquam ille mihi satis laudari videbitur, cum ita laudabitur 'quo modo nunc est cib. VIII, 15, 3 transeunt vel, quo modo
erkannten, das dies Stelle interpolier sei. 9. qui interiores scrutantur litteras, die alexandrinischen Ge-lehrten, etcho das Chaos der