De rerum humanarum emendatione consultatio catholica ad genus humanum ante alios vero ad eruditos, religiosos, potentes, Europae

41쪽

M Caput VII. novico timi marium visorio in v mmitate tamim plurivinciuitatum in una regione, aut resonum inr no vno cuius m di subordinatio sui Milentimi est omnis boni ordinis, omnibus in rebus per se tamen sine aliis vinculis, non satis semimi ad c

hibendum exorbitationes. a. νηπ'in et . Ventum ergo ad lege hominiaraoferenda , t quisquis suo loco munia sua non 3 norans, ex praescrimo riguiariter pisvere consuesceret.

plo ordini externeconstruanu non inidonemn est medium, ita inimas tollendi Maxias vim minus habet nullam quia natura humana concreatae sibi libertatis memor, nihil aegrius quam, legibus constringi, tolerat avitimur potius --- - se

que neg.ua quia nostrae spontis esse cupimus. Bre Rhi Gnerant ergo potes tibus Massio sipienιe , bE Ubi συρμιae exprobrantes turpitudine in , si animal rationale nolit duci, sed impetu bruto agi minc Diogenes in ipso meridie Athenis,cum

accensa lucerna per mediam hominum turbam discursans, homunes se quaerere dies stabint: confundoeiic et 'olix tm vulsi , c ad aliquam sat cognitio-mio uere, se iraris. Hinc He-

raratu suspiriis lacrymis, lamentisque perpetuis humanas stuItitias perpetuo deflebat Democritu/vice versa ad cuiusuis hominis conspectum ridens, omnes vanos ex irritione dignos esse testabatur. Aliique alia simili sensu fastitarunt, praesertim poetae comici, stetici, refot yrici: qui j m laudan .encomtaquae humanaena

turae, oc ideas, stridendo; iam vituperando oc mordendo exitus. scelestonim horrendospraemonstris i , virtutum, vitiorum exempla, praemia ac poenas, conuocato ad publica spectacula populo exhibebant. Sed confusiones querelis, aut fietu, aut risu si ad remedia non veniatur mon tolli, res ipsa docuit plerisque hominum pro stoliditate tua sapientum illorum aeque fletum acrisum

irridentibus. '

fuit, plerisque nec voce ipsas exaudientibus, nec rem intinis gentibus.

. . . . . .. .a

42쪽

quia une his indomita esset malorum licentia neque consistero . .. ,Σ

posses vlla humana societas in vita gente. Nec tamen vel sic et 'iam omnis malignitasac violentis reprimi, nedum tali possunt: quod carceres cippi, patibula, similiaque maleficos fit maleficia

resten andi instrumenta, vix unquam otiosa, satis testantur. a8. Cumsc etιam Uacitarent omnia, tentatae sunt variae regiminis . Regiminis formae iam vim permistendo totis reipublicae arbitrium, amplurisi i

Iectis, -- omni proam M. Sed singulas hasce gubernandi formas O morrhicam, aristocraticam, Democratisin usu istum serre incommoda, ordinisque suo modo bluere repagula, deprehensum MNempe quia ubiqεκ se aliquid admisi et i lentiae innatus autem menti humanae libertatis amor usque adeo expuenari non potest, ut ubicunque se circiam ueniti constringi seu unius seu plurium concellae notestatis ab usu sentit, non quaerere exitum, qua datur, impossitate si a Miam, risiis alia Hisores ore, reeptum e σεδεν - - ρωπια fessis clare ,μωπωπ quidem reter curiasiusiri μου, de vice veria, legibus certis, rumpicinae e rates, regiones, regna. Si autem violari Gedus altera pars sentiret, nec emendari querelisis expostulationibus res posset belli iniurias, laque restitueri librioti, quaesiitum. D. sedis aliud minus violentum discordiarum remedium a 4entati est, /-ctio nempe plurium 14ην--m subferre murum ' Euet ut dissidiorum praeuenirentur occasones. Inde regnorum minorum coniunctiones itque ad tentamen, Omma mundi regna sub πιυν--- dueendi eapur. At nec id satis liciter successit unquam a rotam G. narchis&nationibus toties tentati m. Nec enim unum hominem&ssicere omnibus possibile administratici etiam in monarchico statu, committenda est pluribus. Qui aut ambiti Oli sunt, regna.

oque malunt quam ministrare,& contra domuIos suos insurge tes, eos regnis exuunt uti non semesiaEbini aut mercenarior o instar perfunctorie res agunt, auaritiaeque suae a libidini indurugent. Vnde populorum impatientia, murmura, tandem tumes luationes, seditiones, bella regnorum ruinae, Sorecollectis ruis

vis noua rursum minutiora regna. 3 i. Hoc igitur istis regnorum 4erumpublicarum collisioni Causae nihil bus profectum est ut tametsi mundus toties iam sanguinis diluo 'ν x inm

43쪽

perstent dum alii aliorum libertati insidiari, di hi in sum pro lis

vertare sua excubare, de sic leuissima occasoneta certamina dica des redire, non intermitturit. Imo eonissio ga. Videmus ergo, tametsi mille modis tentetur religi mille modis politia, mille modis literatura, seu scientiarum status ni,hil tamen reperiri, quod omnibus sussiciat Laudant quidem plerique sua, ibique in illis complacent: at reuera vix quisquam est sine scrupulis conscientiae, aut periculo status sui. Alii vero in

aliis quid non monstros videmus ramo non serum Mul remediis insigniter profectum est, reuerunt magis mala sis ipsis remedii

Sectae dum se inuicem exstinguere quaerunt, tristinctae sunsi sed auctae. Hostilitates dum se expugnare quaerunt, non su

latae, sed radicatae. Res literaria quo plures accurruar, eo redditur intricatior. Ita isu morbis boratum est,post reme , nunc Hreoque Nec enim iam relmorbos nostros, via remedia,ferre postumuri

osten ituri Exemplis pateat, quam remedia hactenus quaesita mor- ΣΣ nonnisi auxerint. Non stram βω- ε--- 'Hesam.

-- quae quomodo σν--η, σφ-96fereris, Me -- Antiquis hominibus morborum remedium unicum fuit, visare frugasi W: aqua cum paulatim ad delicias, di inde in intemperiem , deflecteretur, eruperunt morbi, hi S illi. Miaaesita his remedia, repertaque ruditer primum, sussicienter tamen. Cum morbis deinde erexit ars, eum arte morbi ut infinitum quid factum sit utrumque Morbis elum obluctaturam quotquot potest modis artique morbi Quia dum ars corpora humana assicit varietate hinfinita elicito excitat incorporibus latitantia alias sese vix

ferturaxmorborum seminaci hominesque ipsi, dum confugio medicinae fiet: , in omnem intemperantiam ruunt, omnem in se tartari vim commouent, stragesque valetudinis edunt infinitas: quibus tandem omnis medicinae vis succumbit iam felitu ideamur, qui n---m ignorant, nec Minuam ac, ne vel opus h

Letumque ister et oves in tantum creverunt, ut praxisse fle, es in fieri supra modum, es lubrica , o perieulosa, passim denique peruersa a uod eis, tpraesare videatur ignorara Omma, adsolis naeti olumis dactamen componi omnia. ostendunt id exempla regiminis in

gentibus minime cultis, pro barbaris licet a nobis reliquis habitis rqui dum interueni te lites ex aequo bono mense dis in hec

44쪽

di minus rixarum habent di quietius sua possidentis. N3s. Idem iudicιum de sapientιaesuiuis philosophia, oisinet risui Et philos

tiplicita esse, in millies millenas minutias dissecta, de rebus qui . busuis minoribusi πιον num rara iustis Hilosophia τη-- -- ιαι opimunmtau Lbtilitatibusque spinosis tam intricata omnia, et quisquis se istis immergit, vertigine non corripi, seu suum, seu phantasiae,vix possibile sit. Dpropemodum ignorarare praestet omnia, quam opinionis, infinitivi mi asistrahi: pro suis'mie ore viri

monam tantum habere fumos.

36. De religionis cultu, theologia non alia itidem pronuntiare pe- 22 '' ritar permittis, quam esse spinionum de DEO,'ebusque diuinis, intermina 'U'

bio Maos siue quidem tot religiones, quas dique per orbem vi- clare est, cum inuicem conferam . siue unamquamque in seipsae, consideremus. Nam si velimus insperure omnes, quisnumerare si singulis, quis penetrare, poterit 'Rudissimae illarum nihil

sunt nisi tenebrarum abyssus, non tam iii/nitate sita, quam mon strosissimis de DEO , rebusque diuinis conceptibus, horribiles. Contra quae cultissimae videri volunt religiones theologiam suam hin tot millenas habent dissectam quaestiones, dubitationes,controversias. sine fine casus de lites; ut nec ullum ingenium sibilist Uinsomnibus comprehendendis pnec ulla conmentia strupulis omnibus quiquoplusquisistis scrutandisse occupat inplures enascuntuo concoquenais, sufficiat. Vt non immerito nonnyllo-riun tot infinitis scopulis allisae tot infinitis angoribus excruciatae mentes, in eam veniant opinionem praesare ignorari omnes facti se rixo Uue religiones, Unumque tacitam ceritam mavis

De rerum humanarum emendatione an omo confultaridum videatin's qua re id gendum'

Deo inualuisse mala nostra, ut remedio vix amplius vi Malis non-deatur locus postquam tentata etiam remedia in per ' niciem vertunt est cur indoleamus omnes. Sed an manus remittemus omnes Zabsita medicinam cessare

45쪽

tum conuenit, non cessante morbo instare Dii invariare, ii Ga illud poetae,

E quoniam variant morbi, variabima arres Missi inali sterier, mille salutis erunt... Morbi etiam Felix quandoque medictas in morbum declinantem incidit , qui aetate lansire ante validioribus remediis cedere refiactarius, lenioribus post cesium dit. 4rii ergoscit, πινα - - - uuini ni ri u i in M. quoueris a rarisium 'certe quibusdam iuilenilibus morbis ipsa sen eius remedio est.

s laxaesint amor quiete agendi. 'eparari naee, aut denuo creari, Opus non est sed reconcinnari, di Intra cancellos tuos reduci, DEI ope ,

ne exorbitent. . obstat, quod issis aEM- ωhiseraui, ρυ-ria. ---- Οὐ- istae, qui ιη ἡ δοριν --πd HK-- quipoeomnia ista in ipsa corruptione naturam saam exserunt, aberram etiam scopum petunt, praeualente operae DEI admista corruptione. Quid enim l admittunt homines mala non certe, nisi iub specie alicuius boni. Amplectuntur falsia non aliter quam sub specie veri Decimant facienda' non profecto nifi sub specie impossibilis, aut dissicilis, aut inutilis. Detrahantur ergor bus laruae, ut quid vere verum, vere bonum, vere possibile, λι- te, utile sit, vere videant cui nunc non videndo decipiuntur, videndo non decipi, eoque ungulae facultates obiecti sua ventavere persequi, gaudebunt.

3. Potenter ait s. Nec adesset tantum hominibu , sed potexter adesse Deo tib- hue in nobis cisas, duo ostendit quoddamissis uti nesciresia, in infinisos errores, te . exrmn iisti temeritates, re inde ca- , nox ιmpestant potiu quam toriose isti

v inlunt nempe homines errare, quam nihil opinari di eligere mala, quam nihil ambire di operari praua, quam torpere. Quidni ergo spes sit siprouideatur, ut tam avide pabula sua quaeremtibus offerantur vere vera bona, facilia, emendatiores prodituras actiones plane siperandum, si offerantur intellectui non nisi vera obiecta Ἀωιones communes praesto affuturas, quae adsentiari tur: si voluntati nonnisi vera bona, insinctam communem vere affuturum, qui assiliat& rapiat s acu ribvio ratiuis nonnisi m-

bili legitima, ipsum harmoniae amorem pulsire qu in monstro vorandum semox cuique suasmini. mproibsis tam im-

46쪽

nem enistione rerum cursorro consi rodum. potentet quami natura humana perfici, ut si quid veri boni, possibilis, alios videat consequi se desperet peste assequi, inuidia

ac moerore se conficiat. Gaudet nempe quisque ea scire, quae circa se sunt, dis concernunt. Gaudet se ita regere, eoque sibi omitia ad nutum succedere. Gaudet deniqi e Numen habere propitium, illiusque fauore beatus esse, hic Sin aeternum. Mallet non esse , quam sibi male esse. Aum igitur aliquando se istapon adsequi, quidias fruuntur alii, videt ringitur, dolet, trist tur, ad desperationem usque. 4. Mergo πιο ι osendi posset omne βum bonam ferri ad si modo illud , monon mi, i s. iis oret Nempe si particulare quodvis bonum homines ad se rapit, quidni totum bonum plus efficeres his. I

posse ignem quam scintillam male quam guttam , montem quam puluilhuluin, necesse est. I tunc homines non vident omne suum

donum, quia non vident omnes suos fines, praesertim ultimos: di quia non distinguunt inter vera bona, di apparenter bona de quia in bonis etiam gradus non attendunt, ut inter bona di melimra, optima, electionem sciant , tamen quod quis videt, de

quantum videt, tantum conlectatur Spes igitur est si videant omnia, di videant citra errorem, electuros potius ςliora quam deteriora. cma; MA Merrationes, ob - votissuis excia inriseri, ab Aro secto fient. Ἀ--. qu ne hominum omnis in connectis nisus feresum: Hodmed i bus applicarensiunt. Hinc est quod aut non applicant, aut male applicant, aut non constanter &sic a finibus di votis

aberrant suIs. 6. S dentque hominibvi ab impe nentissoluanta omnes suae Deat Facultate si .

latc quod polunt, in sciunt, etiamfe osse sciant 'rogressuros ad 'vinimo in suos, stes es. Et per consequens, si inuit ictus com αἰ is munes in notiones communes, in orainatum didume sint in con*e mentium, synlagma, aliam prodituram rerum faciem,

optatum nempe animorum, voluntatum, Scactionum consensum rioa es 7. Id autem inde qui a commimes instinctiu quid omnes velle risi

debeamus, ne discordemus inliinta e vocerent nos Et commu-4,om, notiones quomodo res in Pindarriento intelligendae sint, ne dis rivuli. sentiamus intellectu, instruerent nos Communes vero faculi

47쪽

8. Adiuro te qui legis haec, examinate sim annon si phi . i. t.' s. 'S' Iosoeliandum tibi sit, opteste veras per omnia rerum rationes suis. ui posse' ut hallucineris nusquam, penetres ubique, peruid asq; omnia quae sunt, ita ut simi caussim; cur ita sint, vere et

Tum Freligio tibi colanda est annon vertim numen matis quam falsami veroque potius quam fallo , nihil tibi profuturo, Numeri potius contra te irritaturo coIere cultu i denique si regnandum ιιν' ,

1a si talia in te reperis, ex teipso genus humanum aestima communeque pro communiselicitate votum certo collige. Nam quod tu optare scis, in bonum tibi non optare non potest sibi quisquis sanae mentis est. Ex te igitur uno desideria cognosce omnium iEt mnium Sed, circumspecii alios, pro eommuni bono commum sam in omnium stadia onatu videbisci tametsi, quod Iam quaeriansi inuenire nondum sciant. micant enim e lucidioribus animis fulgoris diuini reliquiae in nobis scintillulae, conlationumque,

tenebras distinere magis magisque quaerunt. Quis sperare er hibebit. Me in tandem e iunctis illis, di in flammam comtibus scintillis, ipsa clara scientiae verae, virtutis verae, potentiaeque

verae oriatur lux Zseu luςitam Io uaerunt enim ermutii lucem, aeeenduntque alii post is με - 'r' Miae scientiae iampadastis vetat insinita iam adieamus accensa , se risque peritatis lueeflammantes, facer Modus tantum inueniatur quomodo faces iungantur omnes, Ut ex omnIbus lucIbus fiat lux

una lumen erit prorsa magnum. seu persinam ii quaerunt alii religionem assiquam persectam, eoque fine exeo tant etiam alias poli alias si dederit Dos et oram videant omnes inua grate omnibus colatur omnium DEUS

nedictionemque luam super omnesessundat non acceptare eam non poterunt Si inquam veram, ε unam solam perfectam, DEV colendi rationem, videndo videbunt omnes. μω -- a Maeris denique munia pacem c tranquisiitarem, quaerem --, trutilaana. .. s. algis , lino eonseis omniavium bella nonnisi pro pace geruntur dum aut pacatas sibi monarchias, regna, dominia, quaserunt, qui alios bello subiugant aut sertam tectam libertatem . qui se defendunt hivi illi viis armis dum aliter sevi sua tutari Hori Posse confidunt, rem serentes. Quid e Sosi mollioribus vim

48쪽

DEVs veram, cinam, securam, omnibal, commmiem, ostendat pacem moenium riuiam ut eam amplexu signentur omnes, putabim abinius certe, fore ut omnes homines incipiant essese reges reges aut enixegum reges sapienter, blande, po miter, DE loco administraturi mundum.

nitatis, veritatis, bonitatis, profluit Veturus nempe principium est omnis entis: quia partivi coadunatione fit, earundemquGeom exu munici conseruatur. Hinc est, quod dummitas vera in bene sibi emesitit omnis rei. Et per consequens a dissinio-m oui venit distractio,in inde corriaptio, prouenit etiam anxi etas e dolor Unionem ergo quia rumpere videtur, quisquis no- όiseum M a fac a odis digitus habetur Sed quamdi non eodem modo res intelligimus, Iam diu fieri non potest quin quemadmo ,

dum intellecti, ita voluntate, di dehinc fudis, , ab inuicem ii, amus: ec quemet &Drmidinis, odisrumque&dolivom, alii anilis ausa sinus. Dolorem vero cum fiagiat ni natura, amo. autem oblectetur spes est videtestis unionis verae & hinc veritatis ac pacis fundamentis veris assiliant cum gaudio odiaque

mutua in amores mutatios iuberet es trirer latent. Nee aliud reuat an praesens , nisi ut impetiemus DKO placidae disquisitionis propositum, dicem es alii ad alios iudicium rigin' ---u te mos rideam, quid mel f Iob. XXXlV.A.

H. Voluntatem itaque in harmonia n redeundi cumrehus , Et mindi cum inuicem, cum Eo ipsi humanae naturae non deesse vi unitate ni sese dentes, M-- aliquando persuaἀ-ρ MM--, --. - V 'φνω 'pende l. eis usi e-- Praesertim cum per ipsi quoque re-

etum naturam id ipsiam i quod ut fiat suademus fieri possit. Afunis namque uniuea natur eliter', quidni es moralit Eouidem

Europa ab Asa, Asia ab Africa Africa ab America Pregna item dc prouinciae aliae ab aliis, montibus di vallibus fluuiis maribus, me hiantur innon omnes is meare ciuem visjus intacem. c Mnmuni, intelim mater etiam--ωyen , Homnes transspirantac vegetant 'idet, coelum omnes tegit iidem

sit cum sideribus taliquis omnes circumeunt, per vites lustrant tu communi habitaeulo Omnes uti, communique spiritumueri, pa-

49쪽

cum per agros viverem diu ersimortales a mutuis commerciis clusi: sicladat quisque quod bonum visum fuit in oculis suis , C gitabat nempe quilibet agmenta sua, loquebatur quisque Him suum cum suis, egit cum suis quod voluit hinc in tantam diuersitatem abierunt hgmenta, linguae, opera mortalium. Sed postquam inhabitare oppida 6 urbes, colligereque se in societates &colligare legibus coeperunt coeperunt quoque multa , prius varie discerpta, coire. Familiae in ciuitates ciuitates in regna, gna minora in maiora. Postquam igitur unus ille mundiconditor, donumton, DEUS, in dies mundum sibi ipsi magis patenrem devndique peruium, facere non desistit ouid sperare prohibet fore

tandem, ut omnes fiamus unus bene Grainatus, iisdemque earum. dem scientiarum, legum, religioni lique verae vinculis bene colli 'gatus, coetus 3 certe quaecunque sparsa in numeros is numeri

quicunque sparsi in summas, colligi positat etiam in summarum imam venire nihil prohibet.

illis omnes optantidem, nempe optimum Faeterent profecto mnibus errores omnes, si clare istis ostendere sciremus omnibus veritates omnes Raeteret religio falsus ostendere noue inius veram. Faeterent tyrannis, omnisque violentia, si libertatis verae gustum verum dare possemus nanidus Vt plane nihil rest nisi ut quod volumus & possumus omnes, sciamus quoque onmes.

Eteonsidera I6. Tandem metio νυ atiquando rerum s .itus sem otiis λωίnis tio diuu ς,in omeatis consideratio qui stibi, non satanae, genus humanum coridi- bonum x dit tolerare agitur imposturas non semper poterit. Et sapienriae zzz Ii Quaesistatim opera sua perficere, aliena destruere, gaudet Pernentis,inui nciet itaque opus sapientiae suae in nobis, de iet istanae versii-Mi tias, ne metuamuru Et qui in oram, permittere mala nolim , nisi fine optimo ne ipς, ut occasione mali semper emergat vi quid boni, ad summum usque Sic itaque ille moderabiturmnia, ut fabulam a creaturis suis male coeptam aut certe sapienter a se coeptam, a creaturis irrationabiliter agentibus interturbatam in optinyam deducat catasta QPhenis. Et in Utur tam in- felici

50쪽

m --da ne renim 'p'rr onsista--. si felici mundanae fabulae felicem impositurum catastrophe comsidamus II. Praesertime se in magnam p-miam mutatisnem euidente Et sedulliniam disponaην --is. Nunquam certe ab orbe condito tantus sui melius in multorum in emendandis rebus seruo bono cum successu passim 'f'' II ' quidni peremus reliqua ut tandem in conspectum veniat totum,

quod tam diuersis tam solicite, per partes elaborari curat occulta omnium architectatrix, prouidentia Deil Non externus sane archite Etiis conlillorum suorum rationem detegere solet operariis: partium tamen apparatu de futuri operis magnificentia iudicari

solet. Nec igitur nos trauerimus, si sapientissimum MVM qui frustra nihil agere potest spiritum publicum non excitare nisi i rium publicum, colligerimus conatibusque piis pro ecclesiae salute, desincrementis floriae D Ea obsteti icaturam ipsam DEI

madum a I 8. Haec ergo ster si nos habet, et peniti νι bonistra ι emur ptiis pro Promouenda

mouendoque commune generis humani bonum, adrninistri simus diuinae bollitatis Llmo vero, si ulla in nobis est numinis veneratio, ain Ose. ea noniam siladeres his, quam cogere nos debet, ut vindicias gloriae DEi meditari, qua usquam possibile, non intermittamus. Si non aliud profecturi: certe ut coelum Sterram, angelosin homines, DEVMque ipsum, testes hispamus, dolere nobis quod

taxiis nostris paternum eius cor tantopere contristemus, nos miserae creaturae. Eamus itaque, contringendi compedes satanae, nosque in libertatem ad quam conditi tumus alserendi, mo

propositum, emendandi res humanas se verssiter, annon supra humaum i qui O Annons temeν aliqtιι , t homine, quod Di I t' resinquen aha - dum se attentetur Uidet dum ut eae visi non pr hiberi nos a G. homini libus ausis conscientiis nostras patuerit rem tanto Confidentius ag- -- grediamur, minIlterialem ea re operam commouatur DILU: si fori in ea uti, viisque, quas videre dabit sapientia eius, omnipotentia eius explanatis, ad finem tanti desiderii facilius , celeriusque nos promouere bonitati ipsius placeat i