장음표시 사용
31쪽
I , sed ad eontestandum. ae Buendum amorem eoniugalem, vel ad alium finem honestum; & ut sic facti non comprehendantur sub prata
striptum praefatae legis eanonicae, ut supra probatum est; ideo &e. Nee refert, quod fuerint cum amne, fuerunt namque eum Conjuge, facta assine post Matrimonii' celebrationem; cujus assinitatis intuitu apposita est ineestuoso poena inon petendi debitum, non autem abstinendi etiama tactibus: ad quos proinde non debet entendi. Ratio eostea seeundae partis, nempe, quod Titius mortaliter peccaverit, si secit hosce rastus eum praeviso periculo pollutionis saltem in alterutro, ex eo desumitur, ruod se, vel alium voluntarie eκponere periculo mollitiei, juxta sanae octrinae Theologos, etiam in Conjugibus, mortale est; eum mollities
si eontra naturam, finem primarium Matrimonii, & castitatem conjugalem, ut recte tradunt Giribaldus de Matrim. cap. I s. dub. I s. num. O ., Sporer l. c. num. 498., dc alii eorum. Conjugium namque non dat ius
ad illam , nee eam cohonestat. Atqui Titius in casu se, vel Conjugem per hujusmodi tactus voluntarie exposuisset periculo mollitiei, ut patet; ergo eosdem faciendo eum tali praevisione, peccavit mortaliter; idem enim fuit expresse in easu velle hosce tactus, ac velle tacite, de implieite praevisum perieulum mollitiei, immo & ipsam mollitiem , si secuta est; quod ad mortale lassicit, cum quantum ad hoc taeiti. st expressi eadem si vis; di qui amat periculum, in illo pereat. Nee quis reponat, quod dabat operam rei licitae; id enim nego stante hoc
periculo eum prohibitione attentationis copulae; ut notat etiam GiribaIdus. Quod demum peccaverit mortaliter, aut venialiter, juxta qualitatem finia, ordinando praelatos tactus ad finem moraliter-malum, comstat ex illa regula, communiter tradita in tract. de Actib. Hum. nempe, quod Actus humani desumunt mortalitatem etiam a fine; inde enim sequitur, quod si Titius fecit eosdem tactus ad finem mortaliter peccaminosum, ter eos peccavit mortaliter; venialiter, si eos feeit ad finem
Peccaminolum tantum venialiter.
CAS. III. Dedit Sempronium Can mandatum oecidendi Maevium peidemque eonsuluit, ut Antonium graviter verberaret. Utrumque praestitit injus, sed eoactus est damna compensare, quae tum Antonius e πgravi verberatione, cum Maevii filii ex ejus ocellione passi sunt; unde modo eontendit, Sempronium teneri ad ipsum relevandum.
Resp. quoad p. pari eum distinct. Vel Cajus oecidit Maevium ex smin plici mandato; vel ob pactam mercedem pro executione occisionis. Si primum; dico, ipsum iure praetendere, Sempronium teneri ad ipsum relevandum. Ratio est, quia licet in foro exteriori mandatum rei turpis si nullum, de ex eo non oriatur actio, l. si remunerandi β. rei turpis T. Mandati; dc F. illud quoque Instit. Mand. tamen in foro conscientiast
etiam ex mandato rei turpis tenetur Mandans ad damna, ex eo, quan tumvis nullo proxime sequuta etiam Mandatario; nullum siquidom damnum , in casu non acceptae mercedis, Mandatarius pati debet ex mam dato, i. ex mandato T. mandar. , maxime cum Mandans fuerit causa primaria, dc principalis omnium damnorum, ex mandato, ejusdemque executione sequentium, quae propterea ipse primo tenetur reficere, de compensare , utpote causa primaria, di principalis earumdem ; nam Man
datarius in hoc casu fuit eausa mere executiva, ae ipsi deserviens; de ideo injus jure contendit, Sempronium teneri ad ipsum relevandum. Si
vero Cajus id praestitit ob pactam mereedem ; dico, immerito ipsum py I
32쪽
tendere hujusmodi relevationem a Sempronio; siquidem stipendiati ad hoe
stipendium accipiunt, ut delictum committant, &, Pro eo committendo, quibuscumque periculis se exponunt: quae propterea in ipsa meteon stitutione stipendii considerantur. Quare si inter eos non fuerit aliter eonventum, in hoc casu irrationabilis est Cati praetensio. Quantum p stea ad sec. pari. responsio negativa clare colligitur ex Can. Nullus de Reg. Iur. in 6. , ubi Bonifaeius VIII. ait: Nullus ex consilio, dummodo fraudulentum non fuerit, obIigatur. Et ratio est, quia licet consulens malum, peccet; in malum positive, ac efficaciter influat; ideoque in defectu resectionis factae a consulto, mali patratore, ipse teneatur damnum reficere; tamen quia, hoc consilio non Obstante, consultus remansit omnino liber ad hujusmodi consilium exequendum, & non exequendum ;ideo hujus voluntati, dc causalitati principaliter damnum imputatur:
quod propterea tenetur ipse totum reficere, sine ullo jure actionis comtra consulentem, in ordine ad rele ationem; cum consultus eκ iniquitate sua non debeat actionem , dc commodum reportare, ut cautum est in l. itaque Fullo ff. de Furt. dc voluntarie semetipsum exposuerit compensationi damni, eκ gravi verberatione Antonio causatae per ipsum ; a quo proinde non tenetur consulem ipsum relevare, cum ipsi, tu potevolenti, ac consentienti, nulla ab eo facta fuerit injuria.
CAS. I. Ontraxit Gneus Sponsalia eum Beria impubere, quae nune facta pubes in Ala non eonsentit, immo reclamat. Q. an Gaeus ducere possit Beriae Sororem e ' Resp. neg. supposito quod Berea tempore Sponsalium jam esset septennis, de in hase deliberate consenserit; vel saltem eadem legitime ratificaverit completo septennio. Ratio est , quia in tali ea su hujusmodi Sponsalia valida fuere, induxeruntque impedimentum publieae honestatis Gneum inter ac Sororem Beriae, ut clare colligitur ex cap. Litteras, cap. Accessit 8ce. de Deloniat. Impub. Neque enim ad id necesse est,
quod etiam consentiat, dc non reclamet, cum ad purbertatem pervenerit: hoc namque Iura non eriigunt pro valore Sponsalium iam initorum, neque pro inductione impedimenti. Hic si Beria ad pubertatem perventa statim reclamat, de vult ab hisce Sponsalibus resilire, id quidem ab ea fieri licite potest, saltem si ea non firmavit iuramento, at Gneus illius Sororem ducere Valide non potest , absque praevia dispensatione; quia, etiam dissolutis Sponsalibus cum Beria, inter ipsum ac Bemtae Sororem datur impedimentum perpetuum e ut patet ex eo, quod si Beria interim mortua fuisset, aue moriatur, neque tune, absque dispensatione, Gneus ducere valide queat ejus Sororem, vel aliam Beriae consanguineam in primo gradu ; ut definitum refert a S. Congregatione Fa-gnanus in eap. Ad audientiam num. 29. de Sponsa lib., subdens, Ale- Nandrum VII. anno 2438. declarasse , quoad hoc inhaerendum esse S. Congregationis judicio; prout etiam refert Continuator Oper. Tourne lyde Dispenc in spee. par. r. cap. io. Addidi tamen sub initio responsionis illa verba: Supposito quod Eerra ἐγα eo quia si Beria contraxisset Sponsalia nondum septennis, eaque completo septennio non ratificas set, nune probabilius ejus Sponsalia cum Gneo invalida fuissent; nam Alexander III. in praefato cap. Aeresst, loquens non de infante in cunabulis, sed de puella absolute, ut constat ex Glossa ibid. , expresse C ait:
33쪽
ea non aecedit, dc um ibidem, cum in cap. Litteras idem Pontifex perspicue inquit, non induci impedimentum per Sponsalia eontracta antate completum septennium, si eodem completo non ratificentur per eon sensum. Ex quibus infero Rd rem nostram , quod si Beria iniisset Spo salia septennio non completo, eodemVe completo illa non ratisieasset; tune inter Gneum, ac Bertae sororem non adesset impedimentum, si que in isto casu ipsam ducere utique posset. CAS. II. Non interrogatus sejus de qualitate equi, assueti se se in aquam conjicere, eumdem locavit Sempronio, causa transportandi meriaces in locum duodecim milliariis di stantem. Evenit autem, quod per
viam in flumen se se equus conjecit, magno cum mercium detrimento. Q. an Sejus teneatur reficere damna bempronio
Resp. per se loquendo teneri, prout decisum habetur In l. Sed adde s. si quis ff. Locati, ac tradunt Giribaldus de Loc. de Cond. dub. r.
mum. ra. Bonacina, & alii comm. Ratio est, quia cum ageretur de d sectu respective notabili, dc ad finem intentum pernicioso, tenebatur ex se, etiam non interrogatus, hujusmodi desectum ex justitia manifesta re , monendo Conductorem de tali Vitio equii dc non monendo, evinciis tur voluisse causare damnum inde iubsecutum per mercium detrimentum :quod proinde ipse tenetur Sempronio reficere: Sicut in materia restitutioianis dicitur de muto , qui poterat, lac ex justitia tenebatur clamare ad impediendum damnum, di non clama Vit; ideoque damnum evenit: ad eu-jus propterea resectionem communiter obligatus adjudicatur. Dixi nihilominus in responsione, Sejum teueri reficere damna Sempronio ire se loquendo, eo quia per accidenS, Potest, saltem in foro conseientiae, a tali onere excusari. Etenim e cuiatur primo, si , quando locavit equum ,
dc ipse ignorabat tale vitium ejusdem. unde equum tradidit Conductori bona fide; in hoc enim casu eximitur ab obligatione resectionis, quia non fuit in culpa: immo juxta Bartholomaeum a S. Fausto de Loe. de
Cond. quaest. as. num. a. potest in hoc casu adhuc exigere mercedem, de Conductor hanc ipsi solvere tenetur. Secundo neque tenetur reficere damna in foro conscientiae, si omisit Conductorem monere ex vera naturali irreflexione, ac positiva oblivione, dc in advertentia; eo quia etiam in tali casu omisso monitionis non fuit culpabilis. Tertio si Con-dubor eidem dixit, quod esset translaturus merces in montana, vel ad alium locum , ad quem transeundum non erat per aquam ; sed hic alis perrexit; tunc enim Conductor sibi imputare debet damnum secutum, dc Locatori solvere mercedem. Vide laudatum .a S. Faust. l. e.
CAS. III. Rustieabs Nobilis in loco Dioecesis consulit Parochum, an satisfaciat propriae conscientiae, si filio spurio , quem ipse habuit eκ damnato coitu , relinquat pura alimenta necessaria ad ejus vitam. Quid 1espondet Parochus P i . . Respondet, ipsum sic propriae eonscientiae probabilius non satisfacere, supposito, quod istud relictum non si secundum quod ei suppetunt facul-
ates. Ratio desumitur ex cap. Cum baberet de eo qui dux. in Mare.,
ubi Clemens III. loquens de ministrandis a parentibus filiis ex adulterio genitis, in fine se lcribit cuidam Episcopo: Soricitudinis tuae intererit, ut uterque Pater nempe, dc Mater liberis suis, secundum quod Zis suppetunt facultates, necessaria subminifret. En quod Pontifex histe ministranda a parentibus non restringit ad pura alimenta, iis necεssaria ad vitam; sed ea definit mensuranda secundum parentum facultates. Ergo
34쪽
3 ssi laeultates Nobilis, uti supponitur, tδles sint, ut secundum hane mensuram.Spurio quid plus sit relinquendum, ille non satisfacit propriae
sti relinquendo pura alimenta, necessaria ad esus vitam.
libet diei necessarium, sine quo res nequit consistere; unde m casu ve-
ire pura alimenta necessaria ad V tam . Contra enim: textus non dicit oraecise nec aria subministreti sed secun m quod eis suppetunt fa-
euhaizi per hoc volens innuere, quod si ultra ea, quae sunt simpliei
'& ad vitam necessaria, serant incultates ut ei idem mmi strentur etiam quae necessaria sunt ad bene, & commode vivendum , haec apx-rentibus iis quoque ministrentur. Et haec textus intelligentia non solum eruitur ex ipsi silet verbis relλtis, Verum etiam colligitur ex eo, quod, re iure non dicimur possie aliquid facere, nisi commode illud facere poΩ imus l. Nepos Proculo T de Verb. signis. & etiam alibi. Accedit, na-urali quoque pietati congruere, quod cum valde amplae, ac pingues suppetunt parentibus facultates, etiam spuriis relinquatur, unde convenienter vivant; siquidem omnes filix a Deo , re natura aequales sunt; ac eκ mero humano invento posita est inter legitimos.& illegitimos disserentia & inaequalitas; immo licet spurius, Iure humano, non Patrem sed Matrem sequatur, ne sit paternae gloriae, ac nobilitatis particeps, i. cum lesiti me F. de stat. hon . , sed in rigore quoad hoc parsit conditio spurii, illustri patre procre/ti, re elas, qui ex plebso; . si spurius, S unde cognat. usu tamen inductum est, quod Maiorum splendor, & natura aliquid honoris etiam Spurio tribuant , ut experientia compertum est. Sicque attenta hac consuetudine, est paternae ei elati conisnum, quod Nobilis in casu , ultra alimenta necessiaria ad viam filio spurio relinquat, quo congruenter Vivat. Et de facto S. Pius Vtam iii Const. Ouat ordini, quam in alia mi Rφmonum Dectat, prohibuat quidem Clericis, filios suos spurios haeredeS instituere de bonis acquisitis ex fructibus sui Beneficii Ecclesiasti ei, at ei idem non vetuit congruam sustentationem , & filiabus congruam dotem etiam testamento exinde relinquere. Vide Giribaldum in q, Oec. Praec. Cap. s. dub. s. α 6. per tot
CAS. I. cri is videt domum vicini diripi, & tacet , nee impedit
g damnum, quod caeteroquin commode posset impedire. Q. an teneatur ad ullam restitutionem Rel p. cum dist. Vel hic e κ' iis est, qui e X Officio ac per conaequeas ex iustitia tenentur impedire hujusmodi damnum: Vel non. Si primum; dico, ipsum teneri ad integram resectionem damni, & adaequatam Vicino restitutionem ; suo namque pernicioso silentio censetur in calu in justa causa totius damni, eidem illati; quandoquidem iustitia ipsum adigebat in tali casu non tacere, & damnum vociferando impedire; Cum catus e Aprimat, quod istud impedire commode posset. Unde direptor non restituente, tenetur ipse pro suo posse ad integram restitutionem. Accedit quod tacendo in hac circumstantia, tentetur,'m damnum im plicite, ac tacite consensisse. Iam vero faeientem, ac consentientem par pinna confrangit. Can. 2 ἰοtu in a. quaest. I. is reur G, I rtι , tμz.
cst ciκι possessore quaerente , non iudicat, Cast. Qui cum Iure a Fur secundum a dico , ipsum non teneri ad ullam restitutionem. LXA V C.1 enim
35쪽
enim tacendo non impediverit damnum, quod eaeteroquin Imped Ire eonia mode poterat, insertur quidem , quod Peccaverit contra charitatem , obligantem ad impediendum proximi damnum, cum id commode fieri potest; at non infertur, quod averit etiam contra justiam eommutativam, ex cujus sola laesione inducitur obligatio restitutionis, ut eum D. Thoma a. a. quaest. 62. art. 7. ad 3. tradunt DD. comm. idem asserentes etiamsi quis in hoc secundo casu tacuisset eX Odis, invidia, aut alia passione; siquiiuem malevolentia cordis ex se non inducit obligationem restitutionis, bene vero violatio justitiae eominutativae. CAS. II. Consessarius dubitans, an Poenitens sit satis dispositus ipsum absolvit sub conditione si ea capax. in an bene e Rei p. cum dist. Vel urget necessitas statim absolvendi hujusmodi Poenia tentem, puta, quia aegrotat in eκtremis, ae est periculum in mora; deiune dico, Confessarium bene sit: illum absolvere. Vel nulla urget necensitas pro eo tunc euindem absolvendi; di in hoc casu dico, Confessarium male sie illum absolvere. Ratio primae partis est, quia statim ac urget necessitas illico absolvendi Poenitentem, ximul etiam emergit urgens moistivum eidem statim succurrendi eo meliori modo, quo in tali circumstantia id fieri potest. Cum ergo Confessarius prudenter, dubitans an Poenitens sit satis dispositus nequeat hunc absolvere absolute, ne Sacramentum exponat periculo nullitatis nullum siquidem esset, si revera illi deesset aliqua essentialis dispositio ) , hinc fit, quod bene se gerat illum absoIvendo sub praefata conditione . vel etenim Poenitens hae in eircum stantia vere est rite dispositus; & tunc, eum Consessarius intendat in hac hypothesi ipsum absolvere, conficitur Sacramentum; & sic ille remanet absolutus. Vet non est dispositus quantum satis ad valorem Saeramenti;& tunc, quia Consessarius per eonditionem oppositam intendit non conficere Sacramentum, hujus reverentiae mutum est, ac nihil positum ira esse, non obstante illa materiali prolatione Absolutionis. Ratio postea feci par. est, quia ad usum licitum Absolutionis eonditionatae requiritur aliqua necessitas; ut docet, ae de communi testatur Benedictus XIV. de Syn. D oec. lib. 7. cap. I s. hac enim seclusa, velle absolvere sub conditione , est aperte recedere a consueto, & anuquissimo uis, ac praxi e rius Ecclesiae; proindeque i Ilicitum Moneo hic tamen, quod, licet Co fessarius, prudenter dubitans de sufficienti Poenitentis di positione, debeatorra casum necessitatis differre Absolutionem , usquequo ipsi constet de sufficienti dispositione; nihilominus ut lieite ablatrat, ipsi necessaria non est certitudo infallibilis; nam secus vix ullus posset absolvi, ut cum Saarea recte advertit de Ligorio lib. s. trach. 4. cap. I. dub.ia. num. 46 I. eum quaecumque signa Pcenitentium non praestent nisi probabilitatem dispositionis. Illi ergo satis ea, ut a Moture possit Poenitentem absolvere, quod hic ei praebeat sundamentum efformandi prudens judicium probabile de sui dispositione sufficienti; eum enim materia prudestiae sint singu- Iaria contingentia, et ea quae sunt operationes humanae , non potes certi tuia prudentiae tanta esse, quod omnino fouicitudo tolutar , ut ait S. Tho-m M a. a. quaest. 47. art. s. ad a. quemadmodum nec in Poenitente tanta requiritur dispositio, ut major, sev intensior in eo esse non possit, ut aliabi monuimus, ct colligitur ex Catechismo Romano de Poen. num. εα dicente: Si audita Gonfessione Sacerdos Iudicaverit neque in enume-νandis peccatis diligentiam, nee in detesta dis dolorem Parnutesti omnino
defuisse , absolvi poteriι. CAS.
36쪽
, CAL III. orta est noli te tamentio inter duos Consessarios, assira
mante uno, damnatam esse modo sententiam dicentium, quod dispensia tus a carnibus in Quadragesima possit sero e nare, id vero alio negante.
Cuinam ratio adiudicandae . H. 'Resp. hactenus esse adjudicandam neganti: quamvis enim a Benedicto Papa rari pro tali tempore, aliisque vigiliis de praecepto infra annum vetita sit promiscua comestio epularum i & ab eodem praeceptum lega- tue Episcopis, i eorumque Delegatis, ne ulli indulgeant diebus Quadragesimae, valetudinis causa, carnibus Vesci, nisi adjecta lege religiose ser- .andi alteram jejunii partem , quae eonsistit in unica comestione ; tamen damnata ab eo non legitur, neque hactenus ab ejus Successore Clemente Papa XIII. fel. regn. opinio afferentium, dispensatos pota sero ecenare. Quinimmo ipsemet Benedictus XIV. in sua Constit. Cognovimus, quae est 3 s. tom. I. sui Bullarii, respondens postulato Arehiepiseopi Umientiae super hoc, expresse declaravit, in Constitutionibus super jejunio editis mentem suam non fuisse definire, an qui Ecclesiastica auctoritatea jejunio exeusantur; non solum vetitis cibis uti, sed jume pariter vespertinae abstinentiae fines egredi queant I bene vero praeeipere Epi se νis, eorumque Delegatis, ut nemini Vescendi carnibus, aliisque cibis vetitis veniam tribuant, nisi sub gravi imperata simul unicae eomestionis norma. En formalia verba praefatae Constitutionis, editae die m. Maii x 42. Laudavimus Fastoralem Hlicitudinem , qua sedare molaim obortam inter aliquos tuae Dioreos disputationem de sensu titeraνum P o- rarum, quibus quo pacto ecclesiastici I Iunii lex observanda, aut BDea Ea sit, eonstituimus . Reoondemus igitur postulato tuo, di Os in iisdem I uris definiendum non suscepiste, an qui ecclesiosica auctoνitate ab te iunio excusantur , non solum vetitis cibir uti, sed Jusis pariter vespertinae a
stinentiae fines egredi queant. Praecipimus Gutem Episcopis , eorumque Delegatis, ut nemini vescendi carnibus , aliisque eibis vetitis veniam Iribuant, nisi sub gravi im rata simul unicae comesionis norma. Ita universale istud praeceptum pro tua Dectarissima vigilantia Gregi tuo indicendum iubeto ire. Idem declarasse videtur etiam in Constitui. Si μα- ternitur s. a. quae est 99. tom. I., cum innuit, ipsi per editas Consi, tutiones animum non fuisse definire quidquid subtili indagatione deduci possit ex ab ipso proposita jejunandi regula; ut clarius exprimit apostilla ad talem paragraphum per haec verba: Pontifex, non diseptantium quaestionibur, sed disiplinae relaxationi obviam ire intendit. Ergo quantum attinet ad praefatam opinionem, Nec hactenus damnata non est, sicque ratio adjudicanda neganti ..
CAS. I. CAbbato Sancto, cum iacienda est sontis Baptismalis benedi-- o ctio, & renovatio, caret Parochus ruralis novis oleis beneis dictis, quae prae nimia distantia Civitate , aut alia de causa, obtinere
Q. primo, quid faciet quoad benedictionem sontist secundo, quid quoad ministrandum Parvulis Baptisma, si oeeasio offeratur, antequam
nova olea habeantur e Resp. quantum ad primum, faciendam esse a Parocho aquae benedictionem , ' omissa pro eo tune immissione oleorum sacrorum, usquequo nova olea advenerit λ ut recte tradit Bauido, Mam Sac. Caer. par. q. cap. 1ὲ C a art. q.
37쪽
ari. 4. num. s. & Pignatiarius γλ ω Μadualis Saen ruti m MaiorἔHebdom. anno pronime elapso pro secunda Vice Bononiae editi typis Lo ghi. Ratio est, quia ex una parte Fonti Baptismalis benedictio tali dia
omittenda non est, nedum quia praescribitur a Rubrica, verum etiam cuia Baptismus per Apostolum ad Rom. o. signifieat Mortem, Sepulturam et Rusurrectionem Christi, quae Potissimum hac die eelebrantur, ut ex Ruperto notat GaIantus ad Rub. Miss de Sab. San. Ex alia illieitum est, ob meram fontis benedictionem eo tune oleis veteribus uti ; proueeolligitur ex Concilio Lugdunensi, relato in Can. Si quis de alio dist. o. de Coniseri, ac ex cap. Litteriβ de Consecr. dist. 3. , praecipitur namque olea vetera comburi, dc nova adhiberi. Ergo Fontis benedicito debet fieri a Parocho modo possibili, nimirum, per benedictionem aquae, hute postea immiscendo nova olea, cum advenerint: ad quem finem ea quam primum habere curabit. Atque hoc esse conforme Decretis saer e Rituum Congregationis, patet ex ab ea edito in Lucana die ra. Aprilis et 3 s. sub hisce terminis: Qui ante fontis ben dictionem olea sacra recipere non posueνunt , ina subinde privatim, ac separatim in aquam mittere poterunt. Quantum ad secundum respondeo eum distinctione: Uel hi parvuli haptiis Eandi, sunt in mortis periculo, vel extra tale perieulum. Si in mortis periculo; dico, oleum vetus posse, immo in eo casu debere eum eis adia hiberi, isto eosdem ungendo. Ratio est, quia Canones praecipientes, non adhiberi olea vetera, excipiunt casum necessitatis, seu perieulum mortis. ut eonstat expresse ex allato Can. Si qui/ de alio, haec habenter si quis de alio eisismate, quam de tuo novo, quod proprii Episcopi Iaetitione . .es eoacessione accepit, baptizare, ni bi praeoccupante morte, tentaverit, pro temeνitatis ausu ipse sus damnationis protubsse sententiam manifestatur. Si vero sunt extra mortis periculum, tune inquit Gobata de Baptiscas. I 6. num. II., posse totum Baptismum differri , vel si in Dioecesi vigeat usus antiquis utendi, hujusmodi usum servari ι quia consuetudo rationabilis potest derogare Ecclesiastieae legi contrariae, etsi per-ustae. Ubi tamen talis consuetudo non viget, dc fit instantia, quod baptizetus infans, censeo cum praefato Pignatiario ibid. , pro eo tune omittendas esse unctiones; ac baptiEandum infantem reliquis praemissis; nam etiam Rituale Romanum, cui in tali easu standum est, vetat in hujusmodi circumstantia usum olei anni elapsi. Hine modo mox dicto baptigabitur infans, supplendo postea unctionea quam primum advenerint nova olea. CAS. II. Mandatarius post mortem Mandantis dedit damnum sibi eomis
an teneantur haeredes Mandantis restItuere, Resp. eum dist. Vel Mandans retulit mandatum etiam post mortem suam, Vel non. Si retulit; dico, haeredes Mandantis in casu teneri restituere Ratio in primis est, quia ipsi repraesentant personam Defuncti, tam quoad jus agendi, quam quoad obligationes reales; eum hae ad ipsos devenerint una simul eum haereditate. Deinde supposita dicta relatione, mandatum finem non habuit per mortem mandantis; ut patet ex L fi vero F. . F. mandati, & alibi in jure ; prout notat Giribaldus de Contracti cap. II. dub. I. num. s. Hinc sicuti si Mandans vitam diutius protraxisset, nimirum, post executionem mandati a se data, ipse teneretur ad restitutionem, hoe est ad refectionem, & quidem adaequatam, damni, ex suo mandato subsecuti; ita in eausa ad eamdem tenemur ipsius haeredes. Quid si Mandans non retulit mandatum post mortem , tune subdistinguo:
vel antequam Mandatarius dederit damnum, ipsi innotuit Mors Maii
38쪽
dantis- Vel non. Si primum, dico, haeredes non teneri restituere, quia
tune ante damnum illatum; mandatum re integra vere finitum eradmorte Mandantis; ut expresse habetur in L mandatum, cod. Mandati; ideonue si Mandatarius post notam mortem Mandantis damnum dedit, hoe intulit non ex mandato, sed eX seὼ non quatenus sibi commissum, sed quia a se volitum I ae proinde ipse tenetur ad illius resectionem. Siseeundum, dico, quod illud intulerit ratione accepti mandati, de ob ignorantiam mortis Mandantis teneantur haeredes ipsum relevate ab onere refectionis, prout innuere Videtur Glossa in praefata l. Mandatum, nam tune adhuc tenore mandati, Mandatarius egit. CAS. III. Titius jam a tribus annis nonnullas arbores ex aliena in propriam villam transposuit, ubi radices fixerunt.
Q. an easdem arbores eηtantes teneatur restituere e
Res p. neg. sed tantum reficere damnum, juxta Peritorum aestimati nem. Ratio est, quia per emissionem radicum in suo fundo, trastatum in ipsum est earumdem dominium, per textum elarum in F. Si Titius Instit. de rer. divis, ubi dicitur, quod si Titius alienam plantam infundo suo posuerit, ipsius est, di si e contrario suam plantam in Maevii solo posuerit, Maevii planta erit, dummodo in utroque casu ibidem radices egerit. Quod etiam in foro conscientiae locum habere tradit, ac probat Aragonius de Dominio col. 4.., vers. tertia conelusio sol. Ioa ., potest namque lex humana, etiam Dominis invitis, juste facere translationem dominii. Neque inferas: Ergo in soro conscientiae licebit alienas plantas surripere, de in lando proprio transplantare, cum intentione restituendi aestimationem. Nego siquidem illatum; non enim est semperhona illatio ex factis ad facienda; cum multa post factum tineant, quae fieri prohibentur. Concedo igitur dc ego, surripientem invito Domino alienas plantas peccare contra justitiam, dc charitatem I dico tamen. quod post factum illicitum, si alienae plantae in proprio fundo transplantatae ibi radices egerint, tunc earumdem dominium translatum est in Dominum fundi, ideoque quod hic non tenetur amplius restituere plantas, sed tantum reficere damnum priori Domino, juxta Peritorum aestimationem: seuti qui alienum frumentum seminavit in agro suo, praecise tenetur reficere Domino damnum, eis furto ejusdem illi causatum . Quod si plantae nondum radices egerint, tunt dc ipsaemet plantae restu tui, dc totum damnum, quod inde Domino resultavit, refici debet.
CAS. I. T Uratus est Sergius, uvam, ex qua seeit vinum, lanam, ex ' qua secit pannum Acc.
Q. an teneatur restituere ipsum vinum, pannum Ece.
Respreum Palao, Lay man, La Croix, de aliis, probabilius esse quod
sic; saltem si Dominus uvae, lanae dcc. agat contra Sergium ad hune finem. Ratio est , quia quando Sergius fecit ex uva vinum, ex Iana pannum dic. optime sciebat, sive uvam, sive lanam, non esse suam, hed alterius. quem verisimiliter credere poterat esse etiam invitum, quod ipse inde faceret vinum, dc pannum, ae optaret rei sibi ablatae restitutionem. Iam vero quando quis mutat in aliud rem alienam, sciens esse aIienam, per hujusmodi specificationem non transfertur rei dominium in specificantem, sed remanet penes miorem Dominum; cui proinde, non C 2 obstan-
39쪽
obstante speeificatione , reddenda est. Textus est clarus In I. 11. g. eωbibendum, ubi dicitur, Multum, di oleum esse meum, quod fit eκtivis, aut olivis meis ab illo, qui sciat illa esse mea ; quia cnota bene
si faetet seiens νem esse meam , censetur mihi donare operam suam. En quod res dicitur manere prioris Domini, di quod specificator censeatur illi donare operam tuam. Ergo priori Domino, Auem ad hune sinem agenti sive vinum, sive pannuli a Sergio. in casu restitui debent. Neque opponas legem Adeo quidem f. de Acquir. rem Domin. ubi verius dicitur nostrum assertum , quandis species se Verti, hoe est, denuo redire potest ad priorem statum; secus vero quando e contra, ut in easu nostro in quo propterea specificans, ju ta eamdem legem, evadit Dominus adeoque sussicit quod priori Domino restituat Valorem, secundum aestimationem. Ne opponas, inqua mi id enim Valet quando specificatio facta est bona fide, ut recte ibidem adVertiI Glossa V. suo nomine, eui & ego subteriberem in casu praesenti, si Sergius uvam in vinum, di lanam in pannum bona fide convertisset. Ast hic, res e contrario se habuit; Ser gius namque & uvam, & lanam abstulit mala fide; primam in vinum ae secundam in pannum mala pariter fide convertit, cum probe noverit, se convertere in aliud rem furatam, & Dominum talis rei verisimilius malle restitutionem suae rei, quam quod ab ipso pro se converteretur in aliud. Ergo non ista leκ Adeo, sed illa prior in easu locum habet, juxta quam propterea Vinum, re Panuus Domino uvae & lanae ablatas, eo saltem agente ad hunc finem, dari debent. 'CAS. II. Plures eodem loco, δέ tempore Sempronio grave damnum stienter intulerunt per minuta furta, ab unoquoque eorum ita divisim commissa, ut nunus alium juverit, nec in caula fuerit, ut alius com
in an mortaliter quilibet eorum peccaverit, & sub mortali restituere teneatur
Ri . neg. quoad utramque partem. Ratio est, quia In rigore quilibet intulit damnum nullam habens conjunctionem eum damnis illatis ab aliis; solumque ii omnes habuere simultatem loci, ac temporis, nul- Io modo in casu influentem sive in alios, sive in damnum ab istis ill tum ; & sic quilibet venialiter tantum peccavit; ideoque sub veniali ad meram resectionem damni, a se respective illati, tenetur. Nec refert scientia de damnis eodem loco, . de tempore illatis ab aliis; cum enim
haec de se nec conspirationem inducat inter fures, nec furtum unius fa-eiat esse partem furti alterius, sed quilibet disparate suam fecerit levem actionem furtivam, & hane praecise intenderit; hinc fit, quod quilibet
peceavit, ac habet onus restitutionis, secundum quod ipse abstulit: quod proinde cum fit quid leve, i leve etiam peccatum, & onus restitutionis consimile induxit . Nec quis reponat, data hac sententia secuturuta hoc ablurdum , quod nempe s aliquis modo praedicto bonis omnibus a pluribus despoliaret up, nemo teneretur sub mortali illum reintegrare. Nego enim cum P. Cuniliati de Restit. in partic. c p. s. f. I. num. 6. , idiore absurdum in tali casu, ac dico, rem ita se revera habituram per accidens. Absurdum sequi videtur potius in opposita sententia, nimirum, quod qui absque ulla conspiratione cum alio intendit ictu e tantummodo auferre, ac revera leve tantum abstulit, reus sit peccati morta--s , & lub mortali. teneatur restituere, sicut qui cum pluribus conspiravit ad auferendam, cum itidem abstulit notabilem quantitatem. Vide
40쪽
CAS. Iss. Data est res duobus in emphyleusiri, quorum unus conmulto poli mortuus est, . Q. an ista emphyleusis accrescat superstiti. . Reip. neg. cum Rosignoto de Emphyt. Praenot. IO. num. 3. ni specialiter suerit aliter conventum, Rationem quam plures desumunt ex L Si mihi
ρη Titi. 1. de Verb. Oblig. qus dicit: Si mihi, is Titio, cujus in potestate non sim , stipular decem, non tota decem , sed Iola quinque mihi de-heηtur. Ubi Glossa, Bartolus, aliique notant, jus accrescendi locum non habere in Contractibus, cujusmodi est propositus in casu;. bene vero in ultimis Voluntatibus. Quoniam vero isthaec assertio suis non caret exce ptionibus, immo & oppositionibus, ut videre est apud Baldum ibid. aliosque; ideo responsionem probo hac alia ratione: Ut emphyleusis ae- crescat superistiti, necessario requiritur quod hujusmodi accretio subsequatur, vel ex natura talis Contractus, Vel ex pacto, aut de consensu utriusque partis contrahentium; ooncedens namque aliqua in emphyleusim , de jure ad id trahi nequit invitus..Atqui dicta accretio non subsequitur ex natura Contractus, prout Omnes fatentur; neque eA pacto, uti supponitur; neque ex mutuo ipsorum contrahentium consensu , cum hic quando aliud non eκ primitur ex parte concedentis in emphyleusim potius sit quod mortuo uno e X emphyleutis, portio de iuncti.ad se revertatur habentem jus proprietatis, di non accrescat alteri emphyleutae: Et ipsi accipientes in emphyleusina directe non intendant acquirere, & lucrari alteri socio, bene vero sibi , ac posteris suis: Ergo &c. Hinc, si emphyleusis concessa fuerit pro Patre re Filiis, mortuo Patrς res emphyleutica tota quidem regulariter transit ad Filios, eo quia intelligitur conventa,& facta pro illius stirpe ac genere, ob naturalem inter ipsos conjunctio-uem ; immo etiam mortuo uno ex duobus Filiis, tota transit ad superstitem , eo quia stirps , ac genus salvatur in uno. At concessa duobus, vel pluribus extranee ac disparate se habentibus, res ita se non habet, si aliter non fuerit expressum dc conventum, Ob rationam allatam; ac Propherea uno mortuo, emphyleusis superstiti non acerescit ..
CAS. I. Illus mutuo accepit centum scuta in moneta aurea ; nunci vero, i cum solutionis tempuS advenerit, vult restituere in
. an licite hoe faciatὶ Resp. cum dist. Vel fuit conventum de qualitate monetarum, in quis 'sollitionis tempore debereti fieri restitutio: Vel non fuit conventum. Sinon; dico, Titium, saltem in nostra Italia, & quando id incommodum non sit mutuanti, utique posse id licite sacere. Ratio est, quia leges, statuentes quod restituatur pecunia ejusdem generis, speciei, uti est lex Cum quod 1'. s cert. petat. leκ 8o. g. ide solui. , Per consuetudinem in
contrarium in nostra Italia suerunt abrogatae, ut facilius inter homines habeatur commercium , innumeraeque evitentur lites, ut passim monent DD. ususque invaluit, ut per quamcumque speciem Monetae cur rentis di platealis mutuum restitui possit , dummodo tot restituantur quot requiruntur ad adaequandam summam acceptam. ι & m ne tae, quae mutuatori restituuntur, eidem damno , aut incommodo non sint; sic enim servatur aequalitas i liter. datum & acceptum , ac locum habet justitia commutativa. Hinc si Titius aereas monetas restituendo ita se gerat, az