장음표시 사용
121쪽
E, quod etiam de tormentorum globis explosis intellite, non est qui hactenus obseruaries est autem subdupla verticalis A , quare punctum D vel E iusto sublimius est,in quaecumque ab ingeniosis dicta
mendari possunt. Suntdcalia quae
recta perueniax,cum eo tempore quo percurrit lineam O P centum hexapodum, o pedes versus terra centrum descendere debeat, si motus norizontalis violenti naturalem motum non impediat, ut in vacuo, vel medio non impediente multi existimant. Licet enim id partim explicari possit ex linearum diuersitate, quae reperitur in tormentis, nempe linea Στ, quae tormenti latus ex ternum sequitur, inea, quam Vocant animae, Z, quae per axem caui MN transit, cui latus praedictum minime parallelum est;quod
nempe pilam , vel H ad L collineans ascendat ad lineam later lena LL, vel punctum S ad Z pergens ascendat ad punctum X lineae lateralis RY; aliud tamen addendum est , uti praedicta non ampliti vera sint ubi oculus sagittaris, non per lineam IL, vel R X, sed per lineam O, vel , collimat tunc enim non antlim des cendit globus K, quantum descenderet in aere sibi relictus.
Adde aquam ex lumine ad honZontalem alientem accommod to non tantum descendere, quantum sibi relicta descederet, constar Cnim
122쪽
enim experie istia, de qua superius, salientem horizohtale opedum, quae duobus secundis durat, nequidem pedes descendere, cum lux . ta aeque grauium legem q8, vel ad minimum ob acris aquam frangen iis relistentiam, o pedes descendere debeat cuius legis infractae
ratio in Acontismologicis explicabitur
MONITUM. De salientibus eiusdem tubi concauam parabolici conoidis superficiem tangentibus
P Lurima hic adderem desilientibus,si figuri incisae non deessent,
quibus lectores subleuentur: verbi gratia mediam salientem longitudine duplam esse verticalis,altitudine vero subdupum. Cum verticalis est pars quarta parametri, omnes alias salientes inter verticalem dc horizontalem interceptas gngere concauam conoidi Sp.uabolici superficiem, cuius focus est in medio alientium iam me; quod a clarissimo Toricello iam obteruatum didici sed de his ram stola dedicatoria, vel praefatione adiectorem, quam in Acontismo logia fusius. R eliqua quae vel ad fluviorum cursam , vel ad Mauigationem ad pondus aquae pertiuent, ubi de Pneumaticis actum citerit, asteres
PROPOSITIO XXVIII. Salientium ex fontibus pneumaticis longitudinem Inuicem, sium tuborum silientibus
comparare. Sto sons pneumaticus, siue spiritalis , P.M. S,T, qui cum sphaericus sit aliam quamcumque figuram habere uotest 5 quem ne maticum appellamus, quod acris benefici, qui subit elateri vices, sua in aquam pera lumen tubuli adiectitisR expellat, Ma T ad V mittat. Hic autem tubulus in omnem partem volubilis intelligatur, uti fieri solet in addititiis fontium artiricialium tubulis, qui genui uobiri
123쪽
Duobus vero modis aer in hunc sontem imici potest, . vel enim usui patiar instrumentum Ctesibicum, quale est noΚh, quod postea sutilis explicabit iri quo perori talum immiti
stringat, vi tanto quam antea loci minus contineat, quo maior aquae quantitas inlicitur Vel prius Immittitur aquae in
sphaeram praediciari , quam ab M vique ad Pvel N O repleat, deinde syringis . operae sinpellitur in eundem sontem, qui postea vehementer aquam
expellat,dc pertubulum RT ij ciat, statim atque vertibulum S re
Porro non solum verticaliter, sed etiam horizontaliter M ad quem uis angulum aqua salit pro varia tubuli ad quascumque partes flexione Tres tamen duntaxat salientes, ut factum est intubis, metiemur, quae hanc inter se rationem obseruant, ut cum verticalis fueriti 3 pedum, horiZontalis e lumine Tad rectos angulos inflexo,&sesquipede super horizontem erecto sit i pedum media ver 3 o. pedum, quanquam alterius fontis salientes fuerint, horizontalis qui dem et aut lipedum media et , verticalis 8, vel 9 cuius fontis erectio super horizontem quadruplo major non habuit duplam a. lientem horagonialem, sed i pedum duntaxat praecedere autem luminis eleuatio fuit unius pedis foramen Suel blineae. Alterius fontis saliens norigontalis is pedum semirectus as, ver tiolis q. apparuit, luminis pedes super horizontem erecti diame
Vbi plura sunt quae requiranteetamen verbi gratia, cuiu altatu-
124쪽
dinis tubus esse debeat ut suas alientes praedictis aequales habeat;
deinde num illae eruent eandem ac istae rationem. Tertio, quantum uallaci possint sontes artificiales, hoc est quanta possit in eos immitti quantitas acris Quarib,num salientes eadem ratione crescant,
qua praedicti accis immissae quantitates. Quod ad primum attinet, si supponamus sontis praedicti filientem horizontalem esse pedum i , qualis foret si spiritu tantisper consertiore inflaretur dico tubum, cuius lumen sesquipede horizonti
superextet,6 pedes altum fore qui alientem horirontalem 6 dum habeat enimuero tubi sunt, ut antea dies usu, in ratione duplicata alientium liotarontalium sed tubi pedalis cuius lumen sesqui-p.dem horizonti uperextat. aliens horizontalis bipedalis est ad salientem 6 pedum ut 1 ad 8. ratio duplicata Dad i est ratiora ad I tubus igitur salientem 16 pedum emissurus 16 pedes alius erit. Hinc autem facile concludetur qualis esse debeat altitudinis tubus salientes suas in ratione data cum tontis salientibus habiturus quod hic intelligi debet cum exceptionibus antea explicatis.
Secunda dilticultas maior est, cuna istae salientes fontis pneumati 'ci,&tubi non eandem inter se rationem seruare videantur si praedictam obseruationem discutiamus; iubi nempe pedes alti vel saliciis verticalis erit 3 pedum, id est iubi , uti sim rubo quadrupedah vel ad minimum 3 pedum, si tanta fuerit aetas obsistentia, auxi pedes verticalis altitudini detrahari cum sontis saliens verti calis sit cluntaxat pedum 8, vel ob consertiorem acrem dio. Quod ad salientem mediam spectat, quae in i csquipedali super horizontem altitudine dupla reperitur horizontalis, salientium mediae, e . lnori'. rontalis rationem paulo melius obseruat, est enim ubi quadrupedalis sesquipedem ori Ionii super tantus mecha saliens pedum 3t,norizontalis ver pedum. Sed cum illud discrimen in aliquam causam refundi debeat, fonti spiritali peculiarem , proprio loco discu
Tertia litricultas pertinet ad acris condensationem, quanta videlicet est e pollit de qua postmodum axemus. Quarta denique com- Iarauius est aeri Naacubus, aliisque laterijs, quorum vires intendi, xenaittique possunt, triaeque imiliter locum alium postulant, ex quἰo hisce difficultatibia, lacIS nat.
125쪽
ALio fonte salientes expertus, cuius lumen F lineae pedem ho inronti superextans, norizontalis aliens et pedum, media 16 deverticalis ferceto apparuit;cuius rubi lumen 27 pedes erectum a bentem horizontalem ad O pedes, mediam vero ad semisit.
PROPOSITI XXIX. eris rarefacti , atque condensati quantitatem, pondus f vires , ac instrumcnta huic cognitioni semulentia explicare.
QVantitas aeris condensati facile reperiri potest beneficio fontis pneumatici PMO, qui, Verbi gratia, cubicum pedem contineat, si enim bespedis cubici, hoc est aequae digiti 181-hin illud
latur, quantitas. aeris condensati, erit digitoria cubicorum ni se triens pedis cubici tam ex vasis,quam ex aquae
quantitate semper innotescet ac- in codensati qualitas , atque adeo co tensationis magnitudo. . Sit enim rursus acrin
O coactus, sit oue locus iste quem solum occupat, pars totius concaui duodecima gradus istius condensationis poterit duodecimus appellari, quod in duodecinum
126쪽
illius quod prius implebat, spati partem constringatur; S ita deca
Quantitatem vero absolutam adris ex situ quem absque violentia tenet,non e condensato,vel rarefacto sumendam csse vix est qui dii bitet, nisi qui putat quodlibet peraeque rei cuiquam proprium, aut violentum este, cum haec natura videatur esse corporum quod hac vel illa ratione moueantur, ad eout non sit aquae, quod riuat, magis
naturale,quam ut in glaciem concrescat.
Vt ut sit, pondus acris aggredior quamuis multi credant nulli, sillum esse ponderis , sed potius leuem non solum comparate, sed etiam in absolute. Vt igitur illius pondus exploretur, esto vas meum X, quod Eolo pilam vulgo dicunt, cuius osculum L latitudii emunius capilli habeat Impositum vas X super prunis, seu carbonibus accensis incalescat,&nat candens,lanei quem lancis impositum fiat in aequilibrio cum alterius lancis antisa comate,quamdiu candescit climque refriguerit, ad que pristinum statum redierit, iterum rc ducatur ad aequilibrium, quod enim antis acomati praedicto fuerit addendum, erit pondus acris ex 2Eolopila prius expuli per osculum T , qui frigoris aduentu, vel reditu in Eolopilam regressus est. Ita vero sch.ibuit. Ceometris praesentibus,3 adiuuantibus, haec obseruatio Bilanx, quae dimidio grani perdebat aequilibrium, docuit Eolopila satis calefactae, propemodum candentis, omnique humore destitutae, pondus esse unciarum quatuor, drachmarum sex, 5c granorum quindecim refrias cratae vero S ad naturalem temperiem rcstitutae pondus praecedet te pondere minus esse .granis ad minimum. Vnde prsino concludendum acrem csse grauem cuius grauitatem vicum aquae grauitate conseramus. Eolopila iterum eo quo prius modo calefacta, ea deni que lance explorata,eiusdem ac antea ponderis inuenta est, illico rostrum illius ye in aquam immersum donec ad piistinum frigus rediret,aquae suxit uncias nouem, drachmas tres, de grana viginti qui que quod quae pondus cum eundem locum occuparit, quem prius a Crvicaloris expulsus implebat, certum est sc cundo illum aerem esse ad aequalem aquae molem, in pondere ad 376. Pluribus quidem aliis obseruationibus idem tentavi, verbi gratia vitreisAEolopilis sed cum illa vasa vitrea non excederent pil. palma xia magnitudinem,& interpondcrandiam citius quam par et tessti. griissent, aliaque incommoda nobis occurrerint, illis minus fidimus,
M vas aeneum vel argenteum aut aurcum antoponimus, cum praese
eam huic nostrae obseruationi consciuel repetit Maliacxperimenta fa-
127쪽
ueant, de quibus in obi vationibus harmonicis su se dictum est.
Cum enim in cirroriam reuocassem quae circa velocitates circulorum aeris de qi contingunt, vidclicet radium circulorum aqua perculsa ad radium circulorum aeris etiam percussi esse ut taxi 38 , de in praesenti obseruatione pondus aeris potius a nobis mi nutum quam auctum, dii feratque solummodo b numerus 38 a numero i316, limque nata uni a Xat quinquagesima septima parte in huiuscemodi dissicillimis obseruationibus aberratur, satis cxactor credi possint, absque ullo periculo statuere possiamus aqua grauitatem ad aeris eius d in malis grauitatem non esse minorem quam 3 oo adi,&ideoqitantitatem acris cile ad aqua quantitatem acri aequipon-dcrantem ut i 3oo ad I.
Supersunt acris vircs inuestigandae, quas acquirit condensatione vel rarefactione. Cum autem niui cuiusque rei vis expendi soleat penes et Tectus coque maior censeatur ei sectus quo suerit illustrior, a liens ex fonte spiritali per lumena demonstrat eam esse vim aeris in hoc vase condensati, qua foret tubi a pedes alti, cuius nempe salicias verticalis esset 8 pedum. in anquam si saliens hori Zontalis spectetur, ex lumine horizonti sesqua pedem superextant: quale suppono sontis pneumatici lumen, de quo prop. prae c. quaeli I pedum vis actas maior cilia concludetur, cum enim tubi pedalis saliens horizontalis ex lumine sesquipedem horizonti superextante bipedalis sit, non tribuet salientem horizontalem impediim tubus , nisi ope dum fuerit. Hoc autem yirium aerearum di crinacia a saliente verticali, de horizontali desumptum nouam diis cultatem parit in alterum locum re ij ciendam. Porro vim illam conseramus cum aquar premone, qua cum intu-bo 4 pediim tanta sit quantum est illius pondus super lumen, quod sit, exempli causa, lineare, constat ex calculo cylindrum aqua linearum .pedes longum non aequare pondus 6 digitorum cubicorum: constat etiam aliunde vim illam, qua pellitur aqua in sontem ada rem condensandum , longe maiorem esse pondere unciarum uncias drachmae, quod digitis cubicis aequale est, vis enim brachij tota sua vi prementis aquam impellentis ad minimum a libris respondei videtur sed decem libras sumamus, quantum amabo, distant a cunctis Θ Qt e sane diis cilem virium aeris condensati cum viribus pressionis aquear comparationem reddunt, cum illarum effectus tantopcre discrepentesquod sorte procedit a causarum heterogeneitate; cur enim si fuerint homogenes saliens horizontalis tuborum non est maior horizontali sontium in eadem ratione, qua saliens v -
128쪽
ticalis tuborum maior est verticali sontium Iam vero describamus instrumenta quibus aer raretit, vel condensatur, quae sunt, praeter sontem PD, primo Thermo scopium ut gare BA, ita nuncupatum quod illius ope possimus agnoscere quanto sit aeris temperamentum una, quam altera vice calidius, frigidius ve cuius haec est constructio. Vitrarius tubulum concauum, hoc stcylindrum format, cuius chimque longitudinis, cui duas sphaerulas conuertit, minorem in serius, quae foramen exiguum habeat iuxta
punctum C, maiorci vero superius, quae tanto commodior, quan to maior.
Liquor autem aliquis rubetis, vel caeruleus, aut cuiusuis alterius coloris indluditur in minore sphaerula B,ut cum vi frigoris versus maiorem sphaeram Apergit, videatur, noteturque quo gradibus ascenderit iuxta gradus in dextra parte notatos; vel quot gradibus acrex Aversus B descenderit, iuxta gradus sinistrae parti adscriptos qui gradus scribi debent super ligno polito, cui thermόstopium A B innitatur. Iudicium ergo fieri solet de acris externi temperie, iuxta gradus illos, nempe tot esse gradus caloris, quo gradus aer ex A versus B descenderit, totque gradus frigoris quot liquo a B versus A sphaeram maiorem ascenderit. Nam actis externi mutatio, scu cmperies causa est descensu acris interni, Mascensus liquoris. Quanquam merito Obitari potest num pari gradu rigoris ac inclusus pari semper gradu condensationis assiciatur, hoc est, an frigore inci gradus aequales diuiso si primus gradus frigoris adrem a B ad dextram i , secundus etiam gradus frigoris acrem ad et tertii ad , &c impellat an potius co difficilius cogatur ad ascendendum de ad condensationem,quo magis ad A contenderit, ut in arcus tensione contingit qui facilius initio quam in progressu cedere idcturi qua de re postea. ὶ Quod in aeris condensatione fatendum est, ut constat ex embolis quibus folles vesicae, fontes spiritales, des clopeti pia eumatici solent inflari quandoquidem emboli circa rinem flationis paulo vehementioris ira repelluntur ab acre vixit eos possis impellere, quodvis maior deinceps requiratur ad nouos gradus condensationis inferendo
Thermoscopium vero supplebit in uersa lagena L H cuius collumina quam immerium oste lest aquam versus iri tanto magis ascendere,quantis magis urgebat frigus &viceversa tanto magis acrem, caquam descendere quant Asphaerula magis incalescet.
Est etiam aliud instrumentum Dir, quod explicandum est. Sic
129쪽
cur κν vas aliquod puta dolium in inferiori parte inpertum, in aquam ri immersum, quod possit ab I versus; instar rivi lue
re ut continuo de locum aquae et ' luenti ex tubo, vel fluuio εα in infundibulum, x, cuius collum, Vel extremum osculum uaquam subiectam non debet tangere,Vt ac inter ab aQua zo interceptus ad compulsus, per orificium, cum aqua ingrecitens, ab ae per tubulum est fugiat,ac in spatio Q quod sit cubiculum refrigeran dum, vel fornax ferro,aeri, argento. aliis fundendis metallis destinata ventum ingentem inciret,qui maximorum sollium in officinis monetariis turpatorum vento minime cedat. Iam vero prosequamur varios istorum strumentorum usus, quae
possiit quispiam ad tua commoda derivare.
PROPOSITIO XXX. organorum quibus aer condensatur, vel rarefit tam medicos, quam alios sus indicare.
CVm ex artibus nihil expectari debere videatur utilius quam ut morbis dinficillimis remedium adhibeatur, quos inter censetur acerrimus qui liberum oti usum impedit, quod a pe nimis cij ci nequit huic morbo mihi videtur Eolopilis ta succurri posse si nempe
collum Eolopiis Y amplectatur catheterem, seu tubulum ita ignem imii nisum. Sit enim verbi gratia, vesica X urinam habens usque adimeam uec sitque tubulus argenteus cui si collum olopilae desca ratione adaptetur, ut aer externus in orificia et cir ingredi nequeat; deinde ubi j ciantur prunariasii , quod sit tantae capacitatis, ut totam urinam X contulere pollit, illam penitus exhauriet, idque vel paulatim, si nempe ac pedetentim incalescat vel breuitsimo tem pore,d cum impetu, si promptius AEolopila Y igniatur. 1io remedio toties quis uti poterit, quoties me laborabit me
que miri aruit ardor aut colli dis calor nocebit, si catheter fueriti ut o ongior: ea collum des adeo longum sit ut sphaera cin no sit cubiculo, d a ger in alio, vel alser aut aliud quodlibet diaphra grum intervi Eolopilam collocetur. Porro ignita eccandens Eolopila tanto poterit impetu suggere, rnon solum extremam urinae guttulam, sed etiam plurimas arenulas,
lapitulos educat, quibus aeger subleuetur. Scio quidem nullii id fore kemedium cum nullum foramen superest quo transeat urina, ob par-
130쪽
tium carnosarum quae nimis excreuere,impedimentum sed ubi tantulus fuerit aditus, res succedet. Similem etiam usum habere potest Ctesibi cum organum p no , quo trahitur aqua h, si enim praedictus argenteus tubulus in rinam ma mersus adhibeatur assam ι, gi emboli ascensus in mi urinam , in locum, i, quem occupabat, educet, ne locus ille gi, quem corpus emboli in m tracti relinquit, vacuus existat. Denique Thermo scopium H L hic etiam locum habere potest,tubulus enim Hi urinam educet ex velica, si sphaera concaua, quae sit argentea, vel vitrea, naue glacie, vel alio modo retrigeretur licet enim non pollit ea ratione tanta copia, tam cito ac Tolopilis educi, potest tamen illud tot repeti vicibus ut urina penitus attrahatur. Ad quae organa humorum eductiva cucuroitulas reterre licet, qui bus post scalpuricionem, aut scarificationem chirurgus languinem ducit,ne cum a accensa candela rarefactus in pristinum statum redierit, spatium aliquod sub cucurbitulis pelli adnaerentibus vacuum remaneat. Ex dictis vero facile medici poterunt CX cogitare quom Odo succurrere possint hydropicis Eolo pilae quarum secundus usus pro edente prop. explicatus est, qui ncmpe consistit in pondcreta proportione reperienda tam acri, quam a lux; cum enim aer sit ad aquam ut i adi 3z , ad plumbum erat ut 1 ad
I 8zo, siquidem plumbum sit ad
aquam ut II ad . Tertius sus sit cubiculorum in aestate refri Ierici, atque ventilat IO, quae satis intelligitur ex aqua et,
aerem in cubiculum, impellente. Quod etiam fieri potest Eolo Pilis, quorum oscula et cubiculi foraminulis applicata ventum in