장음표시 사용
131쪽
cubiculo sed ratiorem .calidiorem excitabunt, cum ex aere Molopilis incluso, de vi caloris expulso generctu i sed nequit perpetuus , nisi continuo igni an tur iret inglia rur,ventum oppe calidum impellunt ignitione, de frigidum attrahunt desproduc ut ealoris extinctio .
ne adeo ut in eodem cubiculo,e dem tem flore calidus, frigidus .
ventus spirare dc cuiuis parti cubiculi possit appli
Quartus usus aquae in altum tollendar, vel omnem paricinii magna expellendo destinatur,vii fit in sonte artincialim N O, de quo prilis dictum est , in sphonibus, quos vulgo
feringue appellamus, qualis est no m. Quintus ad excitandum ignem tilis, cum enim Eolopila prius ignitae suxerunt aquam, si denuo prunis, vel alio modo incalescant, donec aqua vehementissime bulliat, tanto salit impetu e et osculo, Vt in vaporem tenuissimum, de aeri similem exiens Ventum ingentem cum magno fragore seneret,quo non solum titiones flammam concipiant, sed etiam aut terebro perforentur. Vnde sextum usurn in aegrorum solatium derivare possumus, quos thermarnm aquis calidis e sub imi super cutem cadentibus sanari putandi, Eolopilae si quidem hoc munere fui Sentur, tutis poros reserando, livorem objructionem c contusionem curare, vel saltem
mitigare poterunt. Alios usus,quos studiosus inuenire poterit omitto, quales sunt qui pyrium puluerem supplent, eo Mulantur de quibus prop. sequent.
132쪽
PROPOSITIO XXXI. Miae tantumdem rarefieri quantum condensari post, sua ratione condensetur vel rarefiat inquirere.
Constat acrem ita rarefieri Eolopilis ignitis , t septuagesima
pars acris prius inclusi,&nondum rarefacti Eolopilas impleat: cum enim Eolopila, qua sum usus .aqua tredechn uncias m sesqui- drachmam contineat,ignita 3 uncias suggit, totus igitur aer ignitus,& Eolopilam candentem implens, ad pristinum naturalem statum redactus eam untaxat vasis partem occupat, quae sesquidrachmaeaqim debetur, hoc est parti totius vasis septuagesimae, neglecta sta'
Haec autem raritas omnium maxima videtur quam vasa nostra sustinere pollini absque fusione, liquelaent enim si quis ignem pertirnaciorem urgeat. Quod ad condensationem attinet, quanquam aliqui cre8unt non poste nisi ad tertiam pati; quod naturaliter occupat, partem redib/, qtiod videant aquam in vas infusam tres heminas continen , non rit perare duas heminas ob aerem intus ranciatam , certum est tamen magis condensari posse. Docet enim experientia in fistulas illas inspiratas,qua pulueris pyri vim aemulantur, pondus sexaginta granorum aeris impelli, illa cauitate,quae uncias aquae octo, hoc est semi- sextarium Pariliensem complectitur, ita concludi,ut maior etiam aeris quantitas possit adhuc insci. Cum igitur ir Eolopila praecedentis sit inuentus ad minimum pondo granorum vel ad summum , quae decies inco continentur, sitque concauum Eolopilae ad mihimum concaui fistulae sesquialterum calculis subductis ad in fistula tormentaria, vel clopeto spiritali condensatus decies Folopilam impleret, vel quindecies fi-stialam absque condensatione, hocist in statu natur&li. Itaque concludi potest acrem ad spatium quindecuplo minus in sc lopeiopneumatico cogi idque sola vi manus spiritali siphone utentis; quaevis cum quadruplari possit in ac in spatium praecedentis subquadruplum coarctetur,erit fere condensatio tanta, cluanta rare. factio praecedens quanquam insurgit noua diis cultas, de qua postmodum an quadrupla vis susticiat ad quadruplam condeuiationen
133쪽
inserendam donum aer sit tantae condensationis capax. Innotescet autem numine tantundem condensatus sit, si vas in
quod mittactur aequale sit praecedenti Eolopilae, desit illius aeris pondus septuagecuplum 6 granorum,hoc est qr granorum,nam to rus aer Eolopila conclusus absque condensatione, 6 granorum supponitur.
Constat vero lineas aeris cubica 361 hoc est paulo plusquam
tres digitos acris cubicos, esse pondo unius grani, cum aquae lineae cubica necessariae sint ut grano arquiponderent quocirca lineae cubicar acris pondus est grani. Cumque sint in aquae libra seu
granis ris, digiti cubici 13 hoc est sereset, aeris libra complectetur digitos cubicos o I 1, 3, hoc est fereri pedes cubicos. Qua vero ratione condensatio fieri possit explicatu dissicillimum cum enim aer fontem MI inpleat , vel Thermoscopium
B A dcibiolam LI ,scque corpora penetrare nequeant, cum una pars aeris non pollit esse ubi est pars aquae, aut alia pars acris, qui tamen fit vi plures quam antea partes aeris fontem praedictum ingrediantur , ex quo nihil interim exire videatur Cogit enim nos obseruatio fateri sextuplo maiorem acris quantitatem in fontem gredi, vel quod idem est, totum acrem, qui prius totam cauitatem MPNRVOM implebat in spatium, seu locum N RO coarctari. Neque faciunt fatis, o dicunt hanc esse quantitatis, vel corporum naturam ut possint esse sub maiori, vel minori extensione, cum inquiramus modum quo fieri possit istud veluti naturae miraculum. Qua difficultate motus spiritalium autor Hyeron plurima vacuola per omnia corpora disseminari credidit hac in parte Democritum aemulatus in qua per compressionem coguntur partes, quae, Vbi violentia desierit ad pristinum locum redeant. Quod ex vase labiis,
adhaerente post suctionem acris confiia nat carnem enim attrahit ut locus exinanitus repleatur.
Hinc pars Phamomenam iunxima explicari posse videtur admis si quibusdam spatiolis nullo corpore repletis inter partes acris,
quae crescant in rarefactione,decrescant in condensatione. Hac enim ratione solarium radiorum transitus per vitrum, aquam, alia dia- phana, vini Scaquae mixtio. Virtutum corporearum communicatio facile concipiuntur. Sed cum ac in locum sextuplo quam antea minorem coarctetur , deberent esse quaelibet vacuola cuiuslibet partis acreae sextupla: δ in rarefactione ad minimum duodecupla; quapropter essent potius coaccruata quam disseminata vacua. Sed eque explicant quomodo vacua solito maiora in rarefactione, de
134쪽
snanti aut minora facta per condensationem crescant iterum, qua nam enim elateria cogunt aerem ad sui restitutionem it enim facile dicitur hanc me naturam acris ut se recipiat, tam a rarefactione, quam calore, in statum naturalem ita dissicillime potest intelligi qua ratione sat illud viderint qui sibi satisfacere volunt num aliqua materia subtilior aere necessaria sit vel sufficiens, qua in vasa rarefactuma ei concludentia subingrediatur,aut ex i)idem in condensatione saltat , vel necessarius sit maior motus in quem condensatio referatur ut quo velocior fuerit partium acris motus internus,eb densor, vel Jurior appareat.'
S ueti neumatici constructioncm ires s stimexplicare. illius ope pondus aeris
inuenire. Esto bis baculus concauus cuius basis S UT vel Tias eos diameter pollicis, seu digiti unius,aut cuiuslibet magnitu' dinis, in quo sit sciopeius siue fistula spiritalis
B G D GE A , quam licet . vocare nil enim refert an sit vetus aut recens in
Huius autem constructio satis exhεcsgura poterit intelligi, si concauum EFG undique clausum intelligatur, cui duo tubuli concaui B Cima ita inserantur, vi nulla rimula
fugam aetate Ittat. Totum vero corpus cum tubulis aeneum
esse debet, ne si ligneum esset,aer condensatus per poros euaderet sunt etiam tubuli AED , BG ita.compaginandi ut Integra machina unicum corpus continuum esse Videatur: qua constructa cauum DF Κope Pyringis cuius o B inseratur extremo N, idque cochleatim, seu per piras aer in- ij ciendus est, qui cum per orificium C incarium DF ingressus erit &variis emboli R P motibus fistula adeo inflata seu tensa fuerit,ut copiosiorem acrem recuset Alopeius in fi ir. V iij
135쪽
Alsarium seu plasmation, quo C orificium clauditur, ex parte Daperitur, ut aerem immissium cauitas FK retineat quippe qui rea pellit astarium C, quod exsortius claudi orii latum C, quo maior aeris quantitas intrusa fuerit. Ad fistulam ATD conclusus. condensatus vicem laterqprccstat, cum enim aperitur assiarium in D positum , quo tubulus D A claudebatur, aer inclusus vi magna cum fragore foras erumpit, & pilam obuiam plumbeam aut alterius materiae, inget velocitate pellit,& per lumen Aexpellit, vel pilae loco sagittam, qualis est M. Hac igitur praeposita sclopeci neumatici co- struct ne, vim de usum illius oreuiter explicabimus postquam syringis ad inflanduinoecestariae constructio declarata fuerit. Fiat igitur tubus, seu modiolus O P ex
aere concauus,qui solet ex lamina plana aerea crassiti ei unius linea tu cylindrum concauum versa fieri quanquam cylinarus aeneas solidus terebra pollit excanari ad illas conglutinationes, seu ferruminationes vitanda, qua syringemistinus firmam de durabilem efficiunt. Q Et tamen sit ab artifice perito luti ne ar 'ente a compaginentur , pilius lamina robur adaequare , vel etiam superare pote
Modulo N O constructo, cuius tubulus N Phelices habeat conuexas quae interioris tubuli Bielicibus concauis internis adaptentur,o colV uant,embolus P paratur, per cuius manubrium ferreum II trans uermi aguntur, e inuoluuntur duo crassiores cylin dri I ex corio, de linteis superpositis compossiti, ut inter duos illos cylindros oleo vel aqua madidos aer exterior per osculum intra ctu S, e lirier c P terceptus motu manubri concitato per cylindri P foramina, in rubum tubulo B cochleatim insertum,icx eo in sciopcti concauun GF iniiciatur,donec motus emboli tamdiu cpctitus fuerit, ut vi manus puncti applicata manubrium dein- eops impclli nequeat. Brachiorum tamen robori vectis adhiberi potest, qui manubrio vim maiorem afferens s clopeiumpneumaticii magii in fiet, ut cauum Κmaiorem acris quantitatem excipiat Solet autem manibus compre
hendi cylindros, seu baculus M T, dum in puncto Rhinc inde pedibus
136쪽
mahubrium premitur, Haer conscrtior in tubulum BG syringi, Pinsertum impcllatur. Porro cum clopctus acre satis oneratus,icorio T contectus fuerit, quod possis vaginam, vel thecam appellare, collimabitur,tubulo D M in scopum directio, di 'itoque elaterem in puncto Hiellen te qui assarium apcriat; pilan quidelm,vel sagitta icro A imposta,vi interius astarium tangens expelletur, scopum attinget, atque adeo vires selopeti ex percustionis magnitudine concludentur.
Quidni pares asserantur sclopeti pyrio puluere viciatis viribus si parsuerit utriusque pila ab eodem spatio ri in aequali super horizontem crectione percussi, Est igitur primarius clopeii neumatici sus
ingens percussio , quam saepenumero tantam Xpcrtus sum, ut a rohexapedis plumbeus globus explosus, lapidem offendens in laminam satis tenvcm conuersus sit. Secundus usus in acris tam condensatione, quam grauitate cognoscenda consistit grauitate quidem , si postquam sciopeti nondum in
fati pondus exaetis bilancibus exploratum cst Lia latus iisdem pondc-rctur,pondus enim priori additum grauitatem acris exhibcbit. Obseruationem amo factam accipe. Sitque'sclopcti, quo sum sus GF cauum semi sextarium Paris classem, hoc est octo aquae uncias continens, veli sere digitos cubicos. Cumque selibra a 3o granis constet,&6o grana, cuius ad minimum ponderis aer deprehensus est, dabat enim bilan 67 granan contiueantur trice se octies in 23o sequitur aqtiam hoc acre condensato tricies octies grauiorem csse, atque adeo hunc acrem in semissextari Parisiensis partem trigesimam octauam debere contrahi,ut sit eiusdem cum aequali quae mole ponderis; sed vereor ne siphon pneumaticus humotem aliquem oleo ginosum in sclopetoineumatico reliquerit, quo pondus acris auctum fuerit, cum alias sola Lacris grana includamus, quando nulla subest illius humoris suspitio. Condensationis vero gradusFacile concluditur ex grauitate, cum enim ex Eolopila constet acrem libcrum emi sextario contentum esse pondo granorum ad minimum des clopeii cauum hoc est se misextarius 6 acris condensati grana complcctatur, clarum est ad Iocum naturali suo loco quin dccuplo minorem restringi,atquc adeo is gradibus condensari, si totidem gradus num cxciatur quot aequales acris partes in eundem locum cogentur, nisi diabetes, ut iam dictum cst, humore suo sesellerit, tunc enim si 3 sola grana numeraim dii sint reductus sucrit ac ad locum naturali suo loco octies angu
137쪽
Tertius sus ostendit aerem in hoc sciopeto condensatum eiusdem propemodum ac nubes , aut vapores esse coloris, puta subcinericij. Vnde quis concludat acrem condensatum ad aquae naturam accedetare; quod confirmatur ex eo quod ac ille in politum metallum cxplosus m aqua guttulas conuertatur. An vero differat aera vaporibus a lucis. eas blummodo comites habeat, qui soli vertantur in aquam
occursu frigida superficiei, quaerat qui poterit inuenire, quamquam suspicari potest aliquis num ille color aboles vapor aeri mixto pro
artus stiperest usus quo sciamus qua vi quaelibet aeris quantitas
condensetur, seu qua ratione vires augenda sint in sccundo, tertio, quarto. c. gradu condensationis inferendo, cum is primum gradum inducens agnoscitur.
Sit exempli gratia i aer in stu suo naturali, quem velis in spatium sub quintuplum iu redigere , ac condens ires; itque potentia quae primum condensationis gradum inseret , . acrem , in parallel graminum minus b eo resti ingit , inuenienda potentia' hue parallelograminum bi in parallelogrammum b cogat,&ita de altis potentiis, donec ac in spatium ad coarctetur. Quod si positi a nobis agnosci, d crinicinus tradinam aeris quantitas qualibet syringis impulsione mittatur in siclopetum quando velis manubri motibus, siue impullionibus, ut fieri sol ci, oneratur, Siquanto vehementior esse debeat impulso, ut sequentcs in ordine quopiam condensationis gradus praecedentibus addantur. Vbi notandum venit manubrium syringis quo velocius agitatur, c perfectius acrem ab embolis P, Q intcrcipi, e quo tardioribus impulsilonibus premitur, eo facilius ac rem clabi auulgere, redeundo versus orificium O, unde venerat; qitam viam cpctere nequit cum avelocitate diabetis manubrium
R atque adeo emboli P agitantur, ut vi magna secundi minuti spatio ic impellatur, ut ficta die a scio petariis.
Vt aulcm aer Iidcisus retineatur,cmbolui QSP, panno vel corio tecti oleo pertim duntur, vel alio pingui liquor madidi fiunt, ut modiolum quo includuntur perfectius impleant Scottractum aerem mclius retinebit. Alios usus clopeti spiritalis ut obuios omitto moncoque soluma c. aliculum, in quem pila plumbea, vel sagit ta immittitur, a reliquo corpore F, quod arcanum vulgo dicunt, separari posse,ut instar baculi quadrupedalis seratur, arcanum cum syringe per condatur. Eisci etiam opere pretium ut arcanuru ipsum in duas partes ita diuideretur, inter puncta H G, ut multis helicibus istae partes iungerentur,
138쪽
rentur,d ita coirent simul, ut nulla particula inclusi, &condensati aeris exire posset,lunc enim quoties assaria Din C, in cauo PD reparanda essent , id facili negotio partium illarum euolutione absque ulla fractione feret, et amplius ex figura propositionis sequentis patebit. Πῖ
CVm yringis embolus , quo selopeius
pneumaticus uariatur , madidus sit ve- in rcor ut aquae, vel alterius humidi quidpiam cum acre in clopeii cauum ingrediatur quod in acris pondere fallat, ut reuera con
tingit si loco acris humidum illud ponderetur. Qua deceptio facile dctegitur in clopet pneumatico, quo syriia minimc separatur , si enim ille clopeius cum sua syringe leuior sit 6o granis aut alio quouis pondere, ante, qu.im post uassa-tu,nem, acr solus eritio granorum, vel alterius ponderis inuenti Nexactissimarum bilancium ope dicto citius innotescet quodnam pondus aeris qualibet syringis in clopetum impulsione ingrediatur,atque adeo quae sit ratio condensat acrisin cuiuslibet explosionis: exeiripli gratia si prima impulsi acris pilam ad decem paulis explodit, an secunda mapulsio ad a passiis pilam emissura sit, ita de
Expertus sum insciopeto, a quo syriia minime separatur acrem facile sitis usque eo condensari, si pondo et granorum, cum illius concauum vix semis extari Parisientis semisi quale est, hoc est eum aquae vix octo uncias capit. Caetera quae iaculationes istius instrua menti neumatici spectant,trActatu de motibus afferentur.
139쪽
Tertius usus ostendit aerem in hoc sciopcto condensatum eiusdem propemodum ac nubes, aut vapores esse coloris, puta subcinericij. Vnde quis concludat acrem condensatum ad aqua naturam accede ore quod confirmatur ex eo quod aer ille in politum metallum cxplosus m aqua guttulas conuertatur. An cro differat aera vaporibus a lucis. eas solummodo comites habeat, qui soli vertantur in aquam
occursu frigida superficiei, quaerat qui poterit inuenire, quamquam suspicari potest aliquis num ille coloraboici vapor acri mixto pro
artus seperest usus quo sciamus qua vi quaelibet aeris quantitas condenssetur, sculatia ratione vires augenda sint in sccundo, tertio, qtiatio,&c gradu condensationis inferendo cum Vis primum gradum inducens agnoscitur. Sit exempli gratia lyaer in situ suo naturali, quem velis in spatium sub quintuplum iu redigcre , ac condens ire itque potenta. quae primum conden lationis gradum in sciet , . acrem in parallelc- grammum minus b co restringit , nucia tenda potentia quae parallelogr immum b in parallelogrammum b cogat,&ita de aliis potentiis, donec ac in spatium ad coarctetur. Quod si possit a nobis agnosci, dclinicinus quaenam aeris quantitas qualibet syringis impulsione mittatur in siclope tum quando velis manubri motibus, siue impullionibus, ut fieri solet, oneratur, Siquanto vehementior esse debeat impulsio, ut sequentes in ordine quopiam condensationis gradus praecedentibus addantur. Vbi notandum venit manubrium sy- tangis quo veloci iis agitatur, c perfectuis acrem ab cmbolis P, Q intcrcipi, quo tardior ibi is impulsionibus prcinitur, eo facilius ae rem clabi aufugere, redeundo versus orificium O, unde venerat; qitam viam cpetere ncquit cum ea velocitate diabetis manubrium
I atque adeo emboli QP agitantur, ut vi magna secundi minuti spatio ic impellatur, uti fieri solet scio petariis. Vt a uic macrii delicis retineatur,cmbolui QSP, panno vel corio tecti oleo perfunduntur, vel alio pingui liquore madidi fiunt, ut modiolum quo includuntur perfectius impleant S attractum aerem melius retineant. Alios usus clopeti spiritalis ut obuios omitto moncoque s lumina canaliculum, in quem pila plumbea, vel sagitta immittitur, a reliquo corpore F, quod arcanum vulgo dicunt, separari pose,ut instar baculi quadrupedalis seratur, S arcanum cum syringe pera condatur. Enc etiam opere pretium ut arcanum ipsum in duas partes ita diuideretur, inter punctas a G, ut multis helicibus istae partes iungerentur,
140쪽
rentur, ita coirent simul, ut nulla particula inclusi, tondensati aeris exire posset,luiuenim quoties assaria in C, in cauo PD Creparanda essent, id facili negotio partium illarum euolutione absque ulla fractione fieret, ut amplius e figura propositionis sequentis patebit.
CVm syringis embolus , quo selopeius
pneumaticus inflatur, madidus sit vereor ut aquae, vel alterius humidi quidpiam cuin acre in clopeii cauum ingrediatur quod in acris pondere fallat, ut reuera con tingit si loco acris humidum illud ponderetur. Quae deceptio facile detegitur in clopet pneumatico, quo syriia minime separatur, ii enim ille clopeius cum sua syringe leuior sit 6o granis, aut alio quouis pondere, ante quam post instationem, acr solus erit o granorum, vel alterius ponderis inuentri S exactissimarum bilancium ope dicto citius innotescet quodnam pondus aeris qualibet syringis in clopetum impulsione ingrediatur,atque adeo'huc sit ratio condensat acris S cuiuilibet explosionis:
exempli gratia si prima impulsio acris ritam ad decem passus explodit an secunda impulsio ad a passiis pilam emissura sit de ita de
Expertus sum in sclopeto, a quo Vrin minime separatur acrem facile satis usque eo condensari, sit pondo et granorum, cum illius concauum vix semis extari Parisiensis semisi aequale est, hoc est eum aquae vix octo uncias capit. Caetera quae iaculationes istius instrua menti neumatici spectant tractatu de motibus afferentur.