장음표시 사용
251쪽
ratur alicui instrumento terreo cario ad horizontem perpendicularii pus enim lapidis ducti a parte interiori ad partem superiorem praedicticiostrumetiti, quae ad partem illam seriorem conuertetur erit me ridionalis, ubdi crrci cylindri, vel lamina chalybeo , qualis est ensis extremum terram attingens, vim septentrionalerna terra septentrionali sugat quare aliud extremum est meridionale ad quod septentrio lapidis conuertetur, statim atque ad illud extremum peruenerit, ωctim erit circa natarum instrunienti ferret, illud veluti secabit,4 crucem cum eo iaciet, quod in media serri. parte aequator occurrat. Sinu Sc alii modi polorum inueniendorum de quibus alias. 3. Proprietas. Eadem irtus magnetis quae vim indit acui quaver
sus polos vcrgit, S quibusdam gradibus ab illis declinat, vim etiam
tribuit, qua verticaliter Laclinatiir versus terra polum: statim enim atque cuspidem illam acus lapidis meridie tetigeris, quae prius erigcba-tiit verius meridiem, inclinabitura I scptentrionem, viceque versa. Vnde fit ut etiamsi acus suspendatur horizonti perpendicularis, pars tamen basiis illius aliqua circa meridiem conuertatur, eo modo quo lamina circularis, scia serreus circulus partem magnete animatam ac pol oritui alterum conuerteret quod similiter futurum clicet cuspis ii, indivisibilis ungeretur. . sNota bram magnetis aspirationem , ut ita loquar, absque tactu suificere ad acum animandani siue ut serrum trahat, siue ut ad polos convcrtatur, cum Ggnc generosus lacrit, qui ct te nolente, de gladium sub pallio cgente, illum animabit:. Porro non potest-scrto vim trahendi conanuinicaro, quin simul ei tituat vim adio
id conuersiuam, tam inclinantem , qu-m dcclinant na.
Dicunt vero acus inclinationen crsus terrae polum in Anglia tgraduum obseruatam Ionia 6 graduum,quos faeiat acus cum hori- fonte qui quid c u anguli cu ne lii sunt altitudo polimcridiana, neq; terrestris post deprcsso, nec illorum completnenta, nec etiam quid
piam cadero non fatis constante vesimariirmare,vel negare.Tami mi-
qu...ddo vim illam lita cpi imitur pars acus dimidia, non eis grauitatem, .cum cxactissima bilata cc eandcm semper illius grauitatem antes post affrictu micilentur. Ne cro depressio illa contingat in pixidibus solent artiriccsparicin ictis tangendam paulo leuiorem cΩficere iis ea quidpiam lima detrahere, ut illa leuitas vi resistat in
Vt autem acus opti in tangattir, a pia magnus vegetus habendus, cuius olorum alicra medio acusisque ad extremam cuspidem ducendus, scd nummuic lucendus a cuspide ad medium, nisi lxs
252쪽
tram, tollit a dextra ad laevam, siue ferrum tangat, siue suam ei virtutem tribuat absque tactii Sunt qui polo lapidis septentrionali cuspidem acus meridianam, meridionali scptentrionalem tangant , ut acus sevcgctior vel citius iii iescat. . Croprietas consistit in comparation morim in omnium quos acus non solum pyxulum , sed etiam sutoriae in praesentia polorum aliarum magnetis partium exercenta fugit enim poliis, ta cuspi septentrionalis meridianum tanta velocitate , quanta sepiciarior, lem rapiunt, visit potius amicorum polorum tractio, quam inimicorum fuga. Acus sutoria filo ctenta, de magneti subiccta, recta versit ad polorum alterum, atque veluti suspensa in aere duaeque cuspides acuum se ipsas fugare videntur , quae eodem polo ansmatae fiunt. Mille motus omitto quos aciis habet in pyxide, dum magnes circa illam conuerticis aut et supcrponitur , vel subiicitur Verbi gratia, acus Illo detenta, cuius caput in orbem in juctia, s cmpc cu pidem ad polum magnetis dirigit, Meo motu veluti conus describitur, cuius balis motus capitis, cric cus pro viro cibo ad magnerem acus, ut magnes ad terram rcfertur.
Deindc magnes circa pyxidem ita circumaethias, ut sibi parallelus in toto circuitu maneat, bis eam conuertit; hoc est acus duos circulos des.cribit, dum magnes scmel conuertitur idemque contingit acui, cuin pyxis sibi parallela manens semel circa magnetem conluci titur imagneti, circa quem illa lege parallelismi magne alius circumagitur, dii inmodo magnes satis robustus fuerit. Nec aluid acui nautica ex magnete, quam ex ferro facie c6ting .Reliqua quae , tribusue acubus,&magnetibus cotingunt, dum poli amici,vel inimici,vel partim amici, partim inimici, iunguntur,quispiam illarum proprietatum studiosust ut volubtate obtauabit. i;
si Proprietas in erri tra' sone multam assci&ad rationem, climn inunquam magnetes adco vegeta reperiantur, t nudi serrum decias septies seipsi grauius ad se trahant,ri tractum retineant,quod rapertus sum in paruulo I granorum mah icte Daltieli Chori, sedilhivis tanta Nunquam ira maioribus inuenittir, iiij duiti librales fuerit: si feri 1 libram trali int,petoptimi sunt, quales nunquam mihi videri contigit. Currivero sucrint a. aut 3 vriciarum ferri pondus diiplum tollere possunt, quandoquidcm apud eundem expertus sum Unctem ses-quunciae, ad minimum trahere duas ferri uncias. Quotiescunque ama-gnes libra dimidiae fetri primo : sibi eoual traverit, robustissimia cicendus si vel , aut Dracla trahaz liaci.Orious innumer aridus.
253쪽
gnetem trahit in ea distantia positi im, quo traheretur sarin aequaliscum magiacte ponderis. Magnetes inertes omitto, qui cum sint viginti aut plurium, vel iraticiorum librarum, nequidem clauum, aut acum sutoriam ad se trahunt: addoque solummodo 3 admirandum, quod nempe magneti robustiori longe debilior ferrum eripiat, ut fortius debiliori neque enim fabulas illas conmemoro de gyros horarum magnetis sphaerici axiaulo suspensi, aut aquae innatantis, quo terrae motum diurnum aliqui probare conati sunt & de modo colloquendi cum amicis maximo interuallo dissitis, duorum alphabetorum, lacuum eodem magnete robustissimo tinctarum opera quemadmodum nec gyrouagos illos mendaces, qui se vim tractivam magnetis opere hymico educere,& millies, aut centies maiorem efficere, vel etiam extremo baculi concludere aiunt.
Nolim etiam modos illos persequi, quibus ali terrae stabilitatem ex
magneticis directionibus probari credideres, cum eadem omnino contingant magneti,ili uestes raritet, siue moueatur adeo ut nihil magis ex magneticis legibus, quam ex proiectis,s grauium descennii quis piam pro terrae motu duplici, vel triplici, aut duplici terrae quiete vel immobilitate concludere possit, aut debeat.
Aut describendae benescio res in mari deperditas facit recuperari posse Lector ex hoc tractatu concludet, quamuis iam aliis nauibus adhibitis, oneratis varia quae cmpestatibus, vel aliis III. dis immersa sunt, extrahantur e fundo maris & fluminum verbi gratia, si nauis expiscanda siti do . millionum librarum , totidem que auri, vel alterius rei libris onerata perierit, velisque cam absque
exoneratione educere. naues, quarum unaquaeque sit o O .aut OO.
plus minus,doliorum, ad proram, puppim& latera nauis expiscandae, quae naues si exonerentur tuis dolus, non possunt tantisper ascendere, quin navim immersam adducant. Debent autem illa naues habere polyspasta rudentibus instructa fortissimis , quibus nauis educenda variis in locis firmiter alligetur cumque necessari sint urinatores ad rudentes naui, vel etiam tormentis bellicis alligandos,nonnihil etiam de iis dicendum erit: cuius autem roboris trabes lignea nauibus si
perpositae se debeant ut aliae naues expiscentur, harumque pone
254쪽
serant , ex Mechanicis nostris colliges. Primum igitur constat dictis tam in hydrostratica, quam in hydraulicis nauem, ita posse onerari , ut si proxime eiusdem cum aqua ponderis', stetquc propterea in quovis aqua loco, si a superficiς vsquoad fundum isti eiusdem grauitatis vel cum nimia sit in ullo corpore ita librandori tibique sub aquis mancat,di I ficultas, remorum motibus
illa suppleri poterit aequalitas.
Secundo, nil intercit cuius iit materia nauis immergenda nat tura, clim semper leuior futura sit quam ut immergi pollit, etiamsi fuerit aenea, ob magnam acris inclusi molcm. Quapropter taburranda erit,
variisque ponderibus deprimenda, donec sit eiusdem fere cum aequaliaquae molo grauitatis, &paruo negotio possit vel ad superiorem aqua superficiem redire, vel fundum p ctere super quin, si quando satis si
naum&rectum lacrit, nauis possit suppositis rotis, curruum instar ci cum luciri cumquc undum non permittat, ramis inter aquas mot
Tertio, lignea nauis sorte commodio sutrit, quae tam cxacte claudatur ex omni parte, tineam aqua aequo ingredi nisi sorte gu tatim , tunc enim Iacile pincrit, naue elici. Porro neque fluxus δε
refluxus, ncque tempestatos huic naui timetida sunt, quipp aue profunditatis expcdas minime supcrant, ideoque tuti sunt ac in perpetua tranquillitate qui distant a maris superficies , io,&qtiae deinceps sequuntur, hex-ridis, Quarto igitur huiuscemodi ricatores suppono i quibus tiam recpirandi modum per incialem integrum tribucres ut siti naue degentes, illam quocunquo necessio sucrit, dirigant ad fundum pertrahant, aut e fundo ad quamlibet altitudinem rigant cum enim funem cui plumbi massia, vel a hora, adi aliud quodvis ponitus a ligatur , infundum demittent,ipuis leuior facta, versus aquae superficiem, quantum placuerit, ascendet; descendetque tractione ponderis quod fieri peterit contis, remorum palmulis peculiari modo constructis&motis. Sunt aulcm plurimae disticultates, quibus obuiam cundum: puta varias egestiones,m quaecunque nocciat oculis, aut odoratui, eiicienda; homines extra nauctu, quoti opus fuciis cmittendos: siue
ob infirmitatem, sic ob alias causas, quae saepi is currunt aliosque in eam admittendos cibos etiam & aduehendos, di coquendos: to menta bellica in pisces maiores, si fueris opus, ne forte noceanx, explodendi A alia huiuscemodi quibus omnino, pro ijdqn interquam huic navi te committas: cuius coinmissura , si h sos glutinatipnes A terrunitia uota , si metallica sucri , adeo ranasti.
255쪽
tist xlabit, veta nain eam ingredi nequeat; ves si e quas larii iuris ingrediatur, facilepositetici,&foramen, aut fissura, ubi fieri conci-
gerit, promptum remedium inueni.ὶ t.
i. Q ibus lincultatibus cum pluribus modis satisfieri possit, unum a seram quod fere omnibus faciat satis Parentur,&ci fingantur coria, quae nustam aquam admittant, quaeque diuersis canalibus ad aquam peruenientibus adhibeantur, comprimi, dilatarique polluat cum enim sordes expurgandae, eiiciendaeque lucrint, ex canalibus, quorum epistomia reserabuntur, coria ad aliorum canalium modum ei seria mala, in extremo propc aquam sortiter alligata primum cilcientur, deinde clausis epos mi is canalium , soluctu illud coriorum tr nulta, ut brdes in aquam decidant quod doliis duplex aut triplex fundum habentibus commode fieri potest funditi enim prirmura alse
teretur, deinde restituetur, c., et alios canales capacitatis unius doli similiter ingredienturia egredientur tot homines quot necessarium fuerit, qui ad aqua superficiem ascendentes, nouos cibo S, aquam Walia ccum adiichant, ista, si fuerit opus,reuchant; statim cnim atque per pistomia canalnim in coria praedictissimilia cistenderint, clausis it um epistona iis post coriorum Glutionem, i quidem aquae gutta in nauci ingredictur: idemque dicito de doliis sundorum diuersbrum. Qu9d ad tormenta socetat, suis etiam coriis alligata, non poterit per
fenestras aqua, neque per ora tormentorum, ut pote clausa, ingredi:
sed cum post explosionem aqua subito in illorum ora ingrediatur, ad
summum eiiciendum fuerit tantundem a quin, quantum tormenti concavo continetur corium vero ianc stras tormentorum ita claudat, ut
Dras promoueri, retrahi possint ob cori mobilitatem & obediem
iam, quod in retractione inucrictu instar manicae.. Porro quisquis ingredietur vel egredictur,vcste coriaco induendus,&ea pondera cruribus, aliis partibus adhibenda, quae vel infundo corpus detincant, vel impediant, ne velocitate nimia superficiem qu epetat, obpcricula nauis occurrentis, Malia vitanda, ne caput duid tur, aut machina urinatoria stangatur. Quinto , licet nauis pars inferi raperiretur, non posset ira in nauem, nisi paucis pedibus ascendere, cum ac quo plena est, non possit cedere, ut ex vitro, lagena, Maliis vasis iniicis, in aquam imma sis constat, quae suum acrem ita conseruant, ut in eo, licet stibaquas profundissimas immerso,sam:nam nutriant sum cnim multoties cx-Pextus candelae sebaceae unius ciar, flammam in laterna, cuius con
256쪽
triente minuti horarij durare quare si latcmae concauum tueritumus pedis cubici , tantoque maiore tempore flamma nutriatur, quanto maior fuerit laterna, s minutis flamma persevcrabit atque adeo vas decem pedes actis cubicos haben per integram horam flammam conseruabit.
Vnde facillime concludes quanta nauis esse debeat, ut quisque sua
flamma, vel igne date quantitatis utatur. Vbi nota primum non esse neccisarium ut vas sit ea ratione maius, qui flamma crescit, cum cκ- Derientia doceat 4 flammas aequalis magilitudinis per I secunda conseruari, licet mca flamma in eodem vas per solacis , aut adsum-m.imui secunda duret. Deinde vix flammam magis perscucrare, cum laterna in aere polita osculum inserius apcrtum habet, quam ubi vescera, vel quac traditur, ad eout acrinserio , qui libere potet ner di, nil prost, cum tamen luperior maxime seruiat, cum osculum su sum conuertitur, tunc enim flamma semper durat, dummodo caueas ne statim atque flamma in laterna, ut prius inuersa, extincta cli, candelam incensam in illam inferas, flamma si quidem breui,4 fere momento extingueretur quandoquidem vel per unam, aut alteram horam aeri exponenda,vel cxsufflandus aer, vel aqua implenda,laua daque, si post extinctione velis iterum flammae duratione experiri. Tertio flamma non semper eo diutius vivere, quo maius suetat cancauum, quo includitur; laterna siquidcm duodecuplo maior non nutrit flamma duodecuplo diutius in ca,candela praedicta post 3 secunda extinguitur, in subduodecupla vero pol et secunda , idque osculo in-ῖeriore aperto quas obicruationes facillimas inuenios, si vitreis lagonis, vice laternarum utarisci quae id habent commodi, quod per collum transparens in aquam immersum ascensus aquae notetur dum
fi .imina durat , diuque post illius extinctionem quandiu elychnium ignitum, seu rubruin fumatri quod quidem rubrum fere semper tandiu dur. t , quandiu prius fiamma durauerat , praesertim si candela
Maxima situ in ignes uendo, atque adeo coquendis cibis in immersa naue dii ficultas, ut de respiratione taceam , quae tamen aequale concauum non requirit. Porro licet aeris hemina Parisiensis ad siespirationes sulficiat, Mideo pes accis cubicus ad horam respirationi succurrat, si pulmones tantundem solummodo aeris attrahant qualibet respiratione, quantum vini ex vitro trahit, qui quinque vicibus cxhaurit heminam, pes tamen auris longe citius alteratur,&ita inficitur siue ob vapores e pector manantes,siue ob calorem rarefaciente , ut nequid Ἀcrchoiae quadrantem sufficere posse videatur, cum
257쪽
urinatoribus, quorum capitibus dolium, aut campana 3 vel plurium Pedum cubicorum imponitur , respiratio post quadrantcm horae
dest. Cum autem horae spatio so respirationibus egeamus, quarum una quaeque decem secunda duret nec enim respiratio longius differenda licet eam multi adro secunda,& alii ad 8o contineant, ut l. Instr. Harm prop.23 dictum est, ne tandem temperies laedatur va cubicum cuius latus bipedale I horarum acrem , in illa hypothesi heminae
haurienda , contineret; sed cum audiam campanas illas, quibus,renatores utuntur, etiamsi dolio aequales, vix auicspirationem quadrantis horae semcere, difficulter enim attrahunt acrem ex loco, cui nouus aer non succedat Macrem saepius inspiratum expiratum utili riori respirationi penitus inutilcm , etiamsi refrigeratum, quod tamen vix mihi persuadeo maior etiamnum insurgit dicticultas. Enimuero si expiratus aer possct semper post expurgationem krcsrigeration cin inseruire , epistomicrum follibus interiorum reciproca patefactione, attractione, expulsione. motu, acris respiratio per
Porro nolim ex noli is hydraulicopneumaticis modum elicere quo inclusus ac respirationi pcrpctuoseruire queat, donec quis nauem submarinam construi curauerit, qua detegantur non solum omnia perdita, sed ora reperiantur, si quae sint, per quae maris aequae Xeunta, absque ullium hostium incursu loca hactenus incognita innotes- cani Sunt autem qui plura commenti sunt quae sub aquis luceant, verbi ratia,Olcum ex ore in aquam dispersum sphaeram arta glia nitro,aulphure, pice, amphora, & mastiche constantem ligna putrida lucula quadam tantisper lucentia, cincedulas, quammas piscuim, &c.
lagenis conclusa,qua etiam speculis concauis reuerberata mage lu-ccantu sed cum neque luceant perpetuo neque lumen satis copiosum
effundant, nequc possint cibis coquendis adhiberi, inutilia sunt nostro instituto, quod igne penitus indiget.
Sexto igitur igni cibos cocturo, & fiammae perpetuae ita prouidendum ut nunquam, nisi cum volueris extinguantur, quod adeo facile concluserim exineumaticis, ut nauem citius nemo possit construcre quam ut ei conseruandae sub aquis flammae modum ostendam. Septimo, si iuxta praecedentem hypothesim aeris hemina quinque ad minimum respirationibus succurrat, sitque pondo pranorum 8, ex
dictis aprop. 9 ad 32 Hydraul. quavis respirationc selquigrantim exis, prope propter consumitur : hoc cst acris moles aequalis moli
258쪽
aquae trilinciali vice quali bc expiratur, vel inspiratur: qui qui lena, si
vertatur in aquam guttam aquae satis magnam ctiacturus iit; quandoquidem sex aqua guttae, quarum unaquaeque unius incae cubicar, non sunt sesqui grano grauiores. Quapropter si non dii terat specie ab aqua, lici potest nos quesibet inspiratione sexti neas aqua cubicas exhaurire, cum molcs adris vi condensationis in aquam conuessa, si illis lineis aequalis sit ut ex coroll. i. prop. q. Hydraul con
octauo nauis nostra, de qua iam nonnihil coroll. et prop. 9M draul terrenum ambitum 1acmine caeterorum mortalium conscio , nius aut alterius anni spatio conficere potest quae si maris profundulia non desit, tanto magnitudinis esse queat, ut unius anni vic uincentum hominibus iuppeditet. Sed cum multa loca possint occurrero minus prosunda, satius fuerit minorum nauium submarinarum classem apparare, quarum alia panem , aliae vinum, aquam alia serant , ut a nautis praeiudicatum fuerit. Nono plures urinatores domunculas, seu castellula nauibus extrinsecus adhaerentia habeant,4 excubent, nauium incolas monitur de singulis quae insundo maris occurrerint, ut quae volucrit Architala sus in naucs inserantur, nouae obseruationes scriptis committantur: Vcrbi gratia num aliqui pisces luirinia laternarum quae collocarae fuerint in fundo maris, fugiant, an omnGad illud accedant: qnant,velocius subcriter, inflatus aut quodlibet aliud corpus aqua cuius ad superliciem aquae supcriorem ascendat quodnar coe pus ad cinaqua velocitate ascendat, qua plumbum in aqua, cretiam in acresd scendit. Quantiti iter globus tormenti militaris in aqua percurrat Om reo sexccnta eius dem modi ut moneam aqua dulcis scaturigines saepius infundo maris occurrere . illabiis nautae submarini soeliciter uti, iaeam in naues instrii montis hydraulicis attraherc possint motus autem a is succondensatione ,siue rates actione,sive quouis alio modo puta ex lignorum combustione,&in cincres conuertionc ex nautarum in nauem reditu ex catam exitu acre inspirato extra naucincinis , ex victuum comportatione sordium eiectione d mmilla alii rebus ori tinctos miniscitiusque cogitatio. . permitto , n e sim lor
gio , sit mimitatiiri omnia prosequar neque emi quidpiam hacti nus mentem subiit, cui remedium adhiberi non possit. Istius autem nauis figura forte omni timor ira , si piscium Seturam i m sepius enim ipsa resum natura nos docet quid in artesiaci ci dum ic: prora , pilpisque poterunt in acumen aequale ecficere,
259쪽
xt quocunque voliteris nauc narcinis agitcs,'ilorum palinulae hac arte construenda stant, ut iri omnem partem conuerti, diatim acie sua, mox latioti parte possint adci: bitum aquam diuidere, ac percutere, tum ut navim antrorsu invi retrorsum, tum ut sursum, deorsum moueas; hac enim ratione quali iam obuias rupes, & singulus montes superare, vel ad illorum radices adnatare poteris Remis etiam adhiberi postulat harpagines, incini maiores, quorum attractione, impulsione nauis ascendat aut descendat. Omitto diucrsa retia, quae sustineantur epidromis, amitibus 5,varis fundo, vel lateri nauis affixis, quibus nautae retiarii ad id destinati quos libucrit occurentes pisces capiant, in naucii inserendos, quod adeo facile est ope canalium, de quibus anica , ut explicatione non indigeat. Adde quod nulla sere sit ars qua non possis in ea naui exercere, nullu'opificium quod non peragas cur enim, verbi gratia, non ponasmetalla
in stamina tenuare chalybeis plagulis Cur non omni molarum gener 'litialis est frumcntaria, non utario Clim neque repugnete parte mctae, et catilli, neque ex molucro, di moliti,aut ex aliis partibus, aut et ircu stantiis, Mnautarii labor in mola pisti inaria versanda non ingratus erit, clim sit ad vitam neccssarius Furnis nitem aeneis vel ferreis ad panes coquendos uti poterunt,quibus ignis modicus susticit nec sorte motuum aliquae species deerunt, quibus calor satis intensus absque ligno vel carbonibus ad frigus superandu genereturi doctaq; cxperientia plura suggeret,quae vix ac ne vix quide credas, nisi prius obseruaris: ad- eout existimem diuersas colonias sub aquis marinis posse degcr ωtota vita persister ibiq; in alias propagari, dumodo non csint naues, alimenta, quae sorte copiosa satis exoceano expiscentur,si longa series annorum docuerit quidquid potest ad rictum hominu ex aquis educi. An vero homines ita possint aquis assuescere, ut in iis tandem , perinde ac pisces absque naue receptoria uiuant,vi de Colino Genuensire seriit,licet minime crcdidero, nolim tame inter α νατα rcferre, ob vim consuetudinis quaestata quandoqi nobis apparet siue in funambu-IA,siue in ali qui vel a lias, ruina e stomacho&ore mirabilitereiiciunt,&Vmersimodum sui corporis questum iaciunt, ut ne iuratis quidem fidem habeas, nisi propriis oculis ipse fabulam exhauseris. Quis enim nouit nulla pii litiones aquis ita refrigerari queant ut aerem inspiratum iratum suppleant, cum id multis piscibus contingat, sorte ac ipse quis mixtus huic negotio seruire possit ut vi fuerit, caue ne festinato nimis de naturae viribus, dia tis potestate iudices , illius si ita idem oceciniores , potentiocesque
260쪽
cuius ibo occurrentis insula incolas agnoscere possis, dc ea in maiorem nauem referre quidetexeris qli lue adivictum aut voluptatem hoc est aquam, vinum, nouum arrem, c. reseras; nouis enim ponderibus uicula qua suopte nutu ascenderat, deprimettir, continuoque nauta quispiam e mari poterit egredi si opus suerit, siue ut loco
rum acri expositorum longitudinem sub marinae conformet. ea in chartam, diarium reserat, sue ut acris externi respirationem cum interni naue inclusi respiratione conserat, c. Maiores etiam naues non solum remis, ut antea dictum, sed praedictis nauictilis ad superiorem quae supersciem rcuocari poterunt, quae lignis omnibus oneretur que ad alias naues in fundo maris coficiendast necessaria suerint nam ubi faber eas in maior naui illarum capace perfecerit, etiamsi torum nauis sundum disset ueri quo naues minores nouiter constructae mittantur in oceanum, aqua sub ingredi non poterit ob aerem internum resistentem, quem solummodo tantisper aqua premet, hoc est tantum, quantum nauis corpus cum omnibus in ea contentis grauior erit aequali quae mole, cui si aequi ponderct aer vix
Si quis vero nautarum libros scripserit de nouiter in maris undo reportis, excudi poterunt, typis committi in ipse fundo, ut ex immersa naue ad terrenos incolas noui libri mittantur.
CVm tempora aestuum marinorum congruant lunae temporibus,
nisi quod in noviluniis e pleniluniis lunam aestus anteuertat, &quod in latitudine illius boreali citius impleantur tempora quam in australi latitudines quandoquidem nobilis Anglus notauit cap. 6. suorum discursuum, eo temporc quo aqua Londini altissima est luca inesse medio loco inter aullium Moccidontem; vel inter aquilonem&Orientem, exceptis noviluniis pleniluniis, quibus aestus citius contingit quam ut luna ad eum locum peruenerit. Quod&in aliis locis notatum , in quibus aestus contingit cum lunae verticalibus, nec enim cum luna a meridiano ad meridianum progrediente, sed a verticali in verticalcm aqua leuatur Ocresidet qui quidem circuli dicuntur aeti mulli, seque in uicern secant in cnith, na-dir; horizontem veris ad angulos rectos, ventorumque 3 et plagas, de quibus antea designant. Cuius diuositatis rationcm cum ncque Ga ilaeus reddidcrit, scelicioribus expectanda, cur enim in noviluniis