장음표시 사용
131쪽
Fecerat prius. Ita est hebraice, non ut Septuaginta,
qui facere referunt ad tabernaculum, non altare, in quo uehementer Peccant re undis pinis Ditis Ubi prius fecerat tabernaculum. Eadem scilicet hic peccandi ratio, quae hin caeteris. sic et Universa terra. unxi idest. An non uniuersa terra Sic quos apud Septuaginta interrogatiuu est ob IIb et in PoAn non omnis terra coram te est SIC UT Paradisus dei. Ex hoc loco suspicantur quidam hebraei, celebrem silurn paradisum in hisce locis fuissse, cum ea regio fuerit felicissima, ussadco, petit quae corruptela, diuinam ustionem perpessa est. Licet Strabo ignarus fortasse sacrarum litterarum eius incendii causam , non in deum, sed loci ipsius naturam referat, sic enim libro sextodecimo de hac re scribet curus eo si ore EU emi, maM 'κμένα*Deoum'retur, in et oti mira i ta taee Acimbκο mxx ,
A lamia ni ex regum A me meos, M o Acopa mp c γ Am Fr, regione incendiis esse obnoxia pleras indicia frui incolae Na petras exustas ondiant circa Boasada in multis in locis cauernas, ut facite credcrenitis, quae ab ipsis ferebantur,cam regionem tredecim aliquando urbes habuisse, quarum metropolis Sodomon, sexaginta stadia ambitu amplecteretur, cuius circisitus adhuc extarent uestigia. Terremotibus autem igniums eruptionibus, aquarum scalidarum qua inbitumine sulfure essent concrete scatebris, lacum esse essectum .petretes exusti fuerint, uti urbes alia quidem sint absortar, alias incolae deseruerint, qui ex incendio euadere potuissent.haec ille In regionis ergo naturam , maximi illius incendis causam reser codem scilicet errore, quo Ptolemaeus in quadriparto mentitu'. hebraeos idcirco mare rubrum siccis peditis transmisisse, sinus arabicu fluat ac refluat, ut euripi facere solent, hebraeolis obseruasse, qtiando aquae penitus profluxissensi atse occasio
132쪽
LIBER ne mare esse transuectos. quae iridicula sint, hiimpossibilia facila
est cuilibet iudicare. Eadem stultitia lapsi apud eos multi, ferunt Mosen magum missi quos late refellit Iosephus, contra appianum gramaticum. Et Iustinus ex Trogo Mosen filium Israel asserit fuisse, de omnem eam historia fulsissime recenset. Mustaq; id genus sunt apud
eos delyramenta. Ignorabant enim diuino libros, tamen earum rerum, quas aliquo modo didicerant, causam afferre conabantur.
ET OCCIDentem. netiadest. Ad mare. Qiiod ergo ad occi dentem uertit Hieronymus hebraice est ad mare. ut supra dictu est. Ad occasum enim sinus iudaicus spectat Septuaginta uero secudum hebraicum uertunt, MoemAdic, o Asteria adortum,&ad mare. qqfortasse superfluum est hoc annotare, cum retro obsediuatum sit. CONUALLEM Mamre. Conuallam interpretatur, quem admodum superius, cum bebraice sit. N AAN. ii erceta Mare quod Septuaginta secuntur iis, eripetrabita otio etsi meee Habitauit circa quercum Mamre. Respicit ergo Hieronymus, ad locum nemorosum, quercubusq; frequentem, eum s interpretatus est convallem, licet id non habeatur in contextu.
CAP. BII. EX RO NI L cum pontus, aut mare significet,
aut prouinciam notissimam, maximis interuallis, ab H his locis remotam, de quibus hic agitur, uehementer ambiguum est, quid Hieronymus uoluerit hoc loco P Pontum intelligi, nisi sorte Iocus corruptus sit. Uidetur autem, quantum ad hebraicum nomen attinet moriae esse urbis, quae appelletur D N Ellasar.nes id nomen in aliud uerti potest. S ptuaginta quos integrum reliquerunt o mareeiA oc M., Et Areoch rex Ellasar Sic Chaldaica interpretatio Ais haec quatenus ad uarietatem hanc spectat. Quod autem de Hieronymo dicendum est, non arbitror eum, Ellasar, pontum temere reddidisse. Eorum siquidem locorum iaspectoratiu explorator ipse extitit diligenter sex hispercunctatus est, qua locorum perstiam tenerent.
Quod autem magis hunc locum adiuua illud est quia hi reges, qui conmi
133쪽
contra pentapoleos reges conspirarunt, erant persee. inter quos de rex Senahar memoratur fuisse. Senalia autem notum est esse in Babilonia, de quo loco Berosus chaldaeus Nimbrot inquit cohortante Noac, cum multitudine in campum Senalia profectus est ibis urbem aedificare caepit & turrim ex cellam. Attestantur .graeci eoarcges fuisse persas.nam Diodorus. Ne mmdio et Ioe boeae, m-
acciderint hoc est hellum quod contra reges sodomitaru gesserunt Persae. Qitapropter arbitror Hieronymum, aliquo modo didicisse Ellasar regionem Pontum esse 'ulus rex, una cum rege Persarum, contra Palestinos pugnarit, sed de eo bello nihil in historiis gentiliucomperti habetur. Nam caetera bella, quae contra eas gentes gesserunt Persiae, recentissima sunt, si cum eo prinio conferantur.
IN VALLEM Sylvestre. ram n v hoc est. In uallam demsertam, ac deuastatarn,&informe At Septuaginta dita crees is Auκta, idest. Uallam salsam.Nam Aox salsam sonat,ut apud Aristotelem, ilia problematis asserit m o Abs Trebi vivi re quaepa hoc e. Salsa dulcibus, minus frigere semper. Et forte ab o Ac ducitur, hoc est sale Haec interpretatio ex eo quod paulopost sequitur, nata est nux vi ipsum est mare salis de eade ualle loques. Eam ergo, Septuaginta uocant, uallem Abhlia, idest salare uel salsam propter mare, quod post euersam sodomam, ibi collectum est. De hac eadem quarto regum. In Noa crurn D 'm'. idest. Ipse percussit Edom in ualla salsis.
PERCUSSERUNT Raphaim. Diximus eo nomine
Gigantes signifieari, ideoq; hunc locum uertunt Septuaginta, ichia mi gni impris. Ceciderunt gigantas Hieronymus opinor,gentis alicuius nomen putauit esse. Sed tamen hic per Rephaim gigantes significari, indicio est chaldaica redit o quae in hunc modum habet, m 'rida Et percusserunt gigantes. Approbare tamenetia Hieronymus uidetur editione Septuaginta in stion:b hebra icis.
ET CYZIM Cum eis. Hoc quo quasi appellativum esset
non proprium interpretati septuaginta sunt, si Et gentes fortes. Cuetim enim fortes hebraice significat. Non esie autem
Proprium, sed Sentem fortem per id nolnera intelligi, colligi etiam
134쪽
potest ex aeditione chaldaica, quae uocem hebraicam Curim inre Pictatur ac uertit mapn n. fortes. Non improbat tamen Hiero Vrmus interpretationem Septuaginta sed eos magis sensum quam uerba secutos esse dicit.
USQUE Ad campestria Pharan. Redundat campestria sed
tantum est Pruma bilin D ad arborem Pharan, quam arbore Septuaginta terebinthum faciunt, ta bomis Hieronym' autem cum locum campestrem ac planum esse didicit, quippe quipea omnia loca uersatus sit. Quapropter neuter male reddidit,sed illi verba is sententiam sequitur. QUAE est in talitudineo meteta v. Super, uel trans desertum. Iod explicatur ab aeditione chaldaica, ima rum Vn .eaaae adiuncta est deserto.
M NEU Regione Amalachitarum mmmd a. Omnem
agrum Malachitarum. Quod miror Septuaginta non ad regionem, sed principes ipsos referre mo- demdicae Are. Omnes principes Amalec. Animaduertite quaeso uarietatem, quae etiam in codicibus hebraicis reperitur. Nam septuaginta procul dubio, non nru, sed per rela legisse uidentur. Est enim ut Spe dictu est, maxima intereas duas literas similitudo,nes putandum est, eos adcohallucinatos fuisse, ut litteram pro littera acciperent, quod ne pueris quidem accideret. Certissime igitur non datet, sed res legerunt. Mirors ipse hac uarietatem. Eaq; res facit etiam ut suspicer, pleras alia tota Biblia immutata esse. M NEU Substitiam Sodomeorum. Per multa hoc Ioco redundant apud Septuaginta cocti eteortastore mῶσα mn GD uiar. Praedati sunt uniuersum equitatum Sodonaeorum. Addunt ergo ex suo, hoc scribuntqb quae putassent accidisse, quod nescio, an recte in hisce literis fiat In eo quos error est, rara quae substantiam significat, uerterint equitatum, ut etiam annotat Hieronymus. ABRAM Hebreo. Varia est opinio Hierony.ac Septuaginta,&inter hebraeos summa disceptatio, aliis hebraeos ab hebe dictos
putantibus, aliis ab Abram. Ipsum quoc Abram hic hebraeum appellari, uel ab Heber ut uelle uider Hieronymia alii ab habar hoc est transiuit, ut Abram traiector appelletur Euphratem iustu diuino relicta patria sui domo transierit. At ex eo tempore hebraeum
135쪽
appellari carptum, hoc est trasseuntem Atis hoc sentiunt Septuaginta, qui hoc loco non Abram nebraeum uertunt, sed Abram roάrapidest transiuadantem aut transfluviale ut habebat antiqua latinorum aeditio, quos pleris graci interpretes secuntur . nam Theodoritus es in Ceeclops dro asiκ- ἀ- -ve UM ae erex , pras 'PA l . . eo Avis A ser, Tot iuge Tu vae c-
braeos dici, ex cos, Abram patriarcha cum e chaldaea in palestina proficisceretur fluuium transmiserit, nam hebraeus Prorum lingua, transiens appellatur. I si ab Heber hebraei uocantur non eos modo hebraeos nucupare necesse esset Ad plerascietiam alias gentes, quae ab Heber genus ducunt, ut alias praetermitta, ex eo profecti sunt Ismaelitre, hi quia latura, Idumaea 'Isimaelit at 3 alii Haec ille alii autem ab Heber omnino eos dici contendunt, sicut hoc loco uertit Hieronymus, Acacius qui ipse haec refert, oti et stachei 'αμ et et simia os dii et Nomcneos si Ce , , Aenu Rubeno, ebri sporcA UANA 8c D.οιο ανώ καβex me Cebi , ,α-Ls Arita raris rem, Ceocos evra vota,Et nunciauit inqt Abram transuadenti nomen gentililiu quod a progenitore suo acceperat Abram foc loco in graecam uocem uersum ponitur. Nam hebraeus traiector dicitur. Sentit ergo diuus Acacius Abram, hebraei cognomentum ab Heber accepisse. Nulla uero ratione admitti potest . ut hebraei ab Abraham appellentur, propter litterarum uarietatem, ut arbitratur Iicubi Augustinus, licet idem de ciuitate dei xyi existimet hebraeos ab Heber esse uocatos potius enim ab ra-hamei essent appellandi Hebraei autern respuunt se ab Heber cognominari mus idolatra ut ferunt, laetit, nefasq; sit, tam sanctam gentem ab homine prophaniatu impuro, nome sortiti Uilii cci te probabilius uidetur Hebraeos ab heber dici, q ab habar, hoc est trasiuit, nam id etiam ipsa uox demonstrat. si quidem nomina gentilia apud hebraeos, period inultima proferunt . ut est Vipti iudaeus .in i micu
ista lita &, p. Hamalachita athita de singulis. eande formam
136쪽
habet hoc loco, hoc est hebraeus ut quemadmodum lsraeli ab istaei ducitur, ita ab Heber hibri. Qitod si ab habar duceretur, ut hibri traiectorem significet, potius hober diceretur, uel habar per cameet, quod fit in nominibus Appellativis. Nunc itas appellativa
nomin eam formam secuntur.testis est, sichaldaica aeditio, quaedipsa ut gentile id nomen interprctatur scilicet x apubi forma ipsa, est nominum gentilium. Verissima igitur uidetur Hieronymi sente-tia.Nam post diluuium, cum adhuc uiueret Heber inguarum consio facta est.Ac uera antiquissimas lingua, in ea domo remansit. cuinq; totius familiae caput esset Heber, ab eo nomen ea lingua ac
natio accepit. Et cum in domo Abraha, integra ac syncera permansi et hi soli, hebrare eam ii quidequi ab Heber descendissent, non sunt hebraei uocati, propterea, qua diximus causam. Non enim puritatem illam seruarunt. At shoc modo refcllitur, quod obiicitur a Theodotito.Eadcrnq; ratiocio recte sentient Hebraei.nam&cognati abraham idolatrae fuerunt, aqbus ille procreatus est, nihilq; obstat, bidolatra Heber fuerit cum ab eo si non linguam, saltem genus ducerent hebraei. Sunt aut hebra, in rebus suis quo supintiosiores 'imiums sibi eblandiunt. NUMERauit. Sequitur Septuaginta, qui&ipsibebe bri r D nobio 'disic numerauit proprios uernaculos, pro eo hebrasce est omni.&duxit in prassium,aut expedivit.
ET, Haria:cem. Non est in contextu, neq; apud Septuaginta sed tantummodo us3 Soba. Soba quo non autem phenix adleua Damasci scribitur esse , ut hipsi Septuaginta dicunt iuus reces , MCC. , si in imae ob atras persecutus est eos usiu ob quae est adleuam Damasci. UNIUERsam substantiam. Substantiam tantum ad equos referunt Septuaginta, sicut superius , et cecsi etiam M instrem recti p., auertit omnem equitatum sodomeoru cum tamen
nomen hebraicum, quod hic ponitur scilicet Uran totamfacultate,nniuersias bona significet. sicut insupra de Lot ais Abram dicebatur. xerat facultas eorum copiosa.ubi est praesens nomen.uertendum ita put fecit Hieronymus.
I S A Est uallis regis. Paulo diuersius Septuaginta, et o comAt .ia est camputrUmn.hebraica uero habent,
137쪽
ut uertit H eronymus Petrum, tuom ipsa est uallis regis quae tempestate Hicronymi appellabatur a Palestinis, Aucton. E LCHISEdcc. Hunc alii angelum Olli spiritum sanctum
fuisse asserebant. Origcnes angelu mille existimat Meius discipulus didymus.Haec improbane ab Hieronymo.probabilius est aut quod opinantur hebraei, hunc fuisse, Scem filium No aut alteriquemuis hominem. Qiiod uero is Scem filius Noe fuerit,argumeto sunt quae apud hebraeos extant, in eorum enim monumentis habetur, dixisse Iacob se seruisse Scem regi SobmoP. hoc modo. miaxnr: Iolet apyiu ama 'sem metetn pn, An reum m P dic, im mires rarum molam nam morai et Petorarem me imae hoc est Iacob seruiuit Abrahae patri nostro quindecim stianos, Ecemo filio Noe qui uocatus e Melchisedech, se uitannis quinquaginta. Memoriae enim proditum accepimus, dixisse Iacob , ipse ministravi cem regi salem qui uocatus est Melchisedec, quinquaginta annos. Sale quo quidam esse hierusalem crediderunt,quae prius Salem, deinde Iebus, postea ex hebraicos gramo facto nomine appellata sit Hierusale. quod absurdum esse ex ipso nomine cognoscitur. Quare melius est quod asserit Hieronymus, non esse hanc Hierusalem, sed oppidum iuxta scythopolim, quod etia tempestate Hieronymi Salem appel- Iabatur, ubi ostendebatur palatium Melchisedec ex magnitudine ruinarum, uetcris aedificii demonstrans magnificentiam.hoc explaris 3 aliis sacrae scriptura locis cognoscitur ego uero existimo nomeHierusalem, non ex graeca hebraica s uoce esse compositum, ab . o. idest sacer, Talem quasi sacra ciuitas, sed aut corruptum esste nomen,etiam apud hebraeo aut studiose factam esse iterarum mutationem, ut quae prius uocaretur Icbusalem qicta sit Hierusalet n. naea ciuitas olim appellabatur Iebus, deinde uocata est Salem .postea nomen unum e duobus factum est Iebusalcm. PROFERENS Panem. Clarius erit, si uertas ut habet hebraicum Vrinm id OTivet o).dc Melchisedech, rex Salem protui it panem, sicut Septuaginta smittar extulit, protulit. UI CREA uit coelu. aliquanto secus hebraicana et dest, qui possidet. 8c qui deus cocli ac terrae est. nam trum Possidere&a quirere sigia ficat. Quem ergo Hieronymus conditorem uocauit, hebracice choae dicitur,sequ(tur autem noster interpre' ipsos Septua-
138쪽
ginta apud quos est, o cxmoc o areor, voti vi G. qtu condidit coelum,terram. hoc ipsum philosophi confitetur. Proclus eniim inquit. ovi et rhamsκra credi 8 bb. Idest, omneta esse aut possessione dei, aut eius prolem. UO Protegente. Qiii protexit. ab inimicis, quam locutionem alio modo reddiderunt Septuaginta. Ic inue m oex8eb- iii tradidit inimicos tuos. Nam uerbum hebraicum etiam claudere significat,potuit ergo etia dici, qui clausit, sicut alibi dicitur qui conclusit inimicos tuos in manus tuas. DA MIHI Animas. Recte immutarunt Septuaginta, quod
erat animas in hebraico, uertentes sicubi boas ines, da mihi homines. Diximus enim animam pro toto homine accipi. NE TE A Tolle tibi IPerstant Septuaginta uertete recus, quod facultatem ac substantiam significat, Grinn r. idest eviatum, pro caetera ergo, in hebraico est recus, hoc est substantia. LEVO Manum. diuerse huius uerbi tempora uertuntur ab omnibus interpretibus. Hebraici enim est Vm Leuaui. at graece κmia idest, Levabo, nos per praesens. qq id ad sententia nihil referat, quod in aliis esset magnopere cauendum.
FILO Stubtegminis. r. filo no add tur subtegminis, sicut nes apud Septuaginta. . Emembb. Sed haec adeo levia sunt
ET ZA Rtibus uirorum. Aliquanto obscurius dicendu enim, excepta portio uirorum,quae scilicet is ex praeda obueniret. CAP. XU. IS TRANsaetis d mmnx Septuagintano mu-h tant hoc loco locutione hebraica uim id e Macra mom, Quod tamen prudenter secit Hieronymus. de ea locutione alibi dictum C, PER Uisionem. Eodem modo inebraice , Redudat autem quod additur a Septuaginta, e I ex xnet crux c nuisione noctis potuit enim' diurnam esse uisionem, sicut, paulopost cognoscet Na uisione hebraei, non tinea appellant, quae noctia fit, sed
omne prophetiae genuAqua ob rect Pr licta uocit uidentea. Qisi
139쪽
re quia pulcherrime explicat divus Gregorius Naetanetenus in ora tione de pisancto, eius uerba Adacenda sunt. Ai . ndisi xvi, sobARdipnctamve pure, H qista me egi, areo exm eii Adbr, i ta voec ea et obse m risi et i Adb bm γγ np,*mpii labrum et cras Arux -Aιγκis reis Esi maA; etaeta se os o dicarum mare me di m egotier hoc est. Patriarchae inquit, deum sub imagine uiderunt, at uero prophetae et futura prospiciebant, affecti mentem a spiritu sancto tanqceram . quo fiebat, ut sibi futura tanqpraesentia ui lare uiderentur. ideo siprophetiam uisionem uocare solebant,&ipsi propheta uidentes appellati sunt ea enim est spiritus sancti uis it quelibet mirabiliter illuminet ad intelligendum de percipiendum ipsum bonum. quia lumcn est intellectuale omnis animae ratioalis eamq; ita afficit, ut postitueritatem reperire quasi qbusdaradiis a substantia sua in eam coniectis. haec diuinus illa, eximius theologus. Pleraq; uero sunt uisionum genera ut a Mose aegyptio scribitur. Nam quaedam est, qua uigilantibus obit tota membroM compago resoluitur, ut de sese Daniel prodit. alia, qua id minimc c*t invit, sed tanta est eius hominisqvi uidet expiatio, tantas cum diuino numine familiaritas, ut dissolutioe ais ecstasi minime opus siti sed amice ac familiariter cum deo loquatur, quod Moysi talu uolunt hebraei accidisse. FILIUS Autem procuratoris. 'U Npm' net peto sex Et filius relictitium domus meae, ipse est Damascus Elieeter Quae nedsitis aperta sunt, nev adeo faciliai propter uerbum me ch, quod rem derelictam ac dimistam significat. qua appellatione uocauit Abram, heredem suum quem sibi successerem erat rei isturus adeo Hieronymus uertit filium procuratoris dolinas incae .clifilium, nolint hebraei referri ad filium procuratoris sed ipsum procuratorem, qui uelut filius, erat ad hereditate Abraastum mandus. Septuaginta cum Hieronymo concordant filium alterius uertentes, non ipsius Abrarn, o A scs, et xv. ira cis, obrat in rem oci Ait Filius autem uernaculae meae iste Damascus
Elieter.Eodem uero hic errore uidentur decipi, quo decipi tur ta
140쪽
pe, ut nomen appellativum putarent esse proprium, dg rnuIlarii
non uiri, quod ipsa quoquo recusare uidetur.Sed nes non optimuerit, interpretum citare expositioes Gennadius qui quasi Abram Ioqueret haec ait Has scio. bbν, Ut vita b c re, o e me et Q ἀσM Sota ses et, recte et uocuisi Arito, rotato Gracis c. eri e M.ASG σαυκ op ici ioces et repracbmr, oum muccmos eAα- eo. Succedit igitur inquit, ut uidetur in heredem mihi, is Elieeter qex Masech damascenabortus mihi est, negenim ipsa erat uerna, de dominata sed qui ex ipsa natus es ut postea repetendo demonstrauit potest de uno, qui duobus nominibus appellaretur intelligudamascus scilicet Melieeter. forte ex duobus integris nominibus unueffectum est munus tantum per ea significatur 'cilicet filius irrigantis domum iste Damascus elieeter exponit igitur quantum ab aeditione Septuaginta doceri poterat, sed in malach, non est nomen proprium ut diximus. Erit ergo uera explicatio fecundum hebraica ueritate. Et filius rei: scilicet qui relinquee ad hereditatem suscipiendam .is mihi erit haeres. LX Utero tuo v xEx intimis tussis, aut lumbis,uel uisceribum Qtiam Iocutionem hebraicam, Septuaginta recte in tarunt stu Auc rem, Sed qui egredietur ex te. REPUTATUM est ei ad iustitiam prima net. Et reputata est ea res iustitia, uel iustificatio uel probitas. Sacrarum enim litterarum moris est, iustitiam non eam modo uirtutem, quae cuiq suum est tribuat, appellare sed omne probitatis requitatis .en'Iustus quos his literis, is est, qui oriani ex parte absolutus sit, quinem in deum inem in homines peccet. Quaene panostris dissiciatiunt, cuMarcus Tullius scribat, proprie ab hac uirtute, homines, bonos appellariIdem p certe est uir bonus,&iustus. Est enim iustitia, diuina qtiaedam mentis humanae integritas, ac ire stitudo per quam nusquaiab mur, nihil peruerse opinamur, sed ut imaginem dccet diuinam, millius diuinitatissimulachrum 'qui, inerrabilis sumus ac sicubi etiam prolapsi fuerimus tanta tamen est animi synceritas ut in culpam nobis uerti non possit. Eiusmodi erat Abram, uir omnium au. datissimun&integerritam De cui fide,&probitate, haec apud ueter