장음표시 사용
181쪽
d restrem et rim m. i. Et factum est in die tertio, cum essent illi dolentes. Dicunt enim hebraei in circucisione maximum fieri dolorem preesertim tertia die siquis iam adultus circunc datur. Vulneraitam haec,&is dolor, de circucisione sunt intelligenda . Quod certe male innuunt Septuaginta, huetrum, uim o i. i. Die tertia cum essent in labore nisi fortassis re, sumpserint pro eo quod est soro scilicet dolor, quod raro fit a iis, quos film heri erunose ac calamitosus. Dolentibus ergo Sichimiti propter praeputii abscissionem hin lecto positis ut sanarent , inuaserui urbe Simon leui. Alsis est dolus in qub locuti sunt ad eos, sciebant. n. quid esset futuri. NOS Pauciita mero. Non secus Septuaginta, A ιγ odi 3 ia hoc est. Miniimus sum numero se enim loco totius familiae pona. at hebra cum habet emphasin. 'son TDuon hoc est. Et ego hoc domus mea,mortui sumus numero Indicat, se familiam g sua, esse ueluti mortuos, si cum illis comparentur sicut exponit et Aueri Esdra,
CAP. XXX LV AT E R therebinthum Urnn . Subter quercu, aut alia arbore sicut alibi quos uertit Hieronym', ut Iosue cap.ultimo. Tulit lapidem gradem Iosue, pinsuit eum n, innn. i. Subter quercu ut ibi uertit Hieronymus. Permultum uero interest inter quercumactereblathum. Est autem hoc quod pone hic apud hebraeos generale nomen omniti arbosv Quocirca potuitia ad terebinthii, Paliam arboreaccdrno dari. Secutus e quos hoc loco Septuaginta, q5 ipsiti m et Reb me di rem si me Di bor, im Mos a. Et abscondit ea Iacob subter terebinthii indicemis Corrupte aut ppellat S:ceml inlibns graeci regio Aut urbs quae uocadae da , he-che de qua retro dicta est. l l Septuaginta fortasse uoluerunt P hoc, discrimen facere inter Sheche principe regionis, hipsam urbe siue regionem. Nam eu appellit usi , regione uero aut urbe si rami hembraice in eodem nomine tam locus, qprinceps a quo locus nomen accepit, uocatur, scilicet DIU Shechem Vrbes auim in quo perpetratiumst illud crudele homiciditi, Ierusalam est, quae hoc loco ap-
182쪽
pellatur Shechem, si multitudini Iosepho credimus.
SUBTER quercu. Septuaginta Fructu loco arboris ponuntae ora tam bra mora, A.,. - a Aiso, si Et sepulta est infra Bethci, subter glandem qui mihi uidetur error non ferendus, nam nemo esset, qui facile intclligeret, nisi aliis editionibus iuuaretur. Hebraiceitas legite, ut uertit Hieronymus P,Narra subter quercu. EGO DEUS omnipotens. Eode modo&hebraice chae. hoc est Deus fortis. Clitas hoc loco, duo nomina diuina legantur, dimiserunt alterum Septuaginta, sic scribentes diis ob os resu. Ego deus tuus. Quod eadem de causa factum.este arbitror , quam superius attulimus siquidcm non potest praeteriuno nomine apud grae,
cos ac latinos deus exprinai, praeter enim cola aut deus, non extat apud utrosq; aliud nomen At apud hebraeos non una est diuinitatis exprimendae uox, sed praeternomcn tetragrammaton est Elohina, El, Shadai, Iairitualiaci plurisa quae neq; in graeca ne uelatinam, linguam uerti pollunt Laudandus autem Hieronymus, i quantufieri potuerit, numen illud nobis declarauerit. UERNO tempore r Umna. idest. Circa uiridatione terrae. Sunt autem, qui aliter hunc locum interpretari afferant, non enim dicendum uerno tempore, sed circa interuallum terra'. Legunt ergo totam periodon hebraicam hoc modo 'rras Tummim m. hoc est. Et erat quasi interuallum terrae, ut uenirent Ephratam . scilicet Eetlehe. Causa uero hui' diuersitatis, in una uoce hebraica scilicet metri quae uel ex duabuSuocibus potest esse coniuncta,uel unius rationem potest habere, sicut elset apud nos sustineamus quae inadictio esse potest, retres sus, tinea mus Eandem rationem habet de
haec dictio hebraica, potest enim legi coniunctim rasa significabitq; interuallum potest&legi disiuncta, mea signabiti circa
uer circa uiriditatem, aut cum ager pascuus est.Hieronymus disiunete legit, quar lectionem approbat apud hebraeos etia Auen Esdra, qui super hoc loco haec scribit nan ' ram, Anti hoc est potest esse
in hac dictione una pars, quaesit adverbium similitudini circiter, aut quasi . Approbato alicram lectionern potest else inquit etiam non Spacium itineris. Hoc idem habetur cap. xlytii. illud sit potius intelligendum de spacio terrae, eum tamen locum uertit
Hieroi mili cum adhuc ueruum tempua esset.ubi Iacob de hac ipsa
183쪽
re loquebatur. Sed testibus hebraeis uidimus utrunq; defendi possiu. Septuaginta uero, more suo labuntur absurde Hanc enim eandem uoccm, de qua tot uerba fecimus ignorantes quid significaret si credere dignum est, ueluti alicuius loci estet nomen, intactam reliquerunt, in graecum sermoncm uerterunt. Igitur sic apud eos legimus.
mi A Irre taceiex3, A ἀ ecereest idest. Mistum est, cum appropinquaret in Chaphrat, ut ueniret Ephrata. Vides ergo eos quod esset hebraice Ciphrat, fecille Chaphrat, eduobusq; appellativi nominibus, unum proprium conflasie A quibus merito dissentire uoluit Hieronymus Chaldaica editio, hoc loco sentit cum eis, qui carpunt Hieronymum, non fuisse uertendum uerno tempore, sed cum esset spacium adueniendum Ephratasa sicha b c NDO a. idest. Cum esset pactum, ac interuallum terrae. OUOD illum minime latuit. Additur hoc loco aliquid a Septuaginta, quod in hebraicis codicibus non inuenitur. Nam postqscriptum fuerat, quod illum nainii ne latuit, inferunt illi, inem hebre preti, cotireno sacri idest. Et malum uisum est in oculis eius. CIUITATEM arbete. Eodem modo habciat, hebraica. In Nni p. idest Urbem arbea . at Septuaginta more suo penitus aliquid aliud senserunt, hoc modo uertentes VA rem rob. idest. Urbem campi Uidentur legisti non Varum sed a P. Et primum qu dem nomen est urbis, de qua hic fit mentio alterum significat desertum ac uastitatem. tiare aut hoc in corum inueniebatur codicibus, aut certe, quod frequentisiarne eis accidit, hallucinati sunt. Chaldaica item aeditio, quae Ipsa uetusta est,non habet ut uerterunt Septuaginta, sed ut hebraica ueritas.
CAP. XXXVI. SI E inuenit aquas calidas Aduertendum hoc loco
nec Hieronymum Se Septuaginta, cum hebraica uei ritate sentire Siquidcin hebraice hoc modo legitur. Iste inuenit V V idest, mulos Dicunt siquidem hebraei hunc cu pasceret asinas in deserto didicisse ex asina de equa, multam procreari. Eiu ire cum hominem inuentore fuisse cuipse spurius esset, idolorum repertor aliquando fuerit. Nulla et so
184쪽
hoc laco de aquis calidis mentio fit, sed de eo quod erat mirabilius:
Uidedum uero,quamobre eo modo interpretatus sit Hieronymus, eritq; tolerabilior ipse qSeptuaginta. Pro eo igitur, quod in hebraicis codicibus habetur nunc ora i muli Hieronymi temporibus uidetur fuisse aut ora. i. aquae, aut V hoc est, maria. Et sine dubio legebatur Vm sed quia ea tepestate non erant sacri codices, notulis, quae apud hebraeos uice uocalium funguntur, distinctae deo putauit Hieronymus eam uocem legenda esse et I i. maria, non crati hoc est muli. Et vocem, quae significat maria, uertit aquas calidas, quod cur fecerit non satis est compertum. Si enim uertisset aquas tantum facile
natellexissemus ex qua causa id fecisset sed gaddidcrit calidas non constat nobis. Nisi se huius trassationis ipse affert causa in quaestionibus hcbraicis dicens quosdam,tcmpestate sua putasse, eo uocabulo aquas calidas significari, iuxta linguam punicam, quae hebrcte simillima est. Chaldaica quos aeditio, quae uerisiam esse reperitur, quam mirifice approbant hebraei loco eius quod est ienaim habet NUN. idest fortes, animalia scilicet robustissima, quale id genus est.
Haec totis tanta ignorarunt si fas est credere Septuaginta interpreteS, uocemq;, quae omnino aliquid significabat, tanqnomen alicui' hominis proprium esset ita eam reddiderunt, quemadmodum si uertendum ex hebraeo esset, Isaacis Iacob, nihil ea nomina immutarenius. Itaqi sic apud eos legimus. o. - πν,A Aie mi 'st .. et icέμω, o noli qmuum(υγα β si et et Morasi . iuste inquiunt est Onan, qui inuenit Iamim in deserto, quando pascebat iumenta parum tris sui Hoc certe adeo mihi mirum uidetur, ut nullam rationem inueniam, qua me explicem. Siquidem apud hebraeos, ne pueri quidetam foede laberentur, ut lamim, putarent eo loco aliquem homine significare. Cogimur g uel inviti,fateri eos linguae hebraicae non se
quaequas peritos fuisse. Uidemusq; uel ex hoc cynecessariaciet Hi ronymi. aeditio .qui nisi id beneficiu nobis praestitisset adhuc in eisdeuersaretur erroribus latina ecclesia, quibus erat antea implicita dico
quantum attinet ad haec . Sciendum est autem, eum erroren non
latuisse expositores graecos attia nem ad id quod uerti esset accesserunt. Itas Theodoritus sup hoc loco haec scribita mect Aho ac r
185쪽
lac eo Lee tam re com ob desii insit, inra , hoc est Syra aeditio habet quin hominem, fontem inuenisse. Nam lans, Syrorulingua, Euan uocatur Ubis autem in hebraico, inuenies aquam appellati Emmaim. Igitur secundini Diodorum, non erat dicendum eum inuenisse Emmaim, loco eius quod est aqua nem pro eo quod e fons, fuerat uertendum Euan Osodorus quipque hic citauit Theodoratus haec refert o eccum o hinec priαAcidi, oeco Acyma orem et Tes p mP c et te A*. o. A p iusta, migdita et etai A si ista, sedcxlio et 3ώ- σαν. Syrus instae hebraicus codex, per eam in significant aquam Inuenit ergo is fontem in deserto, at interpretes psam hebraicam uocem hic posuerunt,ex his ergo uidenUS cos Opinatos idem quod & Hieronymia eam uocem significare aquaS. Latet autem etiam Syram aeditionem, si tamen haec est. quae targum appellatur, o hebraica ueritate sentire.qq arbitrer ipse per Syram ted: tionen non eam illos intelligere, quae hodie apud hebraeos, sub Ionathe, Onchelos nomine circufertur, qua ad intelligendas hebraica scripturas mirabiliter adiuuanaur. quae siquid obscurum in hebraicis codicibus inuenitur, luculentissime explicat, ut tapenos in hoc opere monstrabimus. cui nos imponere fine druina clementia permittat Non ignorauit tamen Hieronymus id quod de ea re sentiunt hebrati significari scilicet ea uoce, mulor, recitat iomnem sententiam hebraeorum in quaestionibus hebraicis.
CCUSAuit fratres suos crimine pessimo. horipam. ribrarim L Et retulit infamiam eoru uia- lam ad patrcin eorum. Exagerauit ergo Hieronymus uertendo, quod erat malui n id quod est pessimum. v Malibi idem tape faciat, ea ut arbitror opinione inductus, cpapuid Hebraeos, non sit nomen pessimi Carent enim ut diximus recomparativis superlativis. Qitae igitur super hoc scelere prodant aut Hebraei, aut nostri tam graeci illatini, intelligo non mi init tuti csic huc asterre. Praesertim cum id scelus dubium sit,&adiatias sententia possit trahi. Ex quo& Hebraei alatinis dissem
186쪽
llunt' mc crimenq; istud leuius faciunt q possunt Arbitror ubdem ipse,nd de uno scelere dic dici, sed in uniuersum de omnibus,&de tota uita fratrum Ioseph qu ppeqvi in pleri is non admodum probi esistent. Nesertim cum id sentiaici Theodoritus, qui super hunc locum ad alia, haec scrib ita cerum,H ινλ AAcim metae Te , dcob c ακηυ o mi hoc est. Danabat Ioseph seatres suos apud patrem eos in temperati essent, minime modesti. Ham ita uescrutari altius non meum esse duco, sed quod ad ipsam interpretationem attinet, cum pretesertim hoc loco Septuaginta ab hebraica ueritate &a nostra teditione dissentiant. Quare non scripserunt Septuaginta Ioseph fratres suos accusesse, sed contra, eum accusari solitum ab illis in inuidiam ais odiu, quo in eum laborabant. Itaq; apud eos hoc modo legimus bri Cilota vi qg op mrrear, ire c
odi ea , et, s sis, mi hoc est, Detulerunt autem contra Ioseph, ultuperationem malam ad Israel patrem suum. Ut autem intelligas hanc esse aeditionem Septuaginta, non esse deprauatos codices, producemus ipsorum expositorum sententias. Omnes enim hi una uoce attestantur accusatum Ioseph a fratribus in inuidiam apud patrem, ab eo uehementer diligeretur. nam Theodorus, in hunc modum eam rem declarat .. En ex bσαν, κακω 'me metriae misi servi mdcMH κατ et Aoisto DEA O . idest.Et primum quidem, conati sunt, male apud patrem, eum calumniari,
multis in ipsum accusationibus utetes. Eodem modos Isidorus, qui de ea accusatione sic inq-,e. Di, ita sye o heo, 'παν
κὰ- iasi dest. Ex eo laetum est, ut pessimam ineu uituperatione commenti sint. Atiunt apud graecos, qui hunc lapsum intellexerint&detexerint siquide Diodorus haec resert ακb Abiarm συμμαM ,
et Avo o meoc, ad vi Siaret V m vi, Die irer Tebetens cicis*H-WA ego re Acob c urrem si ovi lapitalia ketost Aquilas inquit,&Symmachus insuper& Theodotion&Syra aeditio pro eo quod est detulerunt, habet detulit, innuens ipsum Ioseph accusare sol tum fratres suos, q, non se probe gererent. set haec uerba Theo doriti uideantur esse sed hoc nihil refert. Qita cum ita sint, miror Erasmum, cur in ultis in locis arulitione Septuaginta nostrae prictulerit, cuaperte hebraica ueratas refrage igraeci interpretes.
VIA IN sene stulesia genuis taeu. Non placet quod au-
187쪽
notauit nurgensis ij rvo fissi simaxime christianus, inuito eo quine nominari quidem dignus est, qui conspurcavit, uniuersam uethris testamenti scripturam, foedissima eam barbarie, larbarasceditate resereses. Quod ergo annotat Burgensis quia in senectute sua genuisset eum non esse eo modo ueritatem hebraicam intelligendi sed potius; Ioseph filius senectutis esset, idest prudens modestus, decaniciem prae se ferens hocq contendit uerum esse, non solumipueritatem hebraicam quae habet a dupi Phi Quia filius senectutis
erat ei, sed etiam, quia pleris alii geniti sunt in senectute a Ioseph,et post Ioseph. dico inqhaec uehementer extorta esse, magis est a
gula juera. Nam ex eo loquendi mos docemur non esse aliud intelligendum, qquod uertit Hieronymus. Nam alibi filii enectuti see monstrantur, qui in ipsa senectute nascuntur. Ioseph ergo praeter cae teros, erat carus Iacob quia senex eum genuisset, Meius incessum renatura optinia uideret quod in caetetis no uidebat. UESTEM polymitam. desti nullorum florum, ac uariam sicut, Septuaginta uerterunt vita Aor, hoc est uariam, hebraice eodem modo deton n1 hoc est. Uestem ex multis liciis confecta; quam inferius Hieronymus, magis quid sentiat ipse secutus, i quod significet ipsa uertit talarem eam uolunt fuisse seraeam hebretei l cetfortasse non uere ut saepe de eius uocabuli ut insuti sumus.
ES TUO Ss manipulos circumtes. Hebraiceno ad statu,
sed motu referte mimiunna n. i. circu uoluebant manipuli nostra,&adoratione teneratione exprimebat. Eaderone '&Septuaginta Amat iam di rex desμω couerti manipulos uestros. P A rem tacitus c6syderabato maric Dur, m. Et pater eius obseruabat rem, sicut&Septuaginta ora etinet velata et aeqv edec , , tibi. At pater eius obseruauit uerbum. in eo autem parum luculenta explicatione usi sun quod uerterint uerbum, quod naagis sonabat rem . de qua re, multa nobis dicta alibi sunt. NI TE Batur liberare eum. At hebraica aperte fatentur Ruben cripuisse fratrem suum de manibus eorum sic enim ibi legimus. DTornm. Et eripuit eum de manibus eorum quod mapud Septuaginta clarissimum fit. ἐάAceto meia ora, L. adest. Eripuit cum e manabus eorum. Nam Ruben liberauit Ioseph, ne ii
tersiceretur, ciet inhibere non potuerit quin in calarus deiiceretur.
188쪽
LIBERET ME S Inam. Ab hcbraico idiomate sumpta uox est, in quo
metiris liquor appellatur quod graeci secuti sunt, qui kipsi eam
eos lis, uocant. Est autem lingua hebraica, ut caeteris linguis prior ac vetustior, ita omnibus adna sta, ac quasi interspersa Ex eius enim uocabuli in omni lingua reperies quod, ab Hieronymo, saepius e obseruatum. Nam, linguam Chaldaicam, Arabicam, Vari punicam athiopicam sileo, quarum tanta est cum hebraea similitudo, ut eaede pene esse uideantur.
UIGINTI Argenteis. Eodem modo, hebraica 'da tria pidest, Uiginti argenteis quod ex errore a Septuaginta scribitur uiginti aureis a mn,νοων. Si enim hebraica ueritas de auro, hoc loco sentire uoluisset, non dixisset,a sed mi sicut superius fieri uidimus, quem locum bene uerteruntSeptuaginta in eo r.
dutus est pet. sacco nisi quis forte scrupulosius hanc rem uelit perpedere.c cilicitam ex pilis equinis aut eiusmodi imateria consui soleat, at accus ex canabi, Meo quod terra or tur. Nam quod e pilis conficiantur cilicia, testaturo Procopius in historia, hoc modo obiectarunt inquit iaculantibus, oκxAb Mox R U GEc D, P. GA:ὴmMA Ridi. Hoc est, Tegumenta ex hircinis pilis facta quae uocant cilicia.Sed facile haec confunduntur. Est autem saccus, uox hebraica, graeca ac latina.ut enim modo nobis dictum est permulta uocabus hebraica in caeteris linguis remanserui, quod praesertim in lingua italica nos obseruauimus , nam praeter alia j plurima, quem ineschinum appellant, uidelicet pauperem ac calamitosum, eodem modo uocatur hebraice meschim. Alma quod lingua africa,uirgo uocatur sicut, hebraice, uirgo nil abscondita.L UC E N S in infernum. to m. Ad inferos aut fossam ac sepulchrum, nequid paruum hoc loco suspicemur, cy Iacob, uir deo amicissimus, dicat se descensurum ad inferos de quare nos passim in hoc ope loquemur.Hebraice itaBubicus3 Hieronymus ac Septuaginta infernum interpretati sunt est sheol hoc est fossa, siue sepulchruiin Nes enim significat eum locum ubi sceleratoru animas recipi antiquitas opinata est senim ab hebraeis recent oribus Geliena uocat, quod uidentur a nobis accepisse, quandoquide inueteri testamento nusquam inuenimus Oehenn locum in sempiternum damnatorum
189쪽
GENE. 's gruficare. De quo loco Rabi Mose in lib. de resurrectio esse scribit.
Hoc e Supplicita uero quo scelerat C)ema de nummae diura tracruciabuntur, asserunt esse Ceennaria. nem locum esse dicunt, flamis ardentem, ubi una cum corpore sint extirendi impii no uno suppliciorum ac poenarum genere sed adeo uariis ac exquisitis tuongum sit referre. Hucusq; abi Moses Aegyptius inare non Oprie inferos signat heol. Obseruandum quod est, ouen Esdra hoc loco reprend taeditioinem chaldaicam, quaeqrerat hcol, uertices videst geheam opemprccium duxi eius uerba in medium proferre. Senim inquit om mirati derari qui ci Hoc est Errauit hic editio chaldaica miserterit Gelienam id quod est sh eo Deinde citatuaria scripturarum loca, in quibus cognoscit sticol, sempsepulchru significare. Duo uero nobis satis sit proserre. Primus est apud Esaiam. Qi ia non infernus confitebit tibi ubi est sh col. patet sibi de folia daei Alter est Iob cap. xxvi. Nudus est infer coram illo. uideturq; omnino de sepulchro ibi sentiendum. Sed de hac re saepe tap(us detur stimus Septuaginta sicut Hieronymus interpretati sunt A. Dc. ad inferos. Haec diximus nihil facientcs, quae de hac re somniat Nicolaus. Vere enim figmenta sunt, qdelcmbo scri thoc
PH UTI PHARI lacorri apte id nomen apud Septuaginta
leg ttar ideo cuni locum annotauit Origenes apud graecCSi hoc ino.
mo Hoc est, Petephres, apud Aquilam os inmachu, Phutiphar
hoc loco uocatur Annotati Hieronymus.
M AGIS TIRO Militumn Vm n m. Principi millium, aut coquorum. Hare ambigua uox est co iuram significat occido ac meso .abeo ducitur tabac, hoc est occisor, ac maestator. Ex cofactum est ut Hieronymus&Septuaginta ueheni ter discordes sint uertenda hac voce. Septuaginta enim hunc magstrum siue pr nc: pem militum interpretati sunt ora i seor. hoc est, CoquoMpriticipem, siue cum qui coqin pra sectus sit at alii sicut, Hiero alvinus ad carnificinam, uel militiam hoc referunt. V:dio utcm hebraeis tamans placere. Nam ueta Esdra, haec de ea re se b. t. Eumenim pius,il reliquos citanius rei peculiariter circa litteram uerin
190쪽
setur,reliqui magis circa sensa,& ea pissime sabulosa optare noluimus haec latinorum auribus P dere, na ipse in eis legendis pene iugulor. Is ergo haec de ea uoce scribit hic, vium d , P --on Hoc est inuenies hanc uocem, ta ad occisionem referri, vadid, qffad culinam spectat. Sunt autem rattones in utrans partem. In fetius enim habetur. Et tradid te in custodiam principis halabach: m. idest militum, seu carnificum nam coquorii princeps, cur carceris custodiam habeat. Rursum cum is Phutiphar, scribatur Eunuchus fuisse , nimiru egenere hominum uili&enoeminam quamobremis militibus erat praeficiendus At certe uidetur de eo intelligendum, Gregiis sicariis, carnificibus, aci nactatoribus erat praefectus, quis damnatorum plectendorum curam haberet Verum haec tam leuia,
scrupulosius perquirer uitium fortas st.
CAP. XXXVIIION NASCI sibi filios Hoc clarissime expresse
runt Septuaginta j obin Apro, o et ovico rem erumst L Sciens autem nam semen non suum futurum. Idcirca cnim semen effundebat in terram, sciens non suos futuros filiosqtu nascerentur, sed fratris sui. Mos enim erat hebraris, ut fratres ducerent uxores fiatrum suorum qui sine filiis defuncti essent, acqui ex eis procreati millent, defunctorum censerentur .Hoc ergo obscurum erat in nostra editione II SE iras opilio gregis. My in m. Et Hira socius aut amicus eius.Dissentit autem ab hebraicaucritate Hlcronymus, pranaum Psequitur Septuaginta quin ipsi hunc locum interpretati sunt, inin m o dis lis crura. Et descedit Ira pastor eius, deinde quiarnaxima est earum uocuta finitas, scilicet eius quae significat pastorena, quae socium. Est tamen aliquod discrimen pastor enim uocatur rohe, esis participlumaraha.socius aute uel amicus relie hac scriptura utitur hoc loco contextus hebraicus Otiare non pastor,
siue opilio erat uertendum , sed amicus quod reuocum interpres asserit, qui de eo nomine scribit sic ram miram hoccst. Eius significatio est anaicitiae, siue ocictatis, deinde proseit huius loci testimonium. Arbitror uero ipse ex antiqua aeditione.Septuaginta, qua latita