장음표시 사용
221쪽
E . rosi ' RUIT Moyses. i. idest placuit aut uoluit. At druersius Septuaginta, rei, mora H. Et habitauit Moyses, uel collocatus est Sic eadem sententia a diuersis per diuersa uerba exprimitur. Sed non ita prope tam a nostro interprete, ci ab illis. Nam de iuramento nulla mentio.ST Cognouit eos. Sic quom hebraice et xim. Et cognouit deus. At Septuaginta si fas est ita loqui, per ignorationem hebrai egrammaticae, pasta ueprottiterutv P c. Et cognitus est eis. Quod tamen longe aliud est. Nam illi, non satis tunc deum agnoscebant, quando ne sub Moyse quidem agnouerunt, sed deus, eos respexit, mut suam plebem recognoui. Et de hoc quidem nulla controuersia esse potest.
Etro cognati uimn quo nomine tametsi orianti assinitas si gnificetur id cend i in mini fuerat soceri sui. sicut, Septila
est. Ovest sic riseia et noliten colTupte proferatur. AD Interiora deserim vir I 'M idest Postdcfemina, uel retro in desertum. Sept laginta ipsi ab Hierony mo non uidentur discrepare .s et, ii Uu me Subd cretan hoc est interius ut arbitror,&ut ait Philon in locum nemorosum ais herbis copiosum apud quem sic legimus D ustis servo DC Oo m eo l. evor bravi et, urtir, L μαπλκκmκώ- Doeἀ. Hoc est Cumq; eduxisset gregem, in locum aquis irrigiatam,&floridum ubi multa pecudib'herbarum exhibebatur copia hin convallem iam deuenisset,ii det dic prodigiosum speci aculum.Et quae apud eum secuntur. Iu penitissimas ergo deserti partes sese contulisse scribit Moses diuin tu fortasse promoturn ut in tanto secessu, rem mortalibus abstrusam uideret.
Vel ipse locum describit. APPAaruit ei dominus. a dest Angelus. Miror PH eronymus&ab hebraico dissentiat,&ipsis Septuaginta, qui&ipsi xciam dissino: dest, Apparuit ei angelusu Philon quos iudam ei
angeluti apparuisse confirmat dicen Ac mea minimc di se sex et,
is M . Quantum inquit quis su*icari posse erat ea visio, at 3 prae
222쪽
Entia eius qui est, uocetur antem angelus eos quae uentura essent, denuciabat. Atq; ita hipse uidetur sentire, deum sub figura angeli, Mosi se ostendisse, quod de omnes prope graeci patres confirmat. Siqvidem Basilius pluribus nominib dei filium in sacr: literis appellata cribit, eqbus&nonae angeli esse Quippe qui patris crisilia homillibus reuelauli. Qi:i apud Esaiam magni consilii angelus uocatur, de qua re magnus Dionysius, de celesti hierarchia sic scriba, soc AvAb G m sir fiAot Achob; βουA cstrasei vota, sta in ocin WVAove thoiν,omulidum etinea SAmsἀr, A him: . Hoc est pse insuper Iesus, quia propter salutare nobis beneficium, in ordinem denunciantium descendi angelus magni consilii est uocatus. etenim ut ipse angelice dixit, quaecunq; audisset a patre annuciauit nobis Estq; peculiaris apud theologos quaestio, num deus an anget'
cum Mose tum loqueretur.& cum montem Sinai postea conscendit.
Nam is qui cum Mose loquebatur, requi aliis patribus apparuit,mGangelus, modo deus uocatur. Sed quoniam hoc fusius a theologistractatur, praetermittendum nobis est. Etenim potuit fieri ut sub praesentia angcli deus sese ostenderet, Min per ea quae fierent, este deus cognosceretur, ut habetur hoc lib. cap. xx lin Ubi deus alloquit populum. Ecce ego mitto angelum meum, obserua eum, quia in medio eius sum. Deum enim uti est nemo uidit unci Latii ne nominari quidem potest, nedum uideri Uidemus autem hic, eudem appellari angelum deum, idq; nomine illo tetragrammaton quod in solum deum potest competere. Nam ubi dicitur ernens autem dominus, pergeret ad uidendum hebraice nomen tetragrammaton Alia quis super hac re disseri possent, quae ultro dimittuntur. Itaq; Hieronymus Puertit, Apparuit ei deus, n6 angelus, hocide sendit, deuexangelum fuisse, ut et ex toto capite colligitur. Sequiturq; nouer
bum sed ipsam sententia Namn hebraei asserunt, hunc angelu, deuesse.Erat tamen uertendum sicut deptuaginta uerterant, ut quilibet posset pro sua facultate super ea re meditari S quide, angeludicit beatus Stephanus Mosi apparuisse, Actuum capite nono. UIDEBAT , rubus arderet ii an nulla dissonantia iri ipsis authoribus sit, ut in clarius hoc fiat, proferam qua de rubo milita Rosis 'cribit Philon, qui ampliavit istum locunias enim refert
223쪽
c xe hos et m/ν -- AM ' Esi Aoicae cessi, riti Aeri me do eam e mori ab v ,3sese remi ae Ast. Erat ibi inquit rubus, plantula uidelicet spinosa ac debilissima, alvea, a nemine. admoto igne, repente tota accendi uisa est. tiam cum ignis radicitus occupasset, Mingenti flama es ramos ac cacumen tenere ea in perinde
manebat illesa, ac si superne fons delabere: incendiumq; reprimeret,& quasi materia in corruptibilis esset n6 ea esset igni pabulum, sed contra ea nutriret ab igne.In media uero flama, forma pstantissima uisae quae nulli ha re quae uident esset similis, Divinissimusmulachrum .Huc usue Philon uapipatet, quom hoc intelligedum sit,q Ide accensa rubo hoc loco scribit . Quae quia uehemeter placent, non sunt alia proferenda . Ardere rubus uisa est, quia natura diuinitatis gni solet in sacris littetis oparari, tum poeius inter caetera elamenta excellentia, tum quia illa natura lucidissima est, mycul ab omni caligine sequestrata, tu quia eius operatio, igni e simillima, celeriter. Loia conficiens, Malia quide purgans, alia penitus absummes. Sub hac specie, deus Moysi uisus est.Graecisuom alia aflerunt rationem, cur sub rubi ardentis specie uideri deusnoluerit. Nulla. L. deo figura est, nullisq; lineasnentis exprimi potest ergo si se sub ardente rubo ostendisset, no erat futum ut hebraei occasione inde ei' figura depingendae sumerent, Min errores pessimos corruerent. Narubus ardens nullam exhibebat figuram, quam qui deo conuenire posse putaret.cici Philon scribit in media illa flama delim essecospectum. Ueside hoc nulla in contextu fit mentio, sed uocem tantumodo uocantis auditam esse.Nam cum dicit apparuit ei imagis ad uocem pertinet. Sed uerisimile est, aliquam praesentiam eum in igne uidisse. Neq; tamen hoc impedit, quin expositio graeco optima sit. Nam nulla illius qui Mosi apparuerittraditur figura N O N Coburcree . Hebraicet coram kgi mee harnu N. Hoc est,
Non devorabat non exedebat, a uerbo adt. i. comedit deuorauit.
Graece quos uenustissime per antonomasan, de significat . primi uere , rami in D. uerti, urebatur,
224쪽
IMOlabis deo super montem istum . nam i Seruietis adorabitis, ad plures ergo spectat.& ad omne adorationis genus sicut uerterutetiam Septuaginta Ura AxTA et , sic, o etti, Madorabitis deum in monte isto. Nam habad hebraice, omnem druitium cultum significat nonina molatione. Praedicit ergo deus rei utois hebraeoMimittitudo Aegypto egres h euadm6te illia adoratura sit. EGO Sum qui sum. κ' NnTN i. Ero qui ero. Per futuN pronunciatur hebraice. Futura in pro praeteritis ac praesentib solet usurpari in hac lingua, sicut, lingua talica, haliis qplurimis. Nec certe aliud est,q quod uertit Hieronymus, Septuagmta . qui etia per praesens locuti sunt odiis set Notatur aute non solua christianis, sed etia gentilibus maxime platonicis dei nornen esse, qui est, eo
is sit, omnis essentiae, omnis si itae plenitudo,&abeo oia uiuant ab eo profecta, ut re essent postortilio orirent ille fuerit causa Dei o apud Aegyptios, intemplis erat scriptum -- cyo-
Ego sima quod fui quod est quodq; futuP est, velum eun
in leuciauit, Credoq; ex hoc Exodi loco, eos accepisse, praesera cum Mercurius eius sententiae ut existimo author non modo tepestate os proximus fuerit sed etiam simillima in multis, cristiteris consentanea scripserit. De hac eade re Gregoris eximi theo
estq;&erit. Imo uero semper est. Nam fuit, aut erit diuisiones sunt fluxae natime retemporis cui subicimur nos. At deus semp est. Quo nomine ipse seipsum appellauit,cu Moysen alloqueret in monte. Totum. n. in seiphin esse complectit quod nes coepit unc iacm desinet quasi quodda essentiae pelag infinitia mimmensum, oena naturete&teporis ratione triscedes Dionysius quos ille magia deuere diuina reapostolica sapietia pleia', de hoc ipso inqt, et o mi Disie
225쪽
titatem ac dimensionem est, sed simpliciter, in terminabiliter,totum esse in se comprendens Thalesqucus Milesius, interrogatus Edesset diuinitas, respondisse fertur et mes corum, p, A. et AG idest, Quod ned principitat, et, neu fine Plato quos uir eminetissimi ingenii, mortales quasi repredit, D futurum aut praeteritum PS, diuinae naturae accommodarent, eadem prope quae de Dionysius&Gregorius, in Timaeo scribens. ad 2 cota, espou si rem gaerum, Q m=-8ώιν's et E ix: esto duosa, ct M obstoe Os e Si c, si ii sui. Ichst Fuit aut erit, temporis species sunt, quas temporis partes, nos per inscitiam sempiternae naturae attribu mus. Non satis recte ac rationabiliter. Et siquidem tantum competit, secundum ueram rationem Jempus praesens, illae uero diuisiones natura quae tempori subiecta est. Haec ille Appellat ergo se id quod est propterea, ante omnia ac supra onmi cst, quod ab omnibus gentibus ac religionibus est cognitum. Proclus enim hipse gentilis, christianos fortasse secutus, de ea natura alta o et ratio rem eos Ae-m puta b se Tota iam otin ps , si AbAν π αMos stin bor. idest Omnibus quae quoquo modo bonum participant, excellit ac praestat quod primo bonum est' quod non est aliud A ipsum bonum. Cui etiam Iamblichus cosone de eade natura sic loquitur,rsa in mo
ebotiti. Est igitur inquit bonum , id quod supra essentiam est, siquod secundum essentiam, Illam dico essentian quae primaeva est 'pra clarissima,&per se existit. Non fuit ergo absurduim, haec extentii bus theologis proferre, ut sit perspicuum is proprie Tuere, deus appellari se, qui est misapieter Septuagintadi Hieronymus per praesens extulerunt, quod secundunaidiona hebraicum pronunciabat perfuturum. Cmitatinus hoc loco multa quae ab hebraeis latinis super nomen tetragrammaton disseruntur. Consilium enim nobis fuit mittere quae minus necessaria uiderentur. Cum praesertim de eo nomine satis nobis dissertum sit in libro contra cabalisticas superstitiones. Scire uero omnes uolumus Burgensem, uirum alioqui in literis hebraicis doctissimum, uirum qi Optimum, mea quidem senten
226쪽
Q hoc loco non attigisse, cuius expositio postea citabitur Duos in eo mihi carpenda uisa sunt, primum , cum esset hebraici sermonis peritus, non animaduerterit eius linguae proprietatem , deinde PAuen Esdranais aliorum multorum hebraeorum sequatur expositionem, quae certe minime uera est. Primum quod diximus, sermonia hebraici proprium esse futura pro praesentibus usurpare, adeo clarum est,ut nihil fere notius si exempla tamen proferamus Iob cap. primo ubi in nostra aeditione habetur. Unde uenis hebraice est maPPA . quae si satine reddenda sunt, dicendum esset unde uenies, quo nihil esset absurdius etiam apud hebraeos. Genesis quoq; cap. XXXyii. ubi latine dicitur de Ioseph, inuenisse eum erratem, quedam uirum, qui eum hoc modo interrogauit, panno quod si latine reddas, dices, quid quaeres, quid uestigabis patet tamen de praesenti interrogationem fieri, innumerabilia , alia dimittuntur exempla, ne in re manifesta tempus conteramus. Potuit ergo hoc non indisse Burgensis deinde non animaduertit etiam Septuaginta interpretes, uiroa sapientisia mos utriti ilinguae intelligentes proprietatem uertisse qui est, non quierit,uel qui ero quorum interpretationem approbauit etiam Phild Iudaeus, uir, ipse graecedoectissimus, qui huc locum iniit Moysi exponens scribit. Eis oti, cho et adorata et invi uiuetae A tu, stam cs mi si pre A spm Haeccea
at si inquit percunctati ex me fuerint quod nonae ei sit qui me miselrit, euis dixero, ne me qta idem posse hoc explicare, non ne eos circunuemre ac fallere uideboreTum deusaesponde inquitis, ego sum illa qui est ut intelligant quantum inter eum qui est requi non est, intersit. doceantur insuper nullum mihi proprie nomen conuenire,qui solus habeo, ipsum esse, at 3--etiam illud est; nomen tetragrammaton, quodproprium dei nomen esse existimae quod apud hebraeos quasi proferri non potestino est alia uox, uoaluid noliten cyid de quo disseritur hic adest, qui est. Quod graece melius Estentae tuox futuri temporis uerbi substantiui. Nam prinia uox eius uerbi est. O hoc est fuit cui inflaturo tertiae personae additur od fit Irin re dest erit at 3 ipsum est nomen ictragramuraton,
227쪽
duntaxat protracta ioci, ut fiat uati. Putoq; olim loco eius quod nuces uau fuisse iod. facilisq; est a iod, ad ua transitus, propter maxi-
intam affinitatem. Atq; ex hoc Exodi loco, natum puto nomen tetragrammaton. Nomen scilicet quo seipsam diuinitas appellauit ab eo endo qeo, in libro Genes eos usus sit Moses. uim hoc clarius percipias, ubi ia nostra aeditione habetur. Dixitq; iteru Dominus ad Mosen. Dominus deus patrum ucstrorum, deus Abrahadriis Laac c. hebraice in ipso exordio ponituri ' hoc est, nomen tetragrarum aton, idest, qui est Deus patrum nostrorum deinde subdit hoc nomemthi est in aeternum. Neq; de alio nomine intelligit, Ico, quod cxposuerat Mosi scilicet qui est Nomen ergo ciragrammaton tempus futurum est uerbi substantivi, sub ea foriana qtiam exposuimus. Atque idem est, ubi dixit ero qui ero,&ipsum nomen quadriliterum. Nam si ipsum interpretari uoluerimus, dicemus qui est, uel erit sine relativo. quod fit, secundum diomahebraicum, in quo relativa saepe dimittuntur, haec dico non ignorans Hieronymum aquam duo diuersa nomina ponere nomen tetragramimaton &qui est, sed siqspru dentissime consi derar: t, inueniet haec uera esse consentiente etiam
Theodorito apud gracos qui syriace lebraice erat peritissimus.
Si haec ergo uera sunt, ut certe sunt, non erat cur damnaret nostram
teditionem durgesis hoc loco. Damnataenetia nostra aeditione, da- natur editio Septuag nta qui sapienti siti ne hunc locum reddiderut per praesens quamobrem clarista mih c laudabiliter Arecte exposuerint huc locum sanctissimi nostri interpretes tam graeci qlatini. exhis quo P cognoscitur,qcommenticia sit expositio quorundam hebraeorum, quos sicquitur Burgensis qui exponunt, Ero qui ero ero cum eis qui ero illorum deus , qua liqueti absurda sint lebraicis commentissimilia ne venim sunt omnia admittenda, quae finguitur ab ea gente, quo uitio foedissime pleris respersi sunt stridqd apud hebraeos inuenian sit eis oraculum, praestat ni hi, qui cabalisticis delyramentis sunt addicti. ccauit nos mpo Occurrit nobis. Sunt enim sint ili maapud hebraeos uocandi uerbum, Mid quod signat occurrit ideo etiaSeptuaginta si cud&Hieronymus comeκ in Ab s. Aduocauit nos Auc Esdrari midest occurrat Chaldaica quos editio dominus inquit Q ii nurum apparuit nobil
228쪽
LIBERNIS I in mam ualida. DdM, L. Et non in manu forti sic de caldaicarim: 'pi' hi 'a P non prius grobur meta comprendat eum uel tangat. Sic exponunt reliqui hcbmi. Rab Salamon. cm N 'In V nim et Tu hoc est, quousis meam manum robustam notam ei non flacero, non permittet uos ire. Ut ipse deus paulo post infert. In naanu ergo ualida, idest robore, potentia, ut nodimissurus sit hebneo isi maxim sprodigus conspectis, nisi cognita diuina potentia. nisi ambiciat hebraeos exercitu coelesti, ut eos
ab Aegyptiis tuear. nisi maximis stat aegyptii calamitatib'oppressi.MITI E quem miserus es. i a mn o Mitte obsecro permanum cuius milics. Consentiutq; omnes sentire eum de Aaron, qui posset,&sciret loqui Sicut de Septuaginta sentire uidetur. Re M is et ovis aMι o M op o remnAselloc est. Obsecro domine adhibe alium qui possit, quem mittas Aeditio quos caldaica hipse fere in eande sententiam , pr neminera ivin et mnti hoc est Obsecro domine mitte nunc per manum eius, quem decet mitti. Ais itas interpretantur oes hebraei Rabi Salomon m mmiram , in iram n r. hoc est per manum eius, quem parasti mittere, siue permanum asterius, quem tu uolueris Notat aute hic Auen Esdra,ut in libro Exechiel scribit deuante Mosem alios etia misisse prophetas, qui populum Israel erudirent, is ex his quempiam uoluisse hic intelligere Mosem, siue Aaron sime aliam. Quod aute hoc tribuitur redenaptor dicam certe quod sentio, no fieri presed magis superstitiose, hoc enim est extorquere diuinas literas Medium iter tenendum est,' Messiae tribuenda sunt,quae eetus sunt, quae alioMalus. Qiaae res si confundatur, fieri sine maximo flagitio iaci poterit. Qii enim quod de Messia scribitur ad alias torquet personas, is cer- ted impius est, malignos Iudaeos imitatur qui uero quae de alna dicuntur, ei tribuit, is in eorum numerum reserendus est, qui super-st tiosi sun d imperite has literas interpretantur. Hac tamen dico ut semper recipiamus mapprobemus, quidquid diuini scriptores D-diderviat, ne quorundam stultam, barbaram audaciam imitemur. ERIS et in his quo ad deum pertinent. Modcstiae causata Hic nymus il Septuaginta diuerunt peium noc loco sequi textu hebraicum in quo est H Innnm Et eris ei in deu. Septuaginta mo, obvio et ira taetis iureia Tu autem eria ei, quae ad deum
229쪽
EXO . . . io' deum pertinent. Quod etiam fecit aeditio caldaica ad cnm nyxat. Et tu eris ei in magistrum fuc principem. At 3 hoc patet qua cauta factum sit. Quod tamen in sequentibus nec Hieronymus nec Septuaginta curasse uidentur.
OCC URI LIT ei dominus. Elia istud Septuaginta sapienter allo modo ucrterunt misi diram csir In Ae κυάου. Occurrit ei angelus domini, licet contextus habeat ut uertit Hieron nus Napromiscue loquuntur sacrae literae, eodem nomine tum deum tum angelos appellanies Ais hoc longe est honestius ut uertunt Septuaginta, quod&caldaica fecit aeditio, quae de ipsa habet se netiris'. hoe
est. Et occurrit ei angelus domini Tolerari enim potest, ut angelus sumpta uiri forma minaretur Mosi, at de deo, non posset sine perturbat one id cogitari. Hoc modo exponunt omnes prope hebraei. cae-tes interpretes alii deum, alii angelum uerterunt. De quare etiam Theodoritus scrib t. ob oesimo sese Ac tae Apira braran Pysuri. x, undi cur o X opoeγῶ -- αἰ-H. ν αο r qui me cuias, taximi , ora Frius m 'κνααetrios in seraW- AL pHoc recoclxetri re ota, sisti eisA divo ettas mereos , hoc est Non uideo quamobrem angelus uoluerit occidere Mosen aut secundum alios interpretes deus Fortasse dicendum est, Moses putarit deum sibi esse iratum lacum esset populum ad illum ducturus, uxorem ilios 'ecum afferret in aegyptii, ideo tran misit statim carissima pignora ad laccrum . haec indem ille . Non defuerut igitur ex his qui deum etiam interpretati essient. TETIGIT pedes eius. Eodem etiam modo hebraice. lod Rabi Salomon interpretatur proiecille cana coram Mose praeputium. N istud aperte refertur ad Sephora, quae proiecit ante Mosen praeputium, dixit, 3 sponsus sanguinu tu mihi es. Septuaginta innuut nescio quid aliud reoocmte1mGs remoti su cecidit ad pedes eius. de dixit quod nescio an uerum sit, eam contigille pedes Mosi
quasi supplicasse, ueneratam silige.S sanguinuo Mira uarietat apud septuaginta. Qui
pro eo quod est sponsus Uerterunt hoc cst stetit. sic clam totassententia habet, ruta et letorum cc Di, Stetit san
guis circuc: siouis pueri mei. Qi od suspicari no possum unde si impiu
230쪽
LIBERst. qn ne ex equivocatioes amphibologia quictim eontigit. Unicuenim est eius uocis signifieatum propterea hel quis huius periodi absurde apud eos sese habet. Et sententiaq iidem satis manet sesta est, ut exponit Nicolaus. Unum illud est annota dum dici sanguinum de more lingitae hebraic quae sanguines poniti sanguine, ut illa vox sanguinum fratris tui, cum sanguinis aplud nos dicendum sit. ET RECESSIT ab co . Mira hoc loco hallucinatio Nicolai, qui cum sciret hebraice non uiderit hoc non referri ad sephora ut ille ex:stimat, quae inignata a Mose recesserit nam uerbum hembraicum masculina uox est, non foemina Mabi quoq; Salomon, que ille seqv batur, exponit recessit inquit morum . Angelus ab eo. Recessit ergo a Mose angelus, non Sephora a Mose.dimitistur autehoc totum a Septuaginta.
ET NUDI Erunt Umm Et aud erunt. Septuaginta legisse uidentur. I ' i. Et haetati uia eo Bloco audeterunt, uerterunt Hevo Asti c. i.Et laetatus est populus. Estqtanter utrunquerbum non mediocris similitudo. Nam n . quod talari significat, simillimum est huic audiuit, is alteru pro altero Septuaginta legisse uident CAP. U. UARE Sollicitatis popuIum ab operibus eorum.
Dynnae rum an hoc est. acare facitis.Idem quide innuit Hieronymus sed obscuritas. Septuaginta uero per aliud
uerbui deria significant me O ,h Cm . Auerctis populum ab operibus Hebraice igie
haec sententia innuit,nibus imbuitis interimq; opera intermittuntur, pendent machinae interrupa conaminiq; eum ab hoc seruitio auo carce
hoc est Popilli is inquit tam littus est,&eiso: comam datiS,aul. Cum mulitis sit populus, retiocabit ne eos a laboribus eorum Atalio modo hoc efferunt Septuaginta ebrita rum oc as . Ne igitur quiescere pernaritam is eos ab OperibuS.ato ita diuerse omnes protulerant, cum licbraica uer in habeat ut noscitauimui.