장음표시 사용
321쪽
non fuerat aliter immutada, schni, im Nym a) )lrni Et cu fuerit bonu illud, quo benefacturus est nobis Deus, ideo Sept. eisdem pene uerbis hanc sententiam interpretati sunt, aemu eu et Wm xl l o muciabere et so8om diu haec.Hoc est Et erunt bona illa quot benefacturus est nobis deus.Non dubium uero cuilest, quae nae bona essent.Terrascilicet promissa, desomnia quae in ea bona erat
reperturi,quae saepe commemorantur.
CAP. XI. Uasi dolentium prae labore. IIacet magis sententia Sept. qui quae uox hebraeis, dolorem reprauitatem significat,
pro eo D est prauum acceperunt. Innuitur enim pessimum eoS murmvir contra deum excitasse, impieq; Miniuste de deo coquestos missi Quare non erat ad laborem referendum. Nulla enim lucangustia premebantur, ut dolendum eis esset. Ita 3 sic uertunt Sept. tald Astoc diectiar et rex.hoc est, Et erat populus murmuras pessima.Haec autem pessima Rabi Salomon dicit esse eam cupiditate qiue certe fuit pessima, cirrationabilis qci sententiam Hieronymi adiuuat Theodoritus, qui populi lamentum dicit fuisse detis strando is Q sit osti oti rcranoc est Uilia aegre ferebant itineris laborem. Sed ueritas in contrarium est. ET Absortus est ignis et Uypem. Non hin terrae viscera sese ddiderit, sed; ilico extinctius sitiviqiuasi absortus uideretur diu' qaedem Hieronymus uerbum hebraicum in aliud no mutauit, Sept. uero omnino id fecerun eadem manente sententia QM tradime. Et cessauit ignis. ignis sedatus est. Vulgus promiscuum quod ascenderat cu eis )mpa mae, idest Qui in medio eius erat. sicut etiam Sept. o ocmιακ iam c.Et D miscuus populus qui inter illos erat.Rabi tamen Salomon, exponit iuxta interpretationem Hieronymi. Qui uidelicet ex Aegyptiis cuet misti ascendissent qui idololatria sapiebant, Mad pessima quaeseos semper induxerant, ut natura comparatum est contrahut enim eam res qualitatim quam in aliis iuxta se positis senserint.
Coloris bdelli an Hoc est Decie bdelli, ut non magis ad
colorem, Treliquam formam referatur Ex quo cognoscitur bdelia esse margaritu, quia ei manna simile fuisse dicitur.Manna uero margaritumo colore dc specie reser quod resto loco annotatu est.ato
322쪽
ita etiam traditur ab his qui apud hebntos de lapidibus scribus Mirari autem latis non possumus Septuaginta quini Genesi uertcrutSV . i. carbunculu, nunc interpretant crystallu, S, cris', hebri pag. idest Et species era sicut species crystalli Quod certe nes credere dignum est. Nullum enim habet manna similitudine cic stallo licet delium esse installum sentiat, Rabi Salomon, uerum ecce ueritas restagatur. Nam si manna coriandro simile esse prohibetur, quasi quidam acini sim initissima grana erant xcolore albere uidebatur, qvid huic simile esse potesttaim clystallo cET faciens ex eo tortulas. rn m. i. Tortulas, aut subcinericios panes, ac placentas, quibus oleum adhibetur. Quod Sept. interpretati sunt ora sumicem tam 'ebe aeae. i. Et faciebant ex eo panes subcinericios. utcnim elare, panico, id genus farina exprimitur itae multis eius rei granis in unum collectis tale quidda cogebatur, qffpanis usum prope praestaret. Ex quo cognoscitur non erusdem fuisse generis manna illud,& hoc quod reperitur hac taempestate. Na hoc ne A contunderetur, nes eum usum posset praestare, ut ex eo placet
to fietet, nisi sorte illud solidius fuerit Neq; hoc exigit, ut coquatur, sed absq; alia diligentia edi solet. Uasi panis oleati Ams . Hoc est, Humefacti otio, idest ei' quod oleo persusum est, sicut placentae, Mid genus panis nam Mea expositionem sacra sibi adhibent litem Mysae se ipsas explicant. Toto enim hoc Iocosius rei natura declaratur. Septuaginta ipsi tam 'b αἰγανces Aist 3. Hoc est quasi sapor eius quod oleo admistum est licet puerse uerba perplexa sint na quorsum tedit Diac
ia grauisest mihi met eoo idest quia grauior mecst. comparatio fit .licet etiam Sept. eodem modo reddid rint etiβ υ λοιe stodi .Hoc est quia grauis est haec resin:hi.patet autem ex praepositione hebraica, comparationem fieri.
Erinueniam gratiam in oculis tuis. Ex hoc loco cognoscitur ubiculas ea locutio repetiatu reperitur aute pissime, accipi gra tiam promisericordia a uerbo hebraico sen, idest misertus estolao&Septuaginta hoc latelligente gratiam uerterunt Mec, idest misericordiam.nes inuenies apud hebraeos gratiam pro uenustate ac decore accipi, ut sit apud graecos ac latinos, sed beneficio, caritate,
misericordias, d aurei erga alterum propensione, siue illi bcnes claudum
323쪽
elendum si siue illius debet et si parcedum. quod ceste etiam beneficii praeclarissimuni genus est. Tams liberalis habedus est, qui iniuriam condonauat, qui suas large profudit facultates, Immo illud
maius quia dissicilius; deo similius. Hoc itas nomine, pein di-ninis litteris deus uocatur scilicet pan hoc est misericors p utrunq; benefici genus.In quo mirabiliter eius nobis elucet imaiestas, ac magnitudo. quis enim eo ad largicndum propesior quis ad iniurias codonandas procliuior atq; haeci clarissima illa sun quae de natura diuina, comperta non habuere philo phi. SEnea populi ac magistri. 3- . Hoc est Ac principes seu cadaceatores.&comites.quos more suo Septuaginta uocant Morerum dimicide scribas , cum tamen non ita recte uocentur Aliud enim sonat scriba. Quamobrem est etiam in Euagelus aduertendtum, sumpta ceappellationem hanc ex hoc loco ut magistratus ac principes populi scribae appellarentur Clarumq; est quid scriba denotet, non quod forte sentire cogimur, sed quod ex hoc loco potest colligi principes scilicet xs mimos uirosia sapientissimos quales estent, capilgraecos ac siue Q. Donec exeat per nares uestras, Quant' narem significet os tamen ac faciem saepe denotat, quamobrem pro ore uidetur hoc loco summendum, id quod uidetur uerisimilius donec inquit exeat ex ore uestro, donec cuomatis has carnes prarsaturitate quis deptuaginta concordes cum Hicronymo sint inuti ue R Ab-
NUNquid manus domini inualida est. 1 Upri idest Arctata est
breuiata est, decurtata est,summiturq; naanus, pro potentia de more linguae hebraicae. Loquitur enim diuina scriptura Iuxta hutrianaena.turae morem . quomamq; hominum robur in brachiis ac manibus
fere consistit, ideo id de deo praedicant, quod de hominibus laret dicendum Nonis deos ascribendum, quod humanum est sed quod res dminas per res nostras intelligamus Nare dicit druinam potetiam non esse duannutam, quae inexhausta est, nfiniti roboris. Recteo hunc locum interpretantur Sepi, opsiqvκue.3b eis Elis, idest Nunquid non suffciet manus domini Nam inter multas, quas deo ascribunt proprietates platon ci est uocatur,omeκhra.
324쪽
LIBER ratem subministrat non aliunde accersitam sede domesticis diuitiis
ais infinitate natam.Non abbreuiari ergo manum dei, est eius virea nunqdeficere, ut nullo tempore minores sint,quia nunqsunt maiorem Quod enim augeti potest,potest etiam decrescere, quia eadem
I Triar et astrino opere compleatur. im .i. Num pretiosum tibi sit uerbum meum, hoc est num gloria ac potentia mea tibi admirationi suturas Meam in pretio habuimissis divini laudibus exaltaturus.Qaiare cum ea sit sententia uehemeter ab hac dissentiunt Sept. qui-A - 'et Asbe si hoc estiam cognosces postqcomprendet te uerbum meum. Qitae quia ueritatem non attingunt, non est quaerendum quis eorum uerborum seu ius sit quem ne sybilla quidem eruere postit. ELectus e pluribus, mimo Hoc est, Ex iuuenibus eius, ex eleetia eius.Ne credamus electum de pluribus, id significare . inter caet ros Septuaginta esset electus. Et Septuaginta latius hoc explanat, threduc eo st eorum.Iesus inquiui electus eius.potest ergo hebraice intelligi ex iuuenibus eius, Mesectis, sed primum probabilius. Uistribuat, Hoc adverbii loco utuntur hebraei.pro eo enim quod nos dicimus utinam illi quis dabit.atseo modo exponendum est, ubicunq; eius phrasis usus acciderit. ET Siccauurunt eas per gyriam. inest, Et extera sit expanderuntq; sibi. Tanqinquiunt aceruos, quilibet suas congere-hat coturnices' ante suum tentorium coaceruabat, tanu cumula. Et quoniam magna earum cuilibet erat multitudo, eas extendere cogebantur. Atq; haec cum sententia sit, nescio quid opinatus sit Hieroi mus, P ea siceasse hebraeos serapserit.nun ut ea ratione coquerentur quod certe absurdum est credere.Si enim tita solis fuisset uis ut coturnicum carnes exsiccaret, utis, hebraeorum carnes siccasset.Sept tamen eodem modo etiam transtulerunt, , mic me .hoc est siccauerunt sibi siccatitanes.atinita
CAP. XII. Ropter uxorem eius Aethiopissam, dixe meetann p stra aeditione, alia particula perquam infertur cauri, cur in Mostmirataretur ait euini v niram: AHoc est, Eoa
325쪽
uxore aethiopissam sumpsisset ii, uxore inhiopissam haberet quod
eamen non omittitur a Septuaginta Refert hanc Iosephus Mosen duxisse, eo casu secum in regia Pharaonis educaretur, electus immperator sit contra aethiopas, at inde mulierem abduxerit captius, uxorems sibi eam lacerit filiam regis aethiopum duasi uxores habuerit Moses hanc & Sephoram. Quod ego fabulosissimum esse existimo. Mentitur etiam Apollinaris duas uxores habuisse Mosei qesa enim non uidet haec ab eis esse ficta. Clarum enim est hac esse septaorum filia sacerdotis Madian, non Madian Aethiopia sit quae ultra
aegyptum est, sed ea aethiopia,quae Arabiae iuncta est, contra enim mad anitas pugnariant filii Israel in palestinam uenientes. Et madianitae ex eis Iocis descendebant in aegyptum. Vod cum audisset dia iratus est, Non ponit in contextui braico, g deus iratus sit, sed tantum modo ran)ynarn.hoc est. Et audiuit dominus.Septuaginta quos eam particulam non addiderui, sed tantummodo noti inomiab et M. i.Et audiuit dias quare abradendae. Sumpta uero est ex inferiore loco, ut pleruns solet feri, raro quidein nostris codicibus, creberrime uero apud Septuaginta. qc transerihentibus est attribuendum. Qui locos inter se similes in margine notatos, in contextum intulerunt. ut quasi ex eius corpore uiderentur.
IN U Isione apparebo L H N, idest. Cognoscar ei,certus etiam, sicut, Septuaginta deoserem, et Mosia sue in hoc est. Invisione cognoscar illi AEqetiam alibi utitur sacra scriptura uerbo apparendi es puto aliud esse apparere dominum per uisionem de se ipsum reuelare, ut agnoscatur, quantum mortalibus datum est. Quomodo autem fierent uisiones prophetarum, ipse nouit qui dominus prophetarum . Puto eis angelum apparere,in defuturis eos certiores reddere solitum, non Pres futuras per quanda conceptionem praesentirent Ad alloquente eos angelo, rerum futurarum arcana intuerentur. Fiebat etiam alia ratione futurorum praesensio, caipta rerum imagines praesentes cernerentur, ut incendium, ut capti, uitas alicuius urbis Ipsa enim se res eorum menti ratione quadam diuina exhibebat. sicut, uirga Mosis in draconem uersa est ultimas havire causa est,qa deus hoc&alia maiora potest. De genere aut prophetue quo Moses adeo dignus effietiis est, ecce clarum est, quid
sit sentiendiim.Non enim peruisiones ac somnia Anicet eum proth
326쪽
cturum dic t, sed familiaritcrdeo crangelum eum alloquente, reraueritatem intellecturu indautem prophetiasti genera ex hoc loco possunt coli:gi nae rides Per uisionem. im rem intuemur pulsiones Da m. idest. In semia o quod per uisionem et esse potest. nimia. idest In aenigniate, cum aliud uidetur, aliud innu tur, ut erat cum librum comederet Erechiel, Ioanes in apocalysi rara, dest. Per figura hoc est cumrcrum imagines intuemur, cum acie cum choros, cum pompas, cum praeclarissima quaedam c6spicimus Haec autem superiora genera omnia per resolutionem corporis fiunt siue dormiendo, siue etiarn uigilando, cum sensus terrenarum rerum eripitur ines uideam 'oculis es audiamus nec tangamus, totas mens ad eas corripiaturus siones. Ideo ultimum praestantissimulans genus est,quod non fit per resolutionem, sed nihil statu corporis immutato 'nocutio diuinas qd puto paucissimis contigisse At 3 hoc genus prophetiae ei quo deus affat sanctissimos angelos, tu archangelos. Prophetia enim appellatur omne cude comercium, omnis consuetud Romnis confabulatio. Igitur sanctissimi angeli, ab illa aeterna sapient a rerum futurarum scientiam omnern q; agnitionem propter continuam sistentiam di diuinam familiaritatem sacratissimamq; amiculam hauriunt. cuus, Mosen participem se fecisse testatur. rei nimirum admirabilis, quae supra omnes thesauros sit exoptatissima, in qua diuinas inauditas uoluptates positas ecceseo. commercium felicissimum, amicitia tartunatissima. Finis omnium desideriorum, uita beatissima. Oportet autem, si eb transvolare cupimus, similes angelis nos reddere, ut nulla in nostris animis labes, nullus dolus ullae fraudes nullae improbitates appareant quibusqpurstar fuerit propius ad arternas illas admittetur uoluptates. CONTRA eos abiit. Non contra eos abit, sed simpliet ter, abiit, ac recessit ex eo loco ut postea declaratur. Septuaginta uero puto recte quidem uertisse , sed locus mendosus est, Otis A ον, idest recesserunt Pro eo quod dicendum est,itai 'i A 8e.. i. abiit. DONEC reuocata est maria. ' re p. i. Donec adiuncta est, congregata est. Septuaginta dimissis uerbis, ipsam rem expicantitat in s o clusi idest donec expiata est Mariam. Nami uocata non fuisset, nisi a lapra mundata.
327쪽
CAP, XIII. SE E filiuiun. Incredibilis in his duobus nominibus cordio ruptela Mapud nos araecos Nam cum Iosue duobus nominibus appellaretur,lahosua, O 'elia, ita haec corruperunt graeci, ut primum in Iesum comutarint, alterum in Auses.quos etiam nos secuti sumus non usquequas quidem, nam Hosea suo nomine appellamus In altero quod nomine scilicet Nun, summa deprauatio, qahnnc, qui numerat dicendus, naui uocarunt graeci quos etiam nos aliquando sequimur. ne phaec literaru permutatio rationabiliter facta est, sed eadem fuit causa ut haec deprauarente, qua taetera deprauata sunt.Nam Isai uocatus est esse. kreum Roma, atq; ita pleras alia. Em meridianam plagam. Perstat Septuagilata uertentes id quod meridiem apud hebraeos significat EU Ih- .dest, desectu.nem abest a ueritate ut ita in terpretet . de qua re tape alias scripsim'. nam desertum harabiae ac palestinae, in mare rubrum ac meridiemsjectat. ER A cautem tempus quado precoquae. meta a.dram hoc est Et dies ill erant dies primit uvarum. Cum scit et prinate uuae maturescunt, principium autumni appetit quamobrem mala is locus habetur apud Septuag nta in in set, eo suo osto miracchA s. hoc est. Et dies illi dies uerni, qui praecedunt uuas Usdemus autem quantum inter utrunq; tempus intersit. Deinde Millud impossibile est Quo modo enim coheret, ut uer esset,
prima maturitas uvaru Puto autem per corruptelam additum esse coc*ot. dicendula suetantu modo e Ie emota cucare, hi s taetres o ωιmoυAM. Pateis non esse ipsoPinterpretum errorem, sed ad alias recurrendum esse caulas.
FILII Henach. payn' hi hoc est. Filii Henach, aut nativi exHenac, ut non filii Henac mox essent, sed inde genus ducerent. Quemadmodum sentiunt deptuaginta. hoc modo hunc locum uertetes meκ m, meqAαμ c. ic. idest. Et ibi erant Sesi, The lami progenies Henac quos paulopos equituro ipse Hieronym'. Obseruandum uero est Henacis uiri alicuius proprium nomen esse potest,&omnium in uniuersum Gigantum, quia is gigas fuerit.
Propterea chaldaica aed:t:o hunc appellat hoc loco, D idestgi.
328쪽
rantem 'quos hebraetus contextus uocat filios Henae, ibi Midest filii gigantis, nuncupantur. ANTE than in urbem aegypti. 1Credo Septuaginta didicisse eo modo eum urbem uocari apud aegyptios, cum alioquin hebraice nuncupetur etolian. Huic rei facit fidem,s, chaldaica aeditio, eam appellat Tharaim. de qua rabi Salomoni met ruet , mi m ivvidia VI Uetam hoc est.Zaham praeclara urbs aegypti est ubi regum erat habitatio Ideo dccit de plagis Aegypti in capo Taneos, quia ibi primu apparebat plaga ab ea urbe per uniuersam Pptum diffindebatur,ut caput prius tangeretur, dein reliqtua inebra, Si aqua corruulpebatur, ea prior urbs calamitatem patiebatur. Si ranae proferrentur, ibi primum ostentu cernebatur. ilia scelerum eolluuies ibi potissimum uigebat. Ubi enim regiae sunt, maiora, crebriora flagitia admittuntur, siue propter frequentiam siue m id ge-tius hominum curias potissimum adeat.Hieronymus ita Septuaginta secutus etoliata uocauit Tantia. OR tauerunt in uecte. Aeta. idest in hastili sede vectes etiam uertunt Septuaginta, eis ac pia cxcoefm.idest Eleuauerutipsum supervecteS. DETRaxerunt terrae. Imncm hoc est Extraxerunt uitup rationem terrae. idest. Protulerunt, detraxerunt. Quamobrem cum
is sit sensius reuerba non aliud significent, miror Septuaginta et longe diuersius aediderint,in V c uisa , - .idest Et extraxerunt autemiserunt, aut protulerunt extasin terra. patet hebraicarum literarum uel mediocriter peritis tam significare infamia Ne decus, extasin uero nunci illud uero maiorem affert admirationem
non enim alibi eo modo interpretati sunt, sed ut ipsum fignificat o cabulum. maxime psal. xxxi ubi quod hic interpretantur extasin M, uerterunt dest uituperationem. Et in Genesi de infamia fra-inim Ioseph. iiamobrem existimo alios eorum aeditionem deprauasse. Non enim a seipsis in rc tam manifesta dissentirent. O distra quaedam filiorum Henac. Explicadae rei gratia posi-him hoc ab Hieronymo est, tim alioquin contextus sic habeat. Apra 'ad miti umidon hoc crabi uidimus gigantes filios Henac ex genere giganteo, aut ex gigantibus Silent Sept filios Henatatili gitur gigantes illius terrae fuisse incinorantur, quoruhe
329쪽
ingens esset corpo is uastitas. Dicti autem sunt filii Henacrima
taculis illis nominatissimus erat, de eius proceritate pasim fama increbuerat Cliodnes graeci silent scriptores apud eos de Henae
sic legim' odio reta meto lis Ams 'VMbvi Mhnso ras, ocro bes, octo Psios miruta minetnecivo latiaκώ idest Nominatissimus is erat xceleberr: mus, ut uerisimile est,propter corporis uastitatem, totumq; reliquum genus, primum parentem referebat. Ex hoc loco eorum conuincitur error, qui putant per nomen
non gigantas, sed spiritus immundos significari qui tempore Noe porbem terrarum uersarentur, appellatosq; nephitim, anaphalidest cecidit, quia hi sint, qui e coelo ceciderint conuincitur in eorum error.Nam si eo nomine daemones e coelo lapsi significarentur,nigigantes, non utiq; etia homines hoc uocabulo uocarentur. Ecce enim hoc loco filii Henac uocantur nephilina quos hornines misse, nemo inficiaretur. Ut aute eo nomine hic gigantes significantur, sic in Genesi. Qii ossi uerum non est, ostendant rationem diuersitatii.
CAP. XIIII. Dominus propitius fuerim Sido:
minus uoluerit nos Si procliuis in nos fuerit, si uolutas eius erga nos propesa est. Quod de Septuaginta eodem fere modo se deos seu stt,b exoc .idest Si dominus eligit, aut excipit nos. RECES ab eis omne praesidiumor , o m .hoc est.Re cessit protector eorum aut praesidium eorum ab eis Aetis ita etiam exponunt interpretes hebras. Rabi Salomo praesidium inquit eoru recessit ab eis reprotector eorum,o qui robor.bat eos, quia principes qui erant inter eos mortui sunt Iob praesertim qui erat eorum de sensor.haec Rabi Salomon. isamobrem cum ast sensus sisignificatio dictionis vat ut transtulit HieroDymias&ut exposluthebraeorum interpretes, miror cur Septuaginta antopere ab hoc deuient,
hoc modovi his uias idest. Recessit enim occasio ab ipsis. Praesidium, occasionem facere,non mediocris differentia est Nes potest quic eos tueri, nisi dicamus occasione in ducibus,praesidiis dc auxilijs esse positam, ais hanc intellexisse Septuaginta occasione ubielicet qua se tueri possent, quodio omnino esset improbandum.
SUPER. tectum foederis nyra, Adest In tabernaculo lae
330쪽
LIBER deris.Nescere est altad Tquod opinatus est Hieronymus qui ponumero ea prudentcr adhibet quae clariorem facere possint aedit mnem Septuaginta partim cum hebraico conueniunt partim dissentiunt aesti eoi ά άrim Ai, i uisi et mei . hoc est. Et gloria domini v se est in te super tabernaculum testimonii Dissentiunt in eos in nube dicunt apparuisse, cuius rei nulla in contextu fit mentio. FERIAM eos pestilentia. nanci liod pestilentiam significati quare Septuaginta dissentiunt modisia et M -Aω.hoc est. Percu
TE Autem faciam pri ncipem super gentema. Redundat principem, forte corrumpitur sententia si addatur pranceps,n6 enim alterius gentis principem eum se facturu dicit, sed illu ipsum Mosen aucturum genus eius reprogeniem propagando Siaare pranci mabradendum est,nem enim in contextu habetur. Credo, Hieronymum id sensisse ut deus promitteret Mosi, illum se facturum inacntem magnam cuius Moses caput esset ac totius generis author princeps.Septuaginta uero aliud superfluo addideriit.te inqiaiunt faciam in gentem magnam nivi hoc est.Et domum patris tui sumptum ex alio loco. O Mirius patiens d a D idest Tardus in ras furore Sero punicias pententiam expectans.Elegantes autem Septuaginta propter g eci sermonis comoditatem in unum nomen, totam hanc sententiam contulerunt, deum uocantcs hegh r. quod multi interpretati sunt longanime, quae certe sententia nominis minime est. Ibi enim o et non animum significat sed iram, fur em Ergo -κeops, si dicitur, qui suum furorem compescit, in longum protrahit, sero puniens cuius furornon ilico efferbet sed maxima interpo ni interualla uidetur peccantibus resipisccndi locus Ut si puniendi sunt sero tandem puniantur, nulla saerepta prius reuocandi sui co-moditate De qua re praeclare scripsit Plutarchus. Adeo negentibus quidem erat incognitum, deum esse patiemusimum qui cum offensus grauiter fierit, siue in illum primo coniecta in uria sit, siue quia mutuo se lardui homines, in qua re&ipso grauiter laestur, expectat tamem&condonat tanta patietiam nemo hom nuinuera: ri, possit
qui aequiore animo iniuria tot retaNec mirum si tarta est per totum m