장음표시 사용
351쪽
VIsonem omnipotetis intuitus est. Sit eruacanee addit a Sept. e. Umia. i. in somno, Qui uisionem de uidit in somno Nam ea uisio, etiam non in somno fieri potuit ut tape yphetis accidebat. Deinde rein eo, non recte dissentiu t. ut quod est hebraice, Nin . idest, Audiens uerba deitari: ipsi uerterinis k, ULA, ex ioc est, Audiens eloquia fortia. Multum enim interest, Meosu oratio non est: adeo clara ilico enim intclliget quae sint eloquia sortissimi de sed
eloquia sortia, non adeo. Notaq; disterentia est. Sicut ualles nemoro . Mi im. i. Sicut torretes in Ionguledentes hcircusepti arboribus, aut sicut ualles, ut elegater uert: t Hiero. Sept. secutus, qui Do mire crumgob re . . Sicut ualles opacantes. FLuet aqua de situla, mira 'hoc est, Exibunt erumpet aquae
de situla eius aut de puteis eiusAt cxponit Rabi Salomon. Tollet propter Agago et dii. idcst, Et elevabit ab Agag
regem eius. Tollet ab Agag regnum eius, aut, Tolletur ab Agog regnum eius quod de Saul dictum existimant. Vire uidetur in contrarim uertisse Sept. bis meas tradi fidio se reo, si hoc est, Exaltab: tur Agog regnum eius. Ecce ueritas Hihil exprimitur. Et perforabunt seg ttis Immo sic tu iram. idest Et sagittas eius consem get gens sest et i a de qua tot tantaq; vaticinatur. Sept. uero sententiam non uerba reddiderunt vota occiso A mstans vocet otium dide hoc est , Et sagittis suis confodiet hostem. Rciertere ad locum tuum. Uehemcntius est hebraice X in rina et pinidest, Fuge in locum tuis, quasi ei minas intentet sicut&Scpt. otainc dic taetro GJ. i. Nunc effuge in locum tuum. I extremo tempore. Vt vaci ruo i Ira nouissimis dieb in extremitate dieM. ut intclligeremus quod tempus significaret . Appellac autem nouissimi dies in sacris litteras ultima mundi aetas, in qua lanctus Messias apparuit. Omnium enim saeculorum caudat, recesse de nunciatur. Sex enim millibus annorum mundusare, multis est oraculis cognitum ut scribitur m Talnaud hebraeorum, it cecinerui Sybilite, Hydaspes &Mercurius trita egistus Ouo duo extrema in illi anni Messiae esse dicebatur. quibus Messas dei filius esset uidendus ieroes illos annos foret colandus. Sub' annis paulatim corruptela inualescente usu in extremitatem adeo propagabitur,tit exoria tandem illepi polianus, sceleratissimus tyraimus Anti
352쪽
christus. Quae si uera sunt, a coniux ratione mundi hoc nioipe, idest M. D. XVIII. eius qui haec scribebat anno XXIX. habita secunduliebraicam ueritate copulatione absentam septingetidi uiginti minuSOct O. Numerantur enim apud hebraeosnu a conditione naudi, quincrum millia duceti octoginta, octo. Quae an uera sint, uidebit ipsa posteritas, nos inihil temere Ermam', ne in errore Lactantii incidamus, qui a sua aetate usq; ad exitu rem non plus ducentis annis fore existimabat.Sccut' ipse oracula jbillaMkMercurii Sed fefellit eu aeditio Sept. icii in his numeris recesendis corruptissima sit, fauctu est ut mille anni pluresqdeceat in supputatione additi sint, autetia plures In quo errore suit uniuersa graecia,&Italia,q graecos semquebar. At Ieti runc apud nos, scribunt historias, in eode uersane errore, malob fide sequentes. Necesse uero est in hac re ad hebraicaueritate recurrere, immo ad nostros codices, qui optime se habent. quia Hieronymus Sept.sequutus non est, sed hebraicum contextu.
Idebo eu sed nob6 Totu hoc, nihil ab hebraico dissentit, sed ap Sept obscuri reddit ideccati, forte secus jucritas exposcate se iam B, οί, ναυμακα G,M, κcis LM. i. Ostedici,&nd nuc,
beatu dica, no appropinquat. quo fieri potest si uerterint ut X.Lin debo eu, in hoc qil eston dacu. Factu. s. ex eo errore e Putabat. n.
uerbi e trastitati tertiae coniugatiois At no aiaduerteriit deesse od, aut chirichis tertia coniugatione designant, ut patet hisa sciunt he-hraice Deinde in alio error est. Na futuRum . quae uox futura,Plsest a uerbo m. i. aidit, contemplatus est, illi existimarui duci ab Ureides , Eeatifica t. Non animaduertentes ingrannmatica maxima inter utruncaepositam esse diuerentiam. Quam ego afferrem si huius esse loci existimarem Satis sit uarietatis causam ostendisse ORIEtur siclia ex iacob. Primum obseruandum est si e prete teriti temporis hoc apud hebraeos. Dcinde non poni uerbum oriete, sed j incessit qui uenit significat. hoc mo an axarer i. Profectae stella ex Iacob.ut exponut braei Sed chaldaica aeditio rumptissime indicat fore ut stella quaeda idest rex ex Iacob nasceretur hoc modo
hoc est Consurget rex ex Iacob pullulabit Messias de Israel&interficiet principes Moab, dominabitur omnibus filiis hominis.
Obseruatione igitur dignum est, quantum is locus christianorinns dem
353쪽
dem adiuuet, qui de messia haec dici asserimur. Id enim in tota orditione chaldaica factum esse perspicimus, ut si quis locus in sacris literis ea tempestate de messia esse uideretur, clarissime sit ab illis chaldaeorum interpretibus transsatus, amotis uocabulis ambiguis. Iguor de Messia is locus intelligendus est, qui principes Moab intersciet, idest omnes idolatras, qui per eum populum maxime significantur. aut antichristum, quem Moabitam futurum esse asserunt Dominabiturq; super uniuersum orbem terrarum. Non aliter de eo locutus Balaham, Daniel, qui filiu dei, totius mundi regem futurum uati, cinatus est. eo imperii genere, quo nullum sit maius, idest ut ab imperatoribus, principibus etiam adoretur Me colla submittant,qsiodimperium uere diuinum est, hincorruptibile, quod qui destruere coetiabitur , ut nefandissimus tyrannus ab eodem occidetur. Nunc uel
inuitis Iudaeis uiget ut prius sicut ait chi sostomus sol extinguendus sit qhoc imperium ridest sanctissima religio penitus sit abolenda.Quod maxime sitiunt hebraei Cuius quottidie interitum exposcunt
ac deprecans, ex astris ex leuissima quas re augurantur. Qitidigii per filios Set, si hoc loco intell:gcndum .haldaica demonstrauit aeditio omnes scilicet homines. mari et omnes propagati sumus, qui in locum Abel interempti successat proles autem Chain, diluino extincta est. Noe a Setorigenem ducebat a Noe omne humanum
genus reparatu est, agare filii Set sunt sicut filii Adam idest omne
genus humanum . quia inde omne prouenerunt.
UENIE T in triremibus de talia. o b ira VM idest Et triremes a potentia italorum . siue Romanorum . Suppleuit autem Hieronymus laenient recte quidem factuna. Onanes enim prophetiae compedioseo obscure proferuntur. explicandae sunt his adiectis quae uideantur necessaria. Uod uero attinet ad nomina sciendum Chittim quod Italiam Hieronymus interpretatus est, non abcsse ab eade sentetia et hebraeos, q putant phoc nomen romanos significari. Sic enim rabi Salomon scribit rimum, lanc onm M. Hoc est. Et transibunt chelaei, qui sunt Romani, cum uastis triremi
hus contra Assyrios Hoc ipsum per aeditionem chaldaicam coprobatur, quae hipsa chitaeos interpretatur mori a Romanos Sept . uero uocem ipsam hebraicam posuerunt. Quiobrem non possumus non mirifice conamendare Hi
354쪽
ruerit prophetabat ergo Balaham de futuro romanorum imperio ante urbe conditam plurimis annis. Nec me latet, per chitim alias et regiones regentes significari. t quod dicit de Alexandro egressus est de terra Celim quod de Romanis aut Itali non potest intelligi Sed hoc loco refragari non possumus testibus hebraeis, Maeditione chaldaica ipso Hieronymo de Romanis non esse sentiendum dicemusantem de aliis suis locis. At uehinc factum est, ut Celeos hic interpretes graeci no Romanos, sed Macedonas intellaxerint. Nam Theodoritus hoc loco scribit de Balaham, multa eu esse uaticinatu, sed etiam merem dita Aditani in D stta, Aium mira cum
uictoriam Egredietur inquit de manu Cctim. Alexander enim percari in destrux timpermin. Aitiochus aute contra iudaeos dimicas,
eorum cepit metropolinis des temptu deuastauit haec ille.Sed hoc retalitur hebraeorum auctoritate' aeditione chaldaica. CAP. XXV. T Uspende eos in patibulis. n)Rypyn idest.Suspende,
e suffge in patibulis quod in aliam sententiam uersum est
sue de forma de honesta eos cora domino. Sed in contextu expresste ponitur quo supplicii genere deberent assici.nam significarico ucrinho, affxionem,&iuspendiuna indicant interpretes hebraeorum.&locus ille regum. m. ubi de crucifixis filii Saul scribi , qui sic habebnx' d)yp ta Et suspendite eos domino. Scieidum uero est, secunduhebraeos, non esse diatum de principibus, suspende eos sed de his qui fuissent transgressi. Nam principes uocari iussit, ut postent qui deliquissent agnosci ipse uero arbitror utrus nos existimare posse. INTRAust ad scortu. Qixod saepius admonuimus 'on omninor cepisse in terpretes uerborum differentia, quae apud hebraeos m. rilistissa inaest, ex hoc potissitnu loco cognoscitur. qui hebraice sic habet. ecce inquit unus de filiis Israel uenit Ar Nami Et attulit ad fratrcm suum scortum Madianitem est ergo teri conixi Mi uim qua, uerba transitiva formantur. non primae ut noster
putauitante rei. Erat uertendum, non accessit ipse ad scortu Ad
355쪽
NUM. 2 et Ipse accedere est scortum ad fratrem suum iit cum eo comisceres, exhibuits illi fornicandi facultatem. Nam quod arum sit tertiae coniugationis sit transitiuum patet retro ex cap. xxyii ubi poniturm vi travonita pet quod Hieronymus recte interpretatus est. Retulitq; Moses causam eorum coram domino. ecce uertitaetulit, idest accedere fecit, non autem accessit quod idem e Septuaginta senserunt sed in alio uariarunt, List o si ecium: Istior oea A A Grvo vim ae Aoor oes siem: B,αHis miridest, de ecce homo ex filiis Israes ueniens adduxit fratrem suum ad madianitida.sed co-tra factum est illam ad eum,non eum ad illam adduxi quod etiam est uerisimilius. QUIA elo meo comotus est ynimam', idest du elatur ipse etelum meum quod aliquando inuidiam interdu furorem aliquado honestissimum Maccessum amorem significat, quo exarsit phinees. Septuaginta sm Aiarm os, ut Arare otam c. i. dum etelatur meu etelii in ipsis ecce iuertit Hieronymussunt longe his clariora, IN Locis genitalibus. De utroq; intelligunt hebraei in eo loco scilicet esse utruscosossit n. licet cotextus tantu de foemina hoc dicat
percussit inquit uirum ac muliererem p ti idest ad foeditatern eius. Ideo Septuaginta, qui ad hebraica propemodum adherescunt, sic habent. Percussit inquiunt hominem vota POpera is . Tram datae, o grata des per mediam eius uuluam. Sed rabi Salomon exponit i, Mimmoi ramor iana. idest.In mediis genitalibus etamri regenitalibus erus mulieris.aeditio chaldaica Nnyna. hoc e inuentre eius. PACEM foederis mei. di ac ma Hoc est. Foedus meum pacis, idest Do ei foedus meum pace de quiete sempiterna, ut nemo scilicet auferre possit,&de tanto gradu eum deturbare ita uerterunt et
Septuaginta, hoc ec do ei testamentum pacis amicitiae uidelicet de beneuolentiae societatis cum deo, quae est deo eum suis sacerdotibus, si mundi casti fuerint.Immutauit ergo Hieronymus 't diceret pacem foederis mei, non foederi, ine pace siquide prudenter eos, eadem quidem sunt, sed hoc clariusis apertius Foedua autem des, est eius consertium, amicitia, quasi affinitas, quam cum deo, diuini habent homines, P summam aequitatem innocentiam,&honesti amorem, ei simillimi effecti.
356쪽
PRINcipis nobilissimi madianitaP. Principis populorum, cui plurimi suberant populi. Quod miror n6 transtulisse septuaginta sed potius nomen propriti putassessi et embro M D; r c an b. Filia Sur principis gentis Somot. Videmus eos uocem hebraicam uinoi idest popul non interpretatam reliquisse quod rei saetiim non est.
H O S TE S uos sentiant. emerint', hoc est. Inimicare nimicus effciaris, afflige Mexa, perturba Madanitas. sicut Geptuaginta eburim Ab Drdubae Hostes Ais madianteis.
T Actum est grande miraculum. VA .i. Et suerunt me signum ac miraculum illi scilicet. Qitare non resertur miraculti ad filios Chore, sed ipsiam potiu eiust sequaces. sicut&Septuaginta hebraicum secuti transtularunt, misso in om-MAs i.Et facti sunt in miraculum mox inferunt, tu A stivae ob κατ -8oreorum LFilii autem Core, no sunt mortui. Qitare ad illos spectat, licet etiam miraculum fuerit, ut illis pereuntibus eos una cum tabernaculis eos absorbente terra, filii non fuerint absorti. FILII gad Primus incensu sciat aetate prior erat, ponitur Ruben post quem subsequitur Simeonaeritus locus datur a g. quod ubic fit. Qitare apud Sept. mala non suo loco positus e Gad, sed fere
ultimo. Quod certe maxime miror iam superius eundem errorem
accidisse poteramus aequius ferre, sed hic idem peccetur, non est fere tolerabile Patet autem haec errata non esse ipsis interpretibus a- sc benda, sed deprauatis codicibus. id quod nisuit in lingua graeca dissicile ut quae maxime ab hebraica est aliena, facile peregrina linguae corruptelas admitteret. INCENsuritica redundant centum apud Septuaginta interpretes quandoquidem is numerus est sicut nostra habet deditio scilicet in no id mi ira, i. exaginta quattuor millia ,&trecenti in graeco aute et omm vivi fura , Au Achoram Ibumbi hoc est sexaginta quattuor millia, quadringenti. NON recte quod apud Septuaginta census Aser praeponitur celat Iosepn, Manasse &Ephraim S: Beniamin Dan. Nam post omnes hos hebra caides celat Aser id quod fit in nostra editione,
quae fere nonil ab hebraicaueritate, eodem censu
357쪽
error, numerantur enim ex tribu Aser, sicut nostra continet aeditio, quinquaginta tria millia quadringenti, at uero graecorum codices habent hinc stam a molim, A. At m et: a , oio..hoc est. QIiadra ginta tria millia, siquadringenti.Desunt ergo decemillia qui lapses
est non minimuS.IOC Abel quae nata est ei in aegypto. m n . i. Qua peperit eam ipsi Leui .ut hoc d catur de uxore Levi, quae ei peperit Iaca-het aut certe de ipso Leui dicitur, qui genuit eum sibi ipsi Levi. quod esset subasurdii. Haec perplexio fecit inon recte is locus apud Septuaginta redditus sita etsi maerebi etsAAine. dictam,t. llaepe perit hos ipsi Levi in Aeg='pto. qa constationee uerum .non. n.eoSpeperit ipsi Levi, sed uiro suo Hamram patri OP praeterligitur sententia deprauata est non reddit quae sun in contextu, et quod dicites falsum. Iochabet enim uxor Hanaram peperit Mosem Aharon ipsi Hambram non ipsi Levi quemadmodum dicune apud
hebraeos, uxores uiris suis filios gignere. Qiiod ergo dieebatur denascente Iocabet, Septuaginta de ea pariente transtulerunt, lapsus non serendus. Nam articulus nn idest eam poterat eos abunde docere. de quorum partu diceretur. Deinde nonne absurditas nota erat, quia mox insertur, mi is, est' - - eta, rara iacetsi uidest. Peperit ipsi Hanaram Aharone Mosem, nonne dixerat prius, eos peperisse ipsi Levi. CAP. XXVII. Ritq; hoc sanctum lage perpetua. Quis non miretur hui'
nostrae aeditionis uenustatem decorem iacem, ipsius autem interpretia prudent an uad tum, utrius plinguae, in eo absolutissamam peritam, Quiquae sunt in lingua hebraica, mi mutila compendiosissima, horrida dura, illorum omnum loquendi more perplexa fecit apertissima, illustrissima, linguae nostrae maxine accomodata Tantos magis hoc admiramur,quanto res est dissicillima, requam infelicisse sine plurimi apud nos de graecos attentarint. Quis enim non stomachetur si legat Mosen Aegyptiium, a quodam summo uiro laturitati donatum, in quo nulla sermoni hebraici exprimitur proprietas. Immo quia hebraica, nostrae linguae accommodare ille aut nesciebat,
aut non poterat anta obscuritate repleuit aeditionem, ut nemo fere
358쪽
sit, qui eum librum possit legere. Quis aliorum plurimas laterpretationes Quis etia infinitis in locis,ipsos intelligat Septuaginta inte pretes qui hebraica, uerba & phrasin sectantes fecerunt ut apud graeco plaram uix essensentelligibilia Ego quidem cum pleram ex
hebraico, apud latinos, graecos uersa legerim, me nihil unquam messus, uenustius, hac nostra aeditione uidisse fateor. Quamobrem non possum non eorum damnare audaciam, qui alias hac nostra tepestate aeditiones attentare uoluerunt,quasi fidem adhibeant hebraris,m haec male reddita sit.Res illigenti pene domestica, ut nostra etiam quae sunt optima, sitibunde lacerent,&ustuderent. Sed uensent in lucem eorum interpretationes ac tum facile iudicabunt oes,
quere simus ipsi locuti, tuanum laborem experti fuerintill . an D ad literam interpretabuntur, erunt omnia obscura, legentes in summum fastidium adducentia. Sin sensum sense reddiderint nunuhanc Hieronymi maiestatem assequentur.Nunc quod proposuimus explicemus Istocus sic habet apud hebraeos Erit inquit hoc filiis Israel uetur hadest, in statutu iudicii. Interroga hebraeos quid hoc sit, nihil inuenies esse aliudA quod uertit Hieronymus tamen, si eo modo reddidisset,ut nos interpretati sumus, decem interpretibutasset opus, qui forte rem extorsissent, Mad alium sensum traxis sent.In nostra uero aeditione tam clara sunt, utpueris etiam facillima intellectu sint Na quomodo hoc ipsum uerterunt Septuaginta: Erit inquit Ast ci ei 'cis hoc est, Iustificatio iudicii Qiiod mihi etiapropemodum obscurum esset, nisi ad fontem recurrerem Are huic similia sunt fere caeter oti, totusq; hebraicae locutionis contextus IN montem istum Habarim. Credo Habarim nomen esse iosi a montis, ut chaldaica etiam indicat aedita, quae hoc nosnterpretae Septuaginta non proprium esse putarunt sed potius nomena uerbo
habar deduet hoc est transi ira sic transtulerunt mi in
oeos, s m et M oeavsa str adest, Ascende in montem quod eli transmontem Naban in quibus uerba pleras redundant falso addita sunt. Primum in contextu hebraico, non ponitur nisi unitae mons.deinde is uocatur Habarim, non Naban, ut illi transferunt Praeterea quod erat Habarim reddiderunt m adest trans putans res duci ab Habar, hoc est transiit, unde fit hebenidest trans Cuius
scriptura hebraice sic est AP inrumper aere it disserati nomi-
359쪽
esse, quod erat montis nomen Sive enim nomen montis proprium, siue transitum si nificet, ut uocatus sit mons trasitus, non recte uersum est in id quod est hoc est trans. IBIS tu ad populum tuum. - . cirum hoc est, Et colligeris ad populos tuos sicut, Septuaginta se et nudi eis cor Aao mc. idest, Et colligeris ad populum tuum consueta hebraeis locutio. qua dicunt posteritatem aggregari ad priorem gentem. Non pdscrimen ullum post mortem fore significetur, ut cognatio cum cognatione adiungatur Ads modus loquendi sit, eo innuatur, uiuetes in defunctorum gentes post morte annumerari, had eos aggregari. Aut certe spectat ad sepulturam eisdem monumetis familiae
sepeliantur, quo fit ut qui ex posteris moriantur, dicatur adiungi ad populum suum, iamiliam suam du eodem in sepulchro condunt . IN quo est spiritus dei. Recte addidit de . cum hebraice tantu- modo sit nandi Radest. In quo spiritus est. Nes enim alium spiritumqdiuinum illum intelligimus.Id quod a ditio chaldaica clarissime hoc modo explicuit metand whoc est, Vir in quo est spirit' prophetiae. Septiraginta uero nihil tale aperuerunt,om, rem me dis .ides , ni habet spiritum in se. ET partem gloriar tua TAn idcst, De gloria tua & recteqdE
Hieronynnis partem gloriae tuae, non totam gloriam tuam, ut pulcherrime declarant hebraei, qui comparationem inter Mosen dosue statuunt, ut Molas si anci Sol, Iosue sicut Luna quae a Sole lumeaccipit Hanc autem glorias ab Mose dicit eis duc ny pnp. dest,
splendoremtiustus qtio Moses radiaret propterea dictit faciem Mosiant solem enitu: si ei Iosue uero ut lunama Sc de alia gloria intelli-gcndum sit. Quamobrem melius haec apud nos sententia exprimice,
qapud graecos, si coe e gob ea otars .ides Et pones gloriam tuam super ipsum uidentur enim non animaduertisse pro assitionem de, aut ex qui de toto demit.ELeaeta sacerdos consulet dirim. et Em reccon se rem. hoc est, Et postulabit pro eo iudici naueritatis aut certitudinis auxillum mationis coram domino, quod exponunt hebretei cum bellum suscipiedum est, cum pax ineuda, de his inquit consul et Eleaetardominum. Nam urina, hoc loco docti in siue illuminationem suc
360쪽
declarationem significat, sicut retro de inscriptione nominis tetra grammaton dicebatur, quod nomen uocauit urim, quia per illud sacerdos illustrabatur, edocebaturq;. ducitur ab T idest lux, in casu plurium urim. Quo significatur ueritas& rerum certissima perceptio, quam a deo accipiebat sacerdos. Haec igitur huius uocis sententia est, quae obscurissime, namime proprie a Septuaginta reddita est G-mbmpora Ar, i, m AAoc, atavitabo ob i. Et sciscitabuntur ex eo, iudicium manifestorum coram domino. tot errata quot uerba. Primum tota sententia peruersa est, quia ita eam uerterunt,ut innuerent, filios Israel interrogaturos ipsum Eleaetarurepetituros ex eo reru ueritatem non Eleaetaru diam Deinde quomodo, perplurale trastulerunt, quod erat in contextu hebraico singulare praeteream uerterint urim, me,sAb . forte ferendum est, si infit adeo clarum, quatum necesse sit praeterea uocem Us n. idest iudicium, non immutarint, non arbitror esse prudetersa mim 'Da-obrem, cum omnibus hisce uerbis non aliud intelligedum sit, qq Inertit Hieronymus, non possumus non mitifice eius prudentiam, iudiciarias commendare.
CAP. XXVIII. IN holocaustum sempiternum. At hoc illud holocaustui est, quod graece uocatur Atae mor quasi dixeris perpetuitas, continuatio qua perpetuum sacrificium nunc intermittebas, ut continuus esset dei erga genus humanum amor qui Ppter sacrificium illud perpetuum ab eis non recedebat, ut esset iustissima dei ad illos astrictio, o nunci eius inter homines abesset emo,
ria, quae sacrificio representabatur.
I calendis. Sicut etiam praeclare Septuaginta im Lui noviluniis siquidem menses ad lunae exortum obscruaban ais etias mensis non inchoante luna inchoaretur, non propterea sacrifica hantsed novilunium expectaban nilia curantes, etiam si iam mesis caepisset. Ita homnes dies festos ac celebres agebant, obseruato cursu unae. Atiu hoc est quintadecima dies mensis quo celebrat pascha, raro cum nostris mensibus conuenit into ille mensis apud illos, modo est Martiu modo Aprilis, non m mutetur festum, sedis amenses ad lunae exortum non semper apud nos inchoantur, quae italistiwab eis obseruatur, propterea dictum est Genesi capite primo,