장음표시 사용
331쪽
Cap. XIII. De rerum A dom. Geom. 1992. CCCXLIV.
Deinde humanitatis amor unumquemque Contra
obligat , ut alterius res pro virili sua parte stu d servate studeat. g. CCXVI. .) Quum hero PRβ , '& id tantum ab altero; ure imperfecto exigere possimus saepe nostra intςrest , ut rerum nostrarum , apud alios depositarum , custodiam , ex obligatione perseetii praesta dam, nobis stipulemur: eoque consilio 7s inventus est contractils DEPosITI , per quem intelligimus obligationem perlabam ad res nostras , depositarii fidei commissas , gratis custodiendas, & , quandoeumque nobis placuerit, in specie restituendas. Eo eontractu veteres nihil habuere sanctius ,
quia deponens summam fiduciam in depositarii fide ae diligentia collocat , nihilque e - eogitari potest turpius , quam amicum ab amito amicitiae obtentv salli ae deeipi .i g. CCCXXII. 3 Hine insignis depositi
religio non modo apud Hebraeos , de quibus Exod. XXII, 7. seq. & Ioseph. Antiqv. Jud. m 8. 38. verum etiam apud Graeeos , & r liquos paganos , ceu doeee exemplum Gla ei apud Herodotum VI, 8 . & Iuvenalem Iar. XIn qui ideo v. I s. ferum vocat dep situm. Hinc non mirum, dira quaevis veteres praedixisse illis , qui it positum abnegare non . dubitent , quin & eosdem infamia notasse , nec minore poena, quam lares, dignos judieasse. Quaedam hane in rem dieere meminimus Gundlingium in Gundlingianis Part. II. GFert. kT I.
g. CCCCXLV. Ex illa vero Dapos 1TI defi. itione l. .
332쪽
goo. Iur. Nat. 9 Gens. Lib. I. teneri ad accuratam rei depositae custodiam: nec eam vel involucro aut vinculis exuere, vel et 8 in sine domini consensu usibus suis adhibete posse : 79 ) re vero consentiente d mino mota , depositum in aliud contractus genus, veluti in mutuum, vel commodatum transire . Denique 8o depositarium Obligatum esse ad rem domino, quandocumque il- Iam reposcit , restituendam , nisi aliud suadeat recta ratio: g. CCCXXIII. ) ac pr inde 8i non modo ad istimationem prae-1iandam , verum etiam in poenam merito con
demnandum esse , qui depositum , in primis miserabile, sciens , dolo malo , abaega-
xerit. Quia enim in imputatione ratio tabetur eircumstantiarum: 9. CXIII. 1 a. ) merito hoe facinus tanto, deterius habetur , quo inhuma. nior ille dicendus est , qui non modo conceptam de se spem amici turpiter destituit, α amicum sub amicitiae & fidei obtentu deeipit, g. CCCXXII. verum etiam adflicto addere adflictionem non dubitat. Et hoe ipsum graviter urget Hecuba ad insus Poly mnestorem, . qui, Ilio exciso , Polydorum, Priami filium , occiderat , ut auro deposito Potiretur. Uid. Eurip. Hecub. v. I 2IO. seq.
g. CCCXLVI. Denique idem humanitatis amor merito impellere unumquemque deberet , ut altCrum, non minus, ac seipsum, ope iuvaret . g. CCXXI. 4. Quum vero ne id quidem certo ab altero expectare liceat : si opus fuit contractu , quo illum perfecte obligaremus ad negotia nostra , quae ipsi commisi
333쪽
Cap. XIII. De rerum in dom. αλ . com. 3 o Imus , gratis & diligenter expedienda. 'Quem contractum 83 3 MANDATUM uocari vi demus, quemadmodum 8 is , qui negotia, sibi non commissa , ignorante domino ,
gratis ultroque expedit, NEGOTIA GERERE dicitur . Uera ergo ae solida est observatio Nooctii 'Probabit. A ia. mandatum olim non Persectam produxille obligationem , sed ex amici tiae humauitatisque legibus obstrictum fuisse mandatarium , ad negotia , suae fidei eo m- missa, diligenter curanda et ejus autem fidei symbolum fullse manus dationem , qua alter alteri rem committere solebae. Unde Sipsum contractum ΜANDATI nomen accepisse , probabile est. Isidor. Orig. IV, 4. Exempla obi tar man datari is dextrae dabunt Plaut. capti II, 3. 82. ubi adolescens:
Obseero, Asidelior mihi ne fuas, quam ego sum tibi .
Et Terent. Heaut. III, I. v. 8 .cedo DEXTERAM et porro te idem oro, up Deias, chreme. olim ergo totum hoc negotium solo pudore magis, quam legibus, continebatur, donec, Iepescente paulatim charitate , ipsa necessitas suaderet, ut in contractum deduceretur hoc
negotium , & se mandatario perfecta imponeretur negotium diligenter expediendi obligasio. Quod & de reliquis contractibus gratuitia est observandum. g. CCCXLVII. Quum ergo inandatarius negotium alie
334쪽
3 et Iuri mn Θ Gone. LV. I. num , fidei tuae coMMissuM. suscipiat, g. CCCXL I. gr. quid vcro, & quantum alii Committet e quis velit , in dominii arbitrio positum sit : facile patet , 8ς ) mandantem vel certis limitibus circumscribere mandat rium, vel86 ei liberam potestatem, omnia suo arbitratu agendi, dare , vel saltim 8 per modum consilii ei suggerere posse, quid fieri velit . Ubi 88 primo casu mandat rium fines mandati transilire non posse, 8s
altero eumdem dolum tantum praestare, so tertio vero mandatum etiam per aequi Oilens Iecte expedire , nemo est , quin intelligat.
Sed & 01 omnibus his casibus mandata-Tium aci rationes administrationis vel gestionis reddendas . 9α omnemque diligentiam praestandam, obligatum esse, vel ex ipsa hujus negotii natura ac indole colligimus . Eo pertines in signis locus Ciceronis prasti Rose. Cap. XXXVII . suod reeipis manda- - rum , si avr mglecturus , aut ad commodum 1uum conversurus est E cur mihi re offersae meis eommodis obstas p Reeede de medio I per
alium transigam . Suscrpis onus ossicis , quod e pMtas sustinere posse i quod minime videtur grare iis , qui minime ipsi leves fun3. Ergo
de reo turpis haee culpa est , quoa duas rea sanctissimas violat, AMIcITIAM & FIDEM. Nam neqΜe mandat quisquam fere , nisi amico , neque credis es, nisi quem sidelem putat. FeνdA. rissimi es 4 iur hominis, simul O amisistamia dissοι ν ere, O fallere eum , qui Lesus non es
set, nis eredidisset. g. CCCXLV m.
Sed de NEGOTIORuM GEsTOR , dum negotium
335쪽
Cap. XIII. De rerum in dom. ζουε. com. 3Ο3tium alterius . sibi a nemine commissum, ul
tro & gratis suscipit , f. CCCXLVI. 8 . 3sa hoc ipso facto suo ) se obligat tum ad
uti liter gerendum, tum 94 ad omnem, quam negotium admittit, dilige itiam praestandam. , adeoque ys ) etiam ad reddendas rationes ,& 96 damna omnia, si qua ejus dolo vel culpa data sint, resarcienda. inui auctor & eaussa est , et omaeseius estectus merito imputantur. i g. CV. 22. Quum ergo auctor hujusnodi administrationis sir negotiorum gestor , qui alterius negotia , nemine eo inmittente vel urgente , ultro su-
seepit : g. CCCLXXXVI. 8 . ei etiam
merito imputantur omnia , quae ex administratione rerum allinarum consequuntur. Atqui eonsequentia administrationis sunt rationum redditio & damni, dolo vel culpa dati, emendatio. Itaque negotiorum gestor ad reddendas rationes, damnaque, sive dolo malo , sive culpa sua , data relaretenda obligatus est . Atque ita nihil attinet, obligationem hane ex consensu quodam ficto vel praesumto eum jureeon his derivare , quum negotiorum gestor facto suo se ad haec omnia tacite quidem, at vere ramen , obstrinxerit.
s. CCCXLIX. Et hi quidem sunt contractus, qui & nondum invento eminenti rerum omnium pretio, locum habuerunt, & de quibus id unum adhuc monemus , quod , quum tribus postremis contractibus se quis obliget ad aliquid gratis dandum faciendumque, non vero, ad damnum in alterius gratiam devorandum ,
s in illis nemini officium suum damn
dantis , deponen tu, manadantisscujus negotia gesta Diuiti hν Cooste
336쪽
Iun. Nat. Θ Gant. Lib. Lsum esse oporteat , adeoque 98 ) & commodans Commodatario impensas non modiis
Positario quascumque necessarias , & ruo mandans mandatario , & Io I dominus negotiorum gestori necessarias & utiles restia tuere, simulque hi omnes Ioa damna, quae, Commodatarius, depositarius, mandatarius Mnegotiorum gestor sine culpa sua propter rem negoti ave aliena senserunt, resarcire te
Dieimus , ea damna esse resaresenda, quae
mandatarius propter negotium alienum sens rit. Non enim sufficit, eum occasione suscepti negotii aliquid damni easu sortuito Pasisum ella et quia quum easum nemo praestet seum nec mandans praestare tenetur . Hine si mandatarius, dnm mandatum expedit , a latronibus spoliatus, vel diffelli morbo implicitus fuerit: damnum, quod divina provide tia ita dirigente, passiis est, imputare non Poterit mandanti . Nam haec magis easibuε fortuitis, quam mandaro , imputari oporter sinquit Paulus i. 26. g. 6. D. mandati. Vidis Grol. de jure belli O pae. II, I 4. 13. Aliud tamen statuendum esse putant de legato , qui Principis imperio , publicorum negotiorum caussa, peregre abire jussus est, quem , quia in obsequio ei gloria relicta erat , merito i demnem a republica piaestandum esse , eensent. Vid. Hubert. Eunom. ad i. 26. D. mando Pufend. Iur. nar. O gent. q. Heria de υ-
g. CCCL. Progredimur jam ad alterum genus CO
337쪽
-Cap. XIII. De rerum is vim. cons. eom. 3ος
tractuum, qui invento demum nummo locum iuvenis habere potuerunt , quales praecipue sunt ΕM
est contractus de re pro certo pretio tradenda. Hac contractus de usu rei vel operis pro ' Certa mercede praestandis . Quemadmodum ditio de vero PRETIUM EMTIONIs est aestimatio ipsius rei , pecuniaria , ita MERcEs vocatur aut ima- cito. tio pecuniaria usus rei , vel Operarum ζ exiisque definitionibus patet, Io I emtionem
venditionem & Iocationem conductionem semper hodie requirere pecuniam numeratam , . ao eoque ipso hos contractus a permut tione , & contractibus do ut des , do ut i Gas , facio ut des , is facio ue facia, disti gui: ' ros inter se ipsos tamen illos ma-Xime convenire , & omnia fere communia habere. Quamvis enim permutatio aestinistoria emtioni venditioni , quodammodo similis sit rc g. CCCXXXVIII. 48. reipsa tamen ab ea
disteri , quod in venditione intercedat num rata Pecunia , in permutatione aestimatoria res Pro re. detur. Unde faelle patet , quidsen tiendum sit de vetere sabiaianorum & Proculianorum controversia, pretiumne in emtione venditione in sola pecunia numerata, an τ& in aliis rebus eonsistere possit φ de qua praeter viros doctos ad s. t. Inst. de emi. vend. videndus U. C. Gotis. Maseov. de sect. Sabin. ω Procul. IX, IO. I. seq. g. CCCL L Venditor Quum ergo EMTIONE VENDITIONE id aga rei vena. tur , ut res tradatur pro certo pretio : g. iis quali,
CCCLI. consequens est , io 6 ut emtori t
338쪽
3o6 M'. Nari is sene. Tu. I. aeque, ac venditori, rem seu mercem notamene oporteat , ac proinde Io ) non modo venditor eius qnalitates , vitia , oneraque , quae in oculos , sensusque reliquos non imeurrunt , emtori indicare , ' ) verum etiam Io η pati teneatur, ut hie rem lustret oculis , alitique modis exploret: Ut adeo Io9 r rum , quae ad gustum veneunt, venditio non
prius perfecta sit, quam facta sit degustatio,
Mo rerum reliquarum , quae exploratione indigent. non prius, quam facta sit explora- tio, quum, si de ullo, sane de hoc contractu oneroso verum sit, quod dixit Euri ei des
. Sunt vitia & qualitates , quae ineurrunt Dioeulos , quaeque indicari supervacuum esset , quum , si quis in re fallitur , is emitatis suae ae negligentiae poenam merito ferat et quo pertinet lis M. Marii Gratidiani cum C. Sersio Orata , apud Ciceron. de Usic. III, ISAt leges Romanae , ut homines sibi invicem hoc officium eo certius praestarent , statuerunt , ut in venditionibus ea etiam , quae nota essent venditori, vitia dieerentur, isqve reticentiae poenam ferrer, qui quidquam di D 'sinmlaret. Nam, quum ex duodecim tabuisssatis esses , ea praestari , quae essent lingua nuncupata , quae quἰ ἰnsietatus esset dupl.
poena subiret et a Draconsultis etiam reticentia poena est 'donsistura . uuidquid enim es O praecis vitii , .d saluerunt, si venditor se ret , misi nominatim dictum esset , praestari ii 'Nere Cie. de Ostie. III, 36. qui & alibi disputat , si vir bonus Alexandria
Rhodum magnum frumenti numerum advexerit in Rhodiorum inopia & fame , summa-
339쪽
Cap. xIII. Dδ νενum di dom. αυ. rem. 3o que annonae raritate , si idem selat , comis . Plures mereatores Alexandria solvisse , nave γque in cursu frumento onustas, petentes Rho-
dum, viderit: dicturusne id sit Rhodiis, an silentio suum quamplurimo venditurus ὶ De qua quaestione videndi etiam Grol. de iure heli. O pae. II, 12. s. seq. Pusend. de iure nati O gen .
Ex eodem patet, ui in emptione ven- Neurerditione aequalitatem servandam rei & pretii, iΠ hoc
omnem merito esse emendaridam , sive illa dendus cara ) alterutrius dolo ac vi , sive justo e rori, debeat orioinem, quamvis i I &hic merito repetendum sit, quod sypra monuimus , laesionem alicujus momenti esse debere , quum & hic pretium non consistat in puncto , sed Iatitudinem aliquam admittat, nimisque calidum videatur , ob quodlibet levissimum damnum negotium rescindere, litibusque infinitis portam veluti aperire. g. CCCXL. si nimirum ineulpabills , invineibilis vel in voluntarius sit error. DCVII. 32.
Alias enim si quis rem nee satis exploratam, nee visam , certo pretio emit: error nocere debebit erranti , nisi venditor illum dolo circumvenerit , quod Labanem Iacobo , uxo-: rem ementi, secisse novimus: Genes. XXIX, 230. - quia merito poenas dat erroris, qui , nisi nimis supina fuisset negligentia , non errare . . potuisset . Hine recte Germani de hominis . hus , tam supine negligentibus , iactant ada gium et ster a e augem nicha -Τιhut , deribue den Mutet anss. P .
340쪽
3o8, Iur. Nat. Θ Gent. Lib. I.
g. CCCLIII. Disputari solet de PERICULO & COMMOD
pericu REI VENDITIE , nec tum tradim , statimne iuium de Iud ad emtorem transeat , simulac de re Mdum 'Ei Pretio Conventum , an ante traditionem ea- venditae nra Venditorem. maneat Z Equidem, quid iu- ante tra- re Romano ea de re cautum fuerit , nemod M*μφ ignorat: nec quisquam a nobis exiget, ut sis ratione istius decisionis multa hic dicamus . Nobis, de iure naturae nunc sollicitis, extra omnem dubitationis aleam positum videtur ,
Iis casum ferre dominum: s. CCXL
at nec minus certum esse arbitramur, II 6 non esse merum casum, qui ex alterius m
ra vel culpa provenit , adeoque , qui facto suo alteri damnum dedit, ad illud resarciem dum omnino esse obligatum. f. CCXI. r. Ex quibus sequitur , III ut , quia emtor iure naturae sine traditione fit dominas , CCLXXV. periculum, perfecta emtione vesditione , statim transeat ad emtorem , nisi 118 venditor vel in mora tradendi , vel Culpae alicujus reus sit. similis fere, sed paulo obseurior, est philosophia Pusendorssii de iur. nati O geniam s. 3. distinguentis , utrum certus traditioni dies praefixus sit, . nee ne, & , si praefixus sit , illene jam elapsus sit , nec ne . AEquissimum enim illi videtur, ut ante elapsum terminum res sie periculo venditoris relapso vero termino , ob mora eadem emto. ri pereat. Enimvero , quum emtor iure naturae de sine traditione fieri possit dominus, &, 'Erapso termino, non semper venditor in mora sit, sed aliquando & penes emtorem culpa illa esse possit et nos generatim emtori perit . : . . . tum